Ο ρόλος των Μηχανικών και οι θέσεις του ΤΕΕ απέναντι στην πρόκληση των Μεγάλων Υποδομών για την Ερευνητική & Τεχνολογική Ανάπτυξη της Ελλάδας και της Ευρώπης Καθ. ΕΜΠ Α. Μοροπούλου, Εκπρόσωπος ΔΕ/ΤΕΕ

Η σημαντική συμβολή των Ελλήνων Μηχανικών στην Ερευνητική & Τεχνολογική Ανάπτυξη Ο ρόλος και οι πρωτοβουλίες του ΤΕΕ

Η συμβολή των Ελλήνων Μηχανικών στην Ερευνητική και Τεχνολογική Ανάπτυξη της χώρας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Σύμφωνα με έρευνα του ΤΕΕ (2003), από το σύνολο των μελών του ΤΕΕ, περισσότεροι από μηχανικοί (~ 10%) ασχολούνται με την Έρευνα στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, στα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας, στις Εταιρίες Έρευνας και Ανάπτυξης, στο Δημόσιο αλλά και σε επιχειρήσεις του Ιδιωτικού τομέα (βιομηχανία, υπηρεσίες).

Από τα άτομα του ερευνητικού δυναμικού της χώρας (στοιχεία 1999), οι είναι ερευνητές, δηλαδή οι μηχανικοί αποτελούν ~ το 1/3 τους, παίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη του Εθνικού Χώρου Έρευνας και Τεχνολογίας. Η πραγματικότητα αυτή υπαγορεύει την ανάγκη παρέμβασης και πρωτοβουλιών του ΤΕΕ στη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής για την Έρευνα – Τεχνολογία με ενίσχυση της συμμετοχής και της αναγνώρισης του ερευνητικού ρόλου των Ελλήνων μηχανικών. Ειδικότερα, το ΤΕΕ ενδιαφέρεται και προωθεί:  την ενίσχυση της συμβολής των Ελλήνων μηχανικών και την αναγνώριση του ρόλου τους στην παροχή υπηρεσιών στην Έρευνα και στην Τεχνολογική Ανάπτυξη της χώρας  την αναγνώριση και θεσμοθέτηση του ρόλου των νέων ερευνητών και την ανάπτυξη του Ελληνικού Ερευνητικού Χώρου  τη συνεργασία των Ελλήνων Μηχανικών και των ερευνητικών φορέων τους με τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους τους στην έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (αύξηση δαπανών των επιχειρήσεων για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη), καθώς και στην προώθηση της καινοτομίας στις ελληνικές επιχειρήσεις (με έμφαση στον κατασκευαστικό τομέα κ.ά.), παράλληλα με τη διεκδίκηση αύξησης της κρατικής χρηματοδότησης της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης.

Η σύνθεση της χρηματοδότησης της έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης (0.69% επί του ΑΕΠ της Ακαθάριστης Εγχώριας Δαπάνης για Ε&ΤΑ, σύμφωνα με στοιχεία της ΓΓΕΤ για το έτος 1999), που αποτελεί λιγότερο από το 1/3 των αντίστοιχων μέσων δαπανών σε ευρωπαϊκές χώρες, συντίθεται κατά 51% από κρατική χρηματοδότηση 27,5% από δαπάνες επιχειρήσεων 21.5% από ιδία συμμετοχή των ΑΕΙ στην έρευνα. Παράλληλα με τα ανωτέρω, βασικός στόχος του ΤΕΕ είναι η διαδικτύωση των μηχανικών ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στον καταιγισμό των πληροφοριών και των εξελίξεων, αλλά και στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης.

Η συμβολή των Ελλήνων Μηχανικών στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας – Τεχνολογίας Ο ρόλος και οι πρωτοβουλίες του ΤΕΕ

Στρατηγική για την Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη στην ΕΕ Η Έρευνα & Τεχνολογική Ανάπτυξη (Ε&ΤΑ) παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελώντας τον κορμό της οικονομίας βασισμένης στη γνώση. Δεδομένης της σπουδαιότητάς της, η Ευρωπαϊκή Έρευνα ενισχύεται εντός της ΕΕ και ως στόχος τίθεται η αύξηση του προϋπολογισμού για τη χρηματοδότησή της. Στόχος της ΕΕ είναι το έτος 2010 το 3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) να καταναλώνεται στην Έρευνα & Τεχνολογική Ανάπτυξη, ενώ σήμερα διατίθεται μόνο το 2% του ΑΕΠ σε Ε&ΤΑ και με τους σημερινούς ρυθμούς ανάπτυξης ο στόχος του 3% φαίνεται πολύ δύσκολα υλοποιήσιμος. Για να μπορέσει να υλοποιηθεί ο στόχος αυτός πρέπει να προσδιοριστούν κατάλληλα οι ερευνητικές και τεχνολογικές προτεραιότητες της ΕΕ, το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της προσπάθειας, το μέγεθος των πιστώσεων και ο ρυθμός με τον οποίο αυτές πρέπει να διατεθούν και να απορροφηθούν.

