Ημερίδα ΙΕΓ «Αγελαδοτροφία & Ελληνικό Γάλα» Επιχειρηματικότητα στη γαλακτοπαραγωγό αγελαδοτροφία: Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας Αλέξανδρος Θεοδωρίδης Επίκουρος Καθηγητής Εργαστήριο Οικονομίας Ζωικής Παραγωγής Τμήμα Κτηνιατρικής ΑΠΘ 23 ΦΕΒ 2019 Επιμελητήριο Σερρών

Η ελληνική αγελαδοτροφία Συγκέντρωση της παραγωγής και της μεταποίησης σε λίγες επιχειρήσεις πολλές εισαγωγές και «εισαγωγές» δυνατότητες παραγωγής...(?) Ένα και μόνο προϊόν με πολλές χρήσεις! Μόνο η εντατική, επιχειρηματικής μορφής αγελαδοτροφία έχει οικονομική σημασία με τις σημερινές τάσεις της αγοράς Δραστηριότητα εντάσεως κεφαλαίου (87%), με υψηλές επενδύσεις σε μηχανικό και κτιριακό εξοπλισμό, μισθωμένη εργασία Επενδύσεις στην αγελαδοτροφία τόσα χρόνια μέσω: Σχέδια Βελτίωσης/Νέοι Γεωργοί, Επενδύσεις στη μεταποίηση, Αναπτυξιακός/Επενδυτικός Νόμος, Επιδοτήσεις

Προϋποθέσεις επιτυχίας… Απαλλαγή από illusions Σαφείς στόχοι (βραχύ- και μακροπρόθεσμοι) Λήψη αποφάσεων, με βάση τους στόχους και την πολιτική της επιχείρησης Σημείο αναφοράς για έλεγχο επίτευξης στόχων Παρακολούθηση πολλών θεωρητικών εκπαιδεύσεων Διαρκής ενημέρωση και πολλοί δίαυλοι πληροφόρησης Επικοινωνία με ερευνητές, ειδικούς του κλάδου, αλλά και άλλους κτηνοτρόφους

Προϋποθέσεις επιτυχίας… Συνεργασία με καταρτισμένους γεωτεχνικούς, λογιστή, οικονομολόγο, κτηνίατρο, ζωοτέχνη: ΟΛΟΙ έχουν να προσφέρουν Και όλοι πρέπει να πουλήσουν το προϊόν τους (μερικές φορές at all costs) Αναζήτηση αποτυχημένων και επιτυχημένων παραδειγμάτων Αναζήτηση πηγών / Εξασφάλιση χρηματοδότησης Εξασφάλιση εφοδίων και ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης Εξασφάλιση πώλησης προϊόντων – Διαρκής αναζήτηση Εμπορικές Πρακτικές (διασφάλιση έγκαιρων πληρωμών, συμβόλαια)

Κρίσιμα σημεία επιτυχίας Εξασφάλιση καλής ποιότητας εφοδίων και υπηρεσιών Ιδιοπαραγωγή ζωοτροφών (τελικά συμφέρει;) Αποφυγή αμφίβολων shortcuts (stick to the plan!) Διαρκής ενημέρωση (αγορά, τεχνικές, καινοτομίες, πολιτική, …) Τήρηση λεπτομερών δεδομένων Οικονομικά, αναπαραγωγικά, τεχνικά (ποσότητες) Ανάπτυξη και άλλων δεξιοτήτων – Αλλά ΔΕΝ είσαι ο Μαγκάιβερ! Σκοπός των κερδών και των επιδοτήσεων είναι να βελτιώσεις την επιχείρηση!!!!!! (όχι εισόδημα…) Οικογενειακή και προσωπική ισορροπία..... Συνεργατικό πνεύμα – Εμπιστοσύνη (όχι τυφλή) Η απογοήτευση είναι ΠΑΝΤΑ παροδική

Αναπάντητα (;) ερωτήματα Ποιος ο ρόλος της κρίσης; Ποια τα κίνητρα της ΚΑΠ; Μήπως φταίει η τεχνική στήριξη; Wannabe δημόσιοι υπάλληλοι; Ποιο το μέλλον της κτηνοτροφίας;

Αποτελέσματα της κρίσης  1 = διαφωνώ πολύ, 5 = συμφωνώ πολύ Μέσος όρος Σκοπεύω να συνεχίσω τη γαλακτοπαραγωγό αγελαδοτροφία 4,49 Μειώθηκε το εισόδημά μου 4,00 Θα κάνω επενδύσεις στην εκτροφή μου για να γίνει πιο επικερδής 3,78 Η γαλ/γος αγελαδοτροφία εξακολουθεί να είναι προσοδοφόρος 3,57 Η αγελαδοτροφία επηρεάστηκε περισσότερο από άλλους κλάδους 2,32 Έρχονται νέοι άνθρωποι στο επάγγελμα 2,05 Δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για τον κλάδο 1,95 Παρά τη μείωση του εισοδήματος υιοθετείται μια δυναμική-ενεργητική στάση: Προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση ΜΟΝΟΙ…

