Διαχείριση περιοχών Natura 2000 Η περίπτωση του Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα Κίμων Χατζημπίρος Αναπλ. Καθηγητής ΕΜΠ Πρόεδρος ΦΟΔΕΠΑΣΜ

Σχινιάς Μαραθώνα: Κωπηλατοδρόμιο και Εθνικό Πάρκο  Ένα διάσημο Ολυμπιακό έργο  Συμβιβάζεται τεχνικό έργο με βιότοπο;  Διεθνείς αντιδράσεις από περιβαλλοντικό και αρχαιολογικό χώρο  Τι έγινε με 5 χρόνια διαχείριση;

Σχινιάς Μαραθώνα: Κωπηλατοδρόμιο και Εθνικό Πάρκο Η ιδέα: ένας μοναδικός πόλος  οικολογικός  πολιτιστικός  αθλητικός

Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα  9 km 2 χερσαίας και 4 km 2 θαλάσσιας έκτασης  Παράκτιο οικοσύστημα μεγάλης οικολογικής αξίας (υγρότοπος, πηγή, παράκτιο δάσος,αμμοθίνες, θαμνώνες, βραχώδης χερσόνησος, θαλάσσια λειβάδια ποσειδωνίας)  19 τύποι οικολογικών ενδιαιτημάτων της 92/43, ~320 είδη χλωρίδας, > 220 είδη πτηνών, απειλούμενο είδος ψαριού του γλυκού νερού  Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους  Κωπηλατοδρόμιο (ημιφυσική λίμνη)  Υψηλό δυναμικό οικολογικής αναψυχής και εκπαίδευσης για 4 εκατομμύρια κατοίκους της Αττικής

Περιβαλλοντική κατάσταση πριν  Αποστράγγιση από το 1923, στρατιωτικές βάσεις, αεροδρόμιο, άναρχη δόμηση, ενοχλητική κυκλοφορία και στάθμευση ΙΧ, κατασκήνωση, μοτοκρός, κυνήγι, βοσκή, θόρυβος, τοξική ρύπανση  Μειωμένο επιφανειακό νερό  Λίγα πτηνά φωλιάζουν, ξεχειμωνιάζουν ή κατοικούν  Υφαλμύρωση υπόγειου νερού  Έλλειψη αναγέννησης της κουκουναριάς Pinus pinea  Αλλοιωμένο τοπίο  Μηδαμινές δυνατότητες αναβάθμισης

Ένα έργο περιβαλλοντικής τεχνολογίας στον υγρότοπο του Σχινιά  Απόληψη νερού από Μακαρία πηγή, παροχέτευση στον υγρότοπο, αποκατάσταση υδρολογικού καθεστώτος  Απομάκρυνση αεροδρομίου  Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με αποθήκη νερού το Κωπηλατοδρόμιο

Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα  Ίδρυση του Εθνικού Πάρκου (2000)  Διαχειριστική Μελέτη, Κανονισμός Λειτουργίας (2001)  Φορέας Διαχείρισης (2002)  Διοικητικό Συμβούλιο (2003)  Χρηματοδότηση από ΕΠΠΕΡ (2004)  Πρόγραμμα LIFE ( )  Ανεπάρκεια πολιτικής-οικονομικής στήριξης  Αρνητικές αντιδράσεις τοπικής κοινωνίας

Ενδείξεις περιβαλλοντικής αναβάθμισης μετά  Αύξηση (91%) ποικιλότητας πτηνών  Αύξηση επιφανειακού νερού  Βελτίωση φυσικής αναγέννησης δάσους  Μείωση ηχορρύπανσης  Μείωση παράνομων δραστηριοτήτων (βοσκή, κυνήγι, μοτοκρός, κατασκήνωση, απόθεση μπάζων)

Ενέργειες-Προβλήματα  Νομικές ενέργειες κατά των παρανομούντων, ιδίως στην παραλία  Νομική υπεράσπιση Εθνικού Πάρκου από εχθρικά συμφέροντα, π.χ. οικοδομικοί συνεταιρισμοί  Καθαρισμός πευκοδάσους από όγκους ξερών κλαδιών  Καθαρισμός υγροτόπου από συσσωρευμένα μπάζα  Φύλαξη επί ένα χρόνο ( )  Βιολογική καταπολέμηση κουνουπιών (2004)  Έργο διαχείρισης επισκεπτών

