ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Μάθημα: ΛΑΪΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ : Τα είδη Όνομα διδάσκοντος: Κατσαδώρος Γεώργιος Εργασία: σχεδιασμός διδασκαλίας με γνωστικό αντικείμενο τη διδακτική αξία της παροιμίας
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σχολιασμός της παροιμίας…………………………………………………σελ.3 Γενική παρουσίαση της διδασκαλίας……………………………… σελ.4 Διαθεματικός τρόπος προσέγγισης του μαθήματος………σελ.5-7 Παίζοντας… …………………………………………………………………………σελ.8 Αξιολόγηση………………………………………………………………………….σελ.9 Χρόνος, μορφή, μέσα διδασκαλίας………………………………….σελ.10 Αναμενόμενα αποτελέσματα…………………………………………….σελ.11
Αδέρφια αγαπημένα, κάστρα που δεν παίρνονται Γιατί διάλεξα τη συγκεκριμένη παροιμία; Επέλεξα αυτή την παροιμία εξαιτίας της εξαιρετικής παιδευτικής της σημασίας. Η παίδευση των πολιτών στην κοινωνία ξεκινά από αυτή τη σπουδαία ρήση. Όταν τα αδέρφια και γενικά οι άνθρωποι είναι ενωμένοι κι αγαπημένοι, τίποτα δεν μπορεί να τους χωρίσει και να υπονομεύσει τη σχέση τους. Είναι όλοι για έναν κι ένας για όλους. Κι αδέρφια δεν είναι μόνο τα αδέρφια που τα συνδέουν βιολογικοί δεσμοί ή έχουν κοινούς γονείς, αλλά κι εκείνοι που αισθάνονται ισχυρούς φυλετικούς, ψυχικούς κι άλλους δεσμούς με κάποιους ανθρώπους, τόσο δυνατούς όσο η αδερφική αγάπη. Αδέρφια θα πρέπει να νιώθουν και οι μαθητές μεταξύ τους. Να έχουν μία βαθιά φιλική σχέση, σαν την αδερφική. Αυτό σημαίνει πως οι σχέσεις τους θα βασίζονται στην αλληλοβοήθεια και στην αλληλοϋποστήριξη. Θα συμπληρώνει ο καθένας τα κενά του άλλου και θα προχωράει τη σκέψη του για να υπάρχει μία ουσιαστική, εποικοδομητική και λειτουργική συνεργασία.
Γενική παρουσίαση της διδασκαλίας Αρχικά, στο στάδιο της αφόρμησης, αναφέρω λίγα λόγια για όλα τα είδη της λογοτεχνίας ξεχωριστά και ακολούθως γράφω την παροιμία, με την οποία θα ασχοληθούμε, στον πίνακα και την ερμηνεύω. Μετά από αυτό δείχνω στα παιδιά ένα βιβλιαράκι με παροιμίες, και τους μιλάω αναλυτικά για το είδος αυτό της λογοτεχνίας και τον τρόπο με τον οποίο είναι καταχωρημένες στα βιβλία παροιμιακών φράσεων, δηλαδή αλφαβητικά. Στη συνέχεια, τους κάνω γνωστή τη διαφοροποίηση μεταξύ παροιμίας και γνωμικού και ρωτώ τα παιδιά αν γνωρίζουν άλλες παροιμίες και πότε τις χρησιμοποιούμε. Αφού απαντηθούν όλα αυτά προχωράμε στις δραστηριότητες και στα παιχνίδια. Θα μπορούσα, επίσης, να δείξω στην τάξη βίντεο από ένα χωριό της Ελλάδας κι ένα ζευγάρι ηλικιωμένων να εξιστορούν παροιμίες, με το δικό τους αυθεντικό τρόπο. Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει, αν δεν υπήρχε η δυνατότητα του βίντεο, και με μία μαγνητοφωνημένη διήγηση παροιμιακών φράσεων. Στο τέλος, έρχεται η ώρα της αξιολόγησης και του γενικού διδακτικού σχολίου που θα κρίνει τα αποτελέσματα της διδασκαλίας.
Διαθεματικός τρόπος προσέγγισης του μαθήματος Προτείνω στα παιδιά δραστηριότητες που έχουν διαθεματικό χαρακτήρα για να εργαστούν στα πλαίσια μιας σφαιρικής, εμπειρικής, ευχάριστης ατμόσφαιρας μάθησης που θα συντελέσει στην καλύτερη εμπέδωση του μαθήματος. Μία τέτοια δραστηριότητα θα μπορούσε να είναι εικαστική, και κατά τη διάρκεια της οποίας θα ζητώ από τα παιδιά να σχεδιάσουν και να ζωγραφίσουν την παροιμία σε ένα φύλλο χαρτί, έτσι όπως την φαντάζονται. Ακόμη μια ωραία ιδέα είναι η δημιουργία ενός κολλάζ, στο οποίο θα γράφαμε πάνω σε ένα χαρτόνι κανσόν διάφορες παροιμίες που αρέσουν στα παιδιά και θα το κρεμούσαμε στην τάξη, για να τις βλέπουμε καθημερινά και να μην ξεχνάμε τα λόγια του θυμόσοφου λαού μας.
