«ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΑΡΟΥΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΒΑΡΟΥΣ» Τμήμα Διατροφής Νοσοκομείο «Έλενα Βενιζέλου» Μπαλαμώτη Δ. Χριστίνα Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc

Έλεγχος βάρους πριν την εγκυμοσύνη – Πόσο σημαντικό είναι; Το ΣΒ πριν την εγκυμοσύνη: Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (σε υπέρβαρες γυναίκες ΔΜΣ = 25 – 29,9) Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (5 – 9 μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας Ενδέχεται να επηρεάζει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού σε ακόλουθη εγκυμοσύνη Επηρεάζει το ΣΒ γέννησης του νεογνού (αυξημένο ΣΒ πριν την εγκυμοσύνη → νεογνό LBW) Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, WHO

Έλεγχος βάρους πριν την εγκυμοσύνη – Πόσο σημαντικό είναι; Το ΣΒ πριν την κύηση επηρεάζει το ίδιο το ενδεχόμενο εμφάνισης κύησης ! Συνεπώς επιδρά στη γονιμότητα

Παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα και στα δύο φύλα Μη ισορροπημένη διατροφή Παχυσαρκία Κάπνισμα Αλκοόλ Καφεΐνη Υπερβολική κατανάλωση κρέατος Κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Χαμηλό σωματικό βάρος Υπερβολική άσκηση

Παχυσαρκία πριν την εγκυμοσύνη Η παχυσαρκία επιδρά στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα μέσω των ορμονικών αλλαγών που προκαλούνται από το αυξημένο βάρος. Πολλά στοιχεία συναινούν ότι η παχυσαρκία: αυξάνει τον κίνδυνο αποβολών καθώς και άλλων μητρικών αλλά και εμβρυικών επιπλοκών. ΑΝΤΙΣΤΡΕΨΙΜΟΤΗΤΑ: Η απώλεια βάρους προκαλεί ορμονικές και μεταβολικές αλλαγές που ευνοούν την γονιμότητα

Πρόσληψη βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης Η διατροφική κατάσταση της εγκύου επηρεάζει σημαντικά 1) Την έκβαση της κύησης 2) Το βάρος γέννησης του νεογνού 3) Το βάρος του παιδιού αργότερα (!)

Έκβαση της κύησης Ο υποσιτισμός της εγκύου μπορεί να προκαλέσει Ξαφνική αποβολή Πρόωρο τοκετό Ο υπερσιτισμός της εγκύου μπορεί να προκαλέσει Πολύ πρόωρο τοκετό (πριν τις 32 εβδομάδες) Προεκλαμψία (σχετίζεται με το ΔΜΣ) Σύνδρομο νωτιαίου σωλήνα (ανεξάρτητα από την πρόσληψη φολικού) Παρατεταμένο τοκετό Πυελονεφρίτιδα Διαβήτη Υπέρταση Θρομβώσεις Προεκλαμψία: πρόκειται για μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υψηλή αρτηριακή πίεση, απώλεια πρωτεϊνης στα ούρα και οίδημα (στο πρόσωπο και στα άκρα). Η μείωση του αλατιού ΔΕΝ βοηθάει.

Βάρος γέννησης νεογνού Ο υποσιτισμός της εγκύου μπορεί να προκαλέσει Γέννηση νεογνού με LBW (<2,5Kgr) (αντίκτυπος στο παιδί) Μειωμένη ικανότητα του παιδιού αυτού αργότερα (ως ενήλικας) να γεννήσει νεογνό με φυσιολογικό σωματικό βάρος (αντίκτυπος στο εγγόνι)

Βάρος παιδιού αργότερα H διατροφική και ορμονική κατάσταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλληλεπιδρά με μη αναστρέψιμο τρόπο στην ανάπτυξη οργάνων του εμβρύου που σχετίζονται με τον έλεγχο της διατροφικής πρόσληψης και του μεταβολισμού Πιο συγκεκριμένα επηρεάζονται οι υποθαλαμικές λειτουργίες που είναι υπεύθυνες για τη διατροφική συμπεριφορά και τη ρύθμιση της ενεργειακής κατανάλωσης Τα ελλιποβαρή νεογνά έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας αργότερα στη ζωή τους

Συνιστώμενη αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης σύμφωνα με το βάρος πριν την εγκυμοσύνη Κατάσταση βάρους γυναίκας προ εγκυμοσύνης Συνολική αύξηση βάρους στην κύηση (kg) Αύξηση βάρους στο 1ο τρίμηνο (kg) Αύξηση βάρους ανά εβδομάδα κατά το 2ο και 3ο τρίμηνο (kg) Ελλειποβαρής (ΔΜΣ<18,5 kg/m²) 12,5 - 18 2,3 0,51 / 1 Κανονική (ΔΜΣ 18,5 – 24,9 kg/m²) 11,5 – 16 1,6 0,42 / 1 Υπέρβαρη (ΔΜΣ 25 – 29,9 kg/m²) 7 – 11,5 0,9 0,28 / 0,6 Παχύσαρκη (ΔΜΣ>30 kg/m²) 5 – 9 - 0,22 / 0,5

