Οι γνώσεις, οι αξίες και οι δεξιότητες στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Γιώργος Νικολάου Λέκτορας Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Διάρθρωση Εισήγησης Το τέλος μίας εποχής Η παγκοσμιοποίηση,τα χαρακτηριστικά της και οι συνέπειές της Ο κοινωνικός μετασχηματισμός Ο ρόλος της εκπαίδευσης Οι κίνδυνοι για την εκπαίδευση Η πολυπολιτισμικότητα Η διαχείριση της πολυπολιτισμικότητας Η διαπολιτισμικότητα: αρχές, αξιώματα, πορεία Γνώσεις, αξίες, δεξιότητες Πολιτικές απαντήσεις στα σύγχρονα προβλήματα

Το τέλος μίας εποχής Μετά από πέντε αιώνες Νεωτερικότητας, περνάμε σε μία νέα εποχή Υπάρχει σύγχυση σχετικά με τον προσδιορισμό της φυσιογνωμίας της Υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με την ονομασία της (Μετανεωτερικότητα, Ύστερη Νεωτερικότητα, Δεύτερη Νεωτερικότητα) Από τη εποχή των Ανακαλύψεων μέχρι την πτώση των σοσιαλιστικών συστημάτων της Ανατολικής Ευρώπης, διανύσαμε 5 αιώνες που χαρακτηρίστηκαν ως Νεωτερικότητα. Σημαδεύτηκε από τη δημιουργία των Εθνών Κρατών, το Διαφωτισμό, τη Γαλλική Επανάσταση, τη βιομηχανική επανάσταση, τον κομμουνισμό και την Οκτωβριανή Επανάσταση, καθώς και δύο παγκόσμιους πολέμους, την έκρηξη της γνώσης και της τεχνολογίας. Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα μεταίχμιο, ένα κατώφλι στην ιστορία. Μία νέα εποχή ανοίγεται μπροστά μας, το λυκαυγές της οποίας σημαδεύεται από την αλλαγή του στάτους κβο του πλανήτη μας, το αποτέλεσμα της οποίας ζούμε έντονα τις τελευταίες μέρες. Χαρακτηριστικό των ημερών που ζούμε, για το οποίο έχει χυθεί πολύ μελάνι τα τελευταία χρόνια είναι η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση. Φαινόμενο κατεξοχήν οικονομικό στην αφετηρία του, τείνει να να επεκταθεί και σε άλλους, σημαντικούς τομείς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Ο πολιτισμός, ο τρόπος ζωής, οι ανθρώπινες σχέσεις επηρεάζονται άμεσα από αυτό.

Η παγκοσμιοποίηση & τα χαρακτηριστικά της Εισαγωγή ενός νέου τεχνολογικά τρόπου παραγωγής Αλλαγές στη σχέση χρόνου και χώρου Αλλαγές στις μεταφορές & επικοινωνίες – Το περιβάλλον Τροποποίηση του ρόλου του εθνικού κράτους Πολιτισμός Επιπτώσεις στο άτομο Παγκοσμιοποίηση των αγορών – Τα οικονομικά υποκείμενα

Οι Συνέπειες Αποεθνικοποίηση των Εθνών-Κρατών Ασυμμετρίες μεταξύ του Οικονομικού και του Πολιτικού Αλλαγή στον τρόπο οργάνωσης της εργασίας Κοινωνική Πόλωση και Ανάπτυξη «δύο ταχυτήτων» Αποκλεισμός Κοινωνικές μεταβολές Ν. Κοτζιάς

Μετασχηματισμός της Κοινωνίας Παραγωγικές Σχέσεις Παραγωγή Εργασία Κεφάλαιο Σε ποιον ανήκει το κεφάλαιο; -Στους μετόχους & επιχειρη- ματίες, ατομικά ή συλλογικά -Στους διαχειριστές -Στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές Νόμος παραγωγικότητας: καινοτομίες Νόμος ανταγωνιστικότητας: ευελιξία Νόμος οργάνωσης & διοίκησης: προσαρμοστικότητα & αυστηρός συντονισμός Ο παραγωγός: -«αυτοπρογραμματιζό-μενος» (ευέλικτος) -ανειδίκευτος εργάτης «απασχολήσιμος» Επιχειρησιακό δίκτυο Μετασχηματισμός των ταξικών σχέσεων Κοινωνική Πόλωση Αποκλεισμένοι εναντίον αποκλειόντων Παραγωγικές γνώσεις εναντίον ανθρωπιστικών αρχών Συνέπειες: Άρση της αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζομένων Κατάργηση της δομής των τάξεων m. castells

