ΠΟΙΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΥΝΟΗΣΑΝ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ; Ιστορία ΣΤ΄ δημοτικού

ENOTHTA 1η Συνέπειες της Συνθήκης των Βερσαλλιών Ιστορικό πλαίσιο: Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε με την υπογραφή της Συνθήκης των Βερσαλλιών ανάμεσα στην ηττημένη Γερμανία και τις νικήτριες δυνάμεις στις 28 Ιουνίου 1919. ΠΗΓΗ 1 α): «Οι κυριότεροι όροι της συνθήκης ήταν εδαφικοί, στρατιωτικοί και οικονομικοί. Η Γερμανία έχασε την Αλσατία και τη Λορραίνη, τις οποίες προσάρτησε η Γαλλία, καθώς και διάφορες μικρότερες περιοχές, που προσάρτησαν το Βέλγιο και η Πολωνία. Η Γερμανία έχασε επίσης όλες τις αποικίες της. Εξίσου βαρείς ήταν οι στρατιωτικοί όροι. Αποστρατικοποιήθηκε η ανατολική όχθη του Ρήνου σε βάθος 50 χιλιομέτρων και καταλήφθηκε από τους συμμάχους. Η Γερμανία υποχρεώθηκε επίσης να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις δυσανάλογες προς τις δυνατότητές της.» ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ(ΑΠΟ ΤΟ 1815 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ), I. Κολιόπουλος κ συγγραφική ομάδα, ΟΕΔΒ, Έκδοση Β’ 2008,σελ 85 1 β): Εδαφικές απώλειες της Γερμανίας σύμφωνα με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών (1919) http://www.ushmm.org/lcmedia/viewer/wlc/map.php?RefId =GER71020 (11/05/09)

ΠΗΓΗ 2 α): Μέσα δεκαετίας 1930:Η Γερμανία διατηρεί στρατό 100 ΠΗΓΗ 2 α): Μέσα δεκαετίας 1930:Η Γερμανία διατηρεί στρατό 100.000 ανδρών σε αντίθεση με το βαρύ οπλισμό των γειτονικών κρατών. http://www.calvin.edu/academic/cas/gpa/poster s/map.jpg (11/05/09) 2β): « Η Γερμανία αφοπλίστηκε: παρέδωσε όλα της τα υποβρύχια και το ναυτικό επιφάνειας με την εξαίρεση έξι μικρών θωρηκτών, έξι ελαφρών καταδρομικών, έξι αντιτορπιλικών και δώδεκα τορπιλακάτων. Απαγορεύθηκε στους Γερμανούς να κατέχουν αεροπορία, στρατιωτική ή ναυτική, ενώ ο στρατός τους περιορίστηκε σε 100 χιλιάδες αξιωματικούς και οπλίτες που θα στρατολογούνταν εθελοντικά. Για να αποκλειστεί ενδεχόμενη επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Γαλλίας ή του Βελγίου απαγορεύθηκε στη Γερμανία να διατηρεί στρατεύματα ή οχυρά στην κοιλάδα του Ρήνου.» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΟΜΟΣ Β’, Ε.Μ.Βurns Εκδόσεις «Παρατηρητής»,Θεσσαλονίκη1984, σελ.280

ΠΗΓΗ 3α): «Τέλος η Γερμανία και οι σύμμαχοί της θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τις καταστροφές και τις ζημίες που υπέστησαν οι χώρες της Αντάντ και οι υπήκοοί τους, “ως αποτέλεσμα του πολέμου που τους επιβλήθηκε από την επιθετικότητα της Γερμανίας και των συμμάχων της”. Αυτός ήταν ο λεγόμενος “ Όρος της ενοχής για τον πόλεμο” (άρθρο 231 της συνθήκης )καθώς επίσης και η βάση για απαίτηση αποζημιώσεων από τη Γερμανία .Το ακριβές ποσό που θα έπρεπε να πληρώσει η Γερμανία αφέθηκε να υπολογιστεί από την επιτροπή αποζημιώσεων. Το 1921 το συνολικό ποσό καθορίστηκε σε 33 δισεκατομμύρια δολάρια.» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ,ΤΟΜΟΣ Β’ Ε.Μ.Βurns Εκδόσεις «Παρατηρητής», Θεσσαλονίκη1984, σελ.280 3β): «Μας εξανάγκασαν να αποδεχθούμε την αποκλειστική ευθύνη του πολέμου: μια τέτοια παραδοχή στα χείλη μου θα ήταν ψευδής. Δεν επιζητούμε την απαλλαγή της Γερμανίας από κάθε ευθύνη γι’ αυτόν τον παγκόσμιο πόλεμο και για τον τρόπο που διεξήχθη. Ωστόσο, με έμφαση αρνούμαστε ότι η Γερμανία της οποίας ο λαός αισθανόταν ότι διεξάγει αμυντικό Πόλεμο, πρέπει να εξαναγκαστεί να αποδεχθεί την αποκλειστική ευθύνη». Κόμης Μπρόκντορφ- Ράντζαν, επικεφαλής της γερμανικής αντιπροσωπείας στις Βερσαλλίες, 1919. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ(ΑΠΟ ΤΟ 1815 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ), I. Κολιόπουλος κ συγγραφική ομάδα, ΟΕΔΒ, Έκδοση Β’ 2008,σελ.85

