Η Πρόταση της Επιστημονικής Επιτροπής (Ε. Ε Η Πρόταση της Επιστημονικής Επιτροπής (Ε.Ε.) για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών Νικόλαος Μ. Σαλτερής Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης 38ης Περιφέρειας Αττικής Δρ. Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας Μέλος της ΕΕ του ΥΠΑΙΘΠΑ Κόρινθος 17 Δεκεμβρίου 2012

Η συγκρότηση της ΕΕ Με Υ.Α. (ΑΠ 94246/17-08-2012) συγκροτείται άμισθη Επιστημονική Επιτροπή (ΕΕ) με αντικείμενο τη μελέτη θεμάτων που αφορούν την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και του έργου του εκπαιδευτικού και σκοπό την κατάθεση σχετικής πρότασης. Η ΕΕ αποτελείται από τους: Ματσαγγούρα Ηλία, Καθηγητή ΕΚΠΑ, Πρόεδρο Ανδρεαδάκη Νικόλαο, επ. Καθηγητής Παν. Κρήτης, Αντιπρόεδρο Γιαλούρη Παρασκευά, Σχ. Σύμβουλο ΔΕ, μέλος, Πασιάς Γεώργιος, επ. Καθηγητής ΕΚΠΑ, μέλος, Κουλουμπαρίτση Αλεξάνδρα, π. Σύμβουλος Π.Ι., μέλος, Λουκέρης Διονύσιος, Σύμβουλος Β΄ Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α., μέλος, Ζουγανέλη Αικατερίνη, π. Πάρεδρος Π.Ι., μέλος, Σαλτερής Νικόλαος, Σ. Σύμβουλο Π.Ε., ως μέλος, Ο Διευθυντής Σπουδών ΔΕ, Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α., ως μέλος, Ο Διευθυντής Σπουδών ΠΕ, Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α., ως μέλος.

Ως έργο της Επιστημονικής Επιτροπής ορίστηκε: Ως έργο της Επιστημονικής Επιτροπής ορίστηκε: i) η μελέτη του σχετικού με την αξιολόγηση νομοθετικού πλαισίου, ii) η μελέτη των σχεδίων και προτάσεων που έχουν εκπονηθεί μέχρι σήμερα σε υπηρεσιακό επίπεδο για θέματα αξιολόγησης, iii) η μελέτη σχετικών προτάσεων των φορέων της εκπαίδευσης, iv) η διαμόρφωση ερωτηματολογίου βασικών αρχών αξιολόγησης προκειμένου να ερωτηθεί σχετικά η εκπαιδευτική κοινότητα. v) ο σχεδιασμός και η σύνταξη σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και του έργου του εκπαιδευτικού. και χρονικό όριο κατάθεσης της σχετικής πρότασης στον Υπουργό Παιδείας η 30η Σεπτεμβρίου 2012

Η ΕΕ αφού συγκέντρωσε και μελέτησε α) την κείμενη σχετική νομοθεσία, β) παλαιότερες σχετικές μελέτες και προτάσεις, γ) τις κατά καιρούς θέσεις των εκπαιδευτικών Ομοσπονδιών και φορέων, δ) κυρίως τα ευρωπαϊκά συστήματα αξιολόγησης και τέλος ε) σχετική βιβλιογραφία παρέδωσε: Ι. Το δεύτερο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘΠΑ ερωτηματολόγιο διερεύνησης των απόψεων των εκπαιδευτικών σχετικά με την αξιολόγηση, όπου καταβλήθηκε προσπάθεια να ενταχθούν ερωτήσεις που καλύπτουν ποικίλες όψεις του ζητήματος. ΙΙ. Στις 19 Οκτωβρίου το τελικό Πόρισμα 93 σελίδων, όπου α) περιγράφεται αναλυτικά το προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και του έργου των εκπαιδευτικών (43 σελίδες), β) παρατίθενται ενδεικτικές φόρμες αξιολόγησης του έργου των στελεχών εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών, η φόρμα αυτ0αξιολόγησης των σχολικών μονάδων, καθώς και ενδεικτικές ρουμπρίκες σχετικά με τα στοιχεία που απαιτούνται ώστε να αποδοθούν οι χαρακτηρισμοί στις διάφορες όψεις του εκπαιδευτικού έργου και τέλος, γ) η ελληνόγλωσση βιβλιογραφία που μελετήθηκε και ως εκ τούτου είναι προσιτή στον μέσο έλληνα εκπαιδευτικό