Συνιστώμενη αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης για ειδικές περιπτώσεις Γυναίκες με χαμηλό ύψος (κάτω από 157 cm) Πρέπει να βρίσκονται στο χαμηλότερο συνιστώμενο όριο για την κατηγορία τους Εγκυμοσύνη σε ηλικία μικρότερη των 20 ετών Κατηγοριοποιούνται στο αμέσως προηγούμενο group από αυτό στο οποίο ανήκουν Πολλαπλή κύηση Κανονικό ΣΒ: + 17 – 25 kgr Υπέρβαρη: + 14 – 23 kgr Παχύσαρκη: + 11 – 19 kgr

Συνολικό Βάρος = 12,65 – 13,05 kg (κατά μέσο όρο) Κατανομή αυξάνοντος βάρους στην εγκυμοσύνη Έμβρυο 3,4 – 3,8 kg Πλακούντας 0,7 kg Αμνιακό υγρό 0,8 kg Μήτρα 0,9 kg Αύξηση όγκου πλάσματος 1,8 kg Μαστική διόγκωση 0,45 kg Κυτταρικά υγρά 1,2 kg Μητρικές αποθήκες λίπους 2,0 kg Συνολικό Βάρος = 12,65 – 13,05 kg (κατά μέσο όρο)

Διατροφικές απαιτήσεις της εγκύου ΕΝΕΡΓΕΙΑ (χρησιμοποιούμε πάντα το πραγματικό βάρος) Το πρώτο τρίμηνο (1η – 13η εβδομάδα) κανονικά οι θερμίδες που προκύπτουν από H-B 1η θεωρία: Το δεύτερο τρίμηνο (14η – 26η εβδομάδα) + 300 Kcal Το τρίτο τρίμηνο (27η – 40η εβδομάδα)(στο + 300 Kcal ή 2η θεωρία: + 340 Kcal στο 2ο τρίμηνο + 450 Kcal στο 3ο τρίμηνο Συντελεστής άσκησης 1,2 κλινήρης 1,3 – 1,5 καθιστική ζωή 1,6 – 1,7 ελαφρυά κίνηση 1,8 – 1,9 ορθοστασία 2,1 – 2,2 σωματική δραστηριότητα 30-60 min, 4 -5 φορές/εβδ

Διατροφικές απαιτήσεις της εγκύου ΠΡΩΤΕΙΝΗ Οι μεγαλύτερες απαιτήσεις παρατηρούνται κατά το τρίτο τρίμηνο της κύησης, οπότε η μάζα του εμβρύου αυξάνει κατά 6 -7 gr / ημέρα + 10 -16 gr επιπλέον ή + 25 gr επιπλέον 1,3 gr/ kgr ΣΒ Ποσότητα - ποιότητα Ζωικής προέλευσης (απαραίτητα αα που δεν συνθέτει ο οργανισμός) Για πρόσληψη υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνης από τρόφιμα φυτικής προέλευσης μπορεί να γίνει συνδυασμός στα γεύματά οσπρίων μαζί με σιτηρά (συμπληρωματικά αα): Φασόλια + Καλαμπόκι Φακές + Ρύζι Φασόλια + στάρι ή ψωμί

Διατροφικές απαιτήσεις της εγκύου ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΑΣ 50 - 55% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας Ποιότητα υδατάνθρακα (απλοί έως 5%– υπόλοιπο σύνθετοι)! Σε ΣΔ κύησης κανόνας δεκάτων ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΖΑΧΑΡΗΣ Σακχαρίνη 5 mg/ kgr ΣΒ Ασπαρτάμη 50 mg/ kgr ΣΒ Ακεσουλφαμικό Κ 15 mg/ kgr ΣΒ Ασφαλής η κατανάλωση τους όταν δεν υπερβαίνει το όριο

Διατροφικές απαιτήσεις της εγκύου ΛΙΠΟΣ 30-35% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας Ποιότητα λίπους! Τα ω-3 λιπαρά οξέα, και πιο συγκεκριμένα το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA), που περιέχεται σε ορισμένα ψάρια και θαλασσινά, είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου (ειδικά από την 24η εβδομάδα και μετά) Τα υποκατάστατα λίπους παρασκευάζονται: είτε με βάση τους υδατάνθρακες (oatrim) είτε με βάση τις πρωτεΐνες (simplesse) είτε με βάση το λίπος (ολέστρα) ! προσοχή στη χρήση τους διότι μειώνουν την απορρόφηση ορισμένων λιποδιαλυτών βιταμινών και κυρίως της βιταμίνης Ε.

