ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ -- ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΝΕΣΤΟΥ. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ -- ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΝΕΣΤΟΥ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΥΦΑΛΜΥΡΙΝΣΗΣ Ν. ΞΑΝΘΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ --ΞΑΝΘΗ -2004 ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ε ΚΩΤΣΟΒΙΝΟΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

Όσα παρουσιάζονται στη συνέχεια είναι μια σύντομη παρουσίαση του Τεχνικού μέρους μιας Έρευνας που διεξήχθη κατ’ εντολή του Νομάρχη κ. Παυλίδη για την εξεύρεση λύσεως στο πρόβλημα της υφαλμύρινσης και κινδύνου ερημοποίησης του κάμπου της Ξάνθης

ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: να τεκμηριωθεί αν επαρκούν οι ποσότητες νερού του φράγματος για να σταματήσει η άρδευση από γεωτρήσεις να βρεθεί ένας σύγχρονος , άμεσα υλοποιήσιμος , οικονομικά και περιβαλλοντικά αποδεκτός τρόπος μεταφοράς του νερού από τον ποταμό Νέστο προς τον κάμπο της Ξάνθης.

ΥΦΑΛΜΥΡΙΝΣΗ Περισσότερα απο 100 χιλιάδες στρέμματα έχουν αχρηστευθεί (ερημοποιηθεί) απο την άρδευση με αντλούμενα υφάλμυρα νερά. Αντλούνται κάθε χρόνο απο τον υπόγειο υδροφορέα πάνω από 150 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό για άρδευση (τριπλάσια ποσότητα νερών απο την συνολικά επιτρεπόμενη για ισορροπία της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα).

Κινδυνεύουν άμεσα με ερημοποίηση 150-300 χιλιάδες στρέμματα τις επόμενες 2 –3 δεκαετίες (αν συνεχισθεί η άρδευση απο γεωτρήσεις).

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗΣ Ο ορισμός που υιοθετήθηκε στο συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών το 1977 για την ερημοποίηση είναι :«...διαδικασίες (φυσικές ή από ανθρώπινες επεμβάσεις) που συνεπάγονται μείωση της βιολογικής δραστηριότητας και φυτικής βιομάζας , μείωση της ικανότητας του εδάφους να τρέφει κτηνοτροφικά είδη, μείωση της φυτικής παραγωγής ….»

ΑΡΔΕΥΣΗ ΜΕ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ 2000 βαθιές γεωτρήσεις ΑΡΔΕΥΣΗ ΜΕ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ 2000 βαθιές γεωτρήσεις 4000 μικρότερου βάθους γεωτρήσεις Το 1993 καταναλώθηκαν για άντληση νερού περίπου 23 εκατομμύρια κιλοβατώρες . Το 2001 καταναλώθηκαν για άντληση νερού περίπου 40 εκατομμύρια κιλοβατώρες . Η παρατηρηθείσα αύξηση κατα 42% απο το 1993 έως το 2001 οφείλεται κυρίως στην πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα.

ΔΕΔΟΜΕΝΑ : Μόνο το 7.5% του Νομού (περίπου 31000 στρέμματα -δίκτυο Κρεμαστής-Θαλασσιάς) έχει κατασκευασμένο αρδευτικό δίκτυο που τροφοδοτείται απο τα νερά Νέστου . Τα φράγματα Νέστου (Θησαυρός-Πλατανόβρυση ) έχουν εδώ και χρόνια ολοκληρωθεί.

Διαθέσιμη ποσότητα αρδευτικού νερού από το φράγμα Θησαυρού : ΜΕΓΙΣΤΟ 570 εκατομμύρια κυβικά μέτρα

Συνολική καλλιεργούμενη έκταση στο Νομό Ξάνθης : 413200 στρέμματα ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ : Η ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΝΕΡΟΥ ΑΠΌ ΤΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΝΕΣΤΟΥ Συνολική καλλιεργούμενη έκταση στο Νομό Ξάνθης : 413200 στρέμματα 242 χιλιάδες στρέμματα θα αρδευτούν απο τον κλειστό αγωγό με αφετηρία το φράγμα Τοξοτών. 100 χιλιάδες στρέμματα θα αρδευτούν απο το δίκτυο Θαλασσιάς (με σύστημα ανοικτών ή κλειστών αγωγών). 31 χιλιάδες στρέμματα αρδεύονται ήδη απο το Νέστο (το 7.5%).