Μία γλωσσική μορφή έκφρασης, θα ήταν να γράψουν μια έκθεση με θέμα τον τίτλο της παροιμίας. Επιπλέον, θα μπορούσαμε να αναλύσουμε τον κάθε όρο της παροιμίας γραμματικά και συντακτικά για να συνδέσουμε το μάθημα της λογοτεχνίας, διαθεματικά με τη γλώσσα. Ή για να το συνδέσουμε με την ιστορία, θα ζητούσαμε από τα παιδιά να ψάξουν να βρουν στοιχεία από ιστορικές πηγές, για τη χρονική περίοδο της δημιουργίας των παροιμιών, καθώς και για τον τόπο προέλευσης τους.
Επίσης, κάτι που ευχαριστεί πολύ τα παιδιά είναι το παίξιμο ρόλων, η δραματοποίηση λοιπόν της παροιμίας. Θα μπορούσαν οι μαθητές να συντάξουν μόνοι τους ένα σενάριο και να αναλάβουν από ένα ρόλο. Ένας θα έκανε το σκηνοθέτη της παράστασης. Κάποιοι θα παρίσταναν τα απόρθητα κάστρα, με ανάλογα κοστούμια, κάποιοι δίπλα στα κάστρα τα δεμένα αδέρφια, φτιάχνοντας για παράδειγμα μία ανθρώπινη αλυσίδα με πιασμένα τα χέρια που προστατεύουν τα κάστρα, δηλαδή τη φιλία τους, και κάποιοι θα έπαιζαν τους πειρασμούς που θα προσπαθούσαν να τους διασπάσουν. Για να εμπλουτίσουν το θεατρικό τους έργο, θα μπορούσαν να εντάξουν σ’ αυτό χορό και τραγούδι.
Παίζοντας… Παντομίμα: τα παιδιά διαλέγουν από μία παροιμία, μιμούνται τα λόγια της και πρέπει να μαντέψουν οι υπόλοιποι ποια είναι αυτή που έχουν στο μυαλό τους οι μίμοι. Τα παιδιά συγκεντρώνουν ελληνικές και ξένες παροιμίες, μέσω του διαδικτύου ή του τύπου, τις γράφουν σε μικρά χαρτάκια, τα οποία τυλίγουν, και τα ρίχνουν σε μία γυάλα. Αφού ανακατευτούν καλά, τραβάει ένας-ένας μαθητής τον «κλήρο» του και μόλις διαβάσει δυνατά την παροιμία που του έτυχε, ξεκινάει να την αναλύει στους συμμαθητές του, οι οποίοι έχουν κάδε δικαίωμα να του θέσουν απορίες ή και να τον συμπληρώσουν. Τέλος, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ένα debate, ένας γόνιμος, ελεύθερος διάλογος μεταξύ δύο ομάδων, όπου η μία θα ήταν υπέρ της χρήσης των παροιμιών στη ζωή μας, της διαχρονικής ισχύς τους και της αναβίωσης της παράδοσης γενικότερα, και η άλλη ομάδα θα υποστήριζε την προοδευτικότητα και τις εξελίξεις της εποχής και θα ήταν κατά της προσκόλλησης στην άκαμπτη και καμιά φορά κοντόφθαλμη παράδοση.
Αξιολόγηση Η κύρια αξιολόγηση θα γίνει μέσα από τις δραστηριότητες που προηγήθηκαν μέσα στην αίθουσα. Αυτό που θα μπορούσα να τους βάλω για περαιτέρω εργασία στο σπίτι είναι να συγκρίνουν διάφορα λογοτεχνικά είδη μεταξύ τους, όπως την παροιμία με το αίνιγμα, το παραμύθι, το τραγούδι κ.α. Να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές και να βρουν λόγου χάρη ένα παραμύθι που να έχει παρόμοιο νόημα με αυτό της παροιμίας που μελετήθηκε.
Χρόνος, μορφή, μέσα διδασκαλίας Ο χρόνος της διδασκαλίας θα ήταν ένα συνεχόμενο δίωρο και θα το εντάσσαμε στο μάθημα της γλώσσας ή της ευέλικτης ζώνης. Η μορφή θα ήταν μετωπική στην αρχή κατά τη διάρκεια της παράδοσης. Θα ακολουθούσε διάλογος με τους μαθητές κι αργότερα, άλλοτε ατομικά κι άλλοτε ομαδικά, τα παιδιά θα αναπτύξουν τις δραστηριότητες που διατυπώθηκαν παραπάνω. Τα μέσα διδασκαλίας που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν είναι βιβλία με παροιμιακές φράσεις, γραφική ύλη, στην περίπτωση του θεατρικού, διάφορα κουστούμια και κατασκευές, ένας υπολογιστής, βίντεο και μαγνητόφωνο. Καθώς και πολλή φαντασία!
Αναμενόμενα αποτελέσματα γνωριμία με τα είδη της λογοτεχνίας και πιο αναλυτικά με την παροιμία σωστή αξιοποίηση του χρόνου διδασκαλίας δημιουργία ευχάριστης ατμόσφαιρας μάθησης ανάπτυξη κοινωνικοπαιδαγωγικών δεξιοτήτων, όπως συνεργασία, ομαδικότητα, δημιουργικότητα κ.α. ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών κατανόηση κι εμπέδωση του μαθήματος δυνατότητα έκφρασης από τα παιδιά της διδακτέας ύλης δυνατότητα ελέγχου των αποτελεσμάτων μάθησης
Σας ευχαριστώ