ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 1 Μάθημα: « Οικιακή οικονομία» Βυτινιώτης Γιάννης Πετρόπουλος Αντώνης Καρελλάς Αντώνης Giori Lamaj Χασιώτης Βαγγέλης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Τι δείχνουν οι έρευνες Ανάλυση θέματος Παιδική διατροφή και οικονομική κρίση Υπάρχουν θετικά στοιχεία της κρίσης όσον αφορά τη διατροφή? Συμβουλές για σωστή διαχείριση Βιβλιογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οικονομική κρίση, τα τελευταία χρόνια, έχει αλλάξει πολλές από τις συνήθειες μας, ανάμεσα στις οποίες και οι διατροφικές μας. Οι ώρες δουλειάς, οι οικονομικές απαιτήσεις, η αλλαγή στην ψυχολογία, η περιορισμένη αγοραστική ικανότητα μας είναι κάποιοι βασικοί παράγοντες που έχουν αλλάξει αυτά τα χρόνια της κρίσης. Άτομα που ανήκουν ειδικότερα σε χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα έχουν αναγκαστεί να καλύπτουν πλέον τις βασικές τους ανάγκες, μέσα στις οποίες είναι και οι διατροφικές, με ένα χαμηλότερο προϋπολογισμό και συνολικό κόστος και με επιλογές συχνά χαμηλότερες σε θρεπτική αξία.

ΤΙ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΟΙ ΕΡΕΥΝΕΣ Το 78% των νοικοκυριών αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στην κάλυψη αναγκών Το 68,4% των νοικοκυριών κάνει περικοπές στην κατανάλωση ειδών διατροφής Το 50% των νοικοκυριών διαθέτει μόνο το 2,2% του εισοδήματός του για τρόφιμα Το 88% των νοικοκυριών περιόρισε δαπάνες για εστιατόρια Το 13% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι το εισόδημά του δεν επαρκεί ούτε για την κάλυψη των αναγκαίων

ΤΙ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΟΙ ΕΡΕΥΝΕΣ Το 22,7% του φτωχού πληθυσμού δηλώνει ότι στερείται διατροφής Το 4,2% του μη φτωχού πληθυσμού δηλώνει ότι στερείται διατροφής (Έρευνα ΓΕΣΕΒΕΕ)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ Η οικονομική κρίση που επικρατεί αυτήν την εποχή φαίνεται να επηρεάζει πολλούς ανθρώπους παγκοσμίως, με όλες τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό σε διάφορους τομείς της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένης και της διατροφής τους. Εν μέσω οικονομικού αναβρασμού, πολλοί άνθρωποι, για να μειώσουν τα έξοδα από τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό, μειώνουν τα ποσά που ξοδεύουν στη διατροφή τους. Αυτό το γεγονός θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι θα επέφερε και απώλεια βάρους. Εντούτοις, τα ερευνητικά δεδομένα έρχονται να διαψεύσουν αυτήν την υπόθεση, αφού πληθώρα μελετών έχουν δείξει ότι η παχυσαρκία και οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες εμφανίζονται πιο συχνά σε κοινωνικές ομάδες χαμηλού εισοδήματος.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ Αυτό φαίνεται να συμβαίνει γιατί τα άτομα με χαμηλό εισόδημα συχνά επιλέγουν φτηνά τρόφιμα, που συγχρόνως όμως είναι και πιο ανθυγιεινά. Οι άνθρωποι προκειμένου να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες, καταφεύγουν σε τρόφιμα με υδατάνθρακες και λίπος και τροφές με υψηλή ενεργειακή αξία, παραβλέποντας την ποιότητα της τροφής, δηλαδή αγνοώντας το περιεχόμενο της τροφής σε βιταμίνες και σε θρεπτικά συστατικά, όπως π.χ. αυτά βρίσκονται στο ψάρι, τα δημητριακά ολικής, τα φρούτα και τα λαχανικά. Τα άτομα τα οποία είναι στρεσαρισμένα (κυρίως όταν το στρες προέρχεται από οικονομικούς λόγους) τείνουν να τρώνε περισσότερο και να κάνουν περισσότερες λανθασμένες διατροφικές επιλογές.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ To κόστος των τροφίμων αποτελεί πρωταρχικό καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή τους. Σήμερα το κόστος των τροφίμων, τα οποία είναι υψηλά σε λιπαρά, ζάχαρη και πλούσια σε θερμίδες, είναι μικρότερο σε σύγκριση με το κόστος των φρούτων, λαχανικών και δημητριακών. Αν και προσέχουμε πλέον περισσότερο τι και πόσο ψωνίζουμε και αποφεύγουμε το περιττό, συχνά επιλέγουμε το οικονομικότερο προϊόν, αφού η τιμή αποτελεί περισσότερο τη βασική αιτία επιλογής, εις βάρος συχνά ακόμα και της ίδιας της ποιότητας. Ομάδες ανθρώπων χαμηλότερου εισοδήματος έχουν μεγαλύτερη τάση προς την υιοθέτηση κακών διατροφικών επιλογών και συνηθειών.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ Βέβαια, αν και σε καιρό οικονομικής κρίσης θα περίμενε κανείς να αναφέρονται περισσότερα κρούσματα υποσιτισμού, οι διεθνείς έρευνες καταγράφουν το λεγόμενο «το παράδοξο της πείνας με παχυσαρκία» (the hunger-obesity paradox). Στις δυτικές κοινωνίες, όπως η Ελλάδα, η οικονομική ανέχεια σπάνια συνδέεται με υποθρεψία. Αντίθετα, έχει συχνότερα την εικόνα αύξησης του σωματικού βάρους και τελικά έξαρσης της παχυσαρκίας. Μελέτες μάλιστα αποδεικνύουν ότι όσο χαμηλότερο το εισόδημα τόσο πιο αυξημένο το μέσο σωματικό βάρος των ενηλίκων και καταδεικνύουν επίσης ότι το ποσοστό παχυσαρκίας των φτωχών είναι μεγαλύτερο, από αυτό των μη φτωχών.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ Δεδομένα από χώρες που βρέθηκαν σε οικονομική κρίση πριν από το 2000, δείχνουν ότι στις περιόδους αυτές οι διατροφικές επιλογές παύουν να είναι υγιεινές, αφού οι άνθρωποι καταφεύγουν σε αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων και σε τροφές χαμηλής ενεργειακής αξίας. Η διατροφή παύει να είναι ποιοτική, δεν ενισχύεται ο οργανισμός από βιταμίνες ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικές ουσίες και έτσι έχουμε αύξηση ασθενειών, ακόμη και του κοινού κρυολογήματος. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, όμως, δεν φαίνεται να αγγίζει τα ταχυφαγεία, καθώς ο πολίτης καταφεύγει στο εύκολο, πρόχειρο και γρήγορο φαγητό για οικονομία. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε μια περίοδο που οι περισσότερες επιχειρήσεις σημειώνουν μείωση στα έσοδά τους, τα εστιατόρια γρήγορου φαγητού όχι μόνο δεν παρατηρούν μείωση, αλλά παρουσιάζουν και αύξηση στις πωλήσεις τους

ΠΑΙΔΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 500.000 παιδιά στην Ελλάδα ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας Η κακή διατροφή στην παιδική ηλικία οδηγεί σε παχυσαρκία, καρδιοπάθειες και μεταβολικό σύνδρομο στο μέλλον Η κακή – χαμηλής ποιότητας διατροφή μιας ολόκληρης γενιάς παιδιών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα δεκαετίες αργότερα

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ? Επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι το 65% των Ελλήνων κάνουν αναγκαστικά μια στροφή στη Μεσογειακή διατροφή, λόγω της οικονομικής κρίσης και ότι 9 στους 10 καταναλωτές διαμορφώνουν νέες αγοραστικές συνήθειες, αγοράζοντας λιγότερα προϊόντα, ίσως τα πιο απαραίτητα, αποφεύγοντας υπερβολές. Τέλος, μια ακόμα αλλαγή προς το καλύτερο, όσο αφορά τις διατροφικές μας συνήθειες, αφορά την επιστροφή στο σπιτικό και πιο υγιεινά μαγειρεμένο φαγητό, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία υπάρχει μία αύξηση κατά 4% στο ποσοστό των καταναλωτών που δεν τρώνε κανένα απολύτως γεύμα εκτός σπιτιού και μία ταυτόχρονη μείωση κατά 7% στον αριθμό όσων τρώνε φαγητό έξω, λίγες φορές την εβδομάδα.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Δεν πάμε ποτέ πεινασμένοι για ψώνια Φτιάχνουμε λίστα με τα τρόφιμα που πραγματικά χρειαζόμαστε και δεν αγοράζουμε τίποτα περιττό. Προτιμούμε τα φρούτα και τα λαχανικά εποχής γιατί είναι πιο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά πιο οικονομικά Προκειμένου να μην αποκλείσουμε ένα φρέσκο τρόφιμο επειδή είναι ακριβό το αντικαθιστούμε με κατεψυγμένο, που είναι η αμέσως επόμενη καλύτερη επιλογή. Δεν βγάζουμε το ψάρι από τη διατροφή μας λόγω κόστους. Επιλέγουμε σαρδέλα ή γαύρο που είναι πλούσια σε καλά λιπαρά και οικονομικότερα από άλλα. Η αμέσως επόμενη καλύτερη επιλογή είναι το κατεψυγμένο ψάρι. Περιορίζουμε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε 1 φορά την εβδομάδα.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Μειώνουμε την κατανάλωση επεξεργασμένων βιομηχανοποιημένων τροφίμων (πατατάκια, γαριδάκια, σοκολάτες, αναψυκτικά) και βγαίνουμε σωματικά και οικονομικά κερδισμένοι Προγραμματίζουμε το μενού της εβδομάδας και εφοδιαζόμαστε μόνο με τα απαραίτητα υλικά για την παρασκευή του Δεν αγοράζουμε αναψυκτικά. Η τιμή τους είναι υψηλή και η θρεπτική αξία τους μηδενική Φροντίζουμε να καλλιεργούμε μόνοι μας ότι μπορούμε ακόμα και σε γλάστρες στο μπαλκόνι μας (έστω και τα μυρωδικά που χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα) Επιλέγουμε προϊόντα από τον τόπο μας για να ενισχύσουμε την τοπική οικονομία. Είμαστε τυχεροί γιατί ζούμε σε ένα νομό που παράγονται σχεδόν τα πάντα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ https://www.newsbeast.gr/health/arthro/596323/i-oikonomiki-krisi-epireazei-ti-diatrofi-mas https://www.maxmag.gr/soma-igia/pios-ipe-oti-ygiini-diatrofi-ke-ikonomia-den-pane-mazi/ http://www.iatronet.gr/diatrofi/swsti-diatrofi/article/17628/ygieini-diatrofi-enantia-kai-stin-oikonomiki-krisi.html http://thehealthlab.gr http://www.inclusivedemocracy.org/pd/is11/issue_11_diatrofh.htm

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://www.dietsecrets.gr/diatrofi_krisi.html https://www.nutritheories.gr/peri-diatrofis http://www.diatrofologia.gr/themata-diatrofis/10-simvoules-gia-ikonomia-sti-diatrofi https://proistoria.files.wordpress.com http://www.nutrinews.gr/oikonomia-ygieini-diatrofi-simeiwsate-x/ http://health.in.gr/nutrition/