ΑΝΤΙΫΠΕΡΤΑΣΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

ΥΠΕΡΤΑΣΗ Ως υπέρταση ορίζεται τιμή συστολικής αρτηριακής πίεσης (ΣΑΠ) ≥ 140 mmHg και/ή τιμή διαστολικής αρτηριακής πίεσης (ΔΑΠ) ≥ 90 mmHg. Διακρίνονται οι εξής κατηγορίες: 1) Ιδανική ΑΠ ΣΑΠ<120 και ΔΑΠ<80 2) Φυσιολογική ΑΠ ΣΑΠ =120-129 και/ή ΔΑΠ= 80-84 3) Υψηλή φυσιολογική ΑΠ ΣΑΠ= 130-139 και/ή ΔΑΠ=85-89 4) Υπέρταση σταδίου 1 ΣΑΠ= 140-159 και/ή ΔΑΠ= 90-99 5) Υπέρταση σταδίου 2 ΣΑΠ=160-179 και/ή ΔΑΠ= 100-109 6) Υπέρταση σταδίου 3 ΣΑΠ ≥ 180 και/ή ΔΑΠ≥ 110 7) Μεμονωμένη συστολική υπέρταση ΣΑΠ≥ 140 και ΔΑΠ< 90

ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΣΗ Ορίζεται ως η πτώση της ΣΑΠ≥ 20 mmHg ή της ΔΑΠ≥ 10 mmHg εντός 3 λεπτών από τη λήψη της όρθιας θέσης. Φαινόμενο συχνό σε ηλικιωμένα άτομα και διαβητικούς ασθενείς (απώλεια ομοιοστατικών μηχανισμών)

ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η επίπτωση της ΑΥ αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας. Στις μικρότερες ηλικίες είναι συχνότερη στους άνδρες, ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες είναι συχνότερη στις γυναίκες. Είναι η πιο κοινή και η πιο θανατηφόρα συστηματική πάθηση. Υπολογίζεται ότι ο ένας στους τρεις ενήλικες έχουν οριακή αρτηριακή πίεση ή εγκαθιδρυμένη αρτηριακή υπέρταση. Αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, καρδιακής ανεπάρκειας, αγγειακών περιφερικών και εγκεφαλικών επεισοδίων και χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας.

ΥΠΕΡΤΑΣΗ Όργανα στόχος: Καρδιά (υπερτροφία αριστερής κοιλίας, στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια) Εγκέφαλος (παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, μόνιμο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο) Νεφροί (νεφρική ανεπάρκεια, αύξηση κρεατινίνης ορού, πρωτεϊνουρία, μικρολευκωματουρία) Περιφερικά αγγεία (περιφερική αγγειοπάθεια, διαλείπουσα χωλότητα, στένωση-απόφραξη αρτηριών ενός ή περισσότερων άκρων, ανεύρυσμα αορτής ή περιφερικών αρτηριών) Οφθαλμοί (γενικευμένη ή εστιακή στένωση αρτηριών του βυθού, αιμορραγία ή εξιδρώματα, με ή χωρίς οίδημα της οπτικής θηλής)

ΥΠΕΡΤΑΣΗ Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος σχετίζεται ποσοτικά με τα επίπεδα της ΑΠ κα το στάδιο υπέρτασης, αλλά εξαρτάται και από την τυχόν συνύπαρξη άλλων νοσημάτων, βλαβών στα όργανα- στόχους και τη συνάθροιση άλλων παραγόντων κινδύνου. Η αναγνώριση και η ταυτόχρονη αντιμετώπιση των άλλων παραγόντων κινδύνου είναι ιδιαίτερα σημαντική στη στρατηγική της θεραπείας του υπερτασικού ασθενή. Επομένως, η απόφαση για την έναρξη θεραπείας εξαρτάται όχι μόνο από τα επίπεδα της ΑΠ, αλλά και από τη συνύπαρξη άλλων νοσημάτων, παραγόντων κινδύνου και βλαβών στα όργανα-στόχους.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 1) Επίπεδα συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης (στάδια 1-3) 2) Ηλικία: Άνδρες (> 55 ετών) και γυναίκες (>65 ετών) 3) Κάπνισμα 4) Ολική χοληστερόλη 5) Σακχαρώδης διαβήτης 6)Οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιοπάθειας 7)Βλάβες στα όργανα-στόχους

