Ελληνιστικό Δίκαιο Πολιτειακό πλαίσιο Πτολεμαίος Ἀ’ Σωτήρ

Η Βασιλεία Πολίτευμα: απόλυτη μοναρχία Πολίτευμα: απόλυτη μοναρχία Μακεδόνες: σύμπραξη της στρατιωτικής συνέλευσης στην επιλογή του διαδόχου. Πτολεμαίοι: κληρονομική μοναρχία. Συγκερασμός μακεδονικών αντιλήψεων & αιγυπτιακών επιδράσεων. Πτολεμαίος Β’ & αδελφές του

Βασιλεύς = «Νόμος έμψυχος» Η έκφραση υιοθετείται από τους ρωμαίους αυτοκράτορες & από τους θεωρητικούς της γαλλικής μοναρχίας. Ανώτατη νομοθετική, δικαστική, διοικητική αρχή. Αντικείμενο λατρείας, όπως οι Φαραώ. Ανώτατα αξιώματα: πρόσωπα του περιβάλλοντος («φίλοι»).

Βασιλεύς Κύριος του βασιλείου Κύριος της γης (βασιλικὴ γῆ): την απαλλοτριώνει & εκμεταλλεύεται σύμφωνα με τους κανόνες ιδιωτικού δικαίου. Βασιλικόν ταμεῖον = Δημόσιο ταμείο Βασιλικαὶ τράπεζαι = κρατικές τράπεζες Βασιλικοί γεωργοί = καλλιεργητές κρατικών γαιών.

Μοναρχική ιδεολογία Πραγματείες περί βασιλείας 4ου π.Χ. αι. = ιδεολογικές βάσεις ελληνιστικής μοναρχίας. Βασιλεύς = φιλάνθρωπος, εὐεργέτης, σωτήρ του λαού. Ἀρετὴ = βασικό χαρακτηριστικό του μονάρχη. Οφείλει να μεριμνά και εξασφαλίζει την ευτυχία των υπηκόων του, σεβόμενος το νόμο & την ηθική. Υιοθετούνται από τους Ρωμαίους. Αίλιος Αριστείδης, Δίων Χρυσόστομος: αυτοκράτορας = ο πατέρας των υπηκόων του.

Η δυναστεία των Πτολεμαίων Η δυναστεία των Πτολεμαίων Πτολεμαίος I 305-282 π.Χ. Πτολεμαίος II 284-246 π.Χ. Πτολεμαίος III Ευεργέτης 246-221 π.Χ. Πτολεμαίος IV Φιλοπάτωρ 221-204 π.Χ. Πτολεμαίος V Επιφανής 204-180 π.Χ. Πτολεμαίος VI Φιλομήτωρ 180-145 π.Χ. Πτολεμαίος VIII 170-163 π.Χ. Ευεργέτης II 145-116 π.Χ. Πτολεμαίος IX 116-107 π.Χ. Πτολεμαίος X Αλέξανδρος I 107-88 π.Χ. Σωτήρ II 88-80 π.Χ. Βερενίκη IV 58-55 π.Χ. Πτολεμαίος XII 80-51 π.Χ. Πτολεμαίος XIII Φιλοπάτωρ 51-47 π.Χ. Κλεοπάτρα VII Φιλοπάτωρ 51-30 π.Χ. Πτολεμαίος XIV Φιλοπάτωρ Φιλάδελφος 47-44 π.Χ. Πτολεμαίος XV Καίσαρ 44-30 π.Χ.

Τίτλοι Οι τίτλοι των ελληνιστικών βασιλέων (και μετά των ρωμαίων αυτοκρατόρων), εκφράζουν την ιδεολογία. Χαρακτηρίζουν τους μονάρχες σωτήρες, φιλάνθρωπους, ευεργέτες. Οι ελληνιστικοί μονάρχες στην πράξη, όπως και ο Αλέξανδρος, δεν απορρίπτουν τα στοιχεία των Περσών βασιλέων και Αιγυπτίων Φαραώ.

Διοίκηση Τα ελληνιστικά βασίλεια έχουν μεγάλη έκταση. Τα ελληνιστικά βασίλεια έχουν μεγάλη έκταση. Η διοίκησή τους απαιτεί γραφειοκρατική οργάνωση & συγκεντρωτικό σύστημα. Πτολεμαϊκή Αίγυπτος: Νομοί, τοπαρχίες, κώμες. Επικεφαλής ο Διοικητής, διορίζεται από το μονάρχη. Έχει εκτεταμένες οικονομικές αρμοδιότητες.

Υπαλληλία Υπαλληλική ιεραρχία & πολυάριθμο προσωπικό. Υπαλληλική ιεραρχία & πολυάριθμο προσωπικό. Διοικητική μηχανή, που απαντάται αργότερα στη Ρώμη και το Βυζάντιο. Ἐπιστολογράφος: απαντά στις αιτήσεις των υπηκόων προς το βασιλέα. Τον βοηθά ο ὑπομνηματογράφος. ἐπιμελητής, ἀντιγραφεύς, ἐπιστάτης, βασιλικός γραμματεύς, τοπάρχης, τοπογραμματεύς, οἰκονόμος, ἐπιστάτης, κωμάρχης. Πολλοί ασχολούνται με τη συλλογή των φόρων (άμεση φορολογία)

Δικαιοσύνη-ελληνιστικές πόλεις Η ίδρυση των ελληνιστικών μοναρχιών δεν καταργεί τα λαϊκά δικαστήρια στις πόλεις. Όμως, κλονίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών στην ανεξαρτησία των λαϊκών δικαστών & συμπολιτών τους που καλούνται να εφαρμόσουν τους νόμους. Οι πόλεις προσφεύγουν στην μετάκληση δικαστών από τρίτη πόλη = περιοδεύοντες δικαστές. Αποκτούν εμπειρική γνώση του δικαίου, συμβάλλουν στην ενοποίηση του δικαίου των ελληνιστικών πόλεων.

Δικαιοσύνη – ελληνιστικές μοναρχίες. Οι μονάρχες δεν καταργούν τα λαϊκά δικαστήρια όπου προϋπάρχουν, όμως τα ανταγωνίζονται. Σε κράτη με πληθυσμιακή πολυμορφία, υπάρχει πλειονότητα δικαίων, ιδίως όπου υπάρχει νομική παράδοση προγενέστερη της μακεδονικής κατάκτησης, όπως την Αίγυπτο.