Στρατηγική για την Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη στην ΕΕ Προκειμένου να υλοποιηθεί η Στρατηγική για την Έρευνα & Τεχνολογική Ανάπτυξη στην ΕΕ, πρέπει:  Να συγκεντρωθεί η «κρίσιμη μάζα» στους τομείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και να ολοκληρωθούν τα consortium τόσο για τις ερευνητικές υποδομές όσο και για τα δίκτυα και τη συμπαραγωγή Ε&Τ με όλους τους ερευνητικά ανταγωνιστικούς φορείς  Να ενισχυθεί η αριστεία μέσω του ανταγωνισμού σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και της διακρατικής συνεργασίας  Να συντονιστούν οι τοπικές και εθνικές πρωτοβουλίες και δραστηριότητες σε τομείς ενδιαφέροντος για συγκεκριμένες χώρες (π.χ. αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών) ή παγκοσμίου ενδιαφέροντος (π.χ. κλιματική αλλαγή)  Να αυξηθεί η Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση  Να ενισχυθεί ο ρόλος των Ε&Τ φορέων – παραγωγών της γνώσης με έμφαση στη διαδικτύωση μεταξύ τους  Να εδραιωθεί η συνεργασία μεταξύ των φορέων της βιομηχανίας και της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Η ανάπτυξη της Ε&Τ και η εισαγωγή καινοτομίας μοχλός στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας Στην Ευρώπη των 15, η Ελλάδα παρουσιάζει δυναμική συμβολή στην Ευρωπαϊκή έρευνα. Σύμφωνα με ανάλυση του 5 ου ΠΠ, η κατανομή των συνολικών προτάσεων ανά ειδικό πρόγραμμα σε τομείς με σημαντική συμβολή των μηχανικών είναι: Ενέργεια – Περιβάλλον: 18% Αειφόρος Οικονομική Ανάπτυξη: 20% Κοινωνία της Πληροφορίας: 22% Ποιότητα Ζωής: 29%

Η ανάπτυξη της Ε&Τ και η εισαγωγή καινοτομίας μοχλός στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας Στην Ευρώπη των 25 πλέον, από τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι σήμερα για το 6 ο ΠΠ, γίνεται φανερό ότι τα παραπάνω ποσοστά μειώνονται, αλλά παραμένει σημαντική η ελληνική δραστηριότητα στους τομείς που μετέχουν οι Μηχανικοί. Στο πλαίσιο αυτό το ΤΕΕ προωθεί τη δημιουργία ισχυρών ελληνικών συμπράξεων για την προώθηση της ελληνικής συμμετοχής σε προγράμματα έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας της ΕΕ με Ευρωπαίους ερευνητικούς και τεχνολογικούς εταίρους. Βασική επιδίωξη είναι η ελληνική συμμετοχή στην προώθηση έργων μεγάλου μεγέθους και υψηλού προϋπολογισμού, που αποφασίζονται στους κόλπους της ΕΕ και τα οποία δε θα πρέπει να αποβούν σε βάρος χωρών όπως η Ελλάδα, που δε διαθέτουν μεγάλης κλίμακας ερευνητικές υποδομές. Προς το σκοπό αυτό θα επιδιωχθεί να βρει αντίκρυσμα και στην Ελλάδα η συγχρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων από επιχειρηματικούς φορείς έτσι, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των προτάσεων και να μην αποτελέσει το ζήτημα αυτό τροχοπέδη στην ελληνική συμμετοχή στην ευρωπαϊκή έρευνα.

