Σωτηρακόπουλος Νικόλαος Η ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ Σωτηρακόπουλος Νικόλαος Νεφρολόγος Υπεύθυνος Υπερτασιολογικού Ιατρείου Νοσοκομείου Κομοτηνής

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ Είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των μεγάλων αρτηριών Είναι χαμηλότερη στην ηρεμία και στον ύπνο και υψηλότερη όταν κανείς περπατάει ή έχει νεύρα Η αρτηριακή πίεση ΔΕΝ είναι σταθερή

Συστολική πίεση > 140 mmHg ή Διαστολική πίεση > 90 mmHg ή ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Έχουμε όταν η αρτηριακή πίεση είναι σταθερά αυξημένη πάνω από τα φυσιολογικά όρια, τα οποία είναι τα ίδια για όλους τους ενήλικες ανεξαρτήτως ηλικίας Συστολική πίεση > 140 mmHg ή Διαστολική πίεση > 90 mmHg ή Και τα δύο

Τι είναι η συστολική και η διαστολική πίεση; ΣΥΣΤΟΛΙΚΗ ή «ΜΕΓΑΛΗ» ΠΙΕΣΗ Η πίεση που ασκείται, όταν η καρδιά συσπάται ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ ή « ΜΙΚΡΗ» ΠΙΕΣΗ Η πίεση που ασκείται, όταν η καρδιά χαλαρώνει

Άνω των 65 ετών 1 στους 2 είναι υπερτασικός Πόσο συχνή είναι η υπέρταση; 1 στους 4 ενήλικες είναι υπερτασικός Άνω των 65 ετών 1 στους 2 είναι υπερτασικός Στην Ελλάδα τα υπερτασικά άτομα πλησιάζουν τα 2.000.000

Πού οφείλεται η υπέρταση; 1. ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ (95%) Άγνωστης αιτιολογίας (σε άτομα άνω των 30 ετών) Έχει σχέση με την παχυσαρκία, την καθιστική ζωή, την μακροχρόνια λήψη αλμυρών φαγητών, αλλά και με την κληρονομικότητα ΓΟΝΕΙΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ > 70 % > 70 % + ~ 30 % + ~ 15 % +

Οφείλεται σε συγκεκριμένο νόσημα το οποίο όταν αντιμετωπιστεί, Πού οφείλεται η υπέρταση; 2. ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ (5%) Οφείλεται σε συγκεκριμένο νόσημα το οποίο όταν αντιμετωπιστεί, απαλλάσσει τον ασθενή από την υπέρταση ΣΥΧΝΟΤΕΡΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Χρόνια Νεφροπάθεια Άπνοια κατά τον ύπνο Στένωση των νεφρικών αρτηριών

Τι συμπτώματα προκαλεί η υπέρταση; Η υπέρταση ΔΕΝ προκαλεί συμπτώματα Ο πονοκέφαλος, η ζάλη, το βουητό στα αυτιά, οι εξάψεις, η αιμορραγία από την μύτη ΔΕΝ οφείλονται στην υπέρταση ακόμα και όταν η πίεση είναι πολύ αυξημένη ( π.χ. συστολική πάνω από 200 mmHg) Τα ενοχλήματα, όταν υπάρχουν, οφείλονται στις επιπλοκές της υπέρτασης, που συνήθως εμφανίζονται μετά από χρόνια

Επιπλοκές της υπέρτασης Η καρδιά, για να ξεπεράσει την αυξημένη πίεση, συσπάται πιο έντονα και με τον καιρό παχύνεται ( υπερτροφία ) Φυσιολογική καρδιά καρδιά με υπερτροφία Η καρδιακή βλάβη οδηγεί τελικά σε: καρδιακή ανεπάρκεια αρρυθμίες έμφραγμα ξαφνικό θάνατο

H υπέρταση προκαλεί βλάβες στα αγγεία Επιπλοκές της υπέρτασης H υπέρταση προκαλεί βλάβες στα αγγεία Έτσι βλάπτονται: Ο εγκέφαλος Οι νεφροί Τα πόδια Τα μάτια Διάφορες βλάβες των αγγείων, λόγω της υπέρτασης

Εγκεφαλική αιμορραγία σε υπερτασικό Επιπλοκές της υπέρτασης Στον εγκέφαλο η υπέρταση μπορεί να προκαλέσει: Αιμορραγία Θρόμβωση Παροδικά ισχαιμικά επεισόδια Εγκεφαλική αιμορραγία σε υπερτασικό

Γάγγραινα σε υπόστρωμα περιφερικής αρτηριοπάθειας Επιπλοκές της υπέρτασης Γάγγραινα σε υπόστρωμα περιφερικής αρτηριοπάθειας