Διατροφικές απαιτήσεις της εγκύου ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ Φολικό οξύ: 600 μg (ΣΝΣ) Ασκορβικό οξύ: 70 – 85 mg (προεκλαμψία) Βιταμίνη Α: 2640 IU ή 800 RE (πάνω από 4000 IU τοξικότητα ή τερατογέννεση)

Διατροφικές απαιτήσεις της εγκύου ΜΕΤΑΛΛΑ & ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ Ασβέστιο: 1000 mg Η απορρόφηση του επηρεάζεται από Καφείνη Φώσφορο ΦΙ Οξαλικά Φώσφορος: 1000 mg Ασβέστιο Σίδηρος: 30 mg Ταννικό οξύ (τσάι) Νάτριο: 2 – 3 gr/ ημέρα

Διάφορες διατροφικές συνήθειες και εγκυμοσύνη ΑΛΚΟΟΛ Να αποφεύγεται Τερατογέννεση FAS (Fetal Alcohol Syndrome, Σύνδρομο Εμβρυικού Αλκοολισμού = μείωση της παροχής οξυγόνου στο έμβρυο και της παραγωγής κυττάρων, πρόκληση σοβαρών εγκεφαλικών αλλοιώσεων, νοητικής καθυστέρησης και προβλημάτων όρασης) Πρόκληση εμβρυϊκού θανάτου ΔΙΑΙΤΑ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Απαγορεύεται Επηρεάζεται αρνητικά η εγκυμοσύνη

Διάφορες διατροφικές συνήθειες και εγκυμοσύνη ΚΑΦΕΪΝΗ Δεν έχει βρεθεί αρνητική επίδραση στον άνθρωπο Εμπεριέχεται σε καφέ και καφεϊνούχα ροφήματα Μέτρια κατανάλωση (έως 250 mg/ ημέρα) Ένα φλιτζάνι των πιο κάτω ροφημάτων περιέχει: Καφές φίλτρου:  80 έως 115 mg   Στιγμιαίος καφές:  65 mg   Μαύρο τσάι:  40 έως 60 mg   Κακάο:  4 mg   Τενεκεδάκι αναψυκτικού: 35 έως 60 mg

Φυσική Δραστηριότητα Nutrition and Exercise Lifestyle Intervention Programme (NELIP) 2000 kcal, 40 – 55% CHO, 30% λίπος, 25 - 40 min περπάτημα 3 – 4 φορές/ εβδ. Μειωμένος κίνδυνος υπερβολικής πρόσληψης βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης 2μηνη διατήρηση του προσληφθέντος βάρους Η τακτική άσκηση σε παχύσαρκες έγκυες: Μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης προεκλαμψίας Μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κύησης Μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης

Φυσική Δραστηριότητα Το πρώτο τρίμηνο (1η – 13η εβδομάδα) 30 λεπτά άσκησης τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας. ΟΧΙ υπερβολές - μπορεί να εμποδιστεί η σωστή ροή του αίματος προς το έμβρυο Ιδανικό το περπάτημα για όσες ξεκινούν στην εγκυμοσύνη κάποια σωματική δραστηριότητα. Το κολύμπι γυμνάζει πιο πολλές μυικές ομάδες και βοηθά στην αποφυγή τραυματισμών Προσοχή στο ποδήλατο – κίνδυνος πτώσεων (προτιμότερο το στατικό)

Φυσική Δραστηριότητα Το δεύτερο τρίμηνο (14η – 26η εβδομάδα) Αύξηση μεγέθους της κοιλιάς → αλλαγή στο κέντρο βάρους του σώματός → πτώσεις Προτιμότερα τα προγράμματα γιόγκα και αεροβικών ασκήσεων για εγκύους Αποφυγή ασκήσεων σε ανάσκελη στάση γιατί μειώνεται η παροχή αίματος και οξυγόνου στο έμβρυο Το τρίτο τρίμηνο (27η – 40η εβδομάδα) Αποφυγή πιέσεων

Συμπεράσματα Ο έλεγχος του ΣΒ είναι εξίσου σημαντικός πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης Το αυξημένο ή μειωμένο ΣΒ πριν την εγκυμοσύνη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων επιπλοκών Οι αρνητικές επιδράσεις μειώνονται με την απώλεια βάρους (αντιστρεψιμότητα) Η αύξηση βάρους της εγκύου επηρεάζει σημαντικά Την έκβαση της κύησης Το βάρος γέννησης του νεογνού Το βάρος του παιδιού αργότερα Απαιτείται αύξηση του σωματικού βάρους ακόμα και στην παχύσαρκη έγκυο (εντός των επιτρεπτών ορίων) Καφείνη: μέτρια κατανάλωση Η δίαιτα απογορεύεται Η ήπια άσκηση έχει πολλαπλά οφέλη για την έγκυο

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!