Η ανάπτυξη της Ε&Τ και η εισαγωγή καινοτομίας μοχλός στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας Σκοπός του ΤΕΕ είναι να συνδράμει με κάθε τρόπο τους μηχανικούς που ασχολούνται με την έρευνα, αλλά και να ενισχύσει την ερευνητική προσπάθεια στη χώρα μας σε κρίσιμους τομείς της τεχνικής ανάπτυξης με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ευρωπαϊκή και ιδιαίτερα την ελληνική ανταγωνιστικότητα. Σε σχέση με τις βασικές προτεραιότητες της έρευνας, πρέπει να σημειώσουμε ότι το 6 ο ΠΠ μειώνει στο ~ 15% το ποσοστό της χρηματοδότησης των θεματικών προτεραιοτήτων για την ποιότητα ζωής, την αειφόρο ανάπτυξη, την ενέργεια και το περιβάλλον που στο 5 ο ΠΠ απορροφούσε 67%, υποβαθμίζοντας δραστικά τομείς τεχνολογικής προτεραιότητας, όπου η Ευρώπη κατείχε την πλέον ανταγωνιστική θέση, καθώς και την εισαγωγή καινοτομιών στις ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις της, ειδικότερα δε στις μικρομεσαίες. Λιγότερες από τις μισές επιχειρήσεις στην ΕΕ των 15 αναπτύσσουν κατά το διάστημα 1998 – 2000 δράσεις καινοτομίας, και από αυτές οι μεγάλες επιχειρήσεις σε συγκέντρωση συντελεστών παραγωγής είναι διπλάσιες σε αριθμό από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (EURΟSTAT 2004).

Η ανάπτυξη της Ε&Τ και η εισαγωγή καινοτομίας μοχλός στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας Γι’ αυτό, η παρέμβαση του ΤΕΕ συνδέεται με την αναπροσαρμογή των προτεραιοτήτων της έρευνας με έμφαση στην ενίσχυση των στρατηγικών τομέων της Ευρωπαϊκής ανάπτυξης, όπως:  την αειφόρο κατασκευή  την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών  τη θαλάσσια και παράκτια έρευνα και τεχνολογία  τις τεχνολογίες τροφίμων και γεωργικής παραγωγής  την ανάπτυξη των πόλεων την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς  την προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος. Οι τομείς αυτοί, οι οποίοι επιβίωσαν, χάριν στο οριζόντιο τομέα δράσης για την επιστημονική υποστήριξη των πολιτικών, με υποδεκαπλάσια χρηματοδότηση των πόρων που τους αναλογούσε στο 5 ο ΠΠ, πρέπει σήμερα να ξαναβρούν τη θέση που τους ανήκει στρατηγικά στην Ε&Τ της ΕΕ όπως υπαγορεύει η ανάγκη ενίσχυσης ανταγωνιστικότητας της ανάπτυξης.

Οι δράσεις του ΤΕΕ Στα πλαίσια αυτά το ΤΕΕ επιδιώκει την ενίσχυση της συμμετοχής και της αναγνώρισης του ερευνητικού ρόλου των Ελλήνων μηχανικών στον Ευρωπαϊκό χώρο έρευνας και προωθεί την ενίσχυση της συμμετοχής στο 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, καθώς και την παρακολούθηση και παρέμβαση στη διαμόρφωση του 7ου Προγράμματος Πλαισίου σε συνεργασία με τα Εθνικά Σημεία Επαφής που έχουν εξουσιοδοτηθεί από τη ΓΓΕΤ για τη διάχυση πληροφόρησης σχετικά με την έρευνα, τεχνολογία και καινοτομία. Το ΤΕΕ στην κατεύθυνση αυτή έχει οργανώσει:  Ημερίδα «Συμμετοχή των Ελλήνων Μηχανικών στον Ευρωπαϊκό Χώρο της Έρευνας και της Τεχνολογίας», Αθήνα, 5 Μαρτίου 2003, Διοργάνωση ΤΕΕ  Ημερίδα «Νέες προκηρύξεις Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Προγραμμάτων – 6 ο ΠΠ – Αεροναυτική και Διάστημα, Νανοτεχνολογίες, νανοεπιστήμες, νέα υλικά, διεργασίες και διατάξεις παραγωγής (NanoMatPro), Έρευνα με γνώμονα τις πολιτικές για το περιβάλλον, την ενέργεια και τις μεταφορές (Policy-oriented research), Διεθνής συνεργασία (INCO)», Θεσσαλονίκη, 24 Νοεμβρίου 2003 & Αθήνα, 25 Νοεμβρίου 2003, Συνδιοργάνωση ΤΕΕ, ΓΓΕΤ, Δίκτυο ΠΡΑΞΗ

