ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΦΑΓΙΩΝ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΡΑΣΙΤΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Α Π Α Ρ Α Σ Ι Τ Α - ΝΗΜΑΤΩΔΗ - ΑΣΚΑΡΙΔΙΑΣΗ (ή ασκαρίωση) Οι ασκαρίδες είναι νηματώδεις σκώληκες που παρασιτούν τα μοσχάρια, τα άλογα και τους χοίρους. Στους χοίρους κυρίως προσβάλλουν το συκώτι (λευκές κηλίδες), τα νεφρά (αιμορραγίες και οζίδια) τους πνεύμονες (νεκρωτικές εστίες με προνύμφες) και μπορεί να προκαλέσουν ίκτερο στο σφάγιο. Βρίσκονται σε μεγάλους αριθμούς στα έντερα αλλά δεν προσβάλλουν το κρέας. Εφόσον η γενική κατάσταση του σφαγίου είναι καλή απορρίπτονται τα αλλοιωμένα συκώτια μόνο. N. Charisis MZCC/WHO, 2006

ΝΗΜΑΤΩΔΗ – Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Α Π Α Ρ Α Σ Ι Τ Α ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΦΑΓΙΩΝ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΡΑΣΙΤΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Α Π Α Ρ Α Σ Ι Τ Α ΝΗΜΑΤΩΔΗ – ΚΟΙΝΟΥΡΙΑΣΗ (ή κοινούρωση) Η προνυμφική μορφή του κοίνουρου η οποία εντοπίζεται στον εγκέφαλο ή στον νωτιαίο μυελό των μηρυκαστικών (ταινία Multiceps multiceps) μπορεί να φτάσει τα 5 εκατοστά μήκος. Τα ζώα μολυσμένα εμφανίζουν νευρικά συμπτώματα χαρακτηριστικά της νόσου (κυκλικές κινήσεις, ανωμαλίες στην όραση και στο βάδισμα, παράλυση). Η νόσος μεταδίδεται στον άνθρωπο από κατανάλωση μισοψημένων εγκεφάλων. Στην επιφάνεια ή στο βάθος του εγκεφάλου των μολυσμένων ζώων διακρίνονται στοές με αιμορραγικό ή κιτρινωπό υγρό. Είναι ακόμα δυνατόν να εντοπισθούν και τα παράσιτα ή μικρές κύστεις μεγέθους κεφαλής καρφίτσας. Αν δεν υπάρχει απίσχνανση του σφαγίου απορρίπτεται μόνον ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός. Στη Νότιο Αμερική η ταινία Multiceps serialis, εντοπίζεται στο έντερο των σαρκοφάγων κι από κει περνάει στους λαγούς και τα ελάφια όπου δημιουργεί κύστεις μέσα στους μυς Taenia Multiceps multiuceps N. Charisis MZCC/WHO, 2006

Taenia solium σε γλώσσα χοίρου ΚΥΣΤΙΚΕΡΚΩΣΗ (μυική) Α. Κυστικέρκωση των Χοίρων Ο κυστίκερκος που αποκαλείται Taenia solium ζει στο έντερο του ανθρώπου που με τα κόπρανά του μολύνει το περιβάλλον. Τα αβγά του παρασίτου καταπίνονται από τους χοίρους και μετατρέπονται σε προνύμφες που ονομάζονται Cysticercus cellulosae. Οι προνύμφες αυτές εγκαθίστανται στους μυς του ζώου. Ο άνθρωπος μολύνεται από τα ίδια του τα κόπρανα, από άπλυτα χέρια νοσούντων χειριστών τροφίμων, από άπλυτα λαχανικά ή από μολυσμένο και μισοψημένο χοιρινό κρέας. Οι ώριμοι κυστίκερκοι που εντοπίζονται στους μυς έχουν μέγεθος από κεφαλή καρφίτσας έως και μπιζελιού. Τελικά πεθαίνουν και αποτιτανώνονται αφήνοντας λευκά σημεία πάνω στους μυς που είναι μαλακοί και οιδηματικοί. Taenia solium σε γλώσσα χοίρου Taenia solium N. Charisis MZCC/WHO, 2006

