Ο Πολίτης και οι Δασικές Πυρκαγιές Ο Πολίτης και οι Δασικές Πυρκαγιές Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός "ΔΗΜΗΤΡΑ" Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων E-mail: gxnrtc@fria.gr

Συμμετοχή του πολίτη Η συμμετοχή του πολίτη προϋποθέτει γνώση για τις δασικές πυρκαγιές και ευαισθητοποίηση. Η συμμετοχή του μπορεί να είναι πολυσχιδής και να αφορά: Την πρόληψη Την καταστολή Την αποκατάσταση Συνδυασμούς των ανωτέρω Ο πολίτης μπορεί να δράσει ατομικά ή μέσα από οργανωμένες δομές (συλλόγους, εθελοντικές ομάδες, τοπική αυτοδιοίκηση, κρατικούς φορείς, κλπ.)

«Η προστασία του δάσους είναι υπόθεση όλων μας» ! Υπόθεση όλων Κλειδί στην προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος των πυρκαγιών είναι να καταλάβει ο κάθε πολίτης ότι: «Η προστασία του δάσους είναι υπόθεση όλων μας» !

Πρόληψη και ο απλός πολίτης Για την πρόληψη, ο απλός πολίτης μπορεί και πρέπει: Να γνωρίζει για τις πυρκαγιές και τον τρόπο που ξεκινούν ώστε να μη γίνει ο ίδιος εμπρηστής Να φροντίσει να διαδώσει τη γνώση αυτή στους γύρω του Αν ζει κοντά σε δασική περιοχή να φροντίσει για την ασφάλεια της κατοικίας του από πιθανή πυρκαγιά Να συμβάλλει στην προστασία του δάσους μέσα από οργανωμένες εθελοντικές πρωτοβουλίες Αν εντοπίσει μία πυρκαγιά να την αναφέρει αμέσως στην Πυροσβεστική Υπηρεσία στον τηλεφωνικό αριθμό 199 Να προσφέρει τη μαρτυρία του για ότι παρατήρησε σχετικά με το πως ξεκίνησε η πυρκαγιά

Παθητική ή ενεργητική συμμετοχή Στην πρόληψη μπορούν να συμμετέχουν όλοι. Η συμβολή του κάθε πολίτη μπορεί να είναι ενεργητική ή παθητική. Παθητική συμμετοχή είναι για παράδειγμα το να φροντίσει να μην γίνει ο ίδιος υπεύθυνος πυρκαγιάς με τις πράξεις του. Αντίθετα, ενεργητική συμμετοχή είναι π.χ. η λήψη μέτρων γύρω από την κατοικία του, η προσπάθεια να ενημερώνεται για τις πυρκαγιές και να διαδίδει τη γνώση, η συμμετοχή σε εθελοντικές ομάδες πρόληψης, κλπ.

Καταστολή και ο απλός πολίτης Η καταστολή των δασικών πυρκαγιών είναι ένα έργο που απαιτεί γνώσεις, αφοσίωση, πειθαρχία, θάρρος και καλή φυσική κατάσταση από όλους τους εμπλεκόμενους. Οι εμπλεκόμενοι είναι αρχικά οι αξιωματικοί και οι πυροσβέστες του Πυροσβεστικού Σώματος, όμως ανάλογα με την περίπτωση, μπορούν να εμπλακούν με διάφορους ρόλους, στελέχη της Δασικής Υπηρεσίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Ενόπλων Δυνάμεων, μέλη εθελοντικών ομάδων δασοπυρόσβεσης, αλλά και απλοί πολίτες.

Ο πολίτης και η άμεση επέμβαση Μια πυρκαγιά ξεκινά πάντοτε έχοντας μικρές διαστάσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αρχή της οφείλεται σε κάποια ανθρώπινη δραστηριότητα και συνδυάζεται με κάποιο ατύχημα ή αμέλεια. Συχνά, είτε ο υπαίτιος είτε κάποιοι άλλοι βρίσκονται εκεί και βλέπουν τις πρώτες φλόγες.