Οι δράσεις του ΤΕΕ  Διεθνές Φόρουμ Επιχειρηματικών Συναντήσεων «Δομικά Υλικά και Κατασκευές», Αθήνα, 12 Δεκεμβρίου 2003, Συνδιοργάνωση ΕΚΤ, ΤΕΕ με το Ελληνικό Κέντρο Αναδιανομής Καινοτομίας HIRC με τις εταιρείες ΕΚΕΠΙΣ AE, EBETAM AE  Ημερίδα «Ενημέρωση για Νέες Προκηρύξεις Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Προγραμμάτων – 6 ο Πρόγραμμα Πλαίσιο – Νέες δυνατότητες συνεργασίας με τα Νέα Αναπτυσσόμενα Κράτη (ανοικτές προκηρύξεις INTAS)», Αθήνα 12 Ιουλίου 2004, Συνδιοργάνωση ΤΕΕ, ΓΓΕΤ, Δίκτυο ΠΡΑΞΗ  Τρέχουσες Ημερίδες «Οι Ερευνητικές Υποδομές και η τρέχουσα πρόσκληση υποβολής προτάσεων», Ηράκλειο, 20 Δεκεμβρίου 2004, Συνδιοργάνωση ΙΤΕ, ΓΓΕΤ, ΕΚΤ, ΤΕΕ & «Μεγάλες Υποδομές για την Ερευνητική και Τεχνολογική Ανάπτυξη της Ευρώπης: Οι Ερευνητικές Υποδομές και η τρέχουσα πρόσκληση υποβολής προτάσεων του 6 ου ΠΠ της ΕΕ», Αθήνα, 21 Δεκεμβρίου 2004, Συνδιοργάνωση ΤΕΕ, ΓΓΕΤ, ΕΚΤ, με την υποστήριξη της ΕΕ.

Οι δράσεις του ΤΕΕ Παράλληλα, δημιουργεί τις υποδομές της καταγραφής διαδικτύωσης και κινητικότητας των Ελλήνων Μηχανικών και συγκεκριμένα:  ολοκληρώνει το Αρχείο Ελλήνων Μηχανικών που ασχολούνται με την έρευνα  έχει αναμορφώσει τις ιστοσελίδες του στην Τράπεζα πληροφοριών του ΤΕΕ, ώστε να ενημερώνονται άμεσα οι Έλληνες μηχανικοί γι όλες τις εξελίξεις και κυρίως για τις προκηρύξεις; Ερευνητικών προγραμμάτων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο  συμβάλλει σε συνεργασία με τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και Ερευνητικά Κέντρα της χώρας στη διαμόρφωση προϋποθέσεων εθνικής υποστήριξης για τη συμμετοχή των Ελλήνων μηχανικών στην προετοιμασία των ευρωπαϊκών τεχνικών κοινοπραξιών στους αντίστοιχους τομείς  αναλαμβάνει δράσεις διαδικτύωσης και επικοινωνίας των Ελλήνων μηχανικών με τους φορείς της έρευνας και της βιομηχανίας, ώστε να υποστηρίξει τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την ενίσχυση του ρόλου των Ελλήνων μηχανικών στην ανάπτυξη χωρών, όπως οι 10 νεοενταχθείσες χώρες στην ΕΕ, οι προς σύνδεση χώρες (παραευξείνιες, βαλκανικές, μεσογειακές) καθώς και οι τρίτες χώρες που απολαμβάνουν αναπτυξιακής βοήθειας από την ΕΕ (Ημερίδα «Ενημέρωση για Νέες Προκηρύξεις Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Προγραμμάτων – 6 ο Πρόγραμμα Πλαίσιο – Νέες δυνατότητες συνεργασίας με τα Νέα Αναπτυσσόμενα Κράτη (ανοικτές προκηρύξεις INTAS)», Αθήνα, 12 Ιουλίου 2004)

