Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου – Ενότητα 9 Δευτερεύουσες Προτάσεις Αποστολάκη Αλίκη

Δευτερεύουσες προτάσεις Ονοματικές Ειδικές Ενδοιαστικές Πλάγιες Ερωτηματικές αναφορικές Υποκείμενο Κατηγορούμενο Αντικείμενο Ονοματικοί προσδιορισμοί Επιρρηματικές Αιτιολογικές Τελικές Αποτελεσματικές Υποθετικές Εναντιωματικές Χρονικές Επιρρηματικοί προσδιορισμοί Αιτίας /σκοπού Αποτελέσματος… Συντακτική θέση Συντακτική θέση

Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις ΠΠΠ Πώς θα ξεκινήσω;; Κάνουμε χωρισμό προτάσεων χαρακτηρίζουμε τις δευτερεύουσες. *από πού εξαρτάται; (όρος : ρήμα, απαρέμφ.. , μετοχή= τον προσδιορίζει ή τον συμπληρώνει;) *πώς εισάγεται; πώς εκφέρεται; *ποιος ο συντακτικός ρόλος της; 1.111 …. …Δες παράδειγμα…. Λέγει ὁ κατήγορος ὡς ὑβριστής εἰμί. Όρος εξάρτησης τρόπος εισαγωγής τρόπος εκφοράς

Ειδικές προτάσεις Εισάγονται Ὅτι Όταν το περιεχόμενο τους είναι αντικειμενικό, Πραγματικό.   Ὡς Όταν το περιεχόμενο τους είναι Υποκειμενικό Εκφέρονται Οριστική ( δηλώνει το πραγματικό)  Δυνητική οριστική (δηλώνει το δυνατό στο παρελθόν ή το μη πραγματικό )  Δυνητική ευκτική (δηλώνει το δυνατό στο παρόν ή στο μέλλον)  Ευκτική του πλαγίου Λόγου ( ύστερα από ιστορικό χρόνο) Συντακτικός ρόλος Αντικείμενο (λεκτικά, γνωστικά, αισθητικά, δείξεως….)   υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα επεξήγηση συνήθως σε δεικτική Αντωνυμία ουδετέρου γένους που προηγείται

Άσκηση Να βρείτε τις ειδικές προτάσεις και το συντακτικό ρόλο παραδείγματα Ειδική προτ. Συντακτικός ρόλος ὅτι ἡ ὁδός ἔσοιτο Αντικείμενο πρός βασιλέα μέγαν ὅτι δυνάμεθα τους Αντικείμενο ἐχθρούς τιμωρεῖσθαι ὅτι βαρέως ἄν φέροις Αντικείμενο ἀκούων ὅτι ἐγγύς που βασιλεύς ἦν Υποκείμενο ὅτι τό συνέχον τήν Επεξήγηση δημοκρατίαν ὅρκος ἐστίν. ὡς οὐδενός τῶν δικαίων Αντικείμενο ἀτυχήσοι 1.Κῦρος ἔλεγε ὅτι ἡ ὁδός ἔσοιτο πρός βασιλέα μέγαν. 2.Ἀλλά σύν τοῖς θεοῖς δείξομεν τοῖς βαρβάροις ὅτι δυνάμεθα τούς ἐχθρούς τιμωρεῖσθαι. 3.Οἶδα γάρ ὅτι βαρέως ἄν φέροις ἀκούων, ἐμοῦ ἀπολογουμένου ὑπέρ αὐτῶν. 4.Δῆλον ἦν ὅτι ἐγγύς που βασιλεύς ἦν. 5.Τοῦτο ὑμᾶς δεῖ μαθεῖν, ὅτι τό συνέχον τήν δημοκρατίαν ὅρκος ἐστίν. 6.Δερκυλίδας ἔλεγε τῷ Μειδίᾳ ὡς οὐδενός τῶν δικαίων ἀτυχήσοι

Ενδοιαστικές προτάσεις Εισάγονται Μή Όταν δηλώνεται φόβος μήπως συμβεί κάτι ανεπιθύμητο Μή οὐ Όταν δηλώνεται φόβος μήπως δεν συμβεί κάτι επιθυμητό Εκφέρονται Υποτακτική (δηλώνει τον προσδοκώμενο ή ενδεχόμενο φόβο) Οριστική (δηλώνει τον πραγματικό φόβο) Ευκτική του Πλαγίου λόγου (ύστερα από ιστορικό χρόνο, δηλώνει υποκειμενικό ή αβέβαιο φόβο στο παρελθόν) Συντακτικός ρόλος Αντικείμενο Υποκείμενο (σε απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις) Επεξήγηση (σε δεικτική αντωνυμία ουδετέρου γένους που προηγείται) Ρήματα εξάρτησης που σημαίνουν: Φόβο Δισταγμό Μέριμνα Ανησυχία

