Τι είναι αειφορία; «Αειφορία (ή αειφόρος ανάπτυξη) είναι εκείνη που επιτρέπει στις σημερινές γενιές να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, χωρίς όμως να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των επόμενων γενιών να ικανοποιήσουν τις δικές τους». (World Commission on Environment and Development, 1987)

Βασική ιδέα του «Αειφόρου Σχολείου», Η ενσωμάτωση της ιδέας και των αξιών της αειφορίας σε κάθε πλευρά της ζωής του, δηλαδή στη διοίκηση, στη μαθησιακή διαδικασία, στη διαχείριση των κτηρίων, στις μετακινήσεις από και προς το σχολείο, στις σχέσεις του σχολείου με τη σχολική και την ευρύτερη τοπική κοινότητα.

Τι είναι το βραβειο Αειφορου Σχολειου Το Βραβείο Αειφόρου Σχολείου είναι ένας διαγωνισμός μεταξύ σχολείων για το συνολικό «πρασίνισμα» του σχολείου, ή, καλύτερα, για τον προσανατολισμό όλης της σχολικής κοινότητας προς την αειφορία. Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από Υπουργεία και Πανεπιστήμια.

Ειδικότερα σκοπός μας είναι να πετύχουμε στόχους αλλαγής του σχολείου σε τρεις τομείς: Α. Τον παιδαγωγικό Β. Τον κοινωνικό και οργανωτικό Γ. Τον περιβαλλοντικό

Τον παιδαγωγικό: Στον τομέα αυτό θέλουμε να αλλάξει εντελώς το σχολείο μας και να υιοθετήσει φιλικές προς το μαθητή μεθόδους διδασκαλίας, με κύρια την ομαδο-συνεργατική. Θέλουμε επίσης να εισαγάγουμε στη διδασκαλία, το ΙΝΤΕΡΝΕΤ, τους διαδραστικούς πίνακες και πιο απλά τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Το κοινωνικό και οργανωσιακό: Στον τομέα αυτό θέλουμε να λειτουργεί το σχολείο μας δημοκρατικά, να ακούγονται όλες οι φωνές, οι αποφάσεις να παίρνονται με δημοκρατικές διαδικασίες, να λειτουργούν τα μαθητικά συμβούλια, να συμμετέχουν υποστηρικτικά οι γονείς στη ζωή του σχολείου, να συμμετέχουν και τα παιδιά στις εκδηλώσεις και δραστηριότητες της τοπικής κοινωνίας, παίρνοντας μέρος σε φιλοπεριβαλλοντικές πρωτοβουλίες (δεδροφυτεύσεις, καθαρισμός ακτών, προστασία και περιποίηση πάρκων, συμμετοχή σε εράνους, κ.ά).

Τον περιβαλλοντικό: Στον τομέα αυτό θέλουμε να ξοδεύουμε λιγότερο ηλεκτρικό, λιγότερο νερό, λιγότερο χαρτί και όλα αυτά όχι με τη στέρηση, αλλά με την αποφυγή της σπατάλης. Για το σκοπό αυτό θα προσπαθήσουμε να οργανώσουμε τη ζωή μας μέσα στο σχολείο και ίσως και στο σπίτι, με τρόπο ώστε να προστατεύουμε τους φυσικούς πόρους και το περιβάλλον.

Κριτήρια σχολικής αειφορίας Υπάρχουν «δείκτες» που υποδεικνύουν την επιτυχία μιας πολιτικής στο σχολείο που ενδιαφέρεται για την αειφορία οι οποίοι είναι είτε ποσοτικοί είτε ποιοτικοί. (βλέπε τους Δείκτες Αειφόρου Σχολείου).

Δείκτες Αειφόρου Σχολείου Α. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ) Ποσοστό ενσωμάτωσης θεμάτων σχετικών με την αειφόρο ανάπτυξη στα μαθήματα του σχολείου (π.χ. θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, αγωγής υγείας, γνωριμίας με άλλους πολιτισμούς, ισότητας των δύο φύλλων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολιτιστικής κληρονομιάς, πολιτισμού κλπ). Ποσοστό του συνολικού αριθμού διδακτικών ωρών κατά μάθημα, που διεκπεραιώθηκαν με ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας. Συχνότητα μαθησιακών δραστηριοτήτων στην τάξη με χρήση Η/Υ και διαδραστικού πίνακα για τη διδασκαλία όλων των μαθημάτων, με σκοπό την ανάπτυξη ικανοτήτων συνεργασίας, κριτικής και δημιουργικής σκέψης, επίλυσης προβληματικών καταστάσεων.