Οι δράσεις του ΤΕΕ  Οργανώνει επιστημονικές Ημερίδες και Συνέδρια σε όλους τους τομείς Ε&Τ ενδιαφέροντος των μηχανικών με έμφαση στην κατασκευή, το περιβάλλον, την ενέργεια, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, την αειφόρο ανάπτυξη, την κοινωνία της πληροφορίας. Ιδιαίτερη είναι η σημασία που δίνει το ΤΕΕ στο Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη όπως φαίνεται και στη φετινή διοργάνωση της HELECO 05 (5 ης Διεθνούς Έκθεσης και Συνεδρίου για την Τεχνολογία Περιβάλλοντος), με έμφαση στις θεματικές ενότητες: - ατμόσφαιρα - αειφόρος ανάπτυξη - ενέργεια και περιβάλλον - περιβάλλον: μεθοδολογικά και διαχειριστικά εργαλεία - περιβαλλοντική εκπαίδευση - πολιτικές ανάπτυξης και περιβάλλοντος - στερεά απόβλητα - υδατικοί πόροι καθώς και με τη διοργάνωση συνάντησης για τη συγκρότηση του Εθνικού Φόρουμ «Τεχνολογική Πλατφόρμα για την Έρευνα και Τεχνολογία στην Κατασκευή με έμφαση στην Αειφόρο Κατασκευή και την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» στις 5 Φεβρουαρίου 2005, ώρα 11:30 – 13:30, που θα συνδεθεί με το Στρογγυλό Τραπέζι «Αειφόρος Κατασκευή».

Προς ένα Όραμα για την Ερευνητική και Τεχνολογική Ανάπτυξη της Ευρώπης καθώς και για το ρόλο των Μεγάλων Υποδομών Η Στρατηγική ενίσχυσης του ρόλου των Μηχανικών

Η σημερινή συγκυρία καθιστά την Ε&Τ μοχλό στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης με ζητούμενη την εισαγωγή καινοτομιών, την οργάνωση της οικονομίας της γνώσης, την επιστημονική υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων, τόσο στον πρωτογενή τομέα, όσο και στη βιομηχανική ανάπτυξη με έμφαση στην κατασκευή, καθώς και στις υπηρεσίες. Η εκτίμηση τόσο της Λισσαβόνας όσο και Ελληνικών μελετών για το μέλλον της βιομηχανίας και της κατασκευής (ΙΟΒ, ΙΟΚ 2004) συνδέουν τόσο την αντιμετώπιση των κρίσιμων προβλημάτων της ανεργίας και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, όσο και της αύξησης της παραγωγικότητας και της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας με την ενίσχυση της Ε&ΤΑ και την άμεση εισαγωγή και την ανάπτυξη των πορισμάτων της στην οικονομία, την πολιτική, καθώς και στην παράλληλη ενίσχυση των μηχανισμών μεταφοράς τεχνογνωσίας από την ΕΕ σε τρίτες χώρες.

Στρατηγικός για την ΕΕ και την Ελλάδα είναι ο κλάδος των κατασκευών και η υποδειγματική Ε&Τ ανάπτυξη στα πλαίσιά του θα αποτελέσει μοχλό για την κρίσιμη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του. Γι’ αυτό και η ανταπόκριση στη συγκυρία συνδέεται με την ανάγκη διαμόρφωσης ενός οράματος για την ανάπτυξη της μεταβιομηχανικής Ευρώπης με έμφαση:  στην αναδιάρθρωση της βιομηχανικής παραγωγής με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών  στην ενίσχυση μεταφοράς διάχυσης και προβολής της Ε&Τ στον τομέα των κατασκευών ως υποδειγματικού κλάδου της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας  στην ανάπτυξη, διαχείριση και διατήρηση του περιβάλλοντος με έμφαση στο δομημένο περιβάλλον, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, την ενέργεια και την αειφόρο ανάπτυξη  στη σύνδεση της Ε&Τ με τη γεωργική βιομηχανία και την αγροτική παραγωγή  στην ενίσχυση της καινοτομίας στον τομέα των υπηρεσιών με έμφαση στην κοινωνία της πληροφορίας και στη ριζική αναδιάρθρωση του τουρισμού.

Το όραμα αυτό θα πρέπει να αρθρωθεί ως προϊόν προβληματισμών, αναζητήσεων και διαλόγου ανάμεσα στους κοινωνικούς, οικονομικούς και Ε&Τ φορείς της Ευρώπης μέσα από την υποστήριξη  μελετών για το μέλλον της ανάπτυξης (foresight studies)  ημερίδων αναζήτησης και διαλόγου (exploratory workshops) Το ΤΕΕ στην κατεύθυνση αυτή έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες και συμβάλλει στους Ευρωπαϊκούς προβληματισμούς στους τομείς:  της κατασκευής (με την πρόσκληση για τη συγκρότηση του Εθνικού Φόρουμ «Τεχνολογική Πλατφόρμα για την Έρευνα και Τεχνολογία στην Κατασκευή με έμφαση στην Αειφόρο Κατασκευή και στην Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» στις 5 Φεβρουαρίου 2005 στα πλαίσια της HELECO 05 για τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα τεχνολογίας της κατασκευής)  της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς (Ευρωπαϊκό Συνέδριο «Καινοτόμες Τεχνολογίες και Υλικά για την προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς – Βιομηχανία, Έρευνα, Εκπαίδευση: Ευρωπαϊκές Απόψεις και Προοπτικές», Αθήνα, 16 – 17 Δεκεμβρίου 2003, Συνδιοργάνωση ΤΕΕ, ΕΜΠ, με την υποστήριξη της ΕΕ) ενώ παράλληλα οργανώνει στη Θεσσαλία Μαρτίου 2005 & 1 Απριλίου 2005 Συνέδριο με θέμα «Νέες τεχνολογίες στη γεωργική βιομηχανία και αγροτική παραγωγή».