ΠΗΓΗ 3 γ) : «Μέρα των Βερσαλλιών! Μέρα ντροπής!» Διαμαρτυρία Γερμανών πολιτών μπροστά στο βασιλικό παλάτι του Βερολίνου τη δεκαετία του 1920 κατά της Συνθήκης Ειρήνης των Βερσαλλιών. http://www.friends-partners.org/partners/beyond-the-pale/eng_captions/47-3.html (11/05/09)

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΓΛΩΣΣΑΡΙ: ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Αλσατία και Λορραίνη: Επαρχίες της Βορειοανατολικής Γαλλίας, δυτικά του Ρήνου. Η ενσωμάτωσή τους αποτέλεσε αντικείμενο έντονης αμφισβήτησης μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας ολόκληρο τον 19ο και τον 20ο αιώνα. Αποστρατικοποίηση: Απομάκρυνση ή απαγόρευση της παρουσίας στρατιωτικών δυνάμεων σε μια συγκεκριμένη περιοχή Θωρηκτά,καταδρομικά,αντιτορπιλικά,τορπιλάκατοι: πλοία του πολεμικού ναυτικού Αντάντ (=συνεννόηση): πολεμική συμμαχία Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας και άλλων κρατών εναντίον των Κεντρικών δυνάμεων(Γερμανία, Αυστροουγγαρία ,Ιταλία ) στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Σύμφωνα με τις πηγές 1 α-β,2 α-β και 3 α, ποιοι όροι της Συνθήκης των Βερσαλλιών είχαν αρνητικές συνέπειες για τη Γερμανία; Παρατηρώ τις απώλειες που απεικονίζονται στους χάρτες. Μελετώντας τις πηγές 3 β και 3 γ συζητήστε πώς αντέδρασαν οι Γερμανοί στους παραπάνω όρους. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Αναζητήστε σύγχρονο πολιτικό χάρτη αντίστοιχο του 1β.Αφού τον ζωγραφίσετε σε μπλοκ ιχνογραφίας κάντε τη σύγκριση ανάμεσα στις δύο εποχές ως προς τα σύνορα των κρατών.

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η Οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες ΕΝΟΤΗΤΑ 2η Οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες Ιστορικό πλαίσιο: Μετά την ήττα στον πόλεμο και την κατάλυση της Γερμανικής αυτοκρατορίας ανακηρύχτηκε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, που αντιμετώπισε στο ξεκίνημά της πολλές οικονομικές δυσκολίες. Αργότερα η κατάσταση βελτιώθηκε, αλλά η οικονομία δέχτηκε νέο πλήγμα εξαιτίας της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 1929. ΠΗΓΗ 1: « Ένας άλλος κύριος λόγος για την απήχηση του ολοκληρωτισμού ήταν ο πληθωρισμός από τον οποίο υπέφερε η Γερμανία στη δεκαετία του 1920…Τα ημερομίσθια και οι μισθοί δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν την τεράστια αύξηση του κόστους ζωής. Εκείνοι που εξαρτώνταν από σταθερά εισοδήματα, συνταξιούχοι και μέτοχοι, έβλεπαν την ασφάλειά τους να υπονομεύεται. Καθώς έχαναν την εμπιστοσύνη τους προς την ικανότητα της κυβέρνησης να τους βοηθήσει, οι άνθρωποι εκείνοι άρχισαν παράλληλα να χάνουν οποιαδήποτε πίστη είχαν προς τη δημοκρατία.» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΟΜΟΣ Β’ -Ε.Μ.Βurns Εκδόσεις «Παρατηρητής»,Θεσσαλονίκη1984, ΠΗΓΗ 2 : Ας μην ξεχνάμε ότι η κρίση του 1929 απετέλεσε αναμφισβήτητα τον μεγαλύτερο τραυματισμό της παγκόσμιας οικονομίας και συνέτεινε κυρίως στο να έρθει ο ναζισμός στην εξουσία, να δημιουργηθεί η χιτλερική πολεμική μηχανή και να επιδεινωθεί η πολιτική και η ηθική κρίση στις δημοκρατίες. Το ΒΗΜΑ, 23/09/2001, Σελ.: D08

ΠΗΓΗ 3: Μετάβαση στην ιστοσελίδα της ΕΡΤ και επιλογή των κεφαλαίων 53-55 (http://www.ert-archives.gr/wpasV2/public/p05-browse.aspx?titleid=640&action=mBrowse&mst=00:00:00:00) –(11/05/09) ΠΗΓΗ 4 : «Η κρίση θα αποτελέσει το εφαλτήριο αυτών των εχθρών της δημοκρατίας. Στη Γερμανία υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή… Οι κοινωνικές της επιπτώσεις ήταν πραγματικά καταστροφικές. Στα 1932 υπήρχαν 6 εκατομμύρια άνεργοι, στους οποίους θα πρέπει να προσθέσουμε 8 εκατομμύρια υποαπασχολούμενους που έπαιρναν μειωμένες αποδοχές. Συνολικά, πάνω από το μισό του γερμανικού πληθυσμού θα πληγεί από την κρίση απασχόλησης, που πλήττει ιδιαίτερα τους εργάτες, τους νέους και τα επιχειρηματικά στελέχη. Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, που γνώριζε από τις αρχές του 1924 μεγάλη ευημερία, βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπη με το φάσμα της εξαθλίωσης. Πρώτα της θύματα οι λαϊκές τάξεις των πόλεων, που αντιδρούν χαρίζοντας τις ψήφους τους στα κόμματα που τους υπόσχονται αισθητή βελτίωση της τύχης τους. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΟΜΟΣ 3:ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ,Serge Bernstein-Pierre Milza, Εκδόσεις «Αλεξάνδρεια», Αθήνα 1997,σελ.74