Taenia saginata Β. Κυστικέρκωση των Βοοειδών Όπως και στην μυική κυστικέρκωση των χοίρων ο κυστίκερκος που στα βοοειδή ονομάζεται Taenia saginata, ζει στο έντερο του ανθρώπου και μολύνει με τα αβγά του τα χόρτα κι από εκεί τα βοοειδή. Στα βοοειδή μετατρέπεται σε προνύμφη που ονομάζεται Cysticerus bovis και προσβάλει τους γραμμωτούς μυς με την πιο έντονη λειτουργία (καρδιά, μασητήρες, διάφραγμα κλπ). Τα μολυσμένα ζώα δεν εμφανίζουν κλινικά συμπτώματα. Ο άνθρωπος μολύνεται μόνον όταν καταναλώνει μισοψημένο κρέας βοοειδών που περιέχει ζωντανούς κυστίκερκους. Ανάλογα με το χρόνο μόλυνσης οι κυστίκερκοι στους μυς μπορεί να κυμαίνονται από κεφαλή καρφίτσας έως και ωοειδείς κύστεις μεγέθους 1 εκατοστού ερυθρού χρώματος μέσα σε λεπτή διαφανή θήκη. Όταν πεθαίνουν (μετά από λίγους μήνες) αποτιτανώνονται ή τυροποιούνται και παίρνουν κιτρινοπράσινο χρώμα. Προφύλαξη: Σύμφωνα με το Β.Δ. 641/1966, αν βρεθεί μόνο μια κύστη νεκρού ή εκφυλισμένου κυστίκερκου, τότε η κύστη αφαιρείται και το σφάγιο δίνεται στην κατανάλωση. Όμως η νομοθεσία δεν προφυλάσει τη Δημόσια υγείθα διότι μπορεί να υπάρχουν κι άλλες κύστεις ζωντανές, με διαφορετικό βαθμό ωρίμανσης. Οι κυστίκερκοι καταστρέφονται σε θερμοκρασία άνω των 57 C ή αν το κρέας παραμείνει στην κατάψυξη στους –100 C επί 10 συνεχείς ημέρες. Taenia saginata N. Charisis MZCC/WHO, 2006

Taenia ovis Γ. Κυστικέρκωση των προβάτων και αιγών. Meat paraciters Taenia ovis Posted by Susan Schoenian Taenia ovis N. Charisis MZCC/WHO, 2006

ΣΤΡΟΓΓΥΛΙΔΩΣΗ Α. Γαστρεντερική Οι στρογγύλοι (Trichostrongylus, Oesophagostomum, Trichuris κ.α.) παρασιτούν τον γαστρεντερικό σωλήνα των μηρυκαστικών και του χοίρου προκαλώντας απίσχνανση στα ζώα και ζημιές στην παραγωγή αλλά δεν παίζουν ρόλο στη δημόσια υγεία. Τα ζώα μολύνουν το ένα το άλλο με τις προνύμφες των παρασίτων που βρίσκονται στα χόρτα. Οι προνύμφες προσκολλώνται στο τοίχωμα του στομάχου ή των εντέρων και μυζούν αίμα. Τα ζώα παρουσιάζουν κατάπτωση, ανορεξία, απίσχνανση και στα πρόβατα εμφανίζονται οιδήματα κάτω από τη γνάθο. Ο βλεννογόνος του στομάχου ή εντέρου παρουσιάζει έλκη, νεκρωτικές εστίες και αιμορραγίες. Στα τοιχώματα του εντέρου παρατηρούνται οζίδια λευκά μεγέθους κεφαλής καρφίτσας έως και μπιζελιού. Προφύλαξη: Στόμαχοι ή έντερα με αλλοιώσεις καθώς και οιδηματικά ή ισχνά σφάγια απορρίπτονται. Trichuris s.p.p. N. Charisis MZCC/WHO, 2006