Ο πολίτης και η άμεση επέμβαση (2) Η άμεση αντίδρασή τους απέναντι στη φωτιά με ό,τι πρόχειρο βρεθεί (νερό, χώμα, υποδήματα, κλαδιά) συνήθως επιτυγχάνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Χιλιάδες μικρές φωτιές αν τις προλάβουμε στο ξεκίνημά τους, δεν γίνονται ποτέ πυρκαγιές και δεν καταγράφονται ως τέτοιες. Η έγκαιρη επέμβαση είναι η πιο αποτελεσματική και γι’ αυτό η άμεση κινητοποίηση των πολιτών είναι ιδιαίτερα σημαντική και πρέπει να επιδιώκεται από όλους.

Η αρχική προσβολή δεν είναι πάντοτε επιτυχής Το να ξεφύγει μια πυρκαγιά από την αρχική προσβολή είναι πάντα πιθανό. Γι’ αυτό, ανεξάρτητα από το αν κάνουμε άμεση προσπάθεια κατάσβεσης, με τον εντοπισμό μιας εστίας πυρκαγιάς πρέπει να ενημερώνουμε αμέσως την Πυροσβεστική Υπηρεσία στον τηλεφωνικό αριθμό 199 ώστε να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Πολίτης και εκτεταμένη προσβολή Όταν μια πυρκαγιά δεν την προλάβουμε όσο είναι μικρή και περιορισμένης έκτασης, η προσπάθεια δασοπυρόσβεσης που απαιτείται γίνεται πολύ μεγαλύτερη και πιθανώς ξεφεύγει από τις δυνατότητες του απλού και χωρίς ειδικό εξοπλισμό πολίτη. Τότε αρχίζει η εκτεταμένη προσβολή. Ωστόσο, ακόμη και τότε ο πολίτης, είτε είναι οργανωμένος εθελοντής είτε όχι, μπορεί να συμβάλει με πολλούς τρόπους στην καταστολή της φωτιάς.

Πολίτης και εκτεταμένη προσβολή (2) Για να συμβάλλει αποτελεσματικά ο πολίτης πρέπει: Να συνειδητοποιεί ότι ακόμη και μια μικρή πυρκαγιά μπορεί να είναι επικίνδυνη. Να αισθάνεται ότι έχει τις δυνάμεις να προσφέρει. Εφόσον δεν έχει ιδιαίτερη εκπαίδευση ή εμπειρία, πρέπει να είναι επιφυλακτικός και να φροντίζει να είναι κοντά σε άλλους εμπειρότερους, όπως οι πυροσβέστες. Να υπακούει σε εντολές και να μη δημιουργεί προβλήματα στις δασοπυροσβεστικές δυνάμεις, όπως η στάθμευση οχήματος σε θέση που εμποδίζει την πρόσβαση των πυροσβεστικών δυνάμεων.

Πολίτης και εκτεταμένη προσβολή (3) Αν σπεύσει να βοηθήσει ξεκινώντας από το σπίτι του, να ντυθεί κατάλληλα (μακρύ τζιν παντελόνι, μακρυμάνικο βαμβακερό πουκάμισο, μπότες ή κλειστά αθλητικά υποδήματα, μαντίλι κ.λπ.) και να πάρει μαζί του κάποιο κατάλληλο εργαλείο (όπως φτυάρι, τσάπα, ψεκαστήρα νερού κ.ά.).

Να θυμόμαστε ότι: Πρέπει να ζυγίσουμε καλά τις δυνάμεις μας. Δεν είναι ο καθένας κατάλληλος για δασοπυρόσβεση. Δεν πρέπει να κάνουμε «ηρωικές» προσπάθειες που βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή μας. Ιδίως, δεν πρέπει να καθυστερήσουμε αν υπάρξει σήμα για εγκατάλειψη της προσπάθειας και εκκένωση προς ασφαλή σημεία. Δεν πρέπει να θεωρούμε την τελική κατάσβεση, μετά τον έλεγχο, ως έργο ήσσονος σημασίας. Σε περιπτώσεις χαλάρωσης της προσπάθειας η πιθανότητα αναζωπυρώσεων είναι πολύ μεγάλη.

