Η Διαχείριση της Ετερότητας και η Σχολική Μονάδα: ο Ρόλος της Διεύθυνσης Δρ. Παρασκευή Χατζηπαναγιώτου Επ. Καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Διοίκησης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Σχολικός Οργανισμός Η σχολική μονάδα ως οργανισμός είναι στην ουσία μια κοινωνικά κατασκευασμένη πραγματικότητα Κάθε μέλος του ανθρώπινου δυναμικού της σχολικής μονάδας έχει τη δική του υποκειμενική ερμηνεία για το τι είναι/θα έπρεπε να είναι το σχολείο, οι σκοποί και οι στόχοι του, η οργανωτική του δομή

Σχολικός Οργανισμός Το σχολείο είναι ένα πολυ-πρισματικό πεδίο, όπου συν-επιδρούν θεσμοί, πρόσωπα, ιστορική συγκυρία, γνώσεις και επίπεδο εκπαίδευσης, γλωσσικοί κώδικες και κοινωνικές τάξεις, ρητορικές & κοσμοθεωρίες.

Δημόσιος χώρος Υπάρχουν χώρες (π.χ. ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδάς), οι οποίες αναδύθηκαν με τον ξένο ως βασικό συστατικό στοιχείο τους και χώρες που ήρθαν «βιαστικά» αντιμέτωπες με την πολυπολιτισμικότητα λόγω αναδιάταξης των γεωπολιτικών πραγματικοτήτων Κανένας όρος (π.χ. πολυπολιτισμικότητα, ετερότητα, διαπολιτισμικότητα) δεν είναι ουδέτερος πολιτικά, αντίθετα είναι προϊόν μιας ιδεολογίας, μιας κυρίαρχης ή/και επίσημης πολιτικής.

Στελέχη της εκπαίδευσης και δημόσια ρητορική Από τη δεκαετία του ’60 και μετά υπάρχει ένας κοινωνικός ακτιβισμός με στόχο την πολιτική και οικονομική ισότητα μη προνομιούχων κοινωνικών ομάδων π.χ. δικαιώματα γυναικών, εθνοτικών ομάδων κ.ο.κ. Υπάρχει ο Άλλος, ο διαφορετικός, ο μη κυρίαρχος, ο «ιδιαίτερος», ο οποίος όμως κινδυνεύει να «φολκλοροποιηθεί»…

Στελέχη της εκπαίδευσης και επίσημη πολιτική Τα έθνη-κράτη διαμορφώθηκαν με την ανάδυση μιας κυρίαρχης πολιτισμικής ομάδας, η οποία ηγούνταν στη διαχείριση του κράτους καθιστώντας εξαίρεση τους μη πολιτισμικά υπαγόμενους σε αυτήν (π.χ. ο εβραίος, ο τσιγγάνος ή ο μουσουλμάνος στο ελληνικό έθνος-κράτος) Βασική ενοποιητική διαδικασία η κατασκευή της ταυτότητας του πολίτη υπαγόμενη σε μια κοινή για όλους πολιτισμική καταγωγή π.χ. ελληνόφωνη και χριστιανική, με έμφαση στην ιστορική συνέχεια του έθνους.

Στελέχη της εκπαίδευσης και λανθάνουσα ρητορική Αίσθημα του διωγμού και αδικίας σε βάρος της Χώρας από τους ξένους Αίσθημα αλυτρωτισμού όσον αφορά στα εθνικά ζητήματα Αίσθημα φόβου, επιφυλακτικότητας για τον Άλλο με εξαίρεση τις ομογενείς ετερότητες δηλ. ελληνικής εθνοτικής καταγωγής