Αριθμός εκδηλώσεων (πολιτιστικών, περιβαλλοντικών κ. ά Αριθμός εκδηλώσεων (πολιτιστικών, περιβαλλοντικών κ.ά.) που οργανώθηκαν από το σχολείο με τη συνεργασία μαθητών/εκπαιδευτικών, με ακροατήριο μαθητές, γονείς ή μέλη της τοπικής κοινότητας. Αριθμός εγκεκριμένων προαιρετικών προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων (π.χ. Π.Ε./Α.Υ/ Πολιτιστικών, Comenius, e-Twining κτλ) που υλοποιήθηκαν στο σχολείο καθώς και αριθμός μαθητικών διαγωνισμών στους οποίους έλαβαν μέρος μαθητές του σχολείου. Αριθμός εκπαιδευτικών-διδακτικών επισκέψεων με σκοπό την περιβαλλοντική, κοινωνική, πολιτιστική ενημέρωση, ευαισθητοποίηση ή προβληματισμό των μαθητών (όχι περιπάτων-εκδρομών) Αριθμός ποινών (εκτός της παρατήρησης, της επίπληξης και της ωριαίας αποβολής) που επιβλήθηκαν στο σχολείο. Ποσοστό παιδιών που εγκατέλειψαν το σχολείο πρόωρα (μέχρι τέλους Οκτωβρίου).

Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (ΔΙΟΙΚΗΣΗ, ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ, ΓΟΝΕΙΣ, κτλ) Εφαρμόζει το σχολείο Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης (Σ.Α.Δ.) και Σχολικό Πρόγραμμα Δράσης (ΣΠΔ); Ποσοστό των εκπαιδευτικών του σχολείου που συμμετέχουν ενεργά στο Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης (Σ.Α.Δ). Ποσοστό των μαθητών/μαθητριών του σχολείου που συμμετέχουν ενεργά στο Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης (Σ.Α.Δ). Σύνολο ωρών σεμιναρίων που παρακολούθησαν οι εκπαιδευτικοί του σχολείου σε θέματα σχετικά με την εκπαίδευση για την αειφορία, για νέες διδακτικές προσεγγίσεις (ομαδοσυνεργατική), τη διαχείριση κρίσεων, διαχείριση συγκρούσεων, την ανάπτυξη ικανοτήτων λήψης αποφάσεων, κτλ. (για τη θεματολογία εκπαίδευσης για την αειφορία βλ. στα «Πηγές και βοηθήματα»).

Σύνολο ωρών σεμιναρίων που παρακολούθησε ο διευθυντής του σχολείου με την ίδια θεματολογία, όπως εκείνη των εκπαιδευτικών. Αριθμός ειδικών παιδαγωγικών συνεδριάσεων του Συλλόγου Διδασκόντων (πέραν των υποχρεωτικών), με σκοπό τη συνεργασία των εκπαιδευτικών σε θέματα διδασκαλίας και μάθησης, το σχεδιασμό κοινών προγραμμάτων σχετικών με την εκπαίδευση για την αειφορία, την ανάπτυξη στρατηγικών για τη σχέση του σχολείου με την τοπική και διεθνή κοινότητα, τον αναστοχασμό για την πορεία του σχολείου και την επίτευξη των στόχων του. Αριθμός συνεδριάσεων του 15-μελούς μαθητικού συμβουλίου (όχι των 5μελών), με θέματα σχετικά με την περιβαλλοντική διαχείριση του σχολικού κτιρίου, τις μεθόδους διδασκαλίας, τις γενικότερες συνθήκες μάθησης και ασφάλειας, κτλ. Αριθμός μαθητικών γενικών συνελεύσεων (όλων των μαθητών/μαθητριών του σχολείου) με την ίδια θεματολογία με τον προηγούμενο δείκτη.

