Κοινωνιολογία Οι Βασικές Έννοιες Michael Hughes Carolyn J. Kroehler

Κεφάλαιο 3 Κοινωνικοποίηση Περίληψη Κεφαλαίου Κοινωνικοποίηση Τα Θεμέλια της Κοινωνικοποίησης Εαυτός και Κοινωνικοποίηση Η Κοινωνικοποίηση στα Διάφορα Στάδια της Ζωής του Ανθρώπου Περίληψη Κεφαλαίου

Κοινωνικοποίηση Περιπτωσιολογική μελέτη: Τα κρυμμένα παιδιά Τζίνι Δεμένη στην καρέκλα της μέχρι 13 χρονών Δεν μπορούσε να μιλήσει Είχε την ωριμότητα παιδιού ενός έτους Άννα και Ιζαμπέλ Κρατημένες στην απομόνωση μέχρι 6 χρονών Έπασχαν από σοβαρή νοητική υστέρηση Ελάχιστες ανθρώπινες ικανότητες και αντιδράσεις

Κοινωνικοποίηση Κοινωνικοποίηση – μια διαδικασία κοινωνικής διαντίδρασης, μέσω της οποίας αποκτούμε τις γνώσεις, τις στάσεις, τις αξίες και τις συμπεριφορές που είναι απαραίτητες για την ουσιαστική συμμετοχή μας στην κοινωνία

Τα Θεμέλια της Κοινωνικοποίησης Πώς αλληλεπιδρούν η φύση και η ανατροφή στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς;

Τα Θεμέλια της Κοινωνικοποίησης Θεωρίες Κοινωνικοποίησης Οι σύγχρονες θεωρίες δίνουν έμφαση στην κοινωνική δομή, στη μάθηση και στην κοινωνική διαντίδραση Μακροεπίπεδο και μικροεπίπεδο Τρεις θεωρίες μικροεπιπέδου Θεωρία της κοινωνικής μάθησης Θεωρία της γνωστικής ανάπτυξης Συμβολική διαντίδραση

Θεωρίες Κοινωνικοποίησης Θεωρία της Κοινωνικής Μάθησης Δημιουργία εξαρτημένων αντανακλαστικών – οι συνέπειες κάθε συμπεριφοράς καθορίζουν την πιθανότητα της μελλοντικής της εμφάνισης Ενίσχυση και τιμωρία Μάθηση μέσω παρατήρησης προτύπου – οι άνθρωποι αναπαράγουν τις ενέργειες που παρατηρούν στους άλλους

Θεωρίες Κοινωνικοποίησης Θεωρία της Γνωστικής Ανάπτυξης Η κοινωνικοποίηση συμβαδίζει με τη γνωστική ανάπτυξη Piaget: Τέσσερα στάδια γνωστικής ανάπτυξης Αισθησιοκινητικό στάδιο (από τη γέννηση μέχρι 18 μηνών) Προσυλλογιστικό στάδιο (18 μηνών έως 6-7 ετών) Συγκεκριμένο λειτουργικό στάδιο (6-7 ετών έως 11-12 ετών) Τυπικά λειτουργικό στάδιο (11-12 ετών έως την ενηλικίωση)

Θεωρίες Κοινωνικοποίησης Συμβολική Διαντίδραση Κοινωνιολογική προσέγγιση Αντανακλαστική συμπεριφορά – ενέργειες μέσω των οποίων οι άνθρωποι παρατηρούν, ερμηνεύουν, αξιολογούν, επικοινωνούν και ελέγχουν τον εαυτό τους Πολύ σημαντική για την ανάπτυξη του εαυτού Τα άτομα συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνικοποίησή τους

Φορείς της Κοινωνικοποίησης Οικογένεια Επιπτώσεις της προσχολικής φροντίδας Έρευνα NICHD (2003) Ομάδα των συνομηλίκων Σχολεία Σχολικοί κανόνες και εξωσχολικά προγράμματα Μέσα μαζικής επικοινωνίας Τηλεόραση και βιντεοπαιχνίδια

Κοινωνική Επικοινωνία Επικοινωνία είναι η διαδικασία μέσω της οποίας οι άνθρωποι μεταδίδουν ο ένας στον άλλον πληροφορίες, ιδέες, στάσεις και νοητικές καταστάσεις.