ΠΗΓΗ 5 α ) 5 β ) «Δουλειά και ψωμί με τη λίστα 1»- Δεκαετία του 1920: Άνεργοι εργάτες που κάνουν ουρές για τις δυσεύρετες δουλειές και για δωρεάν γεύματα ήταν συχνό φαινόμενο. 5 β ) «Δουλειά και ψωμί με τη λίστα 1»- εκλογική αφίσα του ναζιστικού κόμματος http://www.friends-partners.org/partners/beyond-the-pale/eng_captions/47-2.html (11/05/09) http://www.friends-partners.org/partners/beyond-the-pale/eng_captions/47-1.html (11/05/09)

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΓΛΩΣΣΑΡΙ : ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Γερμανική Δημοκρατία της Βαϊμάρης: Το δημοκρατικό πολίτευμα της ηττημένης Γερμανίας, που ανακηρύχθηκε στην πόλη Βαϊμάρη (Weimar) το 1918, αλλά και η πολιτική ιστορία της προναζιστικής Γερμανίας. Ολοκληρωτισμός : σύστημα διακυβέρνησης που περιορίζει κάθε ατομική ελευθερία και δράση Πληθωρισμός: αύξηση του γενικού επιπέδου τιμών Κοινοβουλευτική δημοκρατία: δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης που βασίζεται στην ύπαρξη κοινοβουλίου Εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα (1889-1945): ακραίο ολοκληρωτικό κίνημα που αναπτύχθηκε στη Γερμανία υπό την ηγεσία του Αδόλφου Χίτλερ με κύρια χαρακτηριστικά τον εθνικισμό, το ρατσισμό, την απόρριψη της δημοκρατίας Εφαλτήριο: κάτι που χρησιμοποιούμε ως βάση για να πετύχουμε κάποιο σκοπό ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Νομίζετε ότι η οικονομική κρίση του 1929 επηρέασε την άνοδο του ναζισμού στην εξουσία και αν ναι με ποιο τρόπο; Η απάντησή σας να δοθεί με βάση τις πηγές 1,2 και 3. Μελετώντας τις πηγές 4,5 α και 5β αναφέρετε πώς εκμεταλλεύτηκε εκλογικά το ναζιστικό κόμμα την εξαθλίωση των πολιτών λόγω της οικονομικής κρίσης του 1929. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Να συγκρίνετε τον ολοκληρωτισμό και την κοινοβουλευτική δημοκρατία ως προς τη συμμετοχή των πολιτών στην εξουσία και να επισημάνετε το πολίτευμα της Ελλάδας σήμερα.

ΕΝΟΤΗΤΑ 3η Ιδεολογικοί και ψυχολογικοί παράγοντες ΕΝΟΤΗΤΑ 3η Ιδεολογικοί και ψυχολογικοί παράγοντες ΠΗΓΗ 1: Ο εθνικοσοσιαλισμός, όπως και ο φασισμός, στηρίζεται στον εθνικισμό, στο απόλυτα ιεραρχημένο κράτος που διαθέτει ένα μόνο κόμμα, αλλά και στο θρύλο του Αρχηγού. Στο ναζισμό όμως βρίσκουμε και άλλο ένα στοιχείο, απόλυτα δικό του χαρακτηριστικό : την έννοια της φυλής. Για τους ναζί οι Γερμανοί είναι οι κληρονόμοι των βορείων αρίων που βρίσκονται σε μόνιμο αγώνα κατά των σημιτών διαφθορέων του πολιτισμού… Πιστεύουν ότι Γερμανός είναι όποιος μιλάει γερμανικά… όλα αυτά εξηγούν την ιδέα που είχε διατυπωθεί από τον 19ο αιώνα, ότι οι Γερμανοί προέρχονται από μια ανώτερη φυλή και ό,τι υπήρξε γερμανικό πρέπει να ξαναγίνει. Στο όνομα αυτών των δύο θεωριών, βαθιά ριζωμένων στη γερμανική σκέψη, δικαιολογούνται οι αντιλήψεις των ναζί για ζωτικό χώρο και για ρατσισμό. ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ-H Ευρώπη από το 1848 μέχρι σήμερα(τόμος ΣΤ’), F.-G.Dreyfus-Roland Marx-Raymond Poidevin, Εκδόσεις «Παπαζήση», Αθήνα 1990,σελ.131-132