Γι’ αυτό και στα πλαίσια αυτής της Ημερίδας το ΤΕΕ ως συνδιοργανωτής δίνει έμφαση στη συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με τη συμμετοχή εκπροσώπων της βιομηχανίας, των πανεπιστημίων, των οργανισμών και των ιδιωτών που ασχολούνται με την έρευνα και την τεχνολογία, γύρω από ένα κοινό όραμα και μία κοινή προσέγγιση, στον τρόπο διεξαγωγής της έρευνας και ανάπτυξης της τεχνολογίας, με ιδιαίτερη έμφαση στον σαφή προσδιορισμό μιας Στρατηγικής Ερευνητικής Ατζέντας. Δεδομένης και της συγκυρίας στην κατασκευή στη μετα-ολυμπιακή περίοδο επικεντρώνουμε τις προτάσεις μας στο πεδίο αυτό.

Ο κατασκευαστικός κλάδος στην ΕΕ Ο κατασκευαστικός κλάδος είναι στρατηγικός για την ΕΕ, καθώς παρέχει τις κατασκευές και τις υποδομές προς όλους τους φορείς. Είναι ο μεγαλύτερος βιομηχανικός κλάδος στην ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας ~ το 10% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Οι δαπάνες για την κατασκευή αναμένεται να παρουσιάσουν συνεχή αύξηση κατά 4.6% το χρόνο για τα επόμενα τέσσερα χρόνια στην Ευρώπη ενώ αναμένεται να είναι πολύ μεγαλύτερες στην Ινδία και στην Κίνα.

Ο κατασκευαστικός κλάδος στην Ελλάδα Στην Ελλάδα ο κατασκευαστικός κλάδος είναι ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, παρά τα σοβαρά και χρονίζοντα διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, ενώ σύμφωνα με το ΙΟΚ, το ποσοστό συμμετοχής του στο ΑΕΠ, στην τριετία 2004 – 2006, προβλέπεται να προσεγγίσει το 10%, αρκετά δηλ. υψηλότερο από την ανάλογη ποσοστιαία συμμετοχή του 1997 (6,4%). Η αύξηση των δραστηριοτήτων του κατασκευαστικού κλάδου ώθησε τους βασικούς κλάδους παραγωγής δομικών υλικών (τσιμέντο, έτοιμο σκυρόδεμα, χάλυβας, αλουμίνιο, πλινθοκεραμοποιία κ.ά σε μία γενικευμένη τάση μεγέθυνσης των παραγωγικών τους δυναμικοτήτων για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στην αυξημένη ζήτηση των προϊόντων που προκάλεσε η συνεχιζόμενη διεύρυνση των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων, από δε την άποψη απασχόλησης ο κατασκευαστικός κλάδος απασχόλησε το 2003, άμεσα εργαζόμενους, από τους οποίους οι ήταν Μηχανικοί και Μελετητές, χωρίς να συνεκτιμηθούν οι απασχολούμενοι στην Έρευνα και την Τεχνολογία. Οι προοπτικές όμως για την Ελλάδα στην περίοδο (ΚΕΠΕ, ΙΟΚ), δεν εμφανίζονται ευοίωνες, τα δε έργα υποδομής στη χώρα δεν αναμένεται να γνωρίσουν ανάλογη ανάπτυξη στη στη μετα-ολυμπιακή περίοδο ή στο Δ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Για να αντιμετωπίσει ο κατασκευαστικός κλάδος τον έντονο διεθνή ανταγωνισμό απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές, επανατοποθέτηση προτεραιοτήτων και εισαγωγή καινοτομιών.