Ο σκοπός της πρότασης της ΕΕ Σκοπός της πρότασης είναι η διαμόρφωση ενός άμεσα εφαρμόσιμου συστήματος αξιολόγησης με ενιαία φιλοσοφία, αρχές και χαρακτήρα, που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας και της ελληνικής κοινωνίας που θα συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου στις εκπαιδευτικές δομές και στα σχολεία της χώρας. Ειδικότερα, το προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης αφορά : α) τη διαπίστωση της ποιότητας, των λειτουργιών και των αποτελεσμάτων του εκπαιδευτικού έργου στις δομές και τις σχολικές μονάδες και του έργου των εκπαιδευτικών και των στελεχών της εκπαίδευσης, β) την επίλυση δυσλειτουργιών, αδυναμιών και προβλημάτων που παρατηρούνται σε επίπεδο δομών, διαδικασιών και ανθρώπινου δυναμικού, γ) η διάχυση των καλών πρακτικών στα σχολεία όλης της χώρας, δ) υτην υποστήριξη της συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών με την άμεση σύνδεση της αξιολόγησης με την επιμόρφωση στο πλαίσιο της διαρκούς επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών, ε) η διαρκής ενημέρωση της κοινωνίας, της Πολιτείας και των εκπαιδευτικών σχετικά με το επιτελούμενο εκπαιδευτικό έργο.

Ο χαρακτήρας της προτεινόμενης αξιολόγησης Λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει έλλειψη κουλτούρας αξιολόγησης και το γεγονός ότι η ανάπτυξή της πρέπει να θεμελιωθεί στην ύπαρξη εμπιστοσύνης μεταξύ της Πολιτείας και των εκπαιδευτικών αλλά και στην αμοιβαία ευθύνη αυτών , η ΕΕ θεώρησε ότι το προτεινόμενο μοντέλο αξιολόγησης: οφείλει να έχει διαπιστωτικό, διαμορφωτικό, παιδαγωγικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα και να διασφαλίζει, τη διαφάνεια, τη δικαιοσύνη και τις ίσες ευκαιρίες στους εκπαιδευτικούς. Άρα, δεν μπορεί να αποσκοπεί στη χειραγώγηση και στην τιμωρία των εκπαιδευτικών και ως εκ τούτου δεν μπορεί να κατατάσσει σε κλίμακες αριθμητικής αποτίμησης το επιτελούμενο έργο τόσο των σχολικών μονάδων όσο και των εκπαιδευτικούς Έτσι, αποφασίστηκε για την αξιολόγηση των επιμέρους τομέων του εκπαιδευτικού έργου να χρησιμοποιούνται περιγραφικές κλίμακες (π.χ. ελλιπώς/πλημμελώς, επαρκώς, πολύ καλά, εξαιρετικά/άριστα), οι οποίες με τη σειρά τους αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες ρουμπρίκες, οι οποίες περιγράφουν τα στοιχεία που απαιτούνται για να αποδοθούν οι συγκεκριμένοι χαρακτηρισμοί στις τομείς αυτούς.

Το προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης Το προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου είναι συνδυαστικό. Αποτελείται από διαδικασίες: αυτοαξιολόγησης, ιεραρχικής εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης. Κάθε επιμέρους διαδικασία έχει διακριτούς στόχους, μέσα και τρόπους υλοποίησης και αφορά σε συγκεκριμένους τομείς του εκπαιδευτικού έργου. Εκ των τριών διαδικασιών , η διαδικασίας της αυτoαξιολόγησης θεωρείται θεμελιώδους σημασίας, αποτελεί κεντρική έννοια και διαρρέει όλα τα επίπεδα του συστήματος αξιολόγησης (κεντρικό, περιφερειακό, τοπικό), τις κατηγορίες (δομών, διαδικασιών, ανθρώπινο δυναμικό) και τις διαστάσεις του (διοικητική / εκπαιδευτική, οριζόντια/κάθετη).

Η συγκεκριμένη επιλογή δεν είναι αυθαίρετη, αλλά συνδέεται άρρηκτα με τη φιλοσοφία της «στοχοθεσίας» και βασίζεται στην εφαρμογή του πλαισίου Π-Ε-Α-Ε-Α Π=Προγραμματίζω, Ε=Εφαρμόζω, Α=Αξιολογώ/Ανατροφοδοτώ, Α=Αξιολογώ/Αξιοποιώ). και ως εξ τούτου αντιστοιχεί και αποτελεί προέκταση της ίδια της δομής του εκπαιδευτικού έργου.

