ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Ο ρόλος των ΤΠΕ στο σχολείο Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70 Τι είναι μάθηση Μεταβολή της συμπεριφοράς σαν αποτέλεσμα εμπειρίας ή άσκησης Παλιά θεώρηση Απόκτηση και μεταβολή γνώσεων, δεξιοτήτων, στρατηγικών, πεποιθήσεων, τάσεων δηλαδή αλλαγή του γνωστικού δυναμικού του ατόμου σαν αποτέλεσμα των εμπειριών που επεξεργάζεται. Σύγχρονη θεώρηση Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70 Θεωρίες μάθησης ΤΡΕΙΣ ΣΧΟΛΕΣ :  Ο Συμπεριφορισμός (behaviorism) Η μάθηση ως διαδικασία πρόσκτησης της γνώσης Ο Εποικοδομισμός (constructivism, constructionism) Η μάθηση ως διαδικασία δημιουργίας της γνώσης Οι Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης Η μάθηση ως αποτέλεσμα συμμετοχής σε κοινωνικές ομάδες Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Θεωρητικοί του Συμπεριφορισμού I. Pavlov J.B. Watson E.L. Thorndike B. F. Skinner Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Αρχές του συμπεριφορισμού Μάθηση είναι η τροποποίηση της συμπεριφοράς του ατόμου. Παρατήρηση και μελέτη της εξωτερικής συμπεριφοράς. Οι εσωτερικές νοητικές διεργασίες δεν μπορούν να μελετηθούν Η μάθηση είναι αποτέλεσμα της σύνδεσης ερέθισμα – αντίδραση (S-R) Η επανάληψη ενισχύει τη μάθηση Οι θετικές ενισχύσεις (ανταμοιβές) ενισχύουν μια συγκεκριμένη μάθηση και οι αρνητικές (ποινές) την αποδυναμώνουν Κάθε είδος μάθησης μπορεί να αναλυθεί και να αποσυναρμολογηθεί σε απλούστερα τμήματα Η γνώση μεταδίδεται Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Αρχές του συμπεριφορισμού στη διδασκαλία Ενεργή συμμετοχή του μαθητή Χωρισμός της ύλης σε επιμέρους τμήματα Βαθμιαία μετάβαση από τα απλά στα σύνθετα και δυσνόητα Άμεση ανατροφοδότηση των απαντήσεων των μαθητών Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Προγραμματισμένη διδασκαλία Μηχανοποίηση της εκπαίδευσης B. F. Skinner N. Crowder Προγραμματισμένη διδασκαλία Διδακτικές μηχανές Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Διδακτική μέθοδος του Skinner Προγραμματισμένη διδασκαλία Ακριβής και σαφής διατύπωση διδακτικών και παιδαγωγικών στόχων Μετρήσιμη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της μάθησης Δόμηση της ύλης ώστε να ταιριάζει με τις δυνατότητες των μαθητών/τριών Καθορισμός σταδίων προόδου Γραμμική πορεία της μάθησης χωρίς διακλαδώσεις Δημιουργία ευχάριστης σχολικής ατμόσφαιρας για ενίσχυση της μάθησης Αποφυγή του λάθους Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Παράδειγμα λογισμικού που ακολουθεί τη γραμμική οργάνωση του Skinner Η πρωτεύουσα της Ελλάδας είναι η Αθήνα: (Ναι - Όχι) Σωστό Λάθος Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Διδακτική μέθοδος του N. Crowder ακολουθεί διακλαδώσεις ή πολλαπλές επιλογές Η απάντηση του μαθητή καθορίζει το τι θα ακολουθήσει ως παρουσίαση από το πρόγραμμα. Αποποινικοποίηση του λάθους Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Παράδειγμα λογισμικού που ακολουθεί τη μέθοδο του Crowder Περιέχει διακλαδώσεις ή πολλαπλές επιλογές Η απάντηση του μαθητή καθορίζει το τι θα ακολουθήσει ως παρουσίαση από το πρόγραμμα Πρωτεύουσα της Ελλάδας είναι: Η Αθήνα Η Σπάρτη Το Ναύπλιο Το Παρίσι Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Θεωρητικοί του εποικοδομισμού J. Piaget S. Papert R. Gagné J. Bruner Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Αρχές του εποικοδομισμού Παρατήρηση και μελέτη των εσωτερικών νοητικών διεργασιών του ατόμου Η μάθηση δεν μεταδίδεται αλλά κατασκευάζεται εσωτερικά προσωπικά σε κάθε άτομο Η νέα γνώση προσαρμόζεται στις υφιστάμενες νοητικές δομές Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Βασικές αρχές του J. Piaget Το γνωστικό σύστημα αυτo-οργανώνεται για να επιτύχει την ισορροπία Οι γνώσεις δεν είναι αντίγραφα της πραγματικότητας αλλά αφομοιώσεις του πραγματικού Γνωρίζω ένα αντικείμενο όταν ενεργώ πάνω σε αυτό και το μεταμορφώνω. Μονάδα μάθησης είναι το σχήμα. Υπάρχουν τέσσερις περίοδοι διανοητικής ανάπτυξης του ατόμου. (αισθησιοκινητική, προσυλλογιστική, συλλογιστική, αφαιρετική σκέψη) Μηχανισμοί της προσαρμογής (μάθησης): Αφομοίωση: η ενέργεια του οργανισμού για να εντάξει μια κατάσταση σε σχήματα δραστηριοτήτων που ήδη διαθέτει. Συμμόρφωση: οι ενέργειες που πραγματοποιεί ο οργανισμός ανάλογα με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος για την επίτευξη ενός σκοπού. Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Η ανακαλυπτική μάθηση (discovery learning) του J. Bruner Ανακαλυπτική μέθοδος: Ανακάλυψη της γνώσης με ανακαλυπτικές διαδικασίες (πείραμα, δοκιμή, επαλήθευση ή διάψευση) Ο δάσκαλος καθοδηγητής, εμψυχωτής και διευκολυντής (καθοδηγούμενη ανακάλυψη) Σημαντικός ο κοινωνιοπολιτισμικός παράγοντας Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Βασικές θέσεις του Bruner όλοι μπορούν να μάθουν οτιδήποτε και σε οποιαδήποτε ηλικία (με κατάλληλη δομή και οργάνωση της ύλης - ανάλογη μεθόδευση της διδασκαλίας). ο μαθητής πρέπει να έρχεται αντιμέτωπος με προβληματικές καταστάσεις. Σπειροειδές αναλυτικό πρόγραμμα Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Η θεωρία “επεξεργασίας των πληροφοριών” Βασικοί εκπρόσωποι: R. Gagné, A. Newell το ανθρώπινο πνεύμα μοντελοποιείται στη μορφή ενός συστήματος επεξεργασίας της πληροφορίας. οι γνωστικές διεργασίες είναι μια συνεχής επεξεργαστική λειτουργία της οποίας τα αποτελέσματα συνιστούν εισόδους για άλλες επεξεργασίες. κάθε γνωστική διεργασία συνίσταται από αναπαραστάσεις και από επεξεργασίες. οι γνώσεις είναι δομές σταθεροποιημένες στη “μακροπρόθεσμη μνήμη”. Ο διαρκής αυτός χαρακτήρας τους, τις διακρίνει από τις αναπαραστάσεις που είναι περιστασιακές δομές που δημιουργήθηκαν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και για συγκεκριμένους στόχους. οι αναπαραστάσεις διαφοροποιούνται των γνώσεων γιατί είναι αυτόματα ενεργές ενώ μια γνώση πρέπει να δραστηριοποιηθεί ώστε να είναι διαθέσιμη. οι γνώσεις συνδέονται με τη δράση με σκοπό τη μοντελοποίηση και το μετασχηματισμό της πραγματικότητας. Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Η θεωρία του συνδεσιασμού (connectionism) Ο εγκέφαλος διαθέτει ένα τυποποιημένο δίκτυο νευρώνων με ενδιαφέρουσες ιδιότητες. Ένα νευρωνικό δίκτυο σχηματίζεται ως ένα σύνολο αυτόματων διασυνδέσεων (connexions), όπως το δίκτυο των νευρώνων του νευρικού συστήματος. Οι νοητικές δομές αναδύονται από τις νευρωνικές δομές. Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Λειτουργία νευρωνικών δικτύων Ένα αυτόματο (i) θα μεταφέρει σε ένα άλλο αυτόματο (j) ένα ερεθισμό είτε θετικό είτε αρνητικό δηλ. είτε διεγερτικό είτε αποδιεγερτικό αντίστοιχα. Ο ερεθισμός αυτός προκαθορίζεται από την κατάσταση δραστηριότητας Ui του (i) ενώ επιπλέον θα από το συναπτικό βάρος Wij που εξαρτάται από το κανάλι. Tα παραπάνω αυτόματα είναι ταυτόσημα στα πλαίσια του δικτύου. Tα νευρωνικά μοντέλα είναι πολύ κοντά στα βιολογικά συστήματα των οργανισμών. Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Οι Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης Βασικοί εκπρόσωποι: L. Vygotsky J. Bruner Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Βασικές αρχές των κοινωνικοπολιτισμικών θεωριών μάθησης  Η μάθηση συντελείται μέσα σε συγκεκριμένα πολιτιστικά πλαίσια (γλώσσα, στερεότυπα, αντιλήψεις)  Η μάθηση είναι προϊόν κοινωνικής αλληλεπίδρασης όπου κυρίαρχο ρόλο παίζει η γλώσσα  Το παιδί ενεργό υποκείμενο που με τις πράξεις του διαμορφώνει τη γνωστική του πραγματικότητα  Ο μαθητευόμενος διαθέτει κοινωνικά κίνητρα Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Χαρακτηριστικά της θεωρίας του L. Vygotsky Η διαμεσολάβηση του ενήλικα (ανάδειξη του κοινωνικού περιβάλλοντος της μάθησης). Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης (το εν δυνάμει εσωτερικό του μαθητή που βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση ανάπτυξης). Η γλώσσα (κωδικοποιημένες γλωσσικές συμβολικές μορφές για επικοινωνία και αναπαράσταση). Γνωστική ανάπτυξη (επιτυγχάνεται: 1. με τη διαμεσολάβηση των κοινωνικών γεγονότων και των πολιτισμικών εργαλείων, 2. με την εσωτερίκευσή τους). Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70

Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70 ΤΕΛΟΣ Γιάννης Μόκιας, ΚΣΕ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΠΕ60/70