Στρατηγική για τον κατασκευαστικό κλάδο Η Στρατηγική για τον κατασκευαστικό κλάδο συνίσταται σε:  Εκβιομηχάνιση των διαδικασιών κατασκευής με στόχο τη μείωση του κόστους και τη βελτίωση της ποιότητας  Δημιουργία ασφαλούς και υγιεινού περιβάλλοντος εργασίας και διαβίωσης για τους Ευρωπαίους πολίτες  Ενέργειες για τη μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας, των πρώτων υλών και άλλων πηγών, καθώς και εκσυγχρονισμός της βιομηχανίας των πρώτων υλών  Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του Ευρωπαϊκού κατασκευαστικού κλάδου έναντι των ΗΠΑ, της Ασίας κ.λ.π.

Στρατηγική για τον κατασκευαστικό κλάδο  Εισαγωγή καινοτομίας και έρευνας  Βελτίωση της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος και της δυνατότητας πρόσβασης σε όλους τους πολίτες  Ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης, διατήρηση και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος και των ιστορικών κτηρίων, μνημείων και έργων της πολιτιστικής κληρονομιάς  Σχεδιασμό, ανάπτυξη και την πιλοτική εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης και ελέγχου oολικής ποιότητας της κατασκευής και των υποδομών oπροληπτικής συντήρησης και διατήρησης των κατασκευών oδιαχείρισης του περιβάλλοντος για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο δομημένο περιβάλλον για την αύξηση ου χρόνου ζωής κατασκευών και υποδομών

Προκαταρκτική Δομή του 7 ου ΠΠ – Βασικά Εργαλεία της έρευνας Σύμφωνα με την προκαταρκτική δομή που έχει δημοσιευθεί για το 7 ο ΠΠ, τα βασικά εργαλεία της έρευνας θα είναι:  Δημιουργία Ευρωπαϊκών Κέντρων Αριστείας μέσω συνεργασίας Εργαστηρίων  Ανάπτυξη Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών (Τεχνολογικές Πλατφόρμες)  Ενίσχυση της Βασικής Έρευνας, καλλιεργώντας την ανταγωνιστικότητα μεταξύ ομάδων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο  Προσέλκυση των βέλτιστων ερευνητών στην Ευρώπη  Ανάπτυξη Ερευνητικών Υποδομών ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος  Ενίσχυση του συντονισμού Εθνικών Ερευνητικών Προγραμμάτων

Ερευνητικές Υποδομές Οι Ερευνητικές Υποδομές αφορούν σε Υποδομές που προσφέρουν βασικές υπηρεσίες στην ερευνητική κοινότητα σε ακαδημαϊκούς και / ή βιομηχανικούς τομείς αναφορικά με βασική ή εφαρμοσμένη έρευνα και έχουν ξεκάθαρη Ευρωπαϊκή διάσταση & ενδιαφέρον. Περιλαμβάνουν όλο το εύρος των επιστημονικών και τεχνολογικών πεδίων. Μέσω της προσέλκυσης χρηστών από διάφορες χώρες και μέσω της κατάλληλης διαδικτύωσης, δομούν την Επιστημονική Ευρωπαϊκή Κοινότητα και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καθιέρωση και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας

Μεγάλες Ερευνητικές Υποδομές της Ευρώπης και 7 ο ΠΠ Ενόψει του 7 ου ΠΠ:  Οι επιστήμονες καλούνται να ανταποκριθούν σε προκλήσεις (κοινωνικές, οικονομικές κ.λ.π.) και ολοένα πιο περίπλοκα προβλήματα  Χρειάζονται επομένως τις κατάλληλες μεγάλου πλέον μεγέθους υποδομές, τα κατάλληλα όργανα, εργαλεία και συστήματα, προκειμένου: oνα παραχθεί και να προωθηθεί η γνώση oνα δοθούν στην Ευρώπη τα κατάλληλα μέσα προκειμένου να δραστηριοποιείται σε σφαιρικό πλέον επίπεδο, υπερβαίνοντας το τοπικό και εθνικό oνα χρησιμοποιηθεί επαρκώς το δημόσιο κεφάλαιο