ΠΗΓΗ 2: …στις συνθήκες που τότε ζούσε η Γερμανία, πολλοί είδαν στο πρόσωπο του Χίτλερ κάποιο είδος σωτήρα. Ήταν πραγματικά ρήτορας και πολλούς τους υπνώτιζε. Αλλά η επίδραση του πήγαινε πέρα από αυτό το σύμπτωμα. Πολλοί Γερμανοί, που είχαν πρώτη φορά νιώσει την πολιτική, γοητεύονταν από την προσωπικότητά του ή τουλάχιστον την εικόνα που με πολλή δεξιότητα δημιουργούσε για τον Χίτλερ ο επικεφαλής της σχετικής διαφημιστικής δραστηριότητας Josef Goebbels.Όπως τον παρουσίαζε στο κοινό, ο Χίτλερ ήταν άνθρωπος που δεν ενδιαφερόταν καθόλου για τον εαυτό του… Ενδιαφερόταν μόνο για την κοινωνία, τη Γερμανία. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 1789-2000 Denis Richards, Εκδόσεις «Δημ. Ν. Παπαδήμα», Αθήνα 2001,σελ.506 ΠΗΓΗ 3: Από το βράδυ της 30 Ιανουαρίου 1933, οι ναζιστικές ομάδες είχαν συγκρουστεί με τους κομμουνιστές είχαν γίνει σωστές μάχες εκ του συστάδην. Στις 31 Ιανουαρίου, ο Χίτλερ έκανε δηλώσεις στο ραδιόφωνο. Με ένα λόγο μετριοπαθή ο νέος καγκελάριος διακήρυττε την αφοσίωσή του στις από παράδοση αρχές. Αποστολή της κυβέρνησης, είπε, ήταν «να απόκαταστήσει την ενότητα του πνεύματος και θέλησης» του γερμανικού λαού ήθελε, λέει, να διατηρήσει το χριστιανισμό, να προστατέψει την οικογένεια «συστατικό κύτταρο του σώματος του γερμανικού λαού και κράτους», γινόταν έτσι ο υπερασπιστής των καθησυχαστικών αστικών αξιών. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΚΕΣΤΑΠΟ, Ζακ Ντελαρύ, Εκδόσεις «Θεμέλιο»,1984, σελ.28

ΠΗΓΗ 5 : Εγκληματικά , τα πλήθη είναι συχνά, σίγουρα, αλλά συχνά επίσης, είναι ηρωικά. Τα φέρνουν εύκολα σε σημείο να σκοτωθούν για τον θρίαμβο μιας πίστης ή μιας ιδέας, τα ενθουσιάζουν για την δόξα και την τιμή, τα παρασύρουν σχεδόν δίχως ψωμί και δίχως όπλα…. Ο όχλος γίνεται άνετα δήμιος αλλά όχι λιγότερο άνετα μάρτυρας. Είναι από τους κόλπους του που έχουν κυλήσει τα ποτάμια του αίματος που απαιτήθηκαν για τον θρίαμβο κάθε πίστης…. Δε διαπραγματεύτηκαν ποτέ τη ζωή τους σε μια εξέγερση και είναι λίγα χρόνια που ένας στρατηγός που έγινε ξαφνικά δημοφιλής, βρήκε εύκολα εκατό χιλιάδες ανθρώπους έτοιμους να σκοτωθούν για χάρη του . ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΧΛΩΝ, Γουσταύος Λε Μπον, εκδόσεις «νέα εποχή», σελ 21,24 ΠΗΓΗ 4 : Όταν, κατά την πορεία (του Χίτλερ στην πολιτική), ο λαός προσχωρούσε στο κίνημά του και έκανε παρελάσεις(ή επελάσεις) στις κωμοπόλεις ή τα χωριά, τότε αυτοί οι Nazi Γερμανοί, με το φαιό χιτώνα και το περιβραχιόνιο (με έμβλημα τη σβάστικα), ένιωθαν θερμό αίσθημα σκοπού για τη ζωή τους, αίσθηση ενότητας με τους άλλους διαδηλωτές. Ο Χίτλερ «τους είχε κάνει όλους ένα» ανεξάρτητα από πλούτο και κοινωνική τάξη. Ο πλούσιος και ο φτωχός, ο εργοδότης και ο υπάλληλος, όλοι εργάζονταν μαζί και ευτυχισμένοι για ένα στόχο: για την Πατρίδα. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 1789-2000 Denis Richards, Εκδόσεις «Δημ. Ν. Παπαδήμα», Αθήνα 2001, σελ.506-507

ΠΗΓΗ 6 α ) 6 β ) Απόσπασμα από την ταινία του Τσάρλυ Τσάπλιν: «Ο μεγάλος δικτάτορας» Απόσπασμα από τον πρώτο λόγο του Χίτλερ ως καγκελάριου http://www.youtube.com/watch?v=uAUPt9SX2qk (10/05/09) http://www.youtube.com/watch?v=TULrxsoURac (11/05/09)