Αξιολόγηση και εκπαιδευτικό «συμβόλαιο» Η αξιολόγηση λειτουργεί ως ένα οιονεί «εκπαιδευτικό συμβόλαιο» μεταξύ Πολιτείας και εκπαιδευτικής κοινότητας. Αυτό βασίζεται και αφομοιώνει τις έννοιες της εμπιστοσύνης και της ευθύνης από τη μια μεριά και της σχετικής αυτονομίας και του «βαθμού ελευθερίας» από την άλλη. Με λίγα λόγια: Η Πολιτεία εμπιστεύεται τους εκπαιδευτικούς αναγνωρίζοντας ότι κατέχουν σύνθετες δεξιότητες και ικανότητες ως άτομα και διακρίνονται από υψηλό αίσθημα ευθύνης ως επαγγελματική ομάδα, ενώ οι εκπαιδευτικοί εμπιστεύονται την Πολιτεία και αποδέχονται το βάρος της συλλογικής τους ευθύνης απέναντι στους μαθητές τους. Η σχετική αυτονομία του εκπαιδευτικού έργου αναφέρεται στις ιδιαιτερότητες και ανισότητες που υφίστανται μεταξύ σχολικών μονάδων, τάξεων και μαθητών αλλά και γενικότερα παραγόντων και όρων και επηρεάζουν το σχεδιασμό, την οργάνωση και υλοποίηση οποιουδήποτε εκπαιδευτικού έργου, ενώ ο βαθμός ελευθερίας αφορά την ελευθερία ως συστατικό στοιχείο της διδασκαλίας (μερικές επιλογές, οργάνωση, προσφορά κλπ) στα πλαίσια των όρων της υφιστάμενης εκπαιδευτικής νομοθεσίας και της συνταγματικής τάξης της χώρας.

Μέσα της αξιολόγησης Για την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου σχολικών μονάδων, εκπαιδευτικών και στελεχών εκπαίδευσης χρησιμοποιούνται ως πηγές: τεκμήρια του σχολείου ή του θεσμού ο ατομικός φάκελος κάθε εκπαιδευτικού, η παρατήρηση της διδασκαλίας / έργου του, η διαλογική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ αξιολογούμενου και αξιολογητών του Γενικότερα η αξιολόγηση δίνει έμφαση στην αξιοποίηση των εκπαιδευτικών τεκμηρίων που έχουν παραχθεί σε επίπεδο τάξης, σχολικής μονάδας ή όπου άλλου θεσμού αξιολογείται Για την αυτό-αξιολόγηση των διοικητικών δομών (εκτός σχολικής μονάδας και Περιφέρειας Σχολικού Συμβούλου χρησιμοποιείται το ΚΠΑ

Τα είδη της Αξιολόγησης Στο προτεινόμενο σύστημα συντίθεται από διαδικασίες: : α) ιεραρχικής εσωτερικής, κατά την οποία αξιολογούν θεσμικά όργανα, που ανήκουν οργανικά στο πεδίο εφαρμογής του εκπαιδευτικού έργου, β) εξωτερικής, κατά την οποία αξιολογούν θεσμικά όργανα ανεξάρτητης αρχής. γ) και αυτοαξιολόγησης είτε πρόκειται για αξιολόγηση δομών (Περιφερειακές Δ/νσεις Π.Ε. & Δ.Ε., Δ/νσεις Εκπ/σης, σχολικές μονάδες) είτε για διαδικασίες (ανάπτυξη σχεδίων δράσης, σχεδιασμός, εφαρμογή, ανατροφοδότηση, αξιοποίηση αποτελεσμάτων) είτε για το ανθρώπινο δυναμικό (αυτοβελτίωση, επαγγελματική ανάπτυξη, προαγωγή).