Επιπλοκές της υπέρτασης Νεφρική βλάβη υπάρχει σχεδόν πάντα στους υπερτασικούς Τα πρώτα ευρήματα είναι η νυκτουρία και η πρωτεϊνουρία Αν η υπέρταση μείνει χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια 1 στους 5 ασθενείς που ξεκινούν αιμοκάθαρση έχει σαν αιτία την υπέρταση

Φυσιολογικός βυθός ματιού Επιπλοκές της υπέρτασης Φυσιολογικός βυθός ματιού Βυθός με υπερτασικές βλάβες Αιμορραγίες Αρτηρίες σκληρές σαν ασημένιο σύρμα Εκφυλιστική εστία Πόσο θα επηρεαστεί η όραση, εξαρτάται από τη θέση και την έκταση των βλαβών Άσπρες εστίες γύρω απ’ την ωχρά κηλίδα Οίδημα θηλής με αιμορραγίες

Γενικά για τις επιπλοκές Και η «μικρή» και η «μεγάλη» αρτηριακή πίεση δημιουργούν κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο Για άτομα άνω των 50 ετών, η «μεγάλη πίεση» είναι πολύ πιο επικίνδυνη από τη μικρή» Είναι ΛΑΘΟΣ να πιστεύουμε ότι η «μικρή» πίεση είναι σημαντικότερη Η αντιϋπερτασική θεραπεία ΜΕΙΩΝΕΙ τον κίνδυνο για: Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κατά 40% Έμφραγμα κατά 25% Καρδιακή ανεπάρκεια κατά 50%

Δεν χρειάζονται ακουστικά Αξιόπιστα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα βραχίονα Πιεσόμετρα κατάλληλα για το σπίτι Πιεσόμετρα κατάλληλα για το σπίτι Χρειάζονται ακουστικά Υδραργυρικό Μεταλλικό Τα υδραργυρικά είναι τα πιο αξιόπιστα Συνήθως προτιμώνται τα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα βραχίονα, επειδή για τη χρήση τους δεν χρειάζεται ιδιαίτερη εκπαίδευση Δεν χρειάζονται ακουστικά Αξιόπιστα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα βραχίονα Τα πιεσόμετρα καρπού και δακτύλου δεν είναι αξιόπιστα Το πιεσόμετρο πρέπει να ελέγχεται τακτικά μία φορά το χρόνο και όχι μόνο όταν παρουσιάζεται βλάβη

ποια περιχειρίδα σας ταιριάζει Κατάλληλες περιχειρίδες 22-23 cm 7,5- 9 cm Παιδιά >10 ετών και ενήλικοι με λεπτούς βραχίονες Ρωτήστε το γιατρό σας ποια περιχειρίδα σας ταιριάζει 23 cm 13 cm Ενήλικοι 35 cm 13 cm Παχύσαρκοι ενήλικοι

Πώς μετράμε την πίεση με ακουστικά Περιβάλλον ευχάριστο χωρίς θορύβους 2 ώρες πριν τη μέτρηση, ΟΧΙ καφές, αλκοόλ, κάπνισμα ΟΧΙ στενά μανίκια Το χέρι ακουμπά σε σταθερή επιφάνεια και η περιχειρίδα βρίσκεται στο ύψος της καρδιάς Αναπαυτική θέση για 5΄ με τα πόδια στο πάτωμα, την πλάτη στη ράχη της καρέκλας, χωρίς να μιλάτε

Ποιός είναι υπερτασικός ; Η διάγνωση της υπέρτασης γίνεται ΜΟΝΟ από γιατρό με μετρήσεις της πίεσης στο ιατρείο Στους ηλικιωμένους, επειδή σκληραίνουν οι αρτηρίες, παρατηρείται συχνά αύξηση μόνο της μεγάλης πίεσης, ενώ η μικρή είναι φυσιολογική ή χαμηλή Αυτή ονομάζεται «μεμονωμένη συστολική» υπέρταση και είναι εξίσου ή και περισσότερο επικίνδυνη από την διαστολική υπέρταση

που παίρνουν φάρμακα για υπέρταση Πώς μπαίνει η διάγνωση της υπέρτασης ; Δεν βιαζόμαστε να ονομάσουμε κάποιον υπερτασικό Υπάρχουν ΥΓΙΕΙΣ που παίρνουν φάρμακα για υπέρταση !!! Για να γίνει διάγνωση χρειάζονται επανειλημμένες μετρήσεις, σε διαδοχικές επισκέψεις στο ιατρείο Χρειάζονται τουλάχιστον 3 επισκέψεις με μεσοδιάστημα 1 εβδομάδας ή και περισσότερο Ακόμα και άτομα με πίεση >180/110 mmHg έχουν το περιθώριο λίγων ημερών ώστε να επανεκτιμηθεί η πίεσή τους πριν ξεκινήσουν θεραπεία