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΓΛΩΣΣΑΡΙ : ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Φασισμός: ιδεολογία και πολιτικό σύστημα εθνικιστικού και ολοκληρωτικού χαρακτήρα Άριοι: γερμανικής καταγωγής λαοί, οι οποίοι θεωρούνταν από τους Ναζί ως ‘’γνήσιοι εκπρόσωποι’’ των Ινδοευρωπαίων και μάλιστα ως ‘’ανώτερη φυλή’’. Αντιστρατεύομαι : τίθεμαι αντιμέτωπος, εκδηλώνω εναντίωση, Εκ του συστάδην: από κοντά Επέλαση: έφοδος, Σβάστικα: αγκυλωτός σταυρός, γνωστός ως σύμβολο του ναζιστικού κόμματος Όχλος: Σύνολο ατόμων που συσπειρώνονται κ δρουν υπό την επίδραση συναισθηματικών παρορμήσεων χωρίς πολιτική ωριμότητα κ αυτοέλεγχο ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Μελετώντας την πηγή 1 να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους οι Γερμανοί αισθάνονταν ότι ήταν ανώτερη φυλή. Ποιες αντιλήψεις καλλιέργησαν με βάση αυτό; Σύμφωνα με τις πηγές 2 και 3 τι ποια εικόνα του εαυτού του δημιούργησε και προέβαλλε ο Χίτλερ; Ποιος ήταν ο σκοπός του; Σύμφωνα με το Λε Μπον(πηγή 5)πώς λειτουργεί το πλήθος όταν γίνεται όχλος; Επιβεβαιώνεται η θεωρία από τη στάση του γερμανικού λαού(πηγή 4); ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Συγκρίνετε τα βίντεο 6α και 6β ως προς τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται ο Χίτλερ. Πώς εκφράζει ο κινηματογράφος την αντίθεσή του στις απόψεις του δικτάτορα;

ΕΝΟΤΗΤΑ 4η Προπαγάνδα και βία ΠΗΓΗ 1: 1.Βασισμένοι στο δικαίωμα όλων των λαών για αυτοδιάθεση, απαιτούμε τη δημιουργία μιας μεγάλης Γερμανίας, ώστε να συγκεντρωθούν σ’ αυτήν όλοι οι Γερμανοί. 3.Διεκδικούμε εδάφη-αποικίες-για τη διατροφή του λαού μας και την εγκατάσταση του πληθυσμού που πλεονάζει. 4.Πολίτης είναι μόνο όποιος είναι Γερμανός και Γερμανός είναι μόνον όποιος έχει γερμανικό αίμα, ανεξάρτητα από το θρήσκευμά του. Επομένως, κανένας Εβραίος δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί μέρος του γερμανικού λαού. 5. Όποιος δεν είναι πολίτης δεν μπορεί να ζει στη Γερμανία παρά μόνον ως φιλοξενούμενος και πρέπει να υπόκειται στις νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν τους αλλοδαπούς. 23.Απαιτούμε να παταχθούν από το νόμο το συνειδητό πολιτικό ψεύδος και η προπαγάνδισή του από τον τύπο… Η κυκλοφορία των εφημερίδων που αντιστρατεύονται το κοινό συμφέρον πρέπει να απαγορευθεί… Πρόγραμμα του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας που δημοσιεύτηκε το 1920 ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ Βασίλης Κρεμμυδάς, Εκδόσεις «Γνώση», 1981, σελ.202

« Όλη η Γερμανία ακούει τον Φύρερ από το ραδιόφωνο του λαού » ΠΗΓΗ 2α): Kαθ’ εκάστην πρωίαν, οι εκδόται των ημερησίων εφημερίδων του Βερολίνου και οι ανταποκριταί, εκείνων που εξεδίδοντο εις τα άλλα μέρη του Ράιχ, συνεκεντρούντο εις το Υπουργείον της Προπαγάνδας, δια να τους είπη ο δόκτωρ Γκαίμπελς ή εις εκ των βοηθών του τι ειδήσεις να δημοσιεύσουν και τι να παραλείψουν, πώς να τας γράψουν και με τι επικεφαλίδας, τι ΄΄καμπάνιες΄΄ να σταματήσουν ή να εγκαινιάσουν και τι κύρια άρθρα εχρειάζοντο δια την ημέρα εκείνην…Το ραδιόφωνον και ο κινηματογράφος εζεύχθησαν πολύ συντόμως εις την εξυπηρέτηση της προπαγάνδας του Ναζιστικού κόμματος. Ο Γκαίμπελς είχε πάντοτε ίδει εις το ραδιόφωνον(...)το κυριώτερον όργανον προπαγάνδας εις την νεωτέραν κοινωνίαν και…απέκτησε πλήρη έλεγχον των εκπομπών και τας διεμόρφωσε πλήρως προς εξυπηρέτησιν των επιδιώξεων του. Το έργον του κατέστη ευκολώτερον, διότι εις την Γερμανίαν, όπως και εις τας άλλας χώρας της Ευρώπης, η μετάδοσις δια του ραδιοφώνου ήτο μονοπώλιον ανήκον εις το κράτος και χειριζόμενον υπ’ αυτού. Το 1933 η ναζιστική κυβέρνησις ευρέθη αυτομάτως κάτοχος του Οργανισμού Εκπομπών του Ράιχ. Η ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΙΣ ΤΟΥ Γ΄ ΡΑΙΧ, W.Shirer, τόμος Α΄, εκδόσεις ‘’Αρσενίδη’’, Αθήναι,σελ.369,372 2β) : « Όλη η Γερμανία ακούει τον Φύρερ από το ραδιόφωνο του λαού » http://www.calvin.edu/academic/cas/gpa/poster s/radio.jpg (10/05/09)