Εθνικό συμφέρον και εκπαίδευση Το αίτημα αναγνώρισης της ετερότητας ήταν αντίθετο προς το εθνικό συμφέρον Το τοπίο αλλάζει προς το τέλος του 20ου αι. και η πολιτισμική ετερότητα αναγνωρίζεται ως αξία και γίνεται προσπάθεια εναρμόνισης με κείμενα διεθνών συμφωνιών Η ετερότητα διαπλέκεται με την ατζέντα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, της ανάδειξης του πολιτισμικού στοιχείου ως αναπτυξιακού πόρου (αειφόρος ανάπτυξη), καθώς και με θέματα ειρήνης και ασφάλειας

Πρακτικές Πολυπολιτισμικότητας στη Δημόσια Εκπαίδευση – Στιγμές εναλλακτικής τοποθέτησης & εορτασμού Νομοθετικά Κείμενα και Μανιφέστα εκπαιδευτικής πολιτικής Ερευνητικά, επιμορφωτικά και ευρωπαϊκά προγράμματα Ενεργοποίηση τοπικής αυτοδιοίκησης Παραγωγή κειμένων Φεστιβάλ, εκδηλώσεις, δημοσιότητα

Εάν ΟΜΩΣ οι πολιτικές πολυπολιτισμικότητας δεν γίνουν πολιτικές διαπολιτισμικότητας, τότε το Σχολείο κινδυνεύει να αποδέχεται τον «κεκαθαρμένο» Άλλο και όχι τον Άλλο ως Άλλο με τις ιδιαιτερότητες της ταυτότητάς του

Διεύθυνση και διαχείριση της ετερότητας Τι μπορεί να κάνει η διεύθυνση σχολείου αξιοποιώντας τόσο τη νομοθετική όσο και την ιδιογραφική διάσταση του ρόλου της; Διερεύνηση Σχολικής Κουλτούρας Ανάλυση του Οργανισμού και του Περιβάλλοντός του Προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου

1. Διερεύνηση Σχολικής Κουλτούρας Ποιοι είναι οι μαθητές Προσδοκίες, φιλοδοξίες Γιατί βρίσκονται εδώ Κοινωνική & πολιτισμική προέλευση Στάσεις, απόψεις Πώς θα τους κατανοήσω Στεγανά που δεν πρέπει να θίξω Ποιοι είναι οι διδάσκοντες Προσδοκίες φιλοδοξίες Γιατί βρίσκονται εδώ Κοινωνική & πολιτισμική προέλευση Στάσεις, απόψεις Πώς θα τους κατανοήσω Στεγανά που δεν πρέπει να θίξω

2. Ανάλυση του Οργανισμού και του Περιβάλλοντός του Ανάλυση του οργανισμού και του περιβάλλοντός του εξετάζοντας τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του οργανισμού, καθώς επίσης και τις ευκαιρίες και τις απειλές του περιβάλλοντος. Στόχος να αναγνωριστούν τα πλεονεκτήματα, να εντοπιστούν οι αδυναμίες του σχολικού οργανισμού (εσωτερικό περιβάλλον), καθώς και οι προκλήσεις/κίνδυνοι του εξωτερικού περιβάλλοντος.

3. Προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου Ανάλυση του περιεχομένου και της διαδικασίας του προγραμματισμού Διατύπωση οράματος & αποστολής Καθορισμός πολιτικών, σκοπών, στόχων και δράσεων

εκπαιδευτικές δραστηριότητες παιδαγωγικές δραστηριότητες διοικητικές δραστηριότητες διδακτικό έργο εκδηλώσεις κτιριακή υλικοτεχνική υποδομή υλοποίηση αναλυτικού και ωρολογίου προγράμματος αξιολόγηση μαθητών συνεργασία με συναδέλφους-μαθητές-γονείς Καλλιτεχνικές, αθλητικές κοινωνικές ψυχαγωγικές εκδηλώσεις σχολικές γιορτές λειτουργία συντήρηση ανανέωση επιμόρφωση εκπαιδευτικών εκπαιδευτικά προγράμματα διοικητική γραμματειακή υποστήριξη προγράμματα επιμόρφωσης ευρωπαϊκά κοινωνικής αγωγής τήρηση βιβλίων θέματα προσωπικού αλληλογραφία