Πληθυσμιακές μεταβολές Η Γήρανση του πληθυσμού Η Μείωση των γεννήσεων Οι Μετακινήσεις πληθυσμών (μετανάστευση, πρόσφυγες) Η διεύρυνση των διεθνών επιχειρήσεων + Η Εθνοτική αφύπνιση μειονοτήτων Πολυχρωμία - Πολυπολιτισμικότητα

Νέες προκλήσεις για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Μαθαίνω για να ΓΝΩΡΙΖΩ Μαθαίνω για να ΚΑΝΩ Μαθαίνω για να ΕΙΜΑΙ Μαθαίνω να ΖΩ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ (jacques delors)

Η γνώση και η εκπαίδευση Όταν σήμερα, η εργασία αντικαθίσταται από τη γνώση και το κεφάλαιο, θα πρέπει η εργασία να αξιολογηθεί και να μετασχηματιστεί μέσω της γνώσης. Αυτό σημαίνει: επένδυση στην εκπαίδευση και την έρευνα! (u. beck) Οι πολιτικοί δεν έχουν καταλάβει ότι οι πραγματικές τεχνολογικές δυνατότητες μιας χώρας βρίσκονται στην ικανότητα των πολιτών τους να δίνουν λύση στα περίπλοκα προβλήματα του μέλλοντος (r. reich)

Προκύπτει ότι στις συνθήκες παγκοσμιοποίησης θα επιχειρηθεί μεγαλύτερη και παγκόσμια ομογενοποίηση της εκπαίδευσης – δημόσιας και ιδιωτικής – και θα συνδυασθεί περισσότερο με το είδος της οικονομίας που επικρατεί, ενισχύοντας εισέτι τον επαγγελματικό και εφαρμοσμένο χαρακτήρα της… Η παιδεία θα προσφέρει τη δυνατότητα για μεγαλύτερο βάθος, αλλά σε λιγότερο αριθμό ατόμων… Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας θα εμποδίζει τη δόμηση ανθρωπιστικών και παραδοσιακά ηθικών προσωπικοτήτων… Γρηγόρης Καραφύλλης

Πολιτικές Απαντήσεις στη διαδικασία παγκοσμιοποίησης Οικοδόμηση και τελειοποίηση της κοινωνίας της γνώσης & της εκπαίδευσης Αύξηση και όχι περιορισμός του χρόνου επαγγελματικής εκπαίδευσης Χαλάρωση του αυστηρού προσανατολισμού της εκπ/σης σε συγκεκριμένες θέσεις εργασίας & κατηγορίες επαγγελμάτων Αναπροσανατολισμός της στην κατεύθυνση απόκτησης δεξιοτήτων – κλειδιών που διευρύνουν τον επαγγελματικό ορίζοντα u. beck

Πολιτικές Απαντήσεις στη διαδικασία παγκοσμιοποίησης … χρειάζεται η εμφύσηση ενός φρονήματος αλληλεγγύης των ανθρώπων και των λαών μαζί με τη διαρκή κατάκτηση των γνώσεων, την ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ο περιορισμός στην απαραίτητη και τεχνολογική εκπαίδευση είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που θα επιφέρει τη μονομέρεια και τη γνωστική και ηθική ανεπάρκεια του ανθρώπου. Γρ. Καραφύλλης

Ο ρόλος του σχολείου Αναρωτιόμαστε πού αλλού, εκτός του σχολείου, θα μπορούσαμε, με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, να μάθουμε να ζούμε μαζί. Το σχολείο είναι ο αδιαπραγμάτευτος χώρος μετάδοσης τόσο των γνώσεων,όσο και του ηθικού και πνευματικού πολιτισμού, άρα είναι εκεί όπου θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί. Το σχολείο σήμερα είναι «πολύχρωμο» και θα πρέπει να βρούμε τα όρια διαπραγμάτευσης μεταξύ των διαφόρων ταυτοτήτων που ενυπάρχουν σ’ αυτό.

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι, στο πλαίσιο του σεβασμού της ετερότητας, δεν ζητάμε από κανέναν να αλλάξει, αρνούμενος την ιδιαίτερη ταυτότητά του. Το ζητούμενο είναι η δημιουργία ενός πλαισίου συνεννόησης και διαλόγου, με τη διάνοιξη ενός διαύλου επικοινωνίας, που εν τέλει θα βοηθήσει στη συνεργασία μεταξύ των πολιτών, ανεξαρτήτως προέλευσής τους.

Η προσήλωση στο Χάρτη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μπορεί να μας δώσει το μέτρο της σωστής και ισορροπημένης Διαπολιτισμικότητας. Α. Παπάς

Οι γνώσεις στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Η Διαπολιτισμική δεν είναι ένα γνωστικό αντικείμενο, όπως η Γλώσσα ή τα Μαθηματικά. Οι αρχές της διαχέονται σε όλο το Πρόγραμμα Σπουδών. Ωστόσο ιδιαίτερα αξιοποιούνται: Η Γνώση του κόσμου και της ποικιλομορφίας του Η Γνωριμία του «Άλλου» και του πολιτισμού του Οι Γνώσεις σχετικά με τη βιολογία και το περιβάλλον Οι Νέες Τεχνολογίες και το Διαδίκτυο Η κοινωνική και πολιτική Αγωγή

Οι μέθοδοι στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Κατά περίσταση, ενδεικτικά Κριτική – επικοινωνιακή διδασκαλία: Μαθαίνω πώς να μαθαίνω Ομαδοσυνεργατικά μοντέλα Βιωματική μάθηση (project) Αλληλοδιδακτική μέθοδος Εποικοδομητική μέθοδος, με αξιοποίηση των αναπαραστάσεων των μαθητών

Οι αξίες στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Η Δικαιοσύνη Η Ισότητα Η Ελευθερία Το Δημοκρατικό ήθος Η Ειρήνη Η Αξιοπρέπεια Η Μόρφωση Η Αλληλεγγύη Η Ανεκτικότητα

Οι δεξιότητες στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Η ενσυναίσθηση Η επικοινωνία Η ομαδική συνεργασία Η ευελιξία Η κατανόηση των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων Η δικτυωμένη σκέψη Η δυνατότητα επίλυσης συγκρούσεων Η συμφιλίωση με τα παράδοξα της περιόδου της Δεύτερης Νεωτερικότητας

Νέες πολιτικές συμπεριφορές Η εκπαίδευση νομιμοποιείται όσο περισσότερο εναρμονίζεται με έναν κοινωνικό σχεδιασμό και πρόγραμμα Οι νέες συνθήκες, μέσα από ένα περιβάλλον υπό παγκοσμιοποίηση, εισάγουν νέες κλίμακες αξιών και νέες πολιτικές συμπεριφορές Η ένταξη σ’ ένα σύστημα είναι πλέον ρευστή και εξαρτάται από την παραμονή σ’ ένα τόπο και όχι από την εθνική ταυτότητα

Νέες πολιτικές συμπεριφορές Το σχολείο καλείται να παίξει, σε συνεργασία με την κοινότητα, ένα θεμελιώδη ρόλο στην υιοθέτηση των νέων πολιτικών συμπεριφορών, ώστε να μάθουμε να ζούμε μαζί Οι εκπαιδευτικοί και η εκπαίδευσή τους πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο του ενδιαφέροντός μας. Δεν πρέπει να απολέσουν το Ανθρωπιστικό και Ιδεαλιστικό υπόβαθρό τους

Η Παιδεία στις συνθήκες του παγκόσμιου πλαισίου πρέπει να παραμείνει ο ισχυρός στόχος που ικανοποιεί το πολύπλευρο της ύπαρξης του ιστορικού ανθρώπου. Γρ. Καραφύλλης