Strongylus vulgaris Β. Πνευμονική Οι στρόγγυλοι που προσβάλλουν τους πνεύμονες των μηρυκαστικών ανήκουν στην οικογένεια Metastrongylidae και δεν μεταδίδονται στον άνθρωπο. Στα ζώα προκαλούν φλεγμονές των βρόγχων και πνευμονίες. Οι αλλοιώσεις αποτελούνται από διάσπαρτα οζίδια μεγέθους 1 χιλιοστού έως και μερικών εκατοστών που αναπτύσσονται κυρίως στους πνεύμονες αλλά και σε μερικά λεμφογάγγλια. Στην αρχή είναι μαλακά και αιμορραγικά και στη συνέχεια αποτιτανώνονται. Απορρίπτονται μόνο οι αλλοιωμένοι πνεύμονες και γάγγλια. Strongylus vulgaris N. Charisis MZCC/WHO, 2006

ΤΡΙΧΙΝΕΛΛΩΣΗ Οι τριχινέλλες (Trichinella spiralis, T. nativa κ.α.) παρασιτούν τον χοίρο αλλά και άλλα πολλά ζώα καθώς και τον άνθρωπο.Το ενήλικο παράσιτο ζει στο έντερο και η προνύμφη του ζει στους μυς. Τόσο ο χοίρος όσο και ο άνθρωπος μολύνονται από το πεπτικό σύστημα όταν καταναλώνουν ωμό ή κακοψημένο κρέας με ζωντανές προνύμφες. Οι κύστεις στους μυς έχουν σχήμα λεμονιού και πολύ μικρό μέγεθος γι’ αυτό και δεν φαίνονται με γυμνό μάτι. Προσβάλλουν κυρίως τους μυς του διαφράγματος, της γλώσσας του λάρυγγα και τους μεσοπλεύριους. Τα κλινικά συμπτώματα των ασθενών εξαρτώνται από το ποσοστό μόλυνσης. Από 2000 κύστεις εμφανίζεται δυσκινησία ενώ στις 80000 προκαλείται θάνατος. Επί μακροσκοπικών αλλοιώσεων που είναι πολύ σπάνιες απορρίπτεται ολόκληρο το σφάγιο. Τα τριχινοσκοπημένα σφάγια φέρνουν την ένδειξη¨Τ. Πρόληψη: Η πρόληψη σε επίπεδο κοπαδιού γίνεται με την αποφυγή απορριμμάτων και ωμών υπολειμάτων σφαγίων. Στο σφαγείο οι αλλοιώσεις δύσκολα εντοπίζονται με το μάτι και γι αυτό χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές, όπως το τριχινοσκόπιο ή η μέθοδος της πέψης. Το τριχινοσκόπιο ανιχνεύει προνύμφες σε δείγματα κρέατος κυρίως από το διάφραγμα όταν η πυκνότητά τους είναι 3-5 ανά γραμμάριο. Η μέθοδος της τεχνητής πέψης ανιχνεύει επίσης προνύμφες αλλά είναι πιο γρήγορη και πιο αποτελεσματική και επιτρέπει την εξέταση ομαδικών δειγμάτων (έως και 100 γραμμάρια - 1 γρ. από κάθε σφάγιο). Ουρά αρσενικής τριχινέλλας[1] Θεωρητικά όλα τα σφάγια χοίρων υφίστανται εξέταση για τριχινίαση, αλλά στην πράξη είναι πολύ πιθανόν να ξεφεύγουν αρκετά μολυσμένα κρέατα. Γι’ αυτό το κρέας πρέπει να ψήνεται καλά πριν καταναλωθεί (μέχρι να φτάσει το κέντρο της μάζας του τους 80 C). Οι φούρνοι μικροκυμάτων δεν καταστρέφουν πάντα το παράσιτο γιατί η άνοδος και η πτώση της θερμοκρασίας γίνεται γρήγορα και το κρέας δεν θερμαίνεται ομοιόμορφα. Η κατάψυξη επίσης καταστρέφει το παράσιτο. (-150 C επί 20 ημέρες εφόσον το κρέας είναι κομμένο σε μικρά κομμάτια). Trichinella spiralis σε τομή κρέατος. [1]Adopted by P.W. Pappas and S.M. Wardrop Ενήλικη θηλυκή τριχινέλλα μήκους 3-4 mm[1] N. Charisis MZCC/WHO, 2006