Κοινωνική Επικοινωνία Λεκτική Επικοινωνία Πολλές ομοιότητες σε όλες τις γλώσσες του κόσμου Ο μηχανισμός πρόσκτησης της γλώσσας του Νόαμ Τσόμσκι Παράδειγμα: κωφάλαλο παιδί, νοηματική γλώσσα και αγγλικά

Κοινωνική Επικοινωνία Μη Λεκτική Επικοινωνία Συνολική Επίδραση Ενός Μηνύματος – Ψυχολόγος Albert Mehrabian (1968)

Μη Λεκτική Επικοινωνία Γλώσσα του σώματος – κινήσεις του σώματος και χειρονομίες Παραγλώσσα – τα μη λεκτικά γνωρίσματα της ομιλίας Σημειολογία της απόστασης – ο τρόπος με τον οποίο καταλαμβάνουμε τον κοινωνικό και προσωπικό μας χώρο Επαφή – μέσω της σωματικής επαφής Αντικείμενα – αντικείμενα τα οποία δηλώνουν το φύλο, τη θέση μας στην ιεραρχία, το κοινωνικό μας κύρος και τη στάση μας

Ορισμός της Κατάστασης Ορισμός της κατάστασης είναι η ερμηνεία ή το νόημα που δίνουμε στο άμεσο περιβάλλον μας.   Θεώρημα του Thomas: Εάν [οι άνθρωποι] ορίζουν μια κατάσταση ως αληθινή, η κατάσταση αυτή είναι αληθινή ως προς τις συνέπειές της. – William I. Thomas (1928)

Εαυτός και Κοινωνικοποίηση Charles Horton Cooley – Ο Εικονικός (κατοπτρικός) Εαυτός Υιοθετούμε την οπτική των άλλων και βλέπουμε τους εαυτούς μας όπως πιστεύουμε ότι μας βλέπουν εκείνοι. Φανταζόμαστε πώς μας βλέπουν οι άλλοι. Φανταζόμαστε πώς κρίνουν την εμφάνισή μας οι άλλοι. Αντιδρούμε συναισθηματικά. Αυτοεικόνα και αυτοαντίληψη Αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση

Εαυτός και Κοινωνικοποίηση George Herbert Mead – Ο γενικευμένος άλλος Ενεργούμε προς τον εαυτό μας με τον ίδιο τρόπο που ενεργούμε προς τους άλλους Κλειδί η πρόσκτηση της γλώσσας Τρία στάδια ανάπτυξης της αίσθησης του εαυτού: Ελεύθερη δραστηριότητα – «υπόδυση» ρόλων Παιχνίδι – ανάληψη πολλών ρόλων Γενικευμένος άλλος – ένταξη στην κοινότητα

Εαυτός και Κοινωνικοποίηση Erving Goffman – Διαχείριση της Εντύπωσης Απόκρυψη και στρατηγική αποκάλυψη Δραματουργική προσέγγιση Ο εαυτός είναι ένα «δραματουργικό αποτέλεσμα» που αναδύεται από τις κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες οι άνθρωποι επιχειρούν να διαχειριστούν τις εντυπώσεις που έχουν οι άλλοι για αυτούς.

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής Ο Κύκλος Ζωής Ξεκινά από τη σύλληψη Τελειώνει με τον θάνατο Οι κοινωνίες νοηματοδοτούν τα βιολογικά γεγονότα Τρία στάδια της κοινωνικοποίησης του ρόλου Προνοητική κοινωνικοποίηση Γνώση των προσδοκιών και διαμόρφωση ρόλων Συνεχής ανάληψη και αποδέσμευση διαδοχικών ρόλων

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής Παιδική Ηλικία Η αντίληψη για την παιδική ηλικία διαφέρει από πολιτισμό σε πολιτισμό και από εποχή σε εποχή 2 ετών – παίζοντας με τις κούκλες τα παιδιά φανερώνουν μια στοιχειώδη ικανότητα να αναπαριστούν τους άλλους ανθρώπους ως ανεξάρτητους δρώντες 6 ετών – τα παιδιά μπορούν να υποδυθούν πολλούς ρόλους ταυτόχρονα 7-8 ετών – ταχύτατη ανάπτυξη Διαφοροποιήσεις ανάλογα με το κοινωνικό κεφάλαιο της οικογένειας

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής Εφηβεία Σε πολλές χώρες είναι αποσυνδεδεμένη η ψυχολογική ωρίμανση από τις ευθύνες των ενηλίκων Οι διαβατήριες τελετουργίες εφηβείας συμβολίζουν τη μετάβαση από την παιδική ηλικία → ενηλικίωση Εφηβεία - «εφεύρεση» της βιομηχανικής κοινωνίας Δεν είναι απαραίτητα μια θυελλώδης περίοδος

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής Νέοι Ενήλικοι Νέοι – άτομα σε ηλικία σπουδών Οικογένεια ↔ αυτονομία Κοινωνικοί κανόνες συμπεριφοράς που σχετίζονται με την ηλικία, κοινωνικό ρολόι, γεγονότα της ζωής Τα οκτώ στάδια κατά Erik Erikson Daniel J. Levinson – τροποποιήσεις της δομής της ζωής

