Ομάδες εστίασης – Συνεντεύξεις Κατευθυντήριες γραμμές για τη διεξαγωγή μιας επιτυχημένης ημι-δομημένης συνέντευξης Μαρία Τακούση

Συνεντεύξεις vs. Ερωτηματολογίων Πλεονεκτήματα συνέντευξης : Ο συνεντευκτής /ερευνητής μπορεί να αλληλεπιδράσει στις παρεχόμενες πληροφορίες Να ζητήσει περαιτέρω διευκρινήσεις Να διερευνήσει επιπρόσθετα, νέα απροσδόκητα ενδεχομένως θέματα που έρχονται στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της συνέντευξη Ο ερευνητής μπορεί να διασφαλίσει την απάντηση όλων των ερωτημάτων Μεγαλύτερη ανταπόκριση με λιγότερα προκατειλημμένα (biased) ποσοστά.

Ποιοτική ερευνητική μεθοδολογία (Burman, 1994) Συνήθως σκοπεύει να ανακαλύψει και να διερευνήσει σε βάθος τα χαρακτηριστικά ενός ερευνητικού δείγματος σε σχέση με : Γνώσεις Συμπεριφορές Αντιλήψεις Στάσεις Αξίες Δεν στοχεύει στην μέτρηση π.χ. συχνότητα εμφάνισης όπως γίνεται στην ποσοτική έρευνα. Η ποιοτική έρευνα στοχεύει στη διερεύνηση/αποκάλυψη βαθύτερων συχνά πολύπλοκων θεμάτων (Johns & Lee-Ross, 1998) που συχνά είναι πολύ δύσκολο να διερευνηθούν με άλλο τρόπο. Επαγωγική (από το συγκεκριμένο στο γενικό) Διάφορα είδη αναλύσεων (π.χ. θεματική Συνήθως χρησιμοποιείται μικρό δείγμα που όμως δίνει πολύ πλούσιο υλικό προς επεξεργασία.

Δομημένη συνέντευξη Συμπεριλαμβάνει ένα συγκεκριμένο αριθμό προκαθορισμένων ερωτήσεων που γίνονται με ελεγχόμενο τρόπο Η διατύπωση και η σειρά των ερωτήσεων δεν μπορεί να τροποποιηθεί Απαιτεί συγκεκριμένες ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν εν συντομία Μπορεί να έχουν «κλειστές» ερωτήσεις Κατάλληλη για θέματα όπου κάποιος έχει ήδη μια λεπτομερή γνώση Χρησιμοποιείται σε δημοσκοπήσεις, έρευνες αγοράς, μελέτες της κυβέρνηση Χρησιμοποιείται συχνά σε μικρά παιδιά ή άλλους πληθυσμούς που μπορεί να μην είναι σε θέση να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο

Ημι-Δομημένη συνέντευξη Το πλάνο συνέντευξης περιέχει μια λίστα από ερωτήματα σχετικά με τα θέμα που εξερευνείται και που οφείλουν να καλυφθούν κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Ανοιχτού τύπου ερωτήσεις (τι, πως, για ποιο λόγο κτλ) Η διατύπωση και η σειρά των ερωτήσεων μπορεί να τροποποιηθεί Ο ερευνητής πρέπει να είναι ευέλικτος και να παρακολουθεί πολύ προσεκτικά τα λεγόμενα του ερωτώμενου έτσι ώστε να κάνει τις ερωτήσεις όπου απαιτείται Ο ερευνητής πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένος και να έχει τις κατάλληλες δεξιότητες για να μπορέσει να συλλέξει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες Γενικές- ειδικές - δευτερεύουσες - κλεισίματος & προτρεπτικές

Προτρεπτικές/βοηθητικές ερωτήσεις & εξωλεκτική επικοινωνία (Probes) Σκοπός Ενθαρρύνουν τον ομιλητή να μιλήσει περισσότερο για ένα θέμα ή να δώσει διευκρινήσεις Περαιτέρω απαραίτητες πληροφορίες Διφορούμενες απαντήσεις Μέθοδος Συμπεριφορική (π.χ. κούνημα κεφαλιού ) Στατική (π.χ. εμπρόσθια κλίση σώματος ) Επανάληψη μέρους της αφήγησης Διευκρινιστικές ερωτήσεις