4. Μικρές ….συμβουλές Εμπλοκή των μελών της σχολικής κοινότητας με στόχο τη δημιουργία κουλτούρας συνεργασίας και επίλυσης προβλημάτων στο σχολικό πλαίσιο Ανάπτυξη μορφών επαγγελματικής ανάπτυξης όπως ο αναστοχασμός, η ενδοσχολική επιμόρφωση και τα δίκτυα συνεργασίας Συνεργασία με την οικογένεια και την τοπική κοινωνία ως δράση του προγραμματισμού του εκπαιδευτικού έργου

4. Μικρές ….συμβουλές Αξιοποίηση ταλέντων, ικανοτήτων, κοινωνικού πλουραλισμού Δέσμευση, αφοσίωση, συνοχή, συμμετοχική λήψη αποφάσεων Αναζήτηση στρατηγικών συμμαχιών Εισαγωγή καινοτομιών Ενεργοποίηση θεσμών όπως τα μαθητικά συμβούλια, το σχολικό συμβούλιο

Ο σχολικός ηγέτης Ο σχολικός ηγέτης με στόχο την κοινωνική δικαιοσύνη. Ο σχολικός ηγέτης με στόχο την κοινωνική δικαιοσύνη. Εκλαμβάνει τη διαφορετικότητα ως πολύτιμο συστατικό της σχολικής κοινότητας, εκφράζει σεβασμό και κατανόηση για την πολιτισμική ποικιλότητα Καταργεί τα προγράμματα διαχωρισμού/ κατηγοριοποίησης των μαθητών τα οποία παρακωλύουν τη συναισθηματική και την σχολική επιτυχία των περιθωριοποιημένων μαθητών. Προσαρμόζει την επαγγελματική ανάπτυξη σε συνεργατικές δομές και στο πλαίσιο κατανόησης των ιδιαιτεροτήτων της εθνικότητας, της γλώσσας, του φύλου. Γνωρίζει ότι κανένα σχολείο δεν θεωρείται «διακεκριμένο» εάν δεν παρέχει ισότιμες ακαδημαϊκές και κοινωνικές ευκαιρίες στους πλέον κοινωνικά ευάλωτους μαθητές. Απαιτεί την σχολική επιτυχία του κάθε μαθητή και επιζητεί τη συλλογική προσήλωση προς τον στόχο αυτόν. Θεωρεί όλα τα στοιχεία υπό το πρίσμα της ισότητας. Γνωρίζει ότι η ύφανση του ιστού της σχολικής κοινότητας και η ποικιλότητα αποτελούν εγγυήσεις για την από κοινού επιτυχία των μαθητών. Ο μετασχηματιστής Ενδιαφέρεται και αφιερώνει χρόνο ξεχωριστά για την καθεμία από τις υποομάδες της σχολικής κοινότητας διότι θεωρεί σημαντική την επαφή του με το σύνολο της σχολικής κοινότητας Αναφέρεται στην επιτυχία όλων των μαθητών. Μεριμνά για την επαγγελματική ανάπτυξη με τους πλέον ενδεδειγμένους τρόπους. Κτίζει συλλογικά το όραμα ενός διακεκριμένου σχολείου. Εκχωρεί αρμοδιότητες στο προσωπικό και εργάζεται συλλογικά. Χτίζει επαγγελματικά δίκτυα Χρησιμοποιεί επίσημα δεδομένα, προκειμένου να αντιληφθεί την πραγματικότητα του σχολείου του. Αντιλαμβάνεται ότι το σχολείο οφείλει να ανταποκριθεί στις ατομικές ανάγκες του κάθε μαθητή. Εργάζεται σκληρά προς την κατάκτηση των στόχων του.

Μένει ο διευθυντής ν’ αποφασίσει… εάν θέλει να είναι Τυφλός Αφελής Εχθρικός ή Δεκτικός στην ετερότητα

Σας ευχαριστώ