Οι μετρήσεις στο σπίτι χρειάζονται για την διάγνωση δύο φαινόμενων Γιατί χρειάζονται οι μετρήσεις στο σπίτι Οι μετρήσεις στο σπίτι χρειάζονται για την διάγνωση δύο φαινόμενων 1. Την υπέρταση «ιατρείου» 2. Την συγκαλυμμένη υπέρταση Και οι δύο διαταραχές κρύβουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο Υπέρταση «ιατρείου» 20% Υπερτασικοί Συγκαλυμμένη υπέρταση 10% Φυσιολογικοί

Η καθημερινή μέτρηση της πίεσης δεν έχει νόημα Κάθε πότε γίνονται οι μετρήσεις στο σπίτι Μεταξύ των επισκέψεων στο γιατρό, συνιστάται μέτρηση στο σπίτι κάθε δεύτερη εργάσιμη ημέρα Συνιστώνται 2 διπλές μετρήσεις με μεσοδιάστημα 1-2 λεπτών, το πρωί και το απόγευμα Οποιαδήποτε ώρα της ημέρας είναι κατάλληλη, αρκεί η μέτρηση να γίνεται κάτω από συνθήκες ηρεμίας Η καθημερινή μέτρηση της πίεσης δεν έχει νόημα

Τι είναι η 24ωρη καταγραφή της πίεσης ; Η 24ωρη καταγραφή της πίεσης γίνεται με ειδικό φορητό ηλεκτρονικό πιεσόμετρο, το οποίο μετράει αυτόματα την πίεση κάθε 15-30 λεπτά για 24 ώρες Η καταγραφή γίνεται μία συνηθισμένη εργάσιμη ημέρα Αυτό βοηθά το γιατρό να διαγνώσει και να αποφασίσει την αντιμετώπιση στις περιπτώσεις συγκαλυμμένης υπέρτασης και υπέρτασης «ιατρείου»

Ο γιατρός θα αποφασίσει αν θα συστήσει μόνο αλλαγή Θεραπεία υπέρτασης Ο γιατρός θα αποφασίσει αν θα συστήσει μόνο αλλαγή του τρόπου ζωής ή θα δώσει και φάρμακα: 1. Ανάλογα με το ύψος της αρτηριακής πίεσης 2. Ανάλογα με την ύπαρξη και άλλων παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο: Κάπνισμα Παχυσαρκία Σ. διαβήτης Αυξημένη χοληστερίνη Οικογενειακό ιστορικό

Στόχοι της θεραπείας Μείωση της αρτηριακής πίεσης: Υπερτασικός χωρίς νεφροπάθεια διαβήτη ΣΝ, ΑΕΕ, Κ. ανεπάρκεια ή περιφ. αγγειοπάθεια Υπερτασικός με νεφροπάθεια διαβήτη ΣΝ, ΑΕΕ, Κ. Ανεπάρκεια περιφ. αγγειοπάθεια Υπερτασικός με νεφροπάθεια και πρωτεϊνουρία >1g/24ωρο ΑΠ < 140/90 mmHg ΑΠ < 130/80 mmHg ΑΠ < 125/75 mmHg

Μέτρα για αλλαγή του τρόπου ζωής Μερικές φορές είναι αρκετά από μόνα τους για να ρυθμίσουν την πίεση Πρέπει να ακολουθούνται και από όσους παίρνουν αντιυπερτασικά φάρμακα Τα μέτρα αυτά είναι: Διακοπή καπνίσματος Μείωση του βάρους Δίαιτα φτωχή σε αλάτι Περιορισμός του αλκοόλ Δίαιτα πλούσια σε κάλιο και ασβέστιο Σωματική άσκηση

Αποτελεσματικότητα των αλλαγων τρόπου ζωής Αλλαγή Μείωση της Συστολικής ΑΠ (κατά προσέγγιση) Μείωση βάρους 5 - 20 mmHg / 10 Kg μείωσης Δίαιτα πλούσια σε κάλιο και ασβέστιο 8 - 14 mmHg Περιορισμός αλατιού 2 - 8 mmHg Σωματική άσκηση 4 - 9 mmHg Περιορισμός αλκοόλ 2 - 4 mmHg