Φοβεῖται μή τά ἔσχατα πάθῃ Άσκηση Αφού βρείτε την ενδοιαστική πρόταση να επισημάνετε το συντακτικό της ρόλο Φοβεῖται μή τά ἔσχατα πάθῃ Αντικείμενο Δέδοικα μή οὐκ ἔχω ταύτην τήν σοφίαν. Αντικείμενο Ἔδεισαν οἱ Ἕλληνες μή προσάγοιεν πρός τό κέρας καί αὐτούς κατακόψειαν. Αντικείμενο Επεξήγηση Οὐ τοῦτο ἐφοβεῖτο, μή τίνες πορεύσοιντο ἐπί τήν ἐκείνου δύναμιν. Οὐ δέος ( ἐστί ) μή κάκιον οἰκεῖται ἡ Σπάρτη. Υποκείμενο

Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις Είναι ευθείες ερωτήσεις σε πλάγιο λόγο με τη μεσολάβηση κάποιου ρήματος εξάρτησης. Δεν έχουν στο τέλος ερωτηματικό. Διακρίνονται ως προς το βαθμό άγνοιας σε: Α) Ολικής άγνοιας και δέχονται απάντηση ένα ναι ή ένα όχι Β) Μερικής άγνοιας όταν δέχονται κάθε άλλη απάντηση εκτός από ναι ή όχι Παραδείγματα *Ἐρωτᾷ εἰ ἦλθον οἱ πρέσβεις. (ολικής άγνοιας ) *Ἐρήσομαι ὅστις ἐστίν ὁ διδάσκαλος. (μερικής άγνοιας) Oι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις ολικής άγνοιας διακρίνονται σε: Μονομελείς, όταν διατυπώνεται ένα ερώτημα π.χ Πρωταγόρας ἐρωτᾷ εἰ οὐκ αἰσχύνομαι καλῶν τά ἀγαθά δεινά 2. Διμελείς, όταν η ερωτηματική περίοδος αποτελείται από δύο επιμέρους ερωτήσεις π.χ Ἐβουλεύοντο οἱ Πλαταιεῖς εἴτε κατακαύσωσιν αὐτοὺς εἴτε τι ἄλλο χρήσωνται

Εισάγονται α) Ολικής άγνοιας Μονομελείς: εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν Διμελείς : εἰ...ἤ, πότερον/πότερα...ἤ, εἴτε...εἴτε β) Μερικής άγνοιας : με αναφορικές αντωνυμίες: ὅσος, ὅστις, ὅσπερ, ὅς,οἷος, ὁποδαπός, ὁπότερος, ἡλίκος, ὁποῖος, ὁπηλίκος με αναφορικά επιρρήματα: οὗ, ὅπου, οἷ, ὅποι, ὁπόθεν, ᾗ, ὅπῃ, ὡς, ὅπως με ερωτηματικές αντωνυμίες: τίς, πότερος, πόσος, ποῖος, πηλίκος, ποδαπὸς με τα ερωτηματικά επιρρήματα: ποῦ, ποῖ, πόθεν, πῇ, πῶς   Ρήματα εξάρτησης ρήματα με τη σημασία του ἐρωτῶ, λέγω, δείκνυμι, θαυμάζω,ἀπορῶ,σκοπῶ, αἰσθάνομαι,γιγνώσκω

Αντικείμενο : Πρωταγόρας ἐρωτᾷ εἰ οὐκ αἰσχύνομαι καλῶν τά ἀγαθά δεινά Εκφέρονται με: Οριστική : όταν δηλώνει ερώτηση για το πραγματικό. δυνητική οριστική : όταν δηλώνει ερώτηση για το δυνατό στο παρελθόν ή το μη πραγματικό δυνητική ευκτική: όταν δηλώνει ερώτηση για το δυνατό στο παρόν ή στο μέλλον απορηματική υποτακτική : όταν δηλώνει απορία σχετικά με αυτό που πρέπει να γίνει Ευκτική του πλαγίου λόγου: ύστερα από ιστορικό χρόνο και δηλώνει υποκειμενική γνώμη Συντακτικός ρόλος : Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις: Ὅθεν καὶ ἀπορεῖται πότερόν ἐστι τὸ ἀγαθὸν μαθητὸν ἤ ἐθιστόν Αντικείμενο : Πρωταγόρας ἐρωτᾷ εἰ οὐκ αἰσχύνομαι καλῶν τά ἀγαθά δεινά Επεξήγηση συνήθως σε δεικτική αντωνυμία ουδετέρου γένους που προηγείται : Τοῦτο σκεψώμεθα, εἰ ἀληθῆ λέγεις

