ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Ι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ - ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. – ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ Δ.Ε. Ακαδημαϊκό έτος 2005-2006 – χειμερινό εξάμηνο Νίκος Ανδρεαδάκης, επίκουρος καθηγητής ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Ι ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ - ΤΕΧΝΙΚΕΣ 1. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ 2. ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ 3. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Ίσως η πιο σημαντική μέθοδος ή τεχνική έρευνας. Αφορά στις εκδηλώσεις, τις πράξεις και τα δημιουργήματα υποκειμένων. Κατά την παρατήρηση καταγράφονται η λεκτική ή/και η μη λεκτική επικοινωνία υποκειμένων. Καταγράφονται συνομιλίες, κινήσεις, εκφράσεις προσώπου, συμπεριφορές, κ.λπ. Σπάνια η παρατήρηση γίνεται χωρίς τη διατύπωση υποθέσεων. Αυτοπαρατήρηση και ετεροπαρατήρηση. Ετεροπαρατήρηση: ευκαιριακή και συστηματική. Η συστηματική παρατήρηση μπορεί να επαναληφθεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Μη συμμετοχική, συμμετοχική παρατήρηση. Άμεση, έμμεση παρατήρηση.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΤΑΡΡΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ-ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. Νίκος Ανδρεαδάκης, επίκουρος καθηγητής ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΤΑΡΡΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΟΡΓΑΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ nandrea@edc.uoc.gr

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ Με τη γενετική μέθοδο γίνεται μελέτη φαινομένων «εν τω γίγνεσθαι». Το φαινόμενο μελετάται βήμα-βήμα, από τη στιγμή της εμφάνισής του μέχρι και την ολοκλήρωσή του. Πρόθεση των γενετικών ερευνών είναι η μελέτη των τροποποιήσεων που υφίσταται ένα φαινόμενο με την πάροδο του χρόνου. Μελετάται η πορεία εξέλιξης του φαινομένου και αναζητείται η αιτία δημιουργίας και η διαδικασία εξέλιξής του ως τη στιγμή της πλήρους ωρίμανσής του. Το φαινόμενο δεν εξετάζεται στατικά αλλά δυναμικά και αναζητούνται απαντήσεις στα ερωτήματα: Πότε; Πώς; Γιατί; Είναι κατάλληλη μέθοδος για μελέτη εκπαιδευτικών φαινομένων που παρουσιάζουν χρονικότητα. Παραδείγματα: 1. Η εξέλιξη του λεξιλογίου μιας ομάδας παιδιών, 2. Η εξέλιξη του παιδικού ιχνογραφήματος, 3. Η διαδικασία κατάκτησης της έννοιας του εμβαδού και του όγκου, 4. Ο προσανατολισμός στο χώρο, 5. Η παρακολούθηση της σταδιοδρομίας μιας ομάδας υποκειμένων.

ΜΟΡΦΕΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ-ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. Νίκος Ανδρεαδάκης, επίκουρος καθηγητής ΜΟΡΦΕΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΙΚΤΗ nandrea@edc.uoc.gr

ΜΟΡΦΕΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ-ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. Νίκος Ανδρεαδάκης, επίκουρος καθηγητής ΜΟΡΦΕΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΙΚΤΗ Συνεχής και αδιάλειπτη παρακολούθηση ομάδας ατόμων σε βάθος χρόνου. Είναι ακριβής (έγκυρα αποτελέσματα για ίδια υποκείμενα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές) Είναι ασφαλής (επιτρέπει την ύπαρξη προγνωστικής εγκυρότητας) Είναι χρονοβόρα και δαπανηρή (απαιτεί πολύ χρόνο για την εφαρμογή της, «πειραμ. θνησιμότητα», «αποτέλεσμα παλινδρόμησης») Μελέτη του φαινομένου με τη χρήση διαφορετικών ομάδων υποκειμένων. Την ίδια χρονική στιγμή σε διαφορετικές ομάδες υποκειμένων. Οι ομάδες πρέπει να είναι ισοδύναμες ως προς όλα τους τα χαρακτηριστικά εκτός από την ηλικία τους. Συνδυασμός της διαχρονικής με τη συγχρονική. Διαιρείτε το συνολικό διάστημα του χρόνου σε περιόδους (π.χ. τα 8 χρόνια σε 4 περιόδους των δυο ετών. Παρακολουθούμε την κάθε ομάδα για μια διετία). nandrea@edc.uoc.gr