Θεραπεία της υπέρτασης με αντιυπερτασικά φάρμακα Λιγότεροι από τους μισούς ρυθμίζουν την πίεσή τους με 1 φάρμακο Οι περισσότεροι χρειάζονται συνδυασμό με 2-3, μερικές φορές και 4 φάρμακα Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Αθροιστική αντιυπερτασική δράση Λιγότερες παρενέργειες Κάθε φορά που γίνεται κάποια αλλαγή στα φάρμακα περιμένουμε 1 μήνα για να δούμε το αποτέλεσμα

Επιβάλλεται άμεσα νοσηλεία και επείγουσα θεραπεία " Επείγουσα " υπέρταση Η πραγματική επείγουσα υπέρταση είναι σπάνια Υπάρχει μεγάλη αύξηση της πίεσης και οξεία βλάβη οργάνου (π.χ. έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο, πνευμονικό οίδημα) Επιβάλλεται άμεσα νοσηλεία και επείγουσα θεραπεία Οι περιπτώσεις περιστασιακής αύξησης της πίεσης η οποία δεν συνοδεύεται από βλάβη οργάνου, ΔΕΝ αποτελούν αιτία πανικού και επείγουσας θεραπείας Η χορήγηση υπογλώσσιων φαρμάκων που ρίχνουν απότομα την πίεση ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ, γιατί μπορεί να προκαλέσουν έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο

Μακροχρόνια παρακολούθηση Στην αρχή η πίεση παρακολουθείται στο ιατρείο ανά 1-2 μήνες Όταν ρυθμιστεί, η παρακολούθηση γίνεται ανά 6 μήνες Στο σπίτι συνήθως είναι αρκετές 1-2 μετρήσεις την εβδομάδα ΣΤΟΧΟΙ της ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Επιβεβαίωση της καλής ρύθμισης της πίεσης Έλεγχος για παρενέργειες των φαρμάκων Έλεγχος για εμφάνιση βλαβών στα όργανα Έλεγχος άλλων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου

Η τιμή της πίεσης και η θεραπεία δεν διαφέρουν Ειδικότερα για τους ηλικιωμένους ασθενείς Η τιμή της πίεσης και η θεραπεία δεν διαφέρουν στους ηλικιωμένους και στους νεότερους Η θεραπεία ξεκινά αρχικά με μικρές δόσεις, ενώ πρέπει να παρακολουθείται η πίεση και σε όρθια θέση, λόγω της ορθοστατικής υπότασης, η οποία είναι συχνή στους ηλικιωμένους Οι ηλικιωμένοι πρέπει ιδιαίτερα να φροντίζουν να προσλαμβάνουν αρκετό κάλιο με τις τροφές, για να αποφεύγουν την υποκαλιαιμία από τα διουρητικά

ΔΕΝ αντικαθιστά τα φάρμακα, που επιπλέον ΔΕΝ μυρίζουν άσχημα Μύθοι για την υπέρταση Το σκόρδο ίσως ρίχνει την πίεση, αλλά σε πολύ μεγάλες ποσότητες και με άγνωστες παρενέργειες ΔΕΝ αντικαθιστά τα φάρμακα, που επιπλέον ΔΕΝ μυρίζουν άσχημα Τα πορτοκάλια όχι μόνο δεν ανεβάζουν την πίεση, αλλά περιέχουν κάλιο που είναι χρήσιμο, ιδίως σε όσους παίρνουν διουρητικά. Ο καφές αυξάνει λίγο την πίεση για 1-3 ώρες. Όσοι όμως πίνουν καφέ καθημερινά «αντέχουν» και τελικά η πίεσή τους δεν επηρεάζεται. Άρα πίνετε καφέ, σε λογική ποσότητα.

Αλλαγές στα φάρμακα και τη δόση τους γίνονται ΜΟΝΟ από το γιατρό Μύθοι για την υπέρταση Αλλαγές στα φάρμακα και τη δόση τους γίνονται ΜΟΝΟ από το γιατρό Τα αντιυπερτασικά δεν βλάπτουν το συκώτι ή τα νεφρά

Η ρύθμιση της πίεσης είναι μία δυναμική κατάσταση και απαιτεί συνεχή επικοινωνία του ασθενή με το γιατρό του Για παράδειγμα, η πίεση είναι χαμηλότερη το καλοκαίρι και υψηλότερη το χειμώνα. Η ρύθμιση των φαρμάκων πρέπει να γίνει ΜΟΝΟ μετά από συνεννόηση με το γιατρό Η υπέρταση δεν θεραπεύεται, αλλά ρυθμίζεται με συνεχή λήψη φαρμάκων και υγιεινές συνήθειες ζωής