Εξωτερική αξιολόγηση: ο ρόλος της ΑΔΙΠΕ και των ΜΟΔΙΠΕ Ανεξάρτητη Δημόσια Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Ε) = εποπτική και συντονιστική αρχή του συστήματος αξιολόγησης και διασφάλισης της ποιότητας στη γενική εκπαίδευση Σκοποί: της; ΑΔΙΠΕ - η διασφάλιση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου μέσα από τη διαπίστωση της καλής λειτουργίας των διαδικασιών εφαρμογής του συστήματος της αξιολόγησης (αξιοπιστία εκθέσεων, εγκυρότητα δεδομένων, αντικειμενικότητα κρίσεων, αποτελεσματικότητα διαδικασιών, ανατροφοδότηση, αναπροσαρμογή εργαλείων αξιολόγησης κ.λπ.). -η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών δομών σε όλα τα επίπεδα (κεντρικό/ΥΠΑΙΘΠΑ, περιφερειακό/Περ. Δνση, νομαρχιακό/Δνση Εκπ/σης), των σχολικών μονάδων και του ανθρώπινου δυναμικού όλων των βαθμίδων της γενικής εκπαίδευσης και παραμέτρων που επηρεάζουν την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου (υποδομές, μέσα, προγράμματα σπουδών και σχολικά εγχειρίδια, επιμόρφωση εκπαιδευτικών, κ.α.). -η ενημέρωση της Πολιτείας για τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του διοικητικού και εκπαιδευτικού έργου με σκοπό την ουσιαστική συμβολή στη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής. -η προαγωγή της έρευνας σε επιμέρους τομείς που αφορούν στην αξιολόγηση και τη βελτίωση της ποιότητας του έργου. - η μεταξιολόγηση του συστήματος αξιολόγησης με σκοπό την ανατροφοδότηση και τη βελτίωση των διαδικασιών και των εργαλείων της αξιολόγησης, ώστε να διασφαλίζονται η εγκυρότητα, η αξιοπιστία και η αντικειμενικότητα της όλης διαδικασίας.  

Η Α. ΔΙ. Π. Ε. είναι ανεξάρτητη δημόσια αρχή/ΝΠΔΔ Η Α.ΔΙ.Π.Ε. είναι ανεξάρτητη δημόσια αρχή/ΝΠΔΔ. Ο κανονισμός λειτουργίας και οι διαδικασίες αξιολόγησης της λειτουργίας της ίδιας της Αρχής είναι διαφανείς και ανοικτές σε δημόσιο έλεγχο. Η Α.ΔΙ.Π.Ε. δεν είναι ελεγκτικός ούτε παρεμβατικός μηχανισμός στην αποστολή και τη λειτουργία των εκπαιδευτικών δομών και των σχολικών μονάδων της γενικής εκπαίδευσης της χώρας. Η ανάθεση της εκδίκασης των ενστάσεων της εσωτερικής-ιεραρχικής αξιολόγησης στην Α.ΔΙ.Π.Ε. και τα τοπικά της όργανα, τις ΜΟ.ΔΙ.Π.Ε, πραγματοποιείται έτσι ώστε αυτή να διαθέτει ένα ακόμα εργαλείο ελέγχου της αξιοπιστίας του συστήματος αξιολόγησης και επιπλέον οι εκπαιδευτικοί να διαθέτουν ένα αξιόπιστο όργανο κρίσης των ενστάσεών τους, το οποίο δεν θα τους συνδέει με σχέση υπηρεσιακής εξάρτησης. Η δομή, η λειτουργία και η στελέχωση της Α.ΔΙ.Π.Ε. (Διοικητικό Συμβούλιο, μόνιμο προσωπικό, προσωπικό με θητεία, εξωτερικοί εμπειρογνώμονες, κ.λπ.), καθορίζεται σύμφωνα με το αντικείμενο και το πεδίο εφαρμογής του έργου της, την εμπειρία από τη λειτουργία αντίστοιχων φορέων (πχ. Α.ΔΙ.Π. (Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης), ΚΕΕ,