ΠΗΓΗ 3α): Και πάνω από όλους-επέμενε ο Χίτλερ- τους εχθρούς της Γερμανίας ήταν η χολέρα των Εβραίων ,οι οποίοι: 1.είχαν γίνει ηγέτες των κομμουνιστών,2.πλημμύρισαν τη Γερμανία όντας φυγάδες από την ανατολή(Ρωσία), 3.δημιουργούσαν ανθούσες επιχειρήσεις με στυγνή εκμετάλλευση εις βάρος του απλού λαού και 4.εξαπέλυσαν κινήματα εκφυλισμού στην Τέχνη και στην Ψυχαγωγία. Αν λοιπόν έρθει αυτός στην εξουσία, σκέπτονταν οι Γερμανοί ακροατές-ψηφοφόροι , ο Χίτλερ 1.θα καταδιώξει το Κομμουνιστικό Κόμμα,2. θα αναδημιουργήσει τη γερμανική δύναμη,3. θα απαλλάξει τη Γερμανία από τα δεσμά της Συνθήκης των Βερσαλλιών και 4. θα μεριμνήσει για τη φυλετική καθαρότητα των Γερμανών, απαλλάσσοντας τους από την παρουσία των Εβραίων.  ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 1789-2000 Denis Richards, Εκδόσεις «Δημ. Ν. Παπαδήμα», Αθήνα 2001,σελ. 507 3β) : «Οι Εβραίοι είναι ανεπιθύμητοι εδώ» αντισημητική ταμπέλα σε δρόμο της Βαυαρίας, Γερμανία 1937 www.ushmm.org/lcmedia/photo/lc/image/64/64416.jpg (9/05/09)

ΠΗΓΗ 4 : …η αστυνομική μηχανή του Γκαίρινγκ μπήκε σε κίνηση ΠΗΓΗ 4 : …η αστυνομική μηχανή του Γκαίρινγκ μπήκε σε κίνηση. Σ’ όλη τη χώρα έγιναν έρευνες στα γραφεία και τις αίθουσες των κομμουνιστών καθώς και στους ηγέτες του κόμματος. Αναφέρουν την ανακάλυψη όπλων, πολεμοφοδίων και εγγράφων «αποδεικνυόντων» συνωμοσία έτοιμη να ξεσπάσει, που περιλάμβανε κυρίως το σχέδιο πυρπόλησης των δημοσίων κτιρίων. Πολλαπλασιάστηκαν οι συλλήψεις καθώς και οι απαγωγές. Τα Ες Ει βασάνισαν και δολοφόνησαν τους αντιπολιτευόμενους που βρίσκονταν στους πίνακες για τους οποίους από χρόνια γινόταν λόγος. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΚΕΣΤΑΠΟ, Ζακ Ντελαρύ, Εκδόσεις «Θεμέλιο», σελ.29   ΠΗΓΗ 5 : Οι νόμοι φυλετικής καθαρότητας των Ναζί επεκτάθηκαν και στους Τσιγγάνους Σίντι και Pόμα. Οι Τσιγγάνοι υφίσταντο διακρίσεις ήδη προ του 1933. Το ναζιστικό καθεστώς τους κατέτασσε στα ακοινωνικά άτομα και το 1936 ιδρύθηκε ένα Kεντρικό Γραφείο του Ράιχ για την καταπολέμηση της ενόχλησης από τους Τσιγγάνους. Ιστορικός Άτλας του 20ου αιώνα, KAΘHMEPINH, Αθήνα 1999, σελ. 100.101 http://www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/section_b/daily%20routine04.htm ΠΗΓΗ 6 :H ιδιωτική ζωή και η δημόσια παρουσία του κάθε πολίτη βρίσκονταν υπό διαρκή και στενή παρακολούθηση από τους εκπροσώπους του καθεστώτος. H παραμικρή παρέκκλιση από τις αρχές συμπεριφοράς που επέβαλαν οι Ναζί είχε σοβαρότατες συνέπειες, φυσικές, κοινωνικές και επαγγελματικές. H τρομοκρατία, οι ξυλοδαρμοί, οι ανακρίσεις και τα βασανιστήρια στα κρατητήρια της Mυστικής Αστυνομίας (Γκεστάπο) ανήκαν στην ημερήσια διάταξη για τους αμφισβητίες, τους πολιτικούς αντιπάλους, ακόμη και για όσους δεν εκδηλώνονταν ανοικτά υπέρ του καθεστώτος. http://www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/section_b/daily%20routine07.htm W. Mickel - B. Wiegand (επιμ.), Geschichte, Politik und Gesellschaft (Bd. 1: Von der Franzosischen Revolution bis zum Ende des 2. Weltkrieges), Bερολίνο 1998, σελ. 336-337.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΓΛΩΣΣΑΡΙ : ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Αυτοδιάθεση: το δικαίωμα ενός λαού να επιλέξει ελεύθερα τι πολίτευμά του, να αυτοπροσδιοριστεί πολιτικά ,αυτόνομη πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή του Προπαγάνδιση- προπαγανδίζω: προσπάθεια να προβάλλω κάτι με συστηματικό τρόπο επηρεάζοντας τη κοινή γνώμη υπέρ του. Ράιχ: η ναζιστική Γερμανία (Reich=αυτοκρατορία ,κράτος) Εκφυλισμός: ηθική κατάπτωση, διαφθορά, εξαθλίωση Αντισημιτικός: αυτός που στρέφεται κατά των Εβραίων Ες Ει : τάξη από άνεργους άντρες που δημιουργήθηκε μετά την κατάργηση των τακτικών σωμάτων ασφαλείας και βρέθηκαν σε θέσης διοίκησης ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Μελετώντας τις πηγές 2α και 2β αναφερθείτε στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούσαν τα ΜΜΕ οι Ναζί για να κάνουν προπαγάνδα. Ποια είναι η δική τους εκδοχή γι’ αυτό;(πηγή 1,άρθρο 23) Ποια αντισημιτικά επιχειρήματα χρησιμοποίησε ο Χίτλερ για να ανέλθει στην εξουσία, όπως φαίνεται και από το πρόγραμμά του; Έγιναν αποδεκτά από τη γερμανική κοινωνία και πώς;(πηγές3α+β,1-κεφάλαια 4+5) Ποιες μορφές βίας και καταπίεσης χρησιμοποίησαν οι ναζί για να επιβληθούν ;Ποιες ομάδες του πληθυσμού υπέφεραν περισσότερο;(πηγές 5,6,7) ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Βρείτε παραδείγματα λέξεων στην πηγή 1 που δίνουν αυταρχικό τόνο στο κείμενο.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ(1919-1939) 1919 O Drexler ιδρύει το "Γερμανικό Κόμμα των Εργατών", πρώτο πυρήνα του ναζιστικού κόμματος. O Hitler συμμετέχει σε αυτό. Yπογράφεται η συνθήκη των Βερσαλλιών. 1920 Αποτυγχάνει το ναζιστικό πραξικόπημα στο Βερολίνο. 1923 H Γερμανία δηλώνει ότι δεν μπορεί ν' ανταποκριθεί στις πολεμικές αποζημιώσεις που οφείλει να καταβάλει ως υπεύθυνη του A' Παγκοσμίου Πολέμου. Γαλλικός και βελγικός στρατός καταλαμβάνει την περιοχή της Ruhr. Kαθεστώς έκτατης ανάγκης στη Bαυαρία. Αποτυχημένο πραξικόπημα των Ναζί στο Mόναχο. Tο ναζιστικό κόμμα διαλύεται με τη βία. 1924(1 Aπριλ.)Συλλαμβάνεται ο Hitler για τη συμμετοχή του στο πραξικόπημα και καταδικάζεται σε πέντε χρόνια φυλάκιση. Όμως, στις 20 Δεκεμβρίου δίνεται γενική αμνηστία και ο Hitler απελευθερώνεται από τις φυλακές. 1927(27 Φεβρ.) Eπανιδρύεται το ναζιστικό κόμμα: N.S.D.A.P. = National Sozialistische Deutsche Arbeiter Partei. 1930 Στις εκλογές οι Nαζί εκλέγουν 107 βουλευτές. 1932 O Hitler συμμετέχει στις προεδρικές εκλογές, αλλά ηττάται από το στρατάρχη Hindenburg. Ψηφίζεται, όμως, από 13.417.460 ψηφοφόρους. Στις 31 Iουλίου στις γενικές εκλογές οι Nαζί εκλέγουν 230 βουλευτές. Στις 6 Nοεμβρίου, στις επόμενες εκλογές, οι Nαζί εκλέγουν 196 βουλευτές.