Μη-Δομημένη συνέντευξη Μόνο το θέμα είναι προκαθορισμένο Σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ ερευνητή και ερωτώμενου Τα αποτελέσματα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πώς ο ερευνητής διεξάγει τη συνέντευξη Χρησιμοποιείται κυρίως για να αναπτυχθούν ιδέες και ερευνητικές υποθέσεις και όχι καθαρά για τη δοκιμασία υποθέσεων Κατάλληλο για διερευνητικές μελέτες, μεμονωμένα περιστατικά και πολύ ευαίσθητα θέματα

Συμπεριφορά συνεντευκτή Ενσυναισθητική προσέγγιση Βασισμένη στη συμβουλευτική Απαιτεί ευαισθησία και συναισθηματική συμμετοχή Ουδέτερη προσέγγιση Ερευνητική εστίαση Ερευνητής είναι φιλικός, αλλά επιφυλακτικός

Δεξιότητες ερευνητή/συνεντευκτή Ο ερευνητής οφείλει : Να εδραιώνει μια σωστή σχέση/επαφή Να δείχνει κατανόηση Να μπορεί να εκμαιεύσει τις απαραίτητες πληροφορίες (γεγονότα & περιγραφές) Να συζητά δύσκολα ή ευαίσθητα ζητήματα Να μπορεί να αντιμετωπίζει τόσο τα δικά του όσο και τα συναισθήματα των άλλων Να ολοκληρώνει την συνέντευξη χωρίς να χάνει την επαφή με τον ερωτώμενο

Συνέντευξη ομάδας Πλεονεκτήματα : Μειονεκτήματα: Η διερεύνηση των απόψεων μια ομάδας σε ένα θέμα Πλεονεκτήματα : Λιγότερο δαπανηρές και χρονοβόρες Μειονεκτήματα: Απαιτεί εξειδικευμένες δεξιότητες και εμπειρία για τον συντονισμό μιας ομάδας Λιγότερος έλεγχος απ’ ότι στην ατομική Περιορισμένη θεματολογία ανάπτυξης (λίγα θέματα μπορεί να επιλεχθούν) Μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι πρόθυμοι να συμμετέχουν Η εγγραφή (recording) μπορεί να είναι προβληματική Δυσκολότερη η αποκωδικοποίηση και η ανάλυση

Ανάπτυξη ημι-δομημένου πλάνου συνέντευξης

Ανάπτυξη ημι-δομημένου πλάνου συνέντευξης Παράδειγμα ανάπτυξης συγκεκριμένων ερωτήσεων Ερευνητικό ερώτημα «Ποια είναι η γνώση των φυσιοθεραπευτών για το HIV/AIDS και ποια η στάση τους στους ασθενείς που έχουν προσβληθεί από το HIV/AIDS» Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε «HIV/AIDS» Ποιους θα ονοματίζατε ως τρόπους μετάδοσης; Πόσο επαρκής είναι η γνώση σας σχετικά με το HIV / AIDS; Ποιες είναι μερικές από τις νευρολογικές επιπλοκές του ιού HIV / AIDS; Πώς θα βοηθούσε η φυσιοθεραπεία; Πώς νιώθετε για τους ανθρώπους που είναι θετικοί στον ιό HIV; Πώς νιώθετε για τη θεραπεία του HIV / AIDS ασθενείς; Ποιες είναι οι σκέψεις όταν αναλαμβάνετε ασθενείς με HIV; Υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να συζητήσουμε;

Θυμάμαι και επιβεβαιώνω – λίστα καταλληλότητας ερωτημάτων Είναι οι ερωτήσεις κατάλληλα δομημένες (λεξιλόγιο και κατανόηση- απλότητα); Είναι οι ερωτήσεις ακριβείς και συγκεκριμένες; Υπάρχουν καθοδηγούμενες ερωτήσεις ;- τροποποιώ Υπάρχουν προσβλητικές ερωτήσεις ; - αλλάζω Υπάρχει περίπτωση ο ερωτώμενος να επηρεαστεί από τη σειρά των ερωτήσεων; - αλλάζω σειρά Έχει αποφευχθεί οποιαδήποτε άσκοπη επανάληψη; Η συνέντευξη έχει αρκετή ποικιλία έτσι ώστε να κρατήσει το ενδιαφέρον του ερωτώμενου και την προθυμία του να απαντήσει σε όλες αναλυτικά ; Τόσο οι εισαγωγικές όσο και οι ερωτήσεις κλεισίματος είναι διατυπωμένες κατάλληλα;