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ (ΕΤΗΣΙΩΣ) ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ (ΕΤΗΣΙΩΣ) 120 εκατομμύρια κυβικά μέτρα για το νέο δίκτυο των κλειστών αγωγών . 85 εκατ. κυβ. μέτρα για το δίκτυο Θαλασσιάς με τη επέκτασή του προς Εράσμιο κλπ. (με σύστημα ανοικτών ή κλειστών αγωγών). Ο Νομός Καβάλας χρειάζεται 80 εκατομμύρια κυβικά μέτρα

Η μεταφορά του νερού με κλειστούς αγωγούς σε συνδυασμό με την πλέον σύγχρονη μέθοδο στάγδην άρδευσης (micro-irrigation, drip irrigation ,trickle irrigation ) , με ταυτόχρονη διάθεση των λιπασμάτων και ενδεχομένως και φυτοφαρμάκων εν διαλύσει μέσα στο νερό , θα βελτιώσει σημαντικά την παραγωγή με ταυτόχρονη σημαντική βελτίωση και προστασία του περιβάλλοντος από την επιφανειακή γεωργική ρύπανση που προέρχεται από την επιφανειακή διάθεση λιπασμάτων.

Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΓΙΑΤΙ: Οι καλλιεργητές, κάτω απο την ανάγκη για άρδευση, αντλούν περίπου 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό ετησίως, ποσότητα που αντιπροσωπεύει το 65% (περίπου) της ποσότητας του νερού που θα μεταφερθεί με το αρδευτικό δίκτυο. Ο κίνδυνος απο την υπεράντληση έχει ήδη γίνει φανερός (υφαλμύρωση, ερημοποίηση) και η μόνη λύση είναι ή άμεση μεταφορά νερού απο τον Νέστο προς την πεδιάδα της Ξάνθης. Είναι η μόνη περίπτωση στην Ελλάδα που σε μία περιοχή διατηρείται η υπεράντληση, ενώ στα δέκα χιλιόμετρα υπάρχει αφθονία νερού, που αποκτήθηκε με τεράστιες δαπάνες και με συγκεκριμμένο στόχο (που οφείλει να υλοποιηθεί ).

ΩΦΕΛΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ Περιβαλλοντικό, γιατί θα αποτρέψει την ερημοποίηση άνω των 300 χιλιάδων στρεμμάτων . Το έμμεσο όφελος απο την μη καταστροφή είναι περιβαλλοντικά ανυπολόγιστο, με τα κριτήρια της αγοράς είναι περίπου 90 δισεκατομμύρια δρχ. Γεωργικό, μείωση κόστους, αύξηση παραγωγής και αύξηση κατα 40-60% του γεωργικού εισοδήματος. Αναπτυξιακό: Αναδιάρθρωση καλλιεργειών Κοινωνικό: στήριξη του αγροτικού πληθυσμού

KΟΣΤΟΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ Έχει επενδυθεί στις γεωτρήσεις ένα ποσό της τάξεως των 10 δισεκατομμυρίων δρχ. Το ενεργειακό ετήσιο κόστος άντλησης ανέρχεται περίπου σε 500 εκατομμύρια δρχ. Το μέσο κόστος ανά καλλιεργητική περίοδο και ανά καλλιεργητή είναι 108000 δρχ Δαπανούνται τεράστια χρηματικά ποσά για άντληση, ενώ υπονομεύεται ανεπανόρθωτα το μέλλον της πεδιάδας (ερημοποίηση) λόγω υφαλμύρωσης.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΛΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΔΙΑΔΑΣ ΞΑΝΘΗΣ

ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΡΓΟ (1) : ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΡΓΟ (1) : Αποτελεί την πρώτη δράση στο στρατηγικό στόχο για άρδευση όλου του Νομού και την (προοδευτικά ) πλήρη κατάργηση των γεωτρήσεων. Στοχεύει στην μεταφορά νερού απο το φράγμα υδροληψίας στους Τοξότες προς την πεδιάδα της Ξάνθης. Προτείνεται για πρώτη φορά η μεταφορά αρδευτικού νερού με κλειστό αγωγό, κάτω απο το έδαφος , για να ξεπερασθούν οι διάφορες τεχνικές δυσκολίες των ανοικτών διωρύγων.

ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΡΓΟ(2) : ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΡΓΟ(2) : Είναι ανεξάρτητο απο την μη ολοκλήρωση των αναδασμών.

ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΑΡΔΕΥΘΟΥΝ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΑΡΔΕΥΘΟΥΝ

Αρδευτικό δίκτυο

ΚΥΡΙΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

ΕΡΓΑ Α΄ ΦΑΣΗΣ Έργα εισόδου : εγκατάσταση απομάκρυνσης φερτών και υδροληψία . Χαλύβδινος Αγωγός διαμέτρου 2.5 μέτρων, μήκους περίπου 15 χιλιομέτρων, που θα τοποθετηθεί σε βάθος 1 έως 3 μέτρα . Χαλύβδινοι αγωγοί διαμέτρου 2.0 μέτρων (κύριοι αγωγοί) με συνολικό μήκος περίπου 14 χιλιόμετρα. Χαλύβδινοι αγωγοί (δευτερεύοντες ) διαμέτρου 0.60 έως 1.1 μέτρων με συνολικό μήκος 40 περίπου χιλιομέτρων.

ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΑΓΩΓΟΥ ΔΙΑΜΕΤΡΟΥ 2.5 ΜΕΤΡΩΝ ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΑΓΩΓΟΥ ΔΙΑΜΕΤΡΟΥ 2.5 ΜΕΤΡΩΝ Χαλύβδινος αγωγός διαμέτρου 2.5 μέτρων με συνολικό μήκος περίπου 15 χιλιόμετρα. Υλικό χάλυβα St52 Υψος τραχύτητας λαμβάνεται 1 χιλιοστό. Θα είναι επενδυμένος με στρώση κατάλληλου μονωτικού για προστασία απο διάβρωση. Η μέγιστη ταχύτητα το νερού θα είναι μικρότερη απο 2 μέτρα το δευτερόλεπτο. Οι γραμμικές απώλειες για την παροχή της Α΄ φάσης είναι 7 μέτρα στα δέκα χιλιόμετρα αγωγού.

ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΕΣ ΑΓΩΓΟΙ: ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΕΣ ΑΓΩΓΟΙ: ακολουθούν την διαδρομή του οδικού δικτύου του αναδασμού έχουν αναμονές υδροληψίας ανά 500 μέτρα απέχουν μεταξύ τους αποστάσεις από 2 έως 3 χιλιόμετρα οι δευτερεύοντες αγωγοί είναι ανά ομάδες παράλληλοι μεταξύ τους Η πίεση μέσα στον αγωγό θα είναι 4 έως 6 ατμόσφαιρες για να είναι δυνατή η άρδευση με καταιονισμό (απο καρούλια- εκτοξευτήρες).

ΑΡΔΕΥΤΙΚΑ ΕΡΓΑ Δίκτυο αρδεύσεως με καταιονισμό Οι σωληνωτοί αγωγοί τοποθετούνται υπογείως και δεν δημιουργούν εμπόδια στις καλλιέργειες. Η περιβαλλοντική ενόχληση από το υπόγειο δίκτυο σωλήνων είναι πολύ μικρότερη από το δίκτυο των ανοικτών αγωγών Το νερό μέσα στον κλειστό αγωγό βρίσκεται σε πίεση και έτσι διευκολύνεται η υδροληψία Ο κλειστός αγωγός βοηθά στην άρδευση με καταιονισμό ή με στάγδην άρδευση ή με υπόγειο δίκτυο .

ΑΜΕΣΗ ΑΡΔΕΥΣΗ ΜΕ ΚΑΤΑΙΟΝΙΣΜΟ Ανά 500 μέτρα κατά μήκος των δευτερευόντων Αγωγών θα υπάρχουν αναμονές σύνδεσης . Η πίεση στίς αναμονές θα είναι απο 6 έως 8 ατμόσφαιρες. Πίεση στο εκτοξευτήρα μεγαλύτερη απο 4.5 ατμόσφαιρες για μήκος σωλήνα 1000 μέτρα.

ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Θα τοποθετηθούν συσκευές ελέγχου και ασφαλείας : Δικλείδες εξαερισμού Εκκενωτές Αεροφυλάκια Αντιπληγματικές βαλβίδες Πύργοι –σωλήνες ανάπαλσης Μετρητές πίεσης