1938 Γερμανική εισβολή στην Aυστρία. 1933 (30 Iαν.) O Hitler γίνεται καγκελάριος της Γερμανίας. Ψηφίζεται το δικαίωμα της κυβέρνησης να προσφεύγει στη χρήση βίας εναντίον των δυνητικών ανατροπέων της δημοκρατίας. Στις εκλογές της 5ης Mαρτίου, οι Nαζί εκλέγουν 288 βουλευτές και κερδίζουν το 43,9% των ψήφων. Kαταργούνται τα συνδικάτα. H Γερμανία πλέον κυβερνάται δικτατορικά και εγκαταλείπει την Kοινωνία των Eθνών. 1934 (29-30 Iουν.) Eκκαθαρίζονται τα Tάγματα Eφόδου (S.A) και δολοφονούνται επίλεκτα στελέχη της αριστερής πτέρυγας του NSDAP (λ.χ. Strasser, Röhm κ.λπ.). 1935 (15 Σεπτ.) Pατσιστικοί νόμοι της Nυρεμβέργης, με τους οποίους αφαιρούνται από τους Eβραίους όλα τα πολιτικά δικαιώματα. 1936 Η Γερμανία καταλαμβάνει την αποστρατικοποιημένη ζώνη του Pήνου. O Himmler γίνεται αρχηγός της γερμανικής αστυνομίας. Γερμανο-ιαπωνικό Σύμφωνο Φιλίας. 1938 Γερμανική εισβολή στην Aυστρία. 1939 Kατάληψη της Tσεχοσλοβακίας. Kατάληψη της Πολωνίας. Pωσο-γερμανικό Σύμφωνο μη επιθέσεως (Mολότωφ Pίμπεντροπ). http://www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/section_a/time%20index1.htm (10/05/09) Πηγή: Xρονολόγιο του S.J. Woolf (ed), European Fascism, VIntage Books 1996.  