Η μέθοδος που συνίσταται στην ακρόαση και παρατήρηση του υποκειμένου, στην κατανόηση του «είναι και φέρεσθαι». Με τη μέθοδο αναζητούνται οι τρόποι συμπεριφοράς του υποκειμένου, η γένεσή τους, η δομή τους και οι συσχετίσεις τους με το περιβάλλον ανάπτυξής τους. Η κλινική μέθοδος εφαρμόζεται σε άτομα ή ομάδες που παρουσιάζουν ανεπάρκειες, διαταραχές ή ιδιαιτερότητες στη συμπεριφορά. Σκοπός είναι η κατανόηση και αντιμετώπισή τους. Κλινική μέθοδος σημαίνει επαφή και επικοινωνία με τον «πελάτη» και στηρίζεται στην άμεση ανθρώπινη σχέση. Για να επιτευχθεί η αναγκαία επαφή θα πρέπει ο «πελάτης» να νιώθει εμπιστοσύνη και εκτίμηση απέναντι στον ειδικό κλινικό ή ερευνητή. Ο «πελάτης» δεν ξέρει τις περισσότερες φορές να θέτει σωστά το πρόβλημά του. Ο κλινικός ή ο ερευνητής θα τον βοηθήσει να το θέσει ορθά και να συνειδητοποιήσει τους παράγοντες που προσδιορίζουν τη λύση του. Είναι ποιοτική μέθοδος. Η επιτυχία της και η εγκυρότητα των αποτελεσμάτων της εξαρτώνται από την ικανότητα του ερευνητή να παρατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά του υποκειμένου και να τα κατανοεί ως εκδηλώσεις ενός οργανωμένου όλου και όχι ως μεμονωμένες και ανεξάρτητες μορφές συμπεριφοράς. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Παλιότερα ήταν περιορισμένη. Σήμερα, με τις προσπάθειες που γίνονται για εξατομίκευση της διδασκαλίας, γίνεται ευρύτερη χρήση. Οι εκπαιδευτικοί εκφράζουν συχνά την ανάγκη να γνωρίσουν το είδος των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν κάποιοι μαθητές και κυρίως τα αίτια αυτών των δυσκολιών. Επίσης τις δυσκολίες της σχολικής προσαρμογής κάποιων μαθητών και τα αίτια που τις προκαλούν. Παραδείγματα: μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, με νοητική υστέρηση, με δυσλεξία, με σχολειοφοβία, με δυσαριθμησία, με δυσορθογραφία, με υπερευφυία, κ.λπ. Στην εκπαίδευση έχουν εκπονηθεί ποικίλα τεστ για τη διάγνωση προβληματικών καταστάσεων και έχουν προταθεί ποικίλα σχέδια παρέμβασης για την αντιμετώπισή τους.

ΜΟΡΦΕΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ PIAGET ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ-ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. Νίκος Ανδρεαδάκης, επίκουρος καθηγητής ΜΟΡΦΕΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ Ή ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ Ή ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ PIAGET nandrea@edc.uoc.gr

ΜΟΡΦΕΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ-ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. Νίκος Ανδρεαδάκης, επίκουρος καθηγητής ΜΟΡΦΕΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ Εφαρμόζεται με σκοπό την όσο το δυνατόν σε εύρος και βάθος μελέτη ενός ατόμου ή ομάδας. Ο ερευνητής μελετά ένα ή λίγα υποκείμενα. Ασχολείται, όμως, με πάρα πολλές μεταβλητές. Συχνά αποτελεί προκαταρκτικό στάδιο εκτενών ερευνών ως πηγή ανάδυσης υποθέσεων. Οι λεπτομερείς πληροφορίες που παρέχει η μελέτη περίπτωσης φωτίζουν με διεξοδικό τρόπο τη συγκεκριμένη περίπτωση. Είναι μια τεχνική πειραματικής συνέντευξης που βασίζεται στην ελεύθερη συζήτηση με το παιδί. Διαδικασία: Το παιδί εμπλέκεται με ένα πρόβλημα μεταβαλλόμενης πολυπλοκότητας και δυσκολίας, ανάλογα με την ηλικία του (π.χ. ταξινόμηση κουμπιών με διαφορετικό χρώμα και μέγεθος). Κατά τη συζήτηση, ο ερευνητής προσπαθεί να κάνει το παιδί να εξηγήσει τον τρόπο σκέψης και δράσης του, να το ωθήσει να φτάσει στο μέγιστο των επιχειρημάτων που μπορεί να αναπτύξει. nandrea@edc.uoc.gr