ΥΓΕΙΑ κ ΕΡΓΑΣΙΑ Ιατρική της Εργασίας (η συμβολή της Ιατρικής Επιστήμης) ΧΡ. ΧΑΤΖΗΣ ΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Διδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Αθηνών

ΠΗΓΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Η εγγενής ιδιότητα κάποιου στοιχείου- παράγοντα της παραγωγικής διαδικασίας (π.χ. υλικά εργασίας, εξοπλισμός, μέθοδοι και πρακτικές εργασίας), να προκαλέσει βλάβη.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ Περιεχόμενο Εργασίας Συνθήκες Εργασίας Μέτρα για Υ + ΑΕ

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ - ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Εργατικά «ατυχήματα» (Ασφ. Νομ/σια) Επαγγελματικές ασθένειες (Αρθ. 40 ΚΑ-ΙΚΑ) Πρόωρη φθορά της υγείας (ΒΑΕ)

Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ: Προσδιορισμό των πηγών κινδύνου Προσδιορισμό των εργαζομένων (ή άλλων), που διατρέχουν κίνδυνο από αυτές τις πηγές κινδύνου Εκτίμηση του σχετικού κινδύνου Εξέταση του κατά πόσον ο κίνδυνος μπορεί να εξαλειφθεί και αν όχι Λήψη απόφασης για το κατά πόσο πρέπει να ληφθούν επιπλέον μέτρα για την πρόληψη ή τη μείωση του κινδύνου

Π.Ο.Υ. 120 εκ. εργατικά ατυχ./έτος  200.000 Θάνατοι 120 εκ. εργατικά ατυχ./έτος  200.000 Θάνατοι 80-157 εκ./έτος νέες περιπτώσεις επαγγ. ασθενειών από: - 50 φυσικούς βλαπτικούς παράγοντες - 100.000 περίπου χημικούς, βιολογικούς, ψυχοκοινωνικούς & εργονομικούς παράγοντες κινδύνου 5% η επαγγελματική συνιστώσα στο σύνολο των καρκίνων από 350 αποδεδειγμένους καρκινογόνους παράγοντες στους οποίους εκτίθενται οι εργαζόμενοι 3.000 αλλεργιογόνοι παράγοντες στο χώρο εργασίας 30 – 50% το ποσοστό των εργαζομένων που πλήττονται από το εργασιακό στρες

ΣΤΙΣ Η.Π.Α. 17% των ασθενών που προσέρχονται σε υπηρεσίες Π.Φ.Υ. αφορούν προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τις συνθήκες εργασίας >75% των εργαζομένων στις ΗΠΑ εκτίθενται σε ένα ή περισσότερους βλαπτικούς παράγοντες στην εργασία τους >10% των εισαγωγών σε παθολογικές κλινικές νοσοκομείων σχετίζονται με παθήσεις που οφείλονται στην επαγγελματική έκθεση (New England Journal of Medicine 1998)

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΠΟΥ-ΔΟΕ) Σκοπός της Ιατρικής της Εργασίας είναι η προαγωγή στον υψηλότερο δυνατό βαθμό της σωματικής και κοινωνικής ισορροπίας των εργαζομένων σε όλα τα επαγγέλματα, η πρόληψη κάθε βλάβης στην υγεία λόγω των συνθηκών εργασίας, η προστασία της υγείας των εργαζομένων από τους κινδύνους που προέρχονται από την παρουσία βλαβερών παραγόντων για την υγεία, η τακτοποίηση και διατήρηση των εργαζομένων σε απασχολήσεις και δραστηριότητες σύμφωνες με τις φυσιολογικές και ψυχολογικές τους ικανότητες, προσαρμόζοντας ουσιαστικά την εργασία στον άνθρωπο και ταχτοποιώντας κάθε εργαζόμενο στην κατάλληλη θέση.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΒΑΣΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΝΟΜΟΙ ΘΕΣΜΟΣ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ & ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΥΓΕΙΑΣ- ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΒΛΑΠΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ & ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΑΛΛΑΓΗ ΘΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ Υ+ΑΕ - ΥΠΟΔΟΜΕΣ Ν. 1568/85, ΠΔ 294/88 Ν. 1568/85, ΠΔ 17/96 Ν. 1568/85, ΠΔ 17/96 & 90/99 ΠΔ 17/96 Ν. 1568/85, ΑΡΘΡΟ 40 ΚΑ- ΙΚΑ ΠΔ 17/96, ΠΔ 95/99

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Ανίχνευση και εκτίμηση των κινδύνων Προληπτική διερεύνηση για διαπίστωση ασύμβατων καταστάσεων (υγείας και εργασίας) Αποκατάσταση και επανένταξη στην εργασία μετά από ασθένεια ή ατύχημα (προσαρμογή εργασίας, αλλαγή θέσης εργασίας κλπ) Επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων εξειδικευμένη με βάση τους απατώμενους κάθε φορά κινδύνους ΣΤΟΧΟΣ: Πρόληψη ή και έγκαιρη διάγνωση – εκτίμηση της καταλληλότητας για εργασία.

ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΠΕΔΙΟ Κατακτήσεις τελευταίας 10ετίας: Υποχρεωτική διδασκαλία σε προπτυχιακό επίπεδο Καθιέρωση ειδικότητας Αρμοδιότητα στην εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου

ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΟΣ Θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα μέσω ΠΔ 213/86 Ενεργοποιήθηκε 10 χρόνια αργότερα με την προκήρυξη 20 θέσεων ειδικευόμενων για όλη την Ελλάδα Χρονική διάρκεια: 4 έτη Από τα οποία 1 έτος (1.300 ώρες) υποχρεωτικής θεωρητικής εκπαίδευσης (σήμερα παρέχεται μόνο από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας που διαθέτει έδρα Επαγγελματικής και Βιομηχανικής Υγιεινής). Περιεχόμενο εκπαίδευσης: συμβατό με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής οδηγίας 16/93/ΕΕ περί αναγνωρισμένων ιατρικών ειδικοτήτων στην ΕΕ.

ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΕΔΙΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ Επαγγελματικός καρκίνος Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης (burnout syndrome), mobbing Σύνδρομο Ασθενούς Κτηρίου (sick building syndrome) Βιολογικοί παράγοντες Έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία Κίνδυνοι στην αναπαραγωγή Νέοι κίνδυνοι- λιγότερο άμεσοι και εμφανείς από τους κλασικούς, αλλά όχι λιγότερο υπαρκτοί Ηλικιωμένοι και εργασία (Aging at work) Σήμερα – 20% Το 2020 – 25%

ΣΤΟΧΟΙ – ΑΝΑΓΚΕΣ Αποδεκτή και ενιαία μεθοδολογία στην εκτίμηση των επαγγελματικών κινδύνων (risk assessment) Δεοντολογία Ανταπόκριση στην κοινή αναγνώριση της σχέσης και της επίδρασης του περιβάλλοντος (εργασιακού και ευρύτερου) στην υγεία ατόμων και ομάδων Αναντικατάστατη συμβολή στον προγραμματισμό και υλοποίηση δραστηριοτήτων πρόληψης και προαγωγής της υγείας ατόμων και ομάδων

ΙΕ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Τι είναι σήμερα και πολύ περισσότερο αύριο η Ιατρική Εργασίας & Περιβάλλοντος;…… Διάγνωση παθήσεων που αν δεν εξαφανίζονται, μειώνονται; ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Μελέτη ασθενειών που συνδέονται ή επηρεάζονται από την εργασία; ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Αυτή η ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με τις «γκρίζες» ζώνες της υγείας (ευεξίας); ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ

ΙΕ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Τι είναι σήμερα και πολύ περισσότερο αύριο η Ιατρική Εργασίας & Περιβάλλοντος;…… Η επιστήμη που από Ιατρική της Εργασίας μεταλλάσσεται σε επιστήμη της Περιβαλλοντικής & Επαγγελματικής Υγείας; Αυτή που ασχολείται με όλα τα παραπάνω συμβάλλοντας στην παραμετρική αποτίμηση ενός έκαστου;......

ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο Ιατρός Εργασίας κατά την άσκηση των καθηκόντων του: Θέτει σε 1η προτεραιότητα την Υγεία και την Ασφάλεια των εργαζομένων στον χώρο εργασίας Ασκεί το λειτούργημα και τα καθήκοντά του με βάση τα επιστημονικά δεδομένα διατηρώντας την ηθική του ανεξαρτησία Μεριμνά για τον ποιοτικό και ποσοτικό προσδιορισμό των παραγόντων κινδύνου στους οποίους εκτίθενται οι εργαζόμενοι κατά την εργασία τους και για την ιατρική επίβλεψη της υγείας των (προληπτική και περιοδική) εξειδικευμένη με βάση τους απαντώμενους –κατά περίπτωση- κινδύνους (βιολογικοί δείκτες- biological monitoring), διερευνώντας συστηματικά τις επαγγελματικές ασθένειες και συμβάλλοντας στην πρόληψή τους

ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Γνωστοποιεί τα συλλογικά ανώνυμα αποτελέσματα των ιατρικών ελέγχων και των μετρήσεων –συνοδευόμενα από τις αξιολογικές του κρίσεις- σε εργοδότη και εργαζόμενους (Επιτροπές Υγιεινής & Ασφάλειας Εργαζομένων, σωματεία, κλπ) με επιστημονική τεκμηρίωση και αντικειμενικότητα Γνωστοποιεί τα ατομικά αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων στον εργαζόμενο προσωπικά, διαφυλάσσοντας το ιατρικό απόρρητο, υπέρ του εργαζομένου Αρνείται με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο κάθε παρέμβαση –απ’ όπου κι αν προέρχεται, στην άσκηση των καθηκόντων του, που αντίκειται στην ιατρική δεοντολογία και πρακτική Δεν επιτρέπει τον επηρεασμό της ιατρικής του κρίσης από κάθε διαμάχη και συμφέρον

ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο Ιατρός Εργασίας γνωμοδοτεί συμβουλευτικά προς τον εργοδότη σχετικά με την ικανότητα του εργαζομένου για την συγκεκριμένη εργασία- απασχόληση, χωρίς να αναφέρει διαγνωστικά στοιχεία ή άλλης φύσεως λεπτομέρειες Ο Ιατρός Εργασίας κατά την πάγια ιατρική πρακτική λαμβάνει το ατομικό ιστορικό του εργαζόμενου συντάσσοντας τον Ατομικό Ιατρικό Φάκελο Επαγγελματικής Υγείας, συμπληρωμένο με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης και των κατά περίπτωση εξειδικευμένων εργαστηριακών εξετάσεων που κρίθηκαν από τον ίδιο αναγκαίες. Μεριμνά παράλληλα για την τήρηση, με δική του ευθύνη, των σχετικών ιατρικών αρχείων ώστε να προστατεύεται και πρακτικά το ιατρικό απόρρητο του περιεχομένου τους. (Δεν αποτελεί αποδεκτή ιατρική πρακτική η μέσω ερωτηματολογίου αυτοσυμπλήρωση του ατομικού ιστορικού από τον κάθε εργαζόμενο) Συνεργάζεται με ιατρούς άλλων ειδικοτήτων και άτομα που απασχολούνται στους τομείς της Υγιεινής και Ασφάλειας, την εργοδοσία, τις ΕΥΑΕ, τα σωματεία και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς (επιθεωρήσεις εργασίας)

ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Προσπαθεί συνεχώς να είναι ενημερωμένος για τις εξελίξεις και τα νέα επιστημονικά δεδομένα βελτιώνοντας τις ιατρικές του γνώσεις στο συγκεκριμένο θεματικό πεδίο της ιατρικής της εργασίας Πληροφορεί με τρόπο συστηματικό και τεκμηριωμένο τους εργοδότες και τους εργαζόμενους για τις επιπτώσεις στην υγεία και ασφάλεια από την έκθεση των εργαζομένων σε βλαπτικούς παράγοντες κατά την εργασία (φυσικούς, χημικούς, βιολογικούς, εργονομικούς) Συμβάλει με τις γνώσεις και τις υποδείξεις του στον ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό θέσεων εργασίας, προσαρμόζοντας την εργασία στον άνθρωπο και προάγοντας αποτελεσματικά την υγεία των εργαζομένων.