Στρατηγικές αντιμετώπισης της κρίσης και συμπεριφορά  1= διαφωνώ πολύ, 5 = συμφωνώ πολύ Μέσος όρος Συλλογική εμπορία γάλακτος μέσω Συνεταιρισμών στην Ελλάδα 2,94 Μείωση των κτηνιατρικών δαπανών 2,71 Θα δουλεύει περισσότερο η οικογένεια στην εκτροφή 2,68 Συλλογική εμπορία γάλακτος μέσω Συνεταιρισμών στο εξωτερικό 2,53 Θα βρω/επεκτείνω την εξωγεωργική απασχόληση 1,76 Μείωση του ζωικού κεφαλαίου 1,62 Μείωση της ποσότητας των ζωοτροφών – Αύξηση βόσκησης 1,59 Αλλαγή παραγωγικής κατεύθυνσης 1,44 Μείωση της ποιότητας των ζωοτροφών 1,26

Διοίκηση - Management Η διοίκηση μίας επιχείρησης συνεπάγεται πολλές ευθύνες Η διοίκηση θέτει τις βάσεις για την επιτυχία της επιχείρησης Οι άνθρωποι, τα μηχανήματα και οι διάφορες λεπτομέρειες της επιχείρησης χρειάζονται συντονισμό, εκπαίδευση και οργάνωση στο χώρο και το χρόνο (time and space management)

Διοίκηση - Management Η συμβολή της διευθυντικής εργασίας (management), την οποία παρέχει ο αρχηγός της εκμετάλλευσης έχει ιδιαίτερη επίδραση στο τελικό οικονομικό αποτέλεσμα Ο αρχηγός της εκμετάλλευσης πρέπει να διαθέτει τις γνώσεις και τις ικανότητες για να αντιλαμβάνεται και να αντιδρά στις μεταβολές του οικονομικού, πολιτικού και κοινωνικού πλαισίου στο οποίο λειτουργεί η εκμετάλλευση και να λαμβάνει τις σωστές αποφάσεις Παράδειγμα και γιατί ο Μηλιούδης παράγει περισσότερο από εμένα? Τι κάνει καλύτερα με την ίδια τεχνολογία στην ίδια περιοχή? Μπορώ να μετρήσω τη διαχειριστική ικανότητα του παραγωγού? Ναι, μπορώ , όπως μπορώ και να μετρήσω και τους παράγονατες που επηρεάζουν αυτό το επίπεδο…Κι επίσης, έχει βελτιωθεί ο έλληνας αγελαδοτρόφος?

Μήπως άλλαξαν τα πράγματα; Μέτρηση αποτελεσματικότητας σε εκμ/σεις 2008 και 2018 Αποτελεσματικότητα 2008: 68% (17/165 εκμ/σεις, 10,3%) Αποτελεσματικότητα 2018: 87% (16/47 εκμ/σεις, 34%) Αύξηση παραγωγής/εισοδήματος κατά 13%...

Σύνθεση Ακαθάριστου Εισοδήματος Αναποτελεσματικές (ΤΕ = 80,3%) Αποτελεσματικές (ΤΕ = 100%) I. Αριθμός Αγελάδων 142 144 II. Απόδοση χλγ/αγελ. 7.678 8.545 III. Ακαθ. Εισόδημα   Γάλα Αξία € (% συμβολή στην ΑΠ) 3.366 (86,8%) 3.709 (87,3%) Μόσχοι πωλήσεις/ζώντα € (%) 62 (1,6%) 66 (1,6%) Αγελάδες πωλήσεις/κρέας € (%) 230 (5,9%) 286 (6,7%) Επιδοτήσεις € (%) 217 (5,6%) 189 (4,4%) Σύνολο € (μέση εκμετάλλευση) 551.388 610.237 Ακαθ. εισόδημα (€/αγελάδα) 3.875 € 4.250 €

Δαπάνες παραγωγής/αγελάδα Δαπάνες Παραγωγής Δαπάνες παραγωγής/αγελάδα Αναποτελεσματικές Αποτελεσματικές I. Εδάφους € (%) 123 (3,1%) 107 (3,2%) II. Εργασίας € (%) 307 (7,8%) 264 (7,8%) III. Αγοραζόμενες Ζωοτροφές € (%) 1827 (46,0%) 1628 (48,2%) IV. Μεταβλητού Κεφαλαίου € (%) 815 (20,5%) 615 (18,2%) V. Σταθερού Κεφαλαίου € (%) 895 (22,6%) 765 (22,6%) ΣΥΝΟΛΟ 3.967 € 3.381 € Κόστος παραγωγής (€/χλγ) 0,447 0,342

Οικονομικά αποτελέσματα Οικονομικά αποτελέσματα (€/αγελάδα) Αναποτελεσματικές Αποτελεσματικές Ακαθάριστο Εισόδημα 3875 4250 Μεταβλητές Δαπάνες 2642 2244 Ακαθάριστο Κέρδος 1233 2006 Σταθερό Κόστος 1326 1137 Κέρδος ή Ζημία -91 869 Υψηλότερες μετ. δαπάνες (ζωοτροφές), αλλά χαμηλότερες αποδόσεις: Αλόγιστη χρήση ζωοτροφών, χαμηλής παρ ικανότητας ζωικό κεφάλαιο; Υψηλότερο σταθερό κεφάλαιο ανά αγελάδα: Αχρείαστες, υψηλές επενδύσεις ή νέες επενδύσεις που θα αποδώσουν αργότερα;

Έξω από την πόρτα του παραγωγού - Εμπορικές Πρακτικές Ανεπαρκείς μηχανισμοί μετακύλισης τιμών στις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων Έλλειψη διαφάνειας στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων αναφορικά με το σχηματισμό των τιμών σε όλα τα στάδια αυτής (κατανομή προστιθέμενης αξίας) Το άνοιγμα ψαλίδας τιμών παραγωγού/καταναλωτή προκαλεί κοινωνική αδικία? Αυξημένη μεταβλητότητα των τιμών «Αδύναμη» η θέση του παραγωγού Επικράτηση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών

Αθέμιτες εμπορικές πρακτικές Καθυστέρηση στις πληρωμές του αγοραστή προς τον παραγωγό πολλές μέρες από την ημερομηνία παράδοσης του προϊόντος (και από το super market) Άρνηση αποδοχής γραπτού συμβολαίου ή μονομερείς αλλαγές στα συμβόλαια (από τον αγοραστή) με αναδρομική μάλιστα ισχύ Μετακύλιση του κόστους του εμπόρου (πχ διαφήμιση, απώλειες) στον παραγωγό, στη βιομηχανία και μονομερής μείωση τιμών για αύξηση πωλήσεων (προσφορές) Εμπόδια εισόδου στην αγορά άλλων βιομηχανιών και παραγωγών Αποτελούν κοινό πρόβλημα για όλους τους τομείς της οικονομίας Στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων Επηρεάζουν τον παραγωγό  Απώλεια κερδών, υψηλότερο κόστος παραγωγής, δυσχέρειες στον προγραμματισμό της παραγωγής, υπερπαραγωγή προϊόντων και σπατάλη τροφίμων Αντίστοιχα περιορίζουν και τις επιλογές των καταναλωτών

Πολιτικές για διαφάνεια στην αλυσίδα αξίας Ενίσχυση της διαφάνειας της αγοράς (έλλειψη/ασυμμετρία πληροφόρησης – ΑΡΤΕΜΙΣ, ΕΛΓΟ-Δήμητρα) Ενίσχυση της Διαχείρισης Κινδύνου στην παραγωγή (αστάθεια τιμών/εισοδημάτων – εργαλεία σε πρωτόγονη μορφή, ΕΛΓΑ) Η πάταξη του φαινομένου των Αθ.Ε.Π. με τη δημιουργία νομοθετικού πλαισίου υπό την ομπρέλα του Κανονισμού για την Κοινή Οργάνωση Αγοράς (Ν 4492/2017,εξόφληση παραγωγού σε 60 μέρες, 30% πρόστιμο * τιμολογίου) Η ενδυνάμωση της Συμβολαιακής Γεωργίας («Contractualization») MP: τα Κ-Μ μπορούν να κάνουν την υπογραφή συμβολαίου υποχρεωτική Διευκόλυνση της πρόσβασης των γεωργών σε χρηματοδότηση (αναπτυξιακός νόμος 4399/2016 ) Η Έκθεση της Taskforce καταγράφει επισήμως την ανισορροπία δυνάμεων μεταξύ των παικτών της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, αναγνωρίζει τους λόγους που συντηρούν την ανισορροπία και εισηγείται τρόπους μετριασμού του φαινομένου

Συμπεράσματα – Προτάσεις - Προοπτικές «Καλές πρακτικές» - Προσαρμοστικότητα που οφείλεται σε Επιχειρηματική νοοτροπία / Σαφείς στόχους και έλεγχο Ουσιαστικά αξιολογημένες επενδύσεις Ενδιαφέρον για την τεχνολογία – Καινοτομία Δυναμισμό Βελτίωση της οικονομικής θέσης των εκμεταλλεύσεων Η επιμήκυνση της διάρκειας του φρέσκου γάλακτος είχε ωφέλεια? Σε συνάρτηση με το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον Βελτίωση του θεσμικού πλαισίου Συνεργασία με τις γαλακτοβιομηχανίες Βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας αξίας, διαφάνεια και ανάδειξη των αθέμιτων πρακτικών

Ευχαριστώ…