Η Μονάδα Διασφάλισης της Ποιότητας στην Εκπαίδευση (ΜΟ. ΔΙ. Π Η Μονάδα Διασφάλισης της Ποιότητας στην Εκπαίδευση (ΜΟ.ΔΙ.Π.Ε) είναι ο φορέας υλοποίησης του έργου της Α.ΔΙ.Π.Ε. στο επίπεδο της Περιφερειακής Δνσης ή της Δνσης Εκπ/σης. Έργο της ΜΟ.ΔΙ.Π.Ε. είναι η διασφάλιση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου στα σχολεία της Περιφέρειας μέσα από τη διαπίστωση της καλής λειτουργίας των διαδικασιών εφαρμογής του συστήματος της αξιολόγησης (αξιοπιστία εκθέσεων, εγκυρότητα δεδομένων, αντικειμενικότητα κρίσεων, αποτελεσματικότητα διαδικασιών, ανατροφοδότηση, αναπροσαρμογή εργαλείων αξιολόγησης, ενστάσεις, κ.λπ.). Η ΜΟ.ΔΙ.Π.Ε. δεν είναι ελεγκτικός ούτε παρεμβατικός μηχανισμός στην αποστολή και τη λειτουργία των εκπαιδευτικών δομών και των σχολικών μονάδων της γενικής εκπαίδευσης της χώρας. Η ΜΟ.ΔΙ.Π.Ε. συνεργάζεται με τα κατά τόπους Γραφεία των Σχολικών Συμβούλων. Διοικητικά μπορεί αρχικά να στηρίζεται από τις Δ/νσεις Π/θμιας & Δ/θμιας Εκπαίδευσης και να αποκτήσει αυτόνομη γραμματειακή υποστήριξη προϊούσης της εφαρμογής του συστήματος Αξιολόγησης. Η δομή, η λειτουργία και η στελέχωση της ΜΟ.ΔΙ.Π.Ε. καθορίζεται με Υ.Α σύμφωνα με το αντικείμενο και το πεδίο εφαρμογής του έργου της, (π.χ. καταξιωμένα στελέχη επί θητεία στην τελευταία φάση της καριέρας τους, μόνιμο προσωπικό, προσωπικό με θητεία, κ.λπ.) καθώς και την εμπειρία από τη λειτουργία αντίστοιχων φορέων (πχ. ΜΟ.ΔΙ.Π. .Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης). Η ΜΟ.ΔΙ.Π.Ε. είναι υπεύθυνη για την εκδίκαση των ενστάσεων εκπαιδευτικών και διευθυντών σχολικών μονάδων .

Τα επίπεδα αξιολόγησης τους εκπαιδευτικού έργου Η αξιολόγηση των δομών σε κεντρικό, περιφερειακό και «νομαρχιακό» επίπεδο πραγματοποιείται με το Κοινό Πλαίσιο Αξιολόγησης (ΚΠΑ) προσαρμοσμένο στην εκπαίδευση. Το ΚΠΑ βασίζεται στη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης. Ειδικές μορφές εξωτερικής αξιολογήσεις των δομών μπορεί να πραγματοποιούνται μετά από απόφαση της ΑΔΙΠΕ σε συνεννόηση με το ΥΠΑΙΘΠΑ. Επιπλέον, η αξιολόγηση της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης (Δ.Ε.) ως δομής πραγματοποιείται σύμφωνα το πλαίσιο της αξιολόγησης των διοικητικών δομών του Υπουργείου Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Η αξιολόγηση του Περιφερειακού Δντή Εκπαίδευσης και του Προϊσταμένου ΕΠΚ αφορά στο διοικητικό και στο παιδαγωγικό έργο και πραγματοποιείται με διαδικασίες ιεραρχικής εσωτερικής αξιολόγησης. Η αξιολόγηση των Σχολικών Συμβούλων και του Δντή Εκπαίδευσης αφορά στο διοικητικό και στο παιδαγωγικό έργο και πραγματοποιείται με διαδικασίες ιεραρχικής εσωτερικής αξιολόγησης. Σε επίπεδο σχολικής μονάδας αξιολογείται ο Διευθυντής της και οι Εκπαιδευτικοί Τα στελέχη εκπαίδευσης δικαιούνται ενστάσεως στην αξιολογική κρίση.

Αξιολόγηση Σχολικών Συμβούλων Ο Σχολικός Σύμβουλος αξιολογείται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσίας: α) ως προς το διοικητικό έργο από τον Περιφερειακό Διευθυντή Π.Ε. ή Δ.Ε. (Ατομικός φάκελος + Έκθεση αυτό αξιολόγησης Γραφείου Σχολικών Συμβούλων, ως πειστήριο για τα έργο του + Έκθεση Περιφερειακού Διευθυντή Π.Ε. & Δ.Ε. Εκπαίδευσης). β) ως προς το παιδαγωγικό έργο από τον Προϊστάμενο Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης (Ατομικός φάκελος + Έκθεση αυτο-αξιολόγησης Γραφείου Σχολικών Συμβούλων, ως πειστήριο για τα έργο του + Έκθεση Προϊσταμένου ΕΠΚ). Την ευθύνη για τη σύνταξη της αξιολογικής έκθεσης του έργου του Σχολικού Συμβούλου έχει ο Περιφερειακός Διευθυντής και στην τελική αξιολογική κρίση χρησιμοποιείται περιγραφική κλίμακα, η οποία χαρακτηρίζει τον τρόπο τέλεσης του έργου του (ελλιπώς/πλημμελώς, επαρκώς, πολύ καλά, εξαιρετικά). Έκτακτη αξιολόγηση γίνεται αν το ζητήσει ο Περιφερειακός Δ/ντής ή ο Προϊστάμενος ΕΠΚ ή το ζητήσει ο ίδιος. Για τους υπηρετούντες Σχολικούς Συμβούλους η αξιολόγηση συνδέεται υποχρεωτικά με τις διαδικασίες επανάκρισής τους.