Έχει γίνει αισθητική αναβάθμιση του σχολείου από τους μαθητές σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς, γονείς, Δήμο, κ.ά (ζωγραφική, καθαριότητα, αναδιάταξη επίπλων, κτλ); Αριθμός Σχολικών Συμβουλίων που έχουν συγκληθεί με στόχο την ενημέρωση, την ανάπτυξη προβληματισμού και τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την περιβαλλοντική διαχείριση του σχολικού κτιρίου, τις μεθόδους και δραστηριότητες διδασκαλίας και μάθησης, τις σχέσεις του σχολείου με την τοπική και διεθνή κοινότητα. Αριθμός κοινωνικών δράσεων και δράσεων προστασίας του περιβάλλοντος εκτός σχολείου (π.χ. δενδροφυτεύσεις, συμμετοχή σε εράνους κ.ά.).

Ώρες διδασκαλίας-συνεργασίας του σχολείου με εκτός του σχολείου ειδικούς οι οποίοι επισκέφτηκαν το σχολείο προκειμένου να ενημερώσουν τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές για θέματα αειφορίας ή θέματα εκπαιδευτικού προβληματισμού. Αριθμός συναντήσεων και συνεργασιών του σχολείου με τον/την (τους/τις) Υπεύθυνο Καινοτόμων Δράσεων της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης. Ποσοστό των μελών του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων που ψήφισαν κατά την τελευταία εκλογή ή την τελευταία γενική συνέλευση του Συλλόγου. Αριθμός επισκέψεων στην ιστοσελίδα του σχολείου κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Διαθέτει το σχολικό κυλικείο βιολογικά προϊόντα;

Γ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Ποσοστό των παιδιών που πηγαίνουν στο σχολείο με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ποδήλατο / Ι.Χ. / πόδια Βάρος ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτιού, γυαλιού, μετάλλων, πλαστικού) που δόθηκαν για ανακύκλωση ανά μαθητή. Βάρος απορριμμάτων που πάει για τη χωματερή, ανά μαθητή και εκπαιδευτικό. Αριθμός φύλλων φωτοτυπικού χαρτιού ανά μαθητή και εκπαιδευτικό (έναρξη μέτρησης μετά την 15η Νοεμβρίου). Κατανάλωση νερού σε Κυβικά μέτρα νερού ανά μαθητή και εκπαιδευτικό. Υπάρχει σύστημα αποθήκευσης και αξιοποίησης του νερού της βροχής; Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε Κιλοβατώρες ανά μαθητή και εκπαιδευτικό. Χρησιμοποιούνται οικολογικά απορρυπαντικά για την καθαριότητα του σχολείου;

Κιλά ανά μαθητή μπαταριών, λαμπτήρων και ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών που δόθηκαν για ανακύκλωση. Υπάρχει φετινή βεβαίωση συντήρησης του καυστήρα-λέβητα του καλοριφέρ; Κατανάλωση πετρελαίου ή φυσικού αερίου (σε λίτρα) για θέρμανση ανά μαθητή και εκπαιδευτικό. Διαθέτει το σχολικό κτήριο θερμική μόνωση (διπλά τζάμια κτλ); Ισχύς φωτοβολταϊκών συστημάτων που διαθέτει το σχολείο. Διαθέτει το σχολείο λαχανόκηπο, ανθόκηπο ή ταρατσόκηπο; Αριθμός φυτών και δέντρων (σε γλάστρες ή στο χώμα) σε όλη την επιφάνεια του σχολείου (μαζί με την αυλή). Γίνεται κομποστοποίηση στο σχολείο;

Διαδικασία Συμμετοχής Βήματα για τη συμμετοχή ενός σχολείου στο διαγωνισμό «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου» Σημείωση: Τα βήματα που παρατίθενται δεν αποτελούν προϋποθέσεις συμμετοχής. Κάθε σχολείο μπορεί να επιλέξει διαφορετική διαδικασία, ωστόσο, είναι απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής μέσω της ιστοσελίδας του Βραβείου Αειφόρου Σχολείου. Η συμμετοχή ενός σχολείου δηλώνεται ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα, χωρίς να είναι προϋπόθεση εγγραφής η πλήρης υλοποίηση των βημάτων που ακολουθούν.