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 1) Μειωμένη HDL χοληστερόλη ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΔΥΣΜΕΝΩΣ ΤΗΝ ΠΡΟΓΝΩΣΗ 1) Μειωμένη HDL χοληστερόλη 2) Αυξημένη LDL χοληστερόλη 3) Μικρολευκωματουρία, ιδίως στους διαβητικούς 4) Παθολογική ανοχή γλυκόζης 5) Παχυσαρκία (κυρίως η κεντρικού τύπου) 6) Καθιστική ζωή/ Έλλειψη σωματικής άσκησης 7) Αυξημένο ολικό ινωδογόνο

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΟΝ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΙΝΔΥΝΟ 1) Αυξημένα επίπεδα ομοκυστεϊνης 2) Αυξημένα επίπεδα PAI-1 και D-Dimers 3) Αυξημένα επίπεδα Lp(a) 4) Αυξημένα τριγλυκερίδια 5) Αυξημένος αιματοκρίτης και/ή σίδηρος ορού 6) Αυξημένη hsCRP ή άλλοι δείκτες χρόνιας φλεγμονής 7) Ταχυκαρδία ηρεμίας, με φυσιολογική λειτουργία θυρεοειδούς 8) Κατάχρηση ή αποχή από αλκοόλ 9) Προσωπικότητα τύπου Α

ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ Ή ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Περίπου στο 95% των ενήλικων υπερτασικών ατόμων δεν ανευρίσκεται συγκεκριμένος αιτιολογικός παράγοντας για την ανάπτυξη υπέρτασης, οπότε η υπέρταση στα άτομα αυτά ορίζεται ως πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής (essential hypertension). Τα αίτια της ιδιοπαθούς ΑΥ παραμένουν άγνωστα. Η γενετική προδιάθεση έχει γίνει αποδεκτή, καθώς σημειώνεται περίπου 2 φορές υψηλότερη επίπτωση σε εκείνα τα άτομα που έχουν κάποιον στενό συγγενή με ΑΥ. Περιβαλλοντικοί παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν αυτή την επίπτωση είναι η παχυσαρκία κεντρικού τύπου, η ψυχική καταπόνηση (stress), η υψηλή πρόσληψη νατρίου και η κατάχρηση αλκοόλ (>30 ml αιθανόλης την ημέρα)

ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Είναι σπάνια. Οφείλεται σε συγκεκριμένα αίτια, τα συχνότερα από τα οποία είναι: 1) Νεφρική παρεγχυματική νόσος (πολυκυστική νόσος, νεφροπάθεια από αναλγητικά, πυελονεφρίτιδα, αγγειΊτιδα, διαβητική νεφροπάθεια) 2) Νεφραγγειακή υπέρταση (ινομυώδης δυσπλασία στους νεότερους ασθενείς, ιδίως στις γυναίκες, και αθηρωμάτωση στους ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας) 3) Υπερλειτουργία επινεφριδίων α) Φαιοχρωμοκύττωμα β) Σύνδρομο Cushing γ) Πρωτοπαθής αλδοστερονισμός 4) Ορμονικές διαταραχές (υπερπαραθυρεοειδισμός, υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, μεγαλακρία) 5) Στένωση ισθμού αορτής 6) Στρες-εγχείρηση-εγκαύματα 7) Νευρογενή αίτια (υπνική άπνοια, αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση, υπογλυκαιμία, κρίσεις πανικού) 8) Σπάνια γενετικά νοσήματα (σύνδρομο Liddle, σύνδρομο