Η Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου της Σχολικής Μονάδας Η σχολική μονάδα αποτελεί το βασικό φορέα προγραμματισμού και αξιολόγησης του εκπαιδευτικού της έργου. Η αξιολόγηση του έργου της γίνεται με τη διαδικασία της αυτoαξιολόγησης. Την ευθύνη εφαρμογής της διαδικασίας αξιολόγησης έχουν ο Διευθυντής και ο Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου. Η διαδικασία της αξιολόγησης πραγματοποιείται σε ετήσια βάση και συνδέεται με τον γενικότερο εκπαιδευτικό σχεδιασμό του σχολείου και την ανάπτυξη ειδικών σχεδίων δράσης με σκοπό τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου στους τομείς που επιλέγει κάθε σχολείο, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ιδιαιτερότητές του. Βασικές έννοιες στην αξιολόγηση της σχολικής μονάδας είναι η συμμετοχή, η συνεργασία, η συναπόφαση. Με την αυτοαξιολόγηση επιδιώκεται η διαμόρφωση «κουλτούρας αξιολόγησης» στα σχολεία, η οποία εισάγει, εμπεριέχει και αποτυπώνει στοιχεία : α) συλλογικών διαδικασιών, β) «αξιολόγησης ομοτέχνων» (peer evaluation), γ) διαδικασιών «εκ των κάτω προς τα πάνω» (bottom – up) αξιολόγησης, δ) εφαρμογής της «έρευνας-δράσης» (action research) στο πλαίσιο της σχολικής μονάδας.  

Η αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών Οι εκπαιδευτικοί αποτελούν βασικό συντελεστή ανάπτυξης και διασφάλισης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα και αξιολογούνται ως προς το διοικητικό έργο (υπηρεσιακό/επαγγελματικό) από τον Διευθυντή του σχολείου και ως προς το παιδαγωγικό/διδακτικό έργο από τον Σχολικό Σύμβουλο (Ατομικός φάκελος + Έκθεση αυτοαξιολόγησης Σχολικής Μονάδας + Έκθεση Διευθυντή σχολείου + Έκθεση Σχολικού Συμβούλου). Οι εκπαιδευτικοί , όπως και τα στελέχη εκπαίδευσης. δικαιούνται ενστάσεως στην αξιολογική κρίση. Η αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητες της σχολικής μονάδας στην οποία υπηρετούν. Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών έχει διαπιστωτικό, διαμορφωτικό, παιδαγωγικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα και διακρίνεται σε: α) ετήσια και β) περιοδική.

Η ετήσια συνδέεται με την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας. Η περιοδική κρίση του εκπαιδευτικού συνδέεται με την προαγωγή στον επόμενο βαθμό ή με την υποψηφιότητα για κατάληψη θέσης στελέχους στην εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικοί των οποίων το έργο αξιολογείται «επαρκώς» είναι προακτέοι. Οι εκπαιδευτικοί το έργο των οποίων έχει αξιολογηθεί «ελλιπώς/πλημμελώς» σε κάποιο πεδίο, παρακολουθούν ενισχυτικό/ διαμορφωτικό πρόγραμμα επιμόρφωσης και η αξιολόγησή τους στο συγκεκριμένο πεδίο επαναλαμβάνεται το επόμενο έτος. Η κρίση ως «πολύ καλοί» και/ή «εξαιρετικοί» μπορεί να χρησιμοποιείται από τους εκπαιδευτικούς ως συνεκτίμηση (αξιοποιήσιμη/ μετρήσιμη/ μοριοδοτούμενη) για την υποψηφιότητά τους στην κατάληψη θέσης στελέχους της εκπαίδευσης, τη διάχυση των καλών πρακτικών του σχολείου και την ευρύτερη αναγνώριση των επιτευγμάτων τους από τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας και την κοινωνία.