Βήμα 1ο Στοσχολείο στη διάρκεια της ειδικής Παιδαγωγικής Συνεδρίασης όποιος έλαβε την πρωτοβουλία παρουσιάζει τα βασικά στοιχεία του θεσμού «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου» και προτείνει τη συγκρότηση μιας ολιγομελούς επιτροπής-ομάδας εργασίας η οποία θα υποβάλει πρόταση στην επόμενη συνεδρίαση.

Βήμα 2ο Στην επόμενη συνεδρίαση και εφόσον το πόρισμα της ομάδαςεργασίας είναι θετικό, αποφασίζεται η συγκρότηση της «Επιτροπής ΑειφόρουΣχολείου» (Ε.Α.Σ.). Στην Ε.Α.Σ. συμμετέχουν: Ο Διευθυντής/ Η Διευθύντρια Ο Υποδιευθυντής (όπου υπάρχει)  Εκπρόσωποι του εκπαιδευτικού προσωπικού (2- 3 εκπαιδευτικοί) Εκπρόσωποι των μαθητικών κοινοτήτων (2-3 από τα μέλη του 15/μελούς όπου υπάρχει δηλ. γυμνάσιο-λύκειο) Εκπρόσωπος (ή εκπρόσωποι) των γονέων Εκπρόσωποι του βοηθητικού προσωπικού (καθαρίστρια/φύλακας) Ο υπεύθυνος του σχολικού κυλικείου

Η Ε.Α.Σ. σε διάστημα 2 εβδομάδων θα πρέπει να καταρτίσει Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης (Σ.Α.Δ.) για το σχολείο, λαμβάνονταςυπόψη τα κριτήρια (δείκτες) του Βραβείου Αειφόρου Σχολείου και τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Το Σ.Α.Δ. υποβάλεται προς έγκριση στο Σύλλογο Διδασκόντων Η Ε.Α.Σ. θα πρέπει να συστήσει τις ομάδες για την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης,αποτελούμενες από μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς (π.χ. ομάδατύπου, ομάδα ανακύκλωσης κτλ).

Βήμα 3ο Ο υπεύθυνος του προγράμματος εκ μέρους τουσχολείου επισκέπτεται την ιστοσελίδα του«Βραβείου» και εισάγει τα στοιχεία επικοινωνίας του σχολείου, δηλώνοντας με τοντρόπο αυτό τη δέσμευση του σχολείου για συμμετοχή στο «Βραβείο ΑειφόρουΣχολείου». Με τον κωδικό εισόδου στηνιστοσελίδα του Βραβείου μπορεί να αξιοποιήσει το σύνολο της ιστοσελίδας και(κυρίως) έχει τη δυνατότητα να εισαγάγει τα δεδομένα και στοιχεία των δεικτών με τα οποία θα γίνει η ανάδειξη των σχολείων που θα βραβευτούνστο τέλος της σχολικής χρονιάς.

ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΔΡΑΣΗΣ Ομάδα Αισθητικής παρέμβασης Αναδιάταξη επίπλων Καθαριότητα Βάψιμο Γκράφιτυ Αφίσες

Ομάδα Κήπου Φροντίδα δέντρων Δενδροφύτευση Λαχανόκηπος Κομποστοποίηση

Ομάδα Παρέμβασης και Κοινωνικής Ευθύνης Θέσπιση, έλεγχος τήρησης κανόνων. Λειτουργία 5-μελών και 15-μελών συμβουλίων. Κυλικείο (βιολογικά και υγιεινά τρόφιμα) Συντονισμός. Οργάνωση συμμετοχής του σχολείου σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές δράσεις όπως, έρανοι, δενδροφυτεύσεις, φροντίδα αδέσποτων ζώων, υποστήριξη φτωχών οικογενειών, καθαρισμός ακτών, καθαρισμός δασών, φροντίδα ενός πάρκου μέσα στην πόλη, συμμετοχή σε ενημερωτικές εκστρατείες για κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα. Πρόσκληση εξωσχολικών επιστημόνων και επαγγελματιών για μεταφορά γνώσεων και εμπειρίας στο σχολείο και στους μαθητές. Υποβολή εισηγήσεων στο Σύλλογο Διδασκόντων για εκπαιδευτικές επισκέψεις