Μεταπυρική αποκατάσταση Τα Μεσογειακά οικοσυστήματα που καίγονται κατά κανόνα μπορούν να αναγεννηθούν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Διπλοκαμένες εκτάσεις και μη Μεσογειακά δάση χρειάζονται συχνά σημαντική αναδασωτική προσπάθεια. Τα δασικά είδη που φυτεύονται πρέπει να επιλέγονται με προσοχή. Έχει μεγάλη σημασία η προέλευση των φυταρίων.

Πολίτης και αποκατάσταση Το σύνολο σχεδόν των πολιτών μπορεί να συνεισφέρει με ασφάλεια στις αναδασώσεις. Υπάρχει πολύ ενδιαφέρον από συλλόγους, οργανώσεις, τοπική αυτοδιοίκηση. Οι αναδασώσεις πρέπει να γίνονται πάντοτε οργανωμένα, μετά από μελέτη και με την επίβλεψη της Δασικής Υπηρεσίας. Μετά την αναδάσωση έχει σημασία να εξασφαλισθεί η επιβίωση των φυταρίων.

Προστασία των καμένων περιοχών Η αναδάσωση μιας περιοχής δεν αρκεί. Οι πολίτες μπορούν να συνεισφέρουν στην προστασία της περιοχής και της αναγέννησής της με: Εθελοντική προσφορά εργασίας για το πότισμα των φυτευθέντων δενδρυλλίων κατά τα πρώτα 2-3 έτη. Άμεση καταγγελία στη Δασική Υπηρεσία παράνομων ενεργειών όπως καταπάτηση καμένης έκτασης, παράνομη δόμηση, και βόσκηση (που κατά τα πρώτα 5-6 έτη μπορεί να καταστρέψει τόσο τη φυσική αναγέννηση όσο και τις αναδασώσεις).

Πρόληψη και οργανωμένος εθελοντισμός Πρόληψη και οργανωμένος εθελοντισμός Η οργανωμένη εθελοντική συμβολή μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος των πυρκαγιών σε όλες τις φάσεις του. Εντασσόμενοι οι πολίτες στον οργανωμένο εθελοντισμό μπορούν να είναι πολύ περισσότερο αποτελεσματικοί. Με καλά οργανωμένο εθελοντισμό, ενταγμένο στον αντιπυρικό σχεδιασμό μεγιστοποιείται το αποτέλεσμα και η συμβολή γίνεται ουσιαστικότερη.

Συνοπτικά ο εθελοντής συνεισφέρει: Στην ενημέρωση και συνειδητοποίηση των άλλων πολιτών. Σε καθαρισμούς δασών και παρόδιας βλάστησης Στην προετοιμασία οικισμών για περίπτωση πυρκαγιάς Στην επισήμανση προβλημάτων. Σε περιπολίες και ελέγχους κατά τις ημέρες υψηλού κινδύνου. Στην παροχή πληροφοριών. Στη στελέχωση πυροφυλακίων και θέσεων παρακολούθησης πρόσβασης σε δάση.

Συνοπτικά ο εθελοντής συνεισφέρει: (2) Στην καθοδήγηση των πυροσβεστικών δυνάμεων και των υδροφόρων στο χώρο μιας πυρκαγιάς. Στην υποστήριξη των πυροσβεστικών δυνάμεων κατά την πυρόσβεση. Στην φύλαξη πυρκαγιών μετά τον έλεγχο Στην ταχεία ανακούφιση αυτών που επλήγησαν άμεσα από τις πυρκαγιές. Στην αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων (αναδασώσεις, προστατευτικά έργα, καθαρισμοί οχετών κ.ά.).

Πολίτης και πολιτική Τέλος, ο σωστά ενημερωμένος πολίτης μπορεί να συμβάλλει και στο να αντιμετωπιστεί συνολικό-τερα το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών: Αμφισβητώντας εκείνα τα ρεπορτάζ και άρθρα των μέσων μαζικής ενημέρωσης που, γραμμένα πολλές φορές στο πόδι, οδηγούν σε αναμάσημα λανθασμένων αντιλήψεων και διαιώνισης των λαθών διαχείρισης. Εξασκώντας πολιτική πίεση για τη βελτίωση της συνολικής διαχείρισης των πυρκαγιών με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις, και απαιτώντας ορθολογική οργάνωση και ισορροπημένες δράσεις και όχι ατελείωτη αύξηση του κόστους καταστολής.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