Διαδικασία Εφαρμογής της Αξιολόγησης του Έργου του Εκπαιδευτικού Διαδικασία Εφαρμογής της Αξιολόγησης του Έργου του Εκπαιδευτικού Ένας εκπαιδευτικός αξιολογείται τουλάχιστον ανά διετία ως προς την υπηρεσιακή του συνέπεια και επάρκεια από τον Διευθυντή του σχολείου όπου εργάζεται. Από τον Σχολικό Σύμβουλο αξιολογείται ανά τετραετία τόσο για να διευκολύνεται και να διαπιστώνεται η πορεία της επαγγελματικής του ανάπτυξης όσο και για να διευκολύνονται οι διαδικασίες του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως είναι, για παράδειγμα, η επιλογή στελεχών. Όταν ένας εκπαιδευτικός αξιολογείται από τον Σχολικό Σύμβουλο, τότε μετέχει στις παρακάτω φάσεις:

Προ-αξιολογική φάση: ο Σχολικός Σύμβουλος και ο εκπαιδευτικός συζητούν, προγραμματίζουν και προετοιμάζουν την παρακολούθηση των διδασκαλιών και διευκρινίζονται πλήρως τα τυπικά θέματα (π.χ. ώρα, μέρα, τάξη, μάθημα) και τα ουσιαστικά (π.χ. ιδιαίτερη εστίαση, συμπληρωματικά στοιχεία που μπορεί να ζητηθούν ως βοηθητικά τεκμήρια για τη διαμόρφωση πληρέστερης και πιο ολοκληρωμένης εικόνας). Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να προτείνει μαθήματα και τάξεις. Φάση παρακολούθησης διδασκαλιών και αξιολόγησης : Ο Σχολικός Σύμβουλος εστιάζει σε Πεδία 1 και 3 και χρησιμοποιεί Κριτήρια που είναι γνωστά στον εκπαιδευτικό. Φάση μετα-αξιολογικής συζήτησης και αναστοχασμού: γίνεται σχετική συζήτηση και ο αξιολογητής παρέχει άμεση ανατροφοδότηση για την παρακολούθηση διδασκαλιών. Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να καταθέτει στοιχεία από το Ατομικό Αρχείο (π.χ. έντυπο σχεδιασμού, φύλλα εργασίας, εισηγήσεις, πρωτότυπες εργασίες, θέματα διαγωνισμάτων και εξετάσεων κ.λπ.), όπως και δική του έκθεση αυτο-αξιολόγησης, την οποία αποστέλλει ή παραδίδει στον Σχολικό Σύμβουλο σε χρονικό όριο μιας εβδομάδας μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αξιολόγησης. Τέλος, σε αυτή τη φάση ο Σχολικός Σύμβουλος ολοκληρώνει και την αξιολόγηση των Πεδίων 2 και 5 με βάση τα διαθέσιμα παραστατικά. Την τελική έκθεση αξιολόγησης την συντάσσει ο Σχολικός Σύμβουλος, εντάσσοντας και την έκθεση του Διευθυντή της σχολικής μονάδας, όπου εργάζεται ο αξιολογούμενος. Σε περίπτωση που ο εκπαιδευτικός εργάζεται σε δύο ή περισσότερα σχολεία, τότε ζητείται η άποψη του Διευθυντή του σχολείου στο οποίο διδάσκει περισσότερες ώρες. Η τελική έκθεση περιλαμβάνει περιγραφικές αποτιμήσεις σε καθένα από τα πέντε Πεδία αξιολόγησης και καταλήγει σε έναν τελικό πίνακα που συνοψίζει τις αξιολογήσεις στα επί μέρους Πεδία, ο οποίος παρατίθεται στο Παράρτημα.

Οι ενδεικτικές φόρμες και ρουμπρίκες αξιολόγησης ατόμων και σχολικής μονάδας Οι ΕΕ παρήγαγε τις εξής ενδεικτικές εσχάρες/φόρμες αξιολόγησης: Σχολικής Μονάδας Σχολικών Συμβούλων Διευθυντών Διευθύνσεων Διευθυντών Σχολικών Μονάδων Εκπαιδευτικών Παραλλαγή φόρμας Εκπαιδευτικών Και προχώρησε στην περιγραφεί των ρουμπρικών στα πέντε πεδία αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.

Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών: σύνδεση της αξιολόγησης με την επιμόρφωση Από τους βασικότερους στόχους της αξιολόγησης είναι η αναβάθμιση του έργου των εκπαιδευτικών. Η αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών συνδέεται άμεσα με προγράμματα ενδοσχολικής επιμόρφωσης με σκοπό την αποτελεσματική και διαρκή υποστήριξη της συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Εκτιμήσεις: α) Η υιοθέτηση της Αξιολόγησης στις τρεις μορφές της: εξωτερική, εσωτερική-ιεραρχική, αυτοαξιολόγηση ατόμων, διοικητικών δομών και σχολικής μονάδας αναμένεται να προκαλέσει δομικές αλλαγές στο σύστημα επιμόρφωσης. β) Αξιολόγηση χωρίς σύστημα επιμόρφωσης δεν νοείται. γ) Παραμένει ανοιχτό το ζήτημα mettoring, ως απαραίτητη μορφή στήριξης των νέων εκπαιδευτικών.

Η αξιολόγηση του συστήματος αξιολόγησης Το σύστημα της αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας και του έργου των εκπαιδευτικών προβλέπει και εμπεριέχει μηχανισμούς αυτορρύθμισης και αυτοαξιολόγησης. Την ευθύνη για τον καθορισμό τους έχει η Α.ΔΙ.Π.Ε. Η πρώτη εφαρμογή του θεσμού της αξιολόγησης αναπτύσσεται στο πλαίσιο μιας τριετούς περιόδου αρχικής εφαρμογής/ Κατά τη διάρκειά της θα πραγματοποιηθεί συστηματική ανατροφοδότηση μεταξύ εκπαιδευτικών και Πολιτείας, θα δοκιμαστούν τα εργαλεία, οι μέθοδοι και οι διαδικασίες, θα κρυσταλλωθεί η θεσμική δομή του συστήματος αξιολόγησης, θα ενσωματωθούν τα θετικά σημεία της κριτικής. Ιδιαίτερη σημασία κατά τη διάρκεια της τριετούς περιόδου θα πρέπει να δοθεί στα ακόλουθα : -στην ανάγκη ουσιαστικής επιμόρφωσης των αξιολογητών (διευθυντών σχολικών μονάδων, διευθυντών εκπαίδευσης και σχολικών συμβούλων) σχετικά με τη φιλοσοφία, το χαρακτήρα και τις διαδικασίες της αξιολόγησης -στη διάχυση των καλών πρακτικών των σχολείων ως βασικής παραμέτρου υποστήριξης των εκπαιδευτικών στις διαδικασίες της επιμόρφωσης και της ανατροφοδότησης του έργου των -στην ουσιαστική σύνδεση των δράσεων των σχολείων (ειδικές επιστημονικές συνεργασίες, εφαρμογές της ‘έρευνας δράσης’, ανάπτυξη σχεδίων δράσης, αξιολόγηση από «ομοτέχνους» κ.α.) και των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης με προγράμματα ενδοσχολικής επιμόρφωσης.

Προτάσεις για την εφαρμογή του προτεινόμενου συστήματος αξιολόγησης Έχοντας ως δεδομένα: α) τη δέσμευση του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. να διαμορφώσει ένα εφαρμόσιμο σύστημα Αξιολόγησης στο πλαίσιο της απεξάρτησης από το Ν. 4024/2011 β) την κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα γ) τη γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας ώστε η ανάπτυξη και λειτουργία του συστήματος να απαιτεί το μικρότερο δυνατό οικονομικό κόστος κατά την πρώτη περίοδο της εφαρμογής του θεσμού (π.χ. κόστος μετακινήσεων Σχολικών Συμβούλων, κ.λπ.), δ) την τριετή περίοδο δοκιμαστικήςεφαρμογής και θεωρώντας ε) το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και τα Προγράμματα Σπουδών (ΔΕΠΠΣ & ΑΠΣ, ΦΕΚ 303 & 304/2003) κρίνονται ως επαρκή για την έναρξη υλοποίησης του θεσμού. προτείνονται τα ακόλουθα: α) την τροποποίηση του άρθρου 7 του Ν. 4024/2011 που συνδέει τις προαγωγές με τις ποσοστώσεις, β) τη θέσπιση της Α.ΔΙ.Π.Ε. ως Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στη γενική εκπαίδευση, γ) τη γενίκευση της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας, όπως ήδη προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία και στη συνέχεια την αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών και των στελεχών σταδιακά, με βάση τις ανάγκες προαγωγής. Τα στελέχη (διευθυντές και σχολικοί σύμβουλοι) έχουν πρόσφατα επιλεγεί , γεγονός που προϋποθέτει την απρόσκοπτη και ουσιαστική συμβολή τους στην εφαρμογή του θεσμού της αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου και μεταθέτει σε δεύτερο χρόνο την ανάγκη για την παραγωγή των εργαλείων αξιολόγησής τους.

Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και την προσοχή σας