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής Πίνακας 3.1 Τα Οκτώ Στάδια Ανάπτυξης της Προσωπικότητας Κατά τον Erikson Κυρίαρχο Κοινωνικό Περιβάλλον Στάδιο Ανάπτυξης Ψυχολογική Κρίση Επιθυμητό Αποτέλεσμα 1. Βρεφική ηλικία Βασική εμπιστοσύνη σε αντίθεση με δυσπιστία Οικογένεια Το παιδί αναπτύσσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του/της, στους γονείς του και στον κόσμο 2. Νηπιακή ηλικία Αυτονομία σε αντίθεση με ντροπή και αμφιβολία Οικογένεια Το παιδί αναπτύσσει την αίσθηση του αυτοελέγχου, δίχως απώλεια της αυτοεκτίμησης του 3. Προσχολική ηλικία Πρωτοβουλία σε αντίθεση με ενοχή Οικογένεια Το παιδί μαθαίνει να προσανατολίζει τις δραστηριότητες του 4. Σχολική ηλικία Εργατικότητα σε αντίθεση με αίσθημα κατωτερότητας Γειτονιά, σχολείο Το παιδί αποκτά μια αίσθηση ικανότητας και γνώσης 5. Εφηβεία Ταυτότητα σε αντίθεση με σύγχυση ρόλων Ταυτότητα ομολόγων και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες Το άτομο αναπτύσσει την ταυτότητα του εγώ ­μία συνεκτική αίσθηση του εαυτού του 6. Νεαρή ενήλικη ζωή Οικειότητα σε αντίθεση με απομόνωση Φίλοι και ερωτικοί σύντροφοι Το άτομο αναπτύσσει ικανότητες που του επιτρέπουν να ακολουθήσει μία συγκεκριμένη επαγγελματική σταδιοδρομία και να αναπτύξει μία μακροχρόνια ερωτική σχέση 7. Ενήλικη ζωή Ενδιαφέρον για τους άλλους σε αντίθεση με απορρόφηση στον εαυτό Νέα οικογένεια, χώρος εργασίας Το άτομο ενδιαφέρεται και για τους άλλους ανθρώπους, αλλά και για τις επόμενες γενιές και για την ευρύτερη κοινωνία 8. Γηρατειά Ακεραιότητα σε αντίθεση με απόγνωση Συνταξιοδότηση και επικείμενος θάνατος Το άτομο νοιώθει ικανοποίηση αναπολώντας τη ζωή του Πίνακας 3.1 Τα Οκτώ Στάδια Ανάπτυξης της Προσωπικότητας

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής Μέση Ηλικία Ηλικίες 30-65 ετών Τα βασικά καθήκοντα σχετίζονται με την αγάπη και την εργασία Οι άνδρες τείνουν να βρουν τον δρόμο τους (30-35), να ξεφύγουν από την εξουσία των άλλων (35-40), να αξιολογούν τους στόχους που είχαν θέσει (λίγο μετά τα 40) Οι γυναίκες περνούν από τα ίδια στάδια, όμως ενδιαφέρονται περισσότερο για τις ανθρώπινες σχέσεις

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής Γηρατειά Δραματικές αλλαγές που απαιτούν προσαρμογές ΗΠΑ – οι ηλικιωμένοι έχουν χαμηλό κύρος Οι 42 στους 1.000 Αμερικανούς ηλικίας 75-84 ετών ζουν σε γηροκομεία Το 1/2 - 3/5 δεν αντιμετωπίζει σοβαρή αναπηρία Οι ηλικιωμένοι έχουν συνήθως καλύτερη ψυχική υγεία και ομαλότερες κοινωνικές σχέσεις Απώλεια ρόλων – εργασία, γάμος

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής Θάνατος Η είσοδος στην κοινωνική θέση του «επικείμενου θανάτου» εξαρτάται από την εκτιμώμενη κοινωνική αξία Το 75% των Αμερικανών πεθαίνει σε γηροκομεία ή νοσοκομεία Το 70% των θανάτων οφείλεται σε μακροχρόνιες ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες και το Αλτσχάιμερ Ενεργητική και παθητική ευθανασία Τα 5 στάδια προετοιμασίας για τον επικείμενο θάνατο κατά την Kübler – Ross: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και αποδοχή

Η Κοινωνικοποίηση στο Πλαίσιο του Κύκλου Ζωής …η επαφή του μέσου Αμερικανού με το γεγονός του θανάτου είναι περιορισμένη. Οι ετοιμοθάνατοι και οι νεκροί τοποθετούνται μακριά από τους άλλους και περνούν στη φροντίδα ειδικών, για τους οποίους η επαφή με τον θάνατο έχει μετατραπεί σε ζήτημα ρουτίνας χωρίς προσωπική συναισθηματική εμπλοκή. Hughes and Kroehler, σελ. 95