Τύπου και Ενημέρωσης Καταγραφή της προόδου των δράσεων που γίνονται στο σχολείο Φωτογράφιση και βιντεοσκόπηση των δράσεων. Δημιουργία φωτογραφικού αρχείου με τα μέλη των ομάδων και με τις δράσεις. Συνεντεύξεις από τους αρμόδιους των σχολικών δράσεων. Τροφοδότηση με ειδήσεις των τοπικών Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Δημοσιεύση Δελτίων Τύπου και οργάνωση σχετικών αφιερωμάτων στις εφημερίδες ή στην τηλεόραση. Τροφοδότηση της ιστοσελίδας του σχολείου με σχετικό υλικό προβολής. Υλοποίηση ενεργειών προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός επισκέψεων στην ιστοσελίδα του σχολείου. Προετοιμασία και διοργάνωση της τελικής εκδήλωσης του προγράμματος.

Ομάδα Ανακύκλωσης Κατασκευή και τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης στις τάξεις. Μείωση της κατανάλωσης χαρτιού φωτοτυπίας Συγκέντρωση του χαρτιού που θα πάει για ανακύκλωση. (Αυτό το καθήκον περιλαμβάνει και τη ζύγιση του χαρτιού ώστε να γνωρίζουμε το συνολικό βάρος χαρτιού που δίνουμε για ανακύκλωση). Μείωση των απορριμμάτων. (Αυτό το καθήκον περιλαμβάνει και την καταγραφή του βάρους των απορριμμάτων). Οργάνωση σύστηματος συγκέντρωσης και παράδοσης λαμπτήρων και ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών για ανακύκλωση. Οργάνωση σύστηματος συγκέντρωσης και παράδοσης μπαταριών για ανακύκλωση

Ομάδα Εξοικονόμησης Mείωση της κατανάλωσης νερού. Mείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Μείωση του ποσοστού των παιδιών που έρχονται στο σχολείο με ΙΧ και αυξηση του ποσοστού εκείνων που έρχονται με τα μέσα μαζικής συγκοινωνίας και τα πόδια. Μελέτη (Ίντερνετ, βιβλιοθήκες, περιοδικά) της εμπειρίας που υπάρχει σε άλλα σχολεία (του εσωτερικού ή του εξωτερικού) και προσπάθεια εφαρμογής στο σχολείο μας

Τα περιβαλλοντικά προγράμματα που εφαρμόσαμε όλα αυτά τα χρόνια, μας έδωσαν πολλές φορές την ικανοποίηση πως καταφέραμε λιγότερο ή περισσότερο κάποιους από τους παραπάνω στόχους. Πάντα όμως καταλήγαμε με ένα κενό. Τα παραπάνω μηνύματα αντικειμενικά ήταν αδύνατο να περάσουν σε όλους τους μαθητές. Η περιβαλλοντική ομάδα ήταν πάντα μια «ομάδα» και όχι το σύνολο των μαθητών του σχολείου. Και πάντα ανέκυπτε το θέμα, που όλοι οι καθηγητές είτε ασχολούνται με την περιβαλλοντική εκπαίδευση είτε όχι αντιμετωπίζουν, γιατί τα παιδιά δεν αγαπούν το σχολείο, δεν το νοιώθουν δικό τους χώρο;

Αλλά τι είναι το αειφόρο σχολείο; Είναι ένα σχολείο χαρούμενο, ήρεμο, ασφαλές, ένα σχολείο στο οποίο οι μαθητές και οι μαθήτριες χαίρονται να φοιτούν, ένα σχολείο που δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να αναπτύξουν τα ταλέντα και τις ικανότητές τους, την κριτική σκέψη, ένα σχολείο που δίνει χρόνο για αναστοχασμό, που δείχνει κατανόηση και αγάπη για όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από την επίδοσή τους στα μαθήματα, ένα σχολείο εργαστήρι της ζωής και της χαράς.