Μεγάλες Ερευνητικές Υποδομές της Ευρώπης και 7 ο ΠΠ Για το λόγο αυτό προτείνεται:  η συνέχιση υποστήριξης των υπαρχουσών υποδομών, με έμφαση στην ολοκλήρωση τους με τη συμμετοχή και άλλων ανταγωνιστικών ευρωπαϊκών φορέων  η υποστήριξη δημιουργίας νέων υποδομών σε αντικείμενα προτεραιότητας που δεν εξυπηρετούνται  η δημιουργία πρωτοκόλλων με προδιαγραφές ποιότητας για τη χρήση των ευρωπαϊκών υποδομών και η ενιαία αξιοποίηση των δεδομένων τους με το σχεδιασμό και την ανάπτυξη συστημάτων ποιότητας Η δημιουργία ολοκληρωμένων δικτύων πρέπει να αποτελεί προϋπόθεση για όλα τα παραπάνω και συνεπώς θα πρέπει να προβλεφθούν και να χρηματοδοτηθούν δράσεις ολοκλήρωσης των consortium σε όλους τους τομείς

Προτεραιότητες για τη δημιουργία Νέων Υποδομών Πρωταρχικός στόχος είναι η ανάπτυξη της καινοτομίας και της αειφορίας. Οι Μεγάλες Υποδομές στον κλάδο της βιομηχανίας και της κατασκευής πρέπει να αναπτυχθούν στην κατεύθυνση:  της εισαγωγής υψηλής μετρητικής τεχνολογίας παρακολούθησης και ελέγχου υλικών, έργων, παραγωγικών διαδικασιών σε πραγματικό χρόνο και σε πραγματική κλίμακα, με παράλληλο  σχεδιασμό και ανάπτυξη βάσεων δεδομένων, συστημάτων ποιότητας, έμπειρων συστημάτων για την αποτίμηση των δεδομένων, καθώς και την ανάδειξη δεικτών αναγκαιότητας επέμβασης και κατωφλίων προειδοποίησης και συναγερμού

Προτεραιότητες για τη δημιουργία Νέων Υποδομών Ειδικά στον τομέα της αειφόρου κατασκευής και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς με:  Ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών φορτίων στις κατασκευές με στόχο τη βιώσιμη διατήρησή τους με:  εντοπισμό των εξωγενών – περιβαλλοντικών παραγόντων που δρουν στα υλικά και τις κατασκευές και των ενδογενών – σχετικών με τα υλικά και την κατασκευή – παραγόντων  ελαχιστοποίηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των υλικών & κατασκευών και του περιβάλλοντός τους, οδηγώντας σε βιώσιμα υλικά και κατασκευές, σωστή διαχείριση και χρήση των πηγών, διατήρηση του δομημένου περιβάλλοντος και βελτίωση της ποιότητας ζωής

Προτεραιότητες για τη δημιουργία Νέων Υποδομών  Αξιοποίηση της παρεχόμενης εμπειρίας από τα ιστορικά υλικά και τις κατασκευές με:  προηγμένη διάγνωση για τον εντοπισμό των μηχανισμών φθοράς, αποτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δομητική ανάλυση των κατασκευών με τη χρήση μη καταστρεπτικών τεχνικών παρακολούθησης και ελέγχου και συμπληρωματικά εργαστηριακών αναλυτικών τεχνικών  σχεδιασμό, εφαρμογή, αποτίμηση, παρακολούθηση και έλεγχο στο χρόνο συμβατών υλικών και επεμβάσεων συντήρησης και προστασίας, βάσει των ιδιοτήτων των ιστορικών υλικών και της συμπεριφοράς των ιστορικών κατασκευών, με στόχο τη βελτίωση της συμπεριφοράς της κατασκευής έναντι των δράσεων φθοράς των υλικών, καθώς και των περιβαλλοντικών και σεισμικών φορτίων  στρατηγικό σχεδιασμό μέσω διαχείρισης δεδομένων (υλικών, δομικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικών, πολιτιστικών) και χρήσης επιστημονικών εργαλείων λήψης αποφάσεων με σκοπό τη βιώσιμη διατήρηση των κατασκευών

Προτεραιότητες για τη δημιουργία Νέων Υποδομών Το ΤΕΕ Θα συμβάλλει:  στην ολοκλήρωση των υπαρχόντων ευρωπαϊκών δικτύων και υποδομών με κινητοποίηση τω αντίστοιχων Ε&Τ φορέων  θα υποστηρίξει προτάσεις για νέες ερευνητικές υποδομές σε συνεργασία με τη βιομηχανία και τον κατασκευαστικό κλάδο στα πλαίσια των στόχων της εθνικής πλατφόρμας για την κατασκευή όπως θα αναμορφωθούν στις 5 Φεβρουαρίου 2005  θα προτείνει Ευρω-Μεσογειακές Ημέρες αναζήτησης και διαλόγου (exploratory workshop) με τον ISSA για την προληπτική συντήρηση στον κατασκευαστικό τομέα.