Ανάπτυξη ημι-δομημένου πλάνου συνέντευξης Συζήτηση / δραστηριότητα Ιδέες για τα ερευνητικά σας ερωτήματα; Ανάπτυξη συγκεκριμένων ερωτήσεων Ανοιχτού τύπου ερωτήσεις Αρχίζουμε με γενικές ερωτήσεις Κύριες και δευτερεύουσες ερωτήσεις Προωθητικές /διευκρινιστικές ερωτήσεις (π.χ. τι εννοείτε, μπορείτε να μου μιλήσετε λίγο περισσότερο γι αυτό;) Ερωτήσεις κλεισίματος

Ομάδα εστίασης Συνεντεύξεις

Κατευθυντήριες γραμμές Ο τρόπος που προσεγγίζουμε τον ερωτώμενο επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το πόσο επιτυχημένη θα είναι συνέντευξη. Είναι σημαντικό να δημιουργήσετε μια σχέση εμπιστοσύνης

Θυμίστε στον ερωτώμενο Το όνομά σας και τη σχέση σας με το Πανεπιστήμιο του Hertfordshire Το σκοπό της μελέτης Τη φύση της μελέτης Αν θέλει να ρωτήσει κάτι Την εκτιμώμενη διάρκεια της συνέντευξης Ότι η συνέντευξη θα μαγνητοφωνηθεί (βεβαιωθείτε ότι δίνουν ρητά τη συγκατάθεσή τους σε αυτό)

Θυμίστε στον ερωτώμενο Ότι οι απαντήσεις θα παραμείνουν απολύτως ανώνυμες Ότι αν αισθανθεί άβολα σε οποιοδήποτε τρόπο κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, μπορεί να σταματήσει αμέσως Ότι αν δεν θα ήθελε να διαβαστούν οι απόψεις του μπορεί να σας ζητήσει να εξαιρεθεί κάποιο κομμάτι από την μελέτη

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Προσπαθήστε να διατηρείτε μια ευχάριστη ατμόσφαιρα Προσπαθήστε να κρατήσετε μια ουδέτερη, και αποφύγετε οποιαδήποτε μορφή αξιολόγησης των απαντήσεων του Να είστε ευέλικτοι, χωρίς όμως να ξεχάσετε τι θέλετε να ρωτήσετε Εάν ο ερωτώμενος δείχνει σημάδια άγχους ή δυσφορία σταματήστε τη συνέντευξη

Στο τέλος της συνέντευξης Στο τέλος της συνέντευξης ευχαριστήστε τον ερωτώμενο για το χρόνο & τη συνεργασία του Σημειώστε την εξωλεκτική επικοινωνία

Λίγα λόγια για την απομαγνητοφώνηση I για τον ερευνητή R για τον συμμετέχοντα I: …..? R:…. Αριθμήστε τις γραμμές Απομαγνητοφωνήστε τα πάντα Ακόμα και μμμ, εεε, κτλ Καταγράψτε οτιδήποτε π.χ. γέλια... Διακοπή... Δεν μιλάει κοιτάει το πάτωμα 21

Σύμβολα απομαγνητοφώνησης (Silverman, 1993; Burman, 1994) (.) παύση (2) 2’’ παύση xxx αδύνατη η απομαγνητοφώνηση (word) σε παρένθεση, όταν η λέξη δεν ακούγεται ξεκάθαρα Word πλάγια γραφή, για να δηλώσετε έμφαση [ σημείο όπου ο ακροατής μιλάει ταυτόχρονα με τον ομιλητή 22

Σύμβολα απομαγνητοφώνησης (συνεχ) (Silverman, 1993; Burman, 1994) [ ] περιγραφή κατάστασης, [γέλια], [διακοπή τηλεφώνου] = καθόλου παύση ανάμεσα στους συζητητές Ι: δηλαδή, πιστεύετε ότι= Ρ: =Ναι. Πιστεύω ότι , . ! ? Σημεία στίξης, τονισμός ομιλητή 23

Βιβλιογραφία Arksey, H. and Knight, P. (1999). Interviewing for Social Scientists. London: Sage publications. Breakwell, G.M. & Hammond, S. (Editors) (2000). Research Methods in Psychology (2nd Edition). London: Sage publications. Kvale, S. and Brinkmann, S. (2008). InterViews: Learning the Craft of Qualitative Research Interviewing (2nd Edition). London: Sage. Smith, J., Harre, R. & Langenhove, L. (1995). Rethinking Methods in Psychology. London: Sage Publications. (Chapters 2 and 3 esp.)