Ονοματικές αναφορικές προτάσεις Έτσι λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που αναφέρονται σε όρο άλλης πρότασης. Λειτουργούν ως : υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο, ονοματικός προσδιορισμός [ομοιόπτωτος (παράθεση, επεξήγηση, επιθετικός προσδιορισμός) ή ετερόπτωτος προσδιορισμός] Εισάγονται με: Αναφορικές αντωνυμίες : ὅς, ἥ, ὅ (ο οποίος, που) ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ (ο οποίος ακριβώς) ὅστις, ἥτις, ὅτι (όποιος, ο οποίος) ὁπότερος, ὁποτέρα, ὁπότερον (όποιος από τους δύο) ὅσος, ὅση, ὅσον (όσος) οἷος, οἷα, οἷον (τέτοιος που) ὁποῖος, ὁποῖα, ὁποῖον (όποιας λογής) ἡλίκος, ἡλίκη, ἡλίκον (όσο μεγάλος) ὁπηλίκος, ὁπηλίκη, ὁπηλίκον (όσο μεγάλος) ὁποδαπός, ὁποδαπή, ὁποδαπόν (από τον τόπο που) Προσοχή! Η αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ, όταν βρίσκεται στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου και δεν ακολουθεί άλλη κύρια πρόταση, έχει δεικτική σημασία και εισάγει κύρια πρόταση. Στην περίπτωση αυτή μεταφράζεται ως δεικτική (αυτός κ.ά.)

Εκφέρονται με: Οριστική : όταν δηλώνει το πραγματικό Δυνητική οριστική : όταν δηλώνει το δυνατό στο παρελθόν ή το μη πραγματικό Δυνητική ευκτική : όταν δηλώνει το δυνατό στο παρόν ή στο μέλλον Υποτακτική Ευκτική του πλαγίου λόγου: ύστερα από ιστορικό χρόνο Συντακτική θέση Υποκείμενο, σε προσωπικά ρήματα : Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν...( υποκείμενο στο ἀπαρνησάσθω) Αντικείμενο: Ὅ σύ μισεῖς, μή ποιήσῃς. (αντικείμενο στο μή ποιήσῃς) Κατηγορούμενο: Οὗτός ἐστιν ὅς ἀπέκτεινεν τοὺς στρατηγούς. ( κατηγορούμενο στο οὗτος) Ονοματικός προσδιορισμός: Ἠν τις Φιλλίδας, ὅς ἐγραμμάτευε τοῖς πολεμάρχοις. (παράθεση του Φιλλίδας) Τισσαφέρνης σατράπης κατεπέμφη ὧν αὐτὸς πρόσθεν ἦρχε (ετερόπτωτος πρ., γεν. αντικειμενική στο σατράπης.

Άσκηση Να εντοπίσετε τις πλάγιες ερωτηματικές, τις αναφορικές ονοματικές προτάσεις και να βρείτε τη συντακτική θέση τους. Ὅστις ζῆν ἐπιθυμεῖ, πειράσθω νικᾶν. αναφορική/ υποκείμενο στο πειράσθω Πρωταγόρας ἐρωτᾷ εἰ οὐκ αἰσχύνομαι καλῶν τά ἀγαθά δεινά . Π.Ε/αντικ. στο ἐρωτᾷ Τοῦτο σκεψώμεθα, εἰ ἀληθῆ λέγεις.   Π.Ε/επεξήγηση στο τοῦτο Βούλομαι λαβεῖν τι ὧν ἔχεις.   Αναφορική/γεν. διαιρετική στο τι Τόδ’ ἐστί τό στρατόπεδον ὅ κατεκαύθη ὑπό τῶν Συρακοσίων. Αναφορική/επιθ. Προσδ. στο στρατόπεδον Ἦν δέ τις Ἀπολλοφάνης, ὅς καί Φαρναβάζῳ ἐτύγχανε ξένος ὤν. Αναφ./παράθ. στο Ἀπολλοφ. Οὗτός ἐστιν ὅς ψεύδεται . Αναφορική/ κατηγορ. στο οὗτος Ὦ Κλέαρχε, ἀπόφηναι γνώμην, ὅ,τι σοι δοκεῖ Αναφορική/ επεξήγηση στο γνώμην Ἐπιμηθεύς ἠπόρει ὅ,τι χρήσαιτο . Π.Ε/αντικείμ. στο ἠπόρει Ἡ μήτηρ διηρώτα τόν Κῦρον πότερον βούλοιντο μένειν ἤ ἀπιέναι. Π.Ε/αντικ. Αμ.στο διηρώτα Κῦρος ἤρετο εἰ σωθεῖεν πάντες αὐτῷ. Π.Ε/αντικ. στο ἤρετο Μωραίνει Κύριος ὅν βούλεται ἀπολέσαι . Αναφορική/αντικ. στο μωραίνει