ΠΡΟΣΩΠΑ, ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΠΡΟΣΩΠΑ, ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ Χίτλερ Άντολφ (1889-1945): Γερμανός δικτάτορας. Γεννήθηκε στο Μπραουνάου της Αυστρίας. Το 1913 εγκατέλειψε τη Βιέννη για να πάει στο Μόναχο. Όταν ξέσπασε ο Α ‘ Παγκόσμιος Πόλεμος, κατατάχτηκε εθελοντής στο βαυαρικό στρατό και στάλθηκε στο μέτωπο με το βαθμό του δεκανέα. Μετά το τέλος του πολέμου τοποθετήθηκε στο τμήμα προπαγάνδας του στρατού. Προσχώρησε στο Κόμμα των Γερμανών εργατών, που αποτέλεσε τον πυρήνα της Εθνικοσοσιαλιστικής κίνησης. Δεν άργησε να μπει επικεφαλής του Εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος. Το 1932 ο Χίντεμπουργκ πήρε την προεδρία και ο Χίτλερ ορίστηκε πρωθυπουργός και έγινε ο αδιαφιλονίκητος αρχηγός του κράτους. Το 1934 διαδέχτηκε τον Χίντεμπουργκ στην προεδρία παίρνοντας και τυπικά πια όλες τις εξουσίες. Γκέρινγκ Χέρμαν (1894-1946): Γερμανός στρατάρχης του Γ ’ Ράιχ και πολιτικός. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο πολέμησε στο πεζικό και την αεροπορία. Το 1922 προσχώρησε στο κόμμα των ναζί. Το 1933 έγινε υπουργός αεροπορίας του Γ ’ Ράιχ. Έκανε τη γερμανική στρατιωτική αεροπορία μία από τις ισχυρότερες στον κόσμο. Το 1938 έγινε στρατάρχης και ονομάστηκε διάδοχος του Χίτλερ.

Γκέμπελς Γιόζεφ Πάουλ (1897-1945): Ναζιστής ηγέτης. Γεννήθηκε στο Ράιτ της Ρηνανίας. Από τους πιο ικανούς αρχηγούς του Γ ’ Ράιχ, έξυπνος μορφωμένος και φανατικός υποστηρικτής του Εθνικοσοσιαλισμού. Προσχώρησε στο ναζιστικό κόμμα το 1920 και το 1927 εξέδωσε την εφημερίδα «Έφοδος», κύριο προπαγανδιστικό όργανο του κόμματος. Με την άνοδο του Γ ’ Ράιχ στην εξουσία έγινε υπουργός Λαϊκής Διαφώτισης και Προπαγάνδας. Σ’ αυτόν αποδίδεται η φράση : «Συκοφαντείτε, συκοφαντείτε, κάτι μένει», που δείχνει την αντίληψή του για την προπαγάνδα. Παρέμεινε πιστός στο Χίτλερ ως το τέλος. Γκεστάπο: Μυστική αστυνομία της Γερμανίας. Ο ρόλος της ήταν η παρακολούθηση, η σύλληψη και ο εξαναγκασμός σε ομολογία των αντιπάλων του χιτλερικού καθεστώτος. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούσε ήταν απάνθρωπες και το όνομά της είχε γίνει συνώνυμο με τα πιο φριχτά βασανιστήρια. Διαλύθηκε μετά την κατάρρευση του Γ ‘ Ράιχ και τα στελέχη της μετά το τέλος του πολέμου χαρακτηρίστηκαν «εγκληματίες πολέμου».

ΜΑΘΑΙΝΩ- ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ Οργανώστε μια επίσκεψη σε Μουσείο Σύγχρονης Ιστορίας και αναζητήστε πληροφορίες που να σχετίζονται με το ναζισμό και κατ’ επέκταση με το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια επιλογή είναι το εβραϊκό μουσείο Θεσσαλονίκης. Βρείτε παραδείγματα χωρών με ολοκληρωτικά καθεστώτα στην εποχή μας. Με βάση τις ιστορικές γνώσεις σας, βάλτε τον εαυτό σας στη θέση ενός παιδιού εβραϊκής καταγωγής την περίοδο του ναζισμού στη Γερμανία. Γράψτε ο καθένας/ η καθεμία από μια σελίδα στο φανταστικό του ημερολόγιο και συζητήστε το στην τάξη. Στην εργασία σας μπορείτε να βοηθηθείτε και από το βιβλίο ‘’Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ’’. Αναζητήστε πληροφορίες για την πτώση του ναζισμού και την τύχη των ηγετικών στελεχών του. Καταδικάστηκε τελικά η βίαιη πολιτική τους; Αφού παρακολουθήσετε το αντιπολεμικό μήνυμα που προκύπτει από την ταινία του Charlie Chaplin, ‘’Ο μεγάλος δικτάτορας’’, εκφράστε το δικό σας μήνυμα ειρήνης ζωγραφίζοντας, τραγουδώντας ή παίζοντας ένα θεατρικό έργο. Οργανώστε ένα διαγωνισμό καλύτερου κολάζ με θέμα ‘’δημοκρατία – ήττα του ναζισμού’’. Μπορείτε να πάρετε ιδέες από μια επίσκεψη στο Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ http://www.jmth.gr - Εβραϊκό μουσείο Θεσσαλονίκης http://museums.nuremberg.de/documentation-centre -Μουσείο Νυρεμβέργης http://www.ushmm.org – Αμερικανικό μουσείο στη μνήμη του ολοκαυτώματος http://foundation.parliament.gr –Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία http://www.history.com – History channel http://www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/index.htm - Εθνικό κέντρο βιβλίου http://www.fordham.edu/halsall/mod/modsbook43.html - ηλεκτρονική πηγή πληροφοριών για τη σύγχρονη ιστορία http://www.nationalsozialismus.de/ - ιστοσελίδα για τον εθνικοσοσιαλισμό