Έργο: «Διαχείριση επισκεπτών και ερμηνεία περιβάλλοντος»  Ορόσημα του Πάρκου  Υποδομές για περιορισμό Ι.Χ. και κυκλοφορία μέσων μαζικής μεταφοράς  Μονοπάτια πεζοπορίας, σήμανση-πινακίδες  5 παρατηρητήρια τοπίου και ορνιθοπανίδας  4 εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης λουομένων  Φυλάκιο εισόδου

Το πρακτέον  Σωστή διαχείριση των επισκεπτών και μέτρα αλλαγής νοοτροπίας  Αποκλεισμός του Ι.Χ. από το δάσος και την παραλία  Πεζοδρόμηση δρόμων του υγροτόπου  Μελλοντική κατάργηση διαμπερούς κυκλοφορίας αυτοκινήτων  Προώθηση πεζοπορίας και παρατήρησης

Επιπλέον: προοπτικές επαφής με τη φύση των ατόμων μειωμένης κινητικότητας  Δεκάδες χιλιάδες ενδιαφερόμενοι  Μοναδικό πάρκο με επίπεδες εκτάσεις  Μονοπάτια για καροτσάκια  Πρόσβαση στη θάλασσα με καροτσάκι  Παρατηρητήριο με ράμπα  Συσκευές ενημέρωσης για άτομα μειωμένης όρασης

Επιτυχίες  Βελτίωση κατάστασης οικοσυστημάτων, χλωρίδας, πανίδας και φυσικού τοπίου  Αποξήλωση εγκαταστάσεων αμερικανικής βάσης, απορρύπανση του εδάφους  Κατασκευή υποδομών για επισκέπτες

Αποτυχίες  Σύγχρονο αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης, με αποθήκη νερού το Κωπηλατοδρόμιο: εγκαταστάθηκε, απαξιώθηκε, μόνιμος κίνδυνος πυρκαγιάς  Παραμονή παράκτιων αυθαίρετων κατασκευών και επιχειρήσεων  Απόθεση σκουπιδιών το καλοκαίρι  Διακοπή φύλαξης (προοπτική για άλλους 8 μήνες)  Απειλή δολιοφθοράς για αποξήρανση υγροτόπου

Πού είσαι εξουσία;  Το Εθνικό Πάρκο αντιμετωπίστηκε από την πολιτεία με ανεπαρκές ενδιαφέρον πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες και με αδιαφορία μετά  Μη υλοποίηση όλων των περιβαλλοντικών όρων του Κωπηλατοδρομίου  Αστυνομία, Λιμενικό Σώμα, Πυροσβεστική, Δασική Υπηρεσία, Δημοτική Αστυνομία δεν επεμβαίνουν για έλεγχο και πάταξη παράνομων πράξεων

Το πείραμα των Φορέων Διαχείρισης  Προσπάθεια διαμεσολάβησης μεταξύ Κράτους και τοπικών κοινωνιών  Πολιτική αδιαφορία  Έλλειψη χρηματοδότησης  Άλλοθι για κρατικές υπηρεσίες  Επιστροφή σε ένα σκληρό συγκεντρωτικό μοντέλο προστασίας;

Η θήρα ως δραστηριότητα  Συνδεδεμένη με αρχέγονη αγριότητα  Πολιτισμός (τρόπος ζωής) του αίματος  Πρέπει να αντιμετωπίζεται χωρίς συναισθηματισμούς  Κριτήριο κατό πόσον σήμερα βλάπτει ή ωφελεί τα οικοσυστήματα

Η θήρα ως παράγων  Δεν αποτελεί πλέον μέσο απόκτησης κρέατος από πεινασμένους  Παραμένει ως δραστηριότητα ομάδων ευγενών  Οφείλει να διεξάγεται ως αριστοκρατική πρακτική με αυστηρούς κανόνες και αμείλικτες ποινές για όποιο παραβάτη

Ελεγχόμενη θήρα σε περιοχές Natura 2000;  Δεν αποτελεί σημαντικό αρνητικό παράγοντα για βιοποικιλότητα  Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συντελέσει στη διατήρηση επιθυμητών ισορροπιών

Κυνηγοί: συντελεστής προστασίας;  Όταν αποτυγχάνει η κλασσική περιβαλλοντική πολιτική