Κοινωνική ανισότητα, φτώχεια και κοινωνική ένταξη στην ΕΕ Πρόβλημα κοινωνικής ασφάλειας εξαιτίας: εμπορευματοποίησης της ζωής στροφή του ανθρώπου στην ύλη παραγνώριση ανθρώπινων αξιών έντονη ιδιωτικοποίηση και η απορρύθμιση της κοινωνικής πολιτικής Μείωση της κοινωνικής δικαιοσύνης μείωση των δημοσίων δαπανών

Στοιχεί για την φτώχεια στην ΕΕ Άνιση κατανομή οικονομικής ισχύος και ευημερίας στην ΕΕ Η φτώχεια αφορά το 22,5% του πληθυσμού της ΕΕ (μέτρηση του 2017) η οποία σε απόλυτους αριθμούς είναι περίπου 113 εκατομμύρια άνθρωποι η οικονομική κρίση έχει επιδεινώσει το ποσοστό εντείνοντας την κατάσταση προς το χειρότερο. Τα διαφορετικά συστήματα μεταξύ των 28 ΚΜ παρουσιάζουν δυσανάλογες επιδόσεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητα αντιμετώπισης της φτώχειας με σημαντικές αποκλίσεις από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο Ιδιαίτερα μεγάλες εμφανίζονται οι διαφορές μεταξύ βόρειων και νότιων χωρών της ΕΕ με μέτρο σύγκρισης την κρατική κοινωνική προστασία και την αγοραστική δύναμη των κατοίκων.

Παράγοντες καταγραφής της φτώχειας οι μηχανισμοί αναδιανομής του εισοδήματος μέσω της κοινωνικής πολιτικής κάθε κράτους η αγοραστική δύναμη των πολιτών Με βάση αυτά τα 2 στοιχεία όπως καταγράφονται από την Eurostat υπάρχουν 4 κατηγορίες κρατών στην ΕΕ

Κατηγορίες κρατών Η πρώτη κατηγορία: χώρες με υψηλά ποσοστά φτώχειας και χαμηλή αγοραστική δύναμη συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Εδώ ανήκουν οι χώρες του νότου και οι πρώην ανατολικές χώρες Η δεύτερη κατηγορία: από χώρες με ποσοστά φτώχειας πάνω από το μέσο όρο αλλά με μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό, έστω και οριακά. Η Ισπανία και η Ιταλία ανήκουν εδώ, όπως επίσης η ΜΒ και η Ιρλανδία. Η Τρίτη κατηγορία: χώρες που το επίπεδο της φτώχειας είναι κάτω από το μέσο όρο, αλλά η αγοραστική τους δύναμη υστερεί και υπολείπεται του αντίστοιχου ευρωπαϊκού. Εδώ ανήκουν χώρες όπως η Μάλτα η Κύπρος, η Σλοβενία, η Τσεχία και η Ουγγαρία Η τέταρτη κατηγορία: συνδυάζει επίπεδα φτώχειας κάτω του μέσου όρου και αγοραστική δύναμη σημαντικά μεγαλύτερη του μέσου όρου, γεγονός που θεωρητικά τις κατατάσσει σε αυτές που θεωρούνται ότι έχουν αναπτυγμένα προγράμματα αντιμετώπισης της φτώχειας. Εδώ ανήκουν οι κεντρικές και βόρειες ευρωπαϊκές χώρες.

Μέτρα αντιμετώπισης από την ΕΕ η ΕΕ επικεντρώνεται σε κοινούς στόχους για όλα τα ΚΜ όπως η κοινωνική ένταξη και ο κοινωνικός αποκλεισμός (σε αυτά ανήκουν επίσης το έλλειμμα των κοινωνικών δικαιωμάτων και η φτώχεια). Συχνά η ένταξη σχετίζεται με πολιτικές αναδιανομής δηλ. με παρεμβάσεις εισοδηματικής στήριξης των ατόμων μέσω ενός ελάχιστου ορίου συνήθως χρηματικού.

Δυσκολίες εφαρμογής κοινών μέτρων στην ΕΕ ο καθορισμός του ορίου φτώχειας είναι διαφορετικός για κάθε χώρα λόγω: διαφορετικών οικονομικών και εμπορικών μεγεθών Διαφορετικής τεχνολογικής και χωρικής ανάπτυξης Ασκούμενων μορφών αναδιανεμητικών και λοιπών υποστηρικτικών πολιτικών Κυριαρχίας των εθνικών πολιτικών έναντι των ευρωπαϊκών οδηγιών Σοβαρής επεξεργασίας στοιχείων, καταγραφής και αξιολόγησης δεικτών Αδυναμία σύνδεση αλληλοσχετιζόμενων τομέων της ΚΠ για την φτώχεια (π.χ. οικογενειακή και εκπαιδευτική πολιτική)

Κοινές επιδιώξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο την διασφάλιση ελάχιστου ορίου αμοιβής αλλά και συνολικού εισοδήματος την διασφάλιση ενιαίων παροχών προστασίας της υγείας την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής ένταξης την προστασία των εργαζομένων, οι οποίοι αδυνατούν να εργαστούν παροδικά ή μόνιμα την διασφάλιση της κοινωνικής προστασίας όσον είναι εκτός εργασίας την προώθηση πολιτικών ισότητα ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, θρησκείας ή πολιτικών πεποιθήσεων

Εφαρμοζόμενες πολιτικές η ύπαρξη και διατήρηση εργασίας και μέσω αυτής η ύπαρξη κοινωνικής προστασίας για το εργαζόμενο άτομο η ενεργοποίηση του ίδιου του ατόμου με την κινητοποίησή του σε θέματα επανεκπαίδευσης και κατάρτισης στοχευμένα μέτρα προς συγκεκριμένες ευάλωτες ομάδες (π.χ. μονογενακές οικογένειες, ΑμΕΑ, μακροχρόνια άνεργους)

Στόχοι για την φτώχεια στον 21ο αιώνα Η ΕΕ προσπαθεί να προωθήσει την κοινωνική προστασία συνδυάζοντας την κοινωνική συνοχή με την οικονομική πρόοδο μέσω μιας στρατηγικής με 4 κατευθύνσεις: -Η πρώτη συνδέει την εργασία με το επαρκές εισόδημα. Η δεύτερη αναφέρεται στην διασφάλιση των συντάξεων και την βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων Η Τρίτη επισημαίνει την προώθηση της κοινωνικής ένταξης Η τέταρτη αναφέρεται στην προώθηση βιώσιμων και ποιοτικών υπηρεσιών υγείας

Εργαλεία υλοποίησης της στρατηγικής εισάγεται η ΑΜΣ ως τρόπος εφαρμογής, παρακολούθησης και προσπάθειας σύζευξης των ΚΠ των ΚΜ σε θέματα αποκλεισμού και ένταξης θεσπίζονται οι ετήσιες εκθέσεις προόδου, οι οποίες με την μελέτη μιας σειράς συμφωνημένων και κοινών για όλα τα ΚΜ δεικτών αποτυπώνουν την εφαρμογή και τις μεταβολές των εθνικών σχεδίων δράσης Οι δείκτες αυτοί είναι συνολικά 18 και μετρούν μεγέθη από 4 διαφορετικές κατηγορίες: το εισόδημα, την απασχόληση, την υγεία και την εκπαίδευση. Για να αποφευχθούν προβλήματα απόκλισης μεταξύ των ΚΜ συμφωνήθηκε επίσης η ύπαρξη κοινής μεθοδολογίας και συνθηκών εφαρμογής της έρευνας.

Στοχευμένα προγράμματα ενεργές πολιτικές απασχόλησης για την παραμονή όσο το δυνατό μεγαλύτερου μέρους ενεργού πληθυσμού σε καθεστώς εργασίας και ασφάλισης Μεταρρύθμιση συστημάτων συντάξεων Εθνικά ή δημόσια συστήματα υγείας και εκπαίδευσης Επικέντρωση σε νέους, άνεργους, γυναίκες, μετανάστες Εφαρμογή μέτρων ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και κοινωνικής προστασίας για χαμηλόμισθους Ψυχοκοινωνική στήριξη μέσω ποιοτικών υπηρεσιών συμβουλευτικής και καθοδήγησης

Στρατηγική της ΕΕ για το 2020 Πρόκειται για την προσπάθεια επανασχεδιασμού και διόρθωσης των δράσεων που δεν είχαν καλά αποτελέσματα - Λειτουργία του πλουραλιστικού μοντέλου με την συμμετοχή εκτός των κυβερνήσεων και όλων των άλλων φορέων που εμπλέκονται ή θα μπορούσαν να βοηθήσουν για την αντιμετώπιση της φτώχειας και του αποκλεισμού - Υποστήριξη και δημιουργία προγραμμάτων προώθησης της καινοτομίας και της εκπαίδευσης αλλά και ειδικών πληθυσμιακών ομάδων που θα μπορούσαν εν μέρει όπως π.χ. ΑμεΑ ή ολοκληρωτικά π.χ. μετανάστες να ενταχθούν στην αγορά εργασίας - Αξιολόγηση των υπαρχόντων συστημάτων πρόνοιας, φροντίδας υγείας και ασφάλισης για την διαπίστωση της βιωσιμότητάς τους και προώθηση των απαιτούμενων αλλαγών για την υποστήριξη και την λειτουργία τους.

Βιβλιογραφία Σκαμνάκης Χ.,2011, Κοινωνικές ανισότητες φτώχεια και η στρατηγική της κοινωνικής ένταξης της ΕΕ, σε: Σακελλαρόπουλο Θ., Η κοινωνική πολιτική της ΕΕ, Αθήνα, Εκδόσεις Διόνικος σελ. 303-343