Το «Real Estate» στο πρόγραμμα ακαδημαϊκών σπουδών ξένων πανεπιστημίων. Επισημάνσεις, συμπεράσματα και προτάσεις. Δρ. Παναγιώτης Μπαλωμένος Τοπογράφος Μηχανικός ΕΜΠ MSc in Real Estate

Εισαγωγικά θέματα •Επιστήμη/φυσικές επιστήμες –Επιστημονικός κανόνας = η περιγραφή της φύσης •Ο κανόνας του πεδίου της μηχανικής = η παραγωγή βελτιώσεων για την ανθρωπότητα, μέσω των επιστημονικών γνώσεων και με τη βοήθεια της τεχνολογίας. •Όταν η ίδια η ανθρωπότητα γίνεται το αντικείμενο της έρευνας, ο επιστημονικός κανόνας (η παραγωγή γνώσης) και ο κανόνας του πεδίου της μηχανικής, η παραγωγή βελτιώσεων, συχνά ενοποιούνται. Τα πεδία τα οποία προκύπτουν από την ένωση των δύο προαναφερθέντων ονομάζονται εφαρμοσμένες επιστήμες. •Το Real Estate αποτελεί ένα πεδίο των εφαρμοσμένων επιστημών

Ιστορική αναδρομή της διδασκαλίας του Real Estate στις ΗΠΑ •1892, μάθημα κτηματικής περιουσίας, απαρχή διδασκαλίας της οικονομικής της γης (Dasso et. al. 1997) •1961, Ratcliff, επενδυτική διάσταση της αστικοποίησης, στροφή σε θέματα business και management •70’, επενδυτική προσέγγιση και κοινωνική πολιτική στέγασης (Smith et. al., 1981) •90’, χαρτοφυλάκιο επενδύσεων Από το 1980 και μετά η εκπαίδευση του αντικειμένου ακολούθησε δυο μονοπάτια: –Την πολυθεματική προσέγγιση –Τη χρηματοοικονομική και τη διοικητική-διαχειριστική

Συμμετέχοντες στην αγορά ακινήτων

Μοντέλο δραστηριοτήτων στην αγορά ακινήτων

Ανάπτυξη ακίνητης περιουσίας

Το γνωστικό αντικείμενο του «Real Estate» •Black and Rabianski (2003) •Διεθνής (εκτός ΗΠΑ) έρευνα με ερωτηματολόγια •American Real Estate and Urban Economics Association •European Real Estate Association •Συμμετέχοντες: Πανεπιστημιακοί και Επαγγελματίες •Ζητούμενο έρευνας: Τα πιο σημαντικά θεματικά πεδία του Real Estate στον εκπαιδευτικό και επαγγελματικό τομέα

Το γνωστικό αντικείμενο του «Real Estate» 1.Ανάλυση ρίσκου και απόδοσης 2.Ανάλυση χρηματορροών (DCF) 3.Μοντελοποίηση αγοράς ακινήτων-ανάλυση προσφοράς και ζήτησης 4.Υπολογισμός αποδόσεων και προβλέψεις 5.Κυκλικότητα στην αγορά ακινήτων και προβλέψεις 6.Πολιτική ακίνητης περιουσίας 7.Θεωρία και τεχνικές εκτιμήσεων

Το γνωστικό αντικείμενο του «Real Estate» 8.Μακροοικονομικοί κύκλοι και προβλέψεις 9.Κύκλοι των χρηματοοικονομικών αγορών και προβλέψεις 10.Αστική ανάπτυξη 11.Ανάλυση μισθωμάτων 12.Ανάλυση χαρακτηριστικών οικοπέδων προς ανάπτυξη 13.Θεωρία χωροθέτησης εμπορικών ακινήτων 14.Απαιτήσεις χωροθέτησης εμπορικών ακινήτων 15.Νομοθεσία χρήσεων γης 16.Ανάλυση χαρτοφυλακίου, διαφοροποίηση, και διαχείριση

Το γνωστικό αντικείμενο του «Real Estate» 17.Θέματα φορολογίας ακινήτων 18.Τιτλοποίηση 19.Δεοντολογία 20.Τιμές κατοικιών 21.Δικαιώματα επί ακινήτων 22.Θεωρία χρήσεων γης 23.Θέματα φορολόγησης εισοδήματος 24.Συμβόλαια και λοιπά νομικά θέματα 25.Δευτερογενής αγορά στεγαστικών δανείων

Το γνωστικό αντικείμενο του «Real Estate» 26.Περιβαλλοντική νομοθεσία και σχεδιασμός 27.Παγκοσμιοποίηση-διεθνοποίηση 28.Μόλυνση εδάφους και εγκαταλελειμμένες βιομηχανικές εκτάσεις 29.Θεωρία πληθωρισμού και ανάλυση 30.Δικαιώματα (options) και τιμολόγηση 31.Βαθμονόμηση 32.Ανάλυση συμπεριφοράς 33.Στρατηγικός σχεδιασμός εταιρικών ακινήτων

Το γνωστικό αντικείμενο του «Real Estate» 34.Τεχνικές και στρατηγικές διαπραγμάτευσης 35.Συγχωνεύσεις, εξαγορές και αποκρατικοποιήσεις 36.Συναλλαγματικό ρίσκο

Σημαντικά θεματικά πεδία σε μεταπτυχιακό επίπεδο (Masters Degree in Real Estate) •Επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία •Ανάλυση έργου (DCF, NPV) •Χρηματοοικονομικά και χρηματοδότηση ακινήτων •Αγορές ακίνητης περιουσίας •Εκτιμήσεις ακίνητης περιουσίας •Οικονομικά ακίνητης περιουσίας •Κεφαλαιοαγορές •Θεσμικό πλαίσιο •Μεσιτεία ακινήτων •Διαχείριση χαρτοφυλακίου

Σημαντικά θεματικά πεδία σε μεταπτυχιακό επίπεδο (Masters Degree in Real Estate) •Χρήσεις γης (πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός) •Τεχνολογία (ARGUS, GIS) •Διαδικασία κατασκευής •Διαχείριση ακινήτων •Ανάπτυξη ακίνητης περιουσίας •Βασική λογιστική •Ιδιοκτησία εταιρικών ακινήτων •Αρχιτεκτονική/κατασκευή •Φορολογία Πηγή: Galuppo et.al. (2004)

MIT CENTER OF REAL ESTATE Master of Science in Real Estate Development Core Courses for •Real Estate Finance and Investment •Real Estate Economics •Real Estate Development I •Real Estate Development II: Products and Systems •Real Estate Development III: Legal Issues in the Development Process •Real Estate Capital Markets •Real Estate Development IV: Design for Real Estate Development

MIT CENTER OF REAL ESTATE Διδακτορική Έρευνα •Department of Urban Studies and Planning •Department of Economics •Sloan School of Management

MIT CENTER OF REAL ESTATE Professional Development Courses (2008) •Διαχείριση χαρτοφυλακίου •Παράγωγα Ι •Παράγωγα ΙΙ •Καινοτομία και επιχειρηματικότητα •Θεμελιώδη χρηματοοικονομικά ακίνητης περιουσίας •Εισαγωγή στην ανάπτυξη εμπορικών ακινήτων •Αγορές ακίνητης περιουσίας •Βιωσιμότητα ακίνητης περιουσίας

Ερευνητικό Έργο-Δημοσιεύσεις (Journals) •Real Estate Economics •Journal of Real Estate Finance and Economics •Journal of Real Estate Research •Journal of Urban Economics Πηγές:Hardin et. al. (2006), Arnold et.al. (2003) και Chan et. al. (2005) •Κατάταξη υπό όρους ελκυστικότητας για ερευνητές μέλη επιστημονικών επιτροπών-κριτών (editorial boards) και υπό όρους αναφορών (citation) σημαντικών σχετικών άρθρων. •Να σημειωθεί ότι το MIT είναι το δεύτερο πιο ενεργό σε δημοσιεύσεις (μετά το Berkeley, University of California) στα παραπάνω έντυπα.

Πανεπιστημιακά συγγράμματα στις ΗΠΑ •To 70% της ύλης αποτελείτε από θέματα business και management •Το 20% της ύλης αποτελείτε από νομικά θέματα •Το 10% της ύλης αποτελείτε από τεχνικά και λοιπά θέματα Πηγή: Leelarasamee (2003)

RICS Research Foundation •Σε έρευνα που διεξήγαγε το RICS Research Foundation to 2000 (Globalization of Real estate Education) υιοθετεί την άποψη των Fraser et.al. (1994) σύμφωνα με την οποία απαιτείται η κατάκτηση μιας ισορροπίας ανάμεσα στις «ανάγκες της αγοράς» υπό όρους προϋπηρεσίας, επαγγελματικής πρακτικής, διοικητικών ικανοτήτων από τη μια πλευρά, και πνευματικών απαιτήσεων- γενικών γνώσεων από την άλλη, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, νομικών, χρηματοοικονομικών, επενδυτικών, μαθηματικών, εκτιμητικών, κατασκευαστικών θεμάτων και των θεμάτων χωρικού σχεδιασμού.

…οι Έλληνες είμαστε αλλιώς και οι Μηχανικοί αλλιώτικοι… •Όλη η δομή της ελληνικής αγοράς είναι παγκοσμίως διαφορετική λόγω της έλλειψης: –κτηματολογίου –πολιτικής γης και κτιρίων –χωροταξικής πολιτικής –ξεκάθαρου θεσμικού πλαισίου Μια «Μηχανο-κεντρική» αγορά ακινήτων στην οποία οι Μηχανικοί επέδειξαν μεγάλη προσαρμοστικότητα την τελευταία δεκαετία

Προτάσεις •Τριτοβάθμια εκπαίδευση σε ρεαλιστική βάση •Πρωτοβουλίες για συνεργασίες –Επαγγελματική εκπαίδευση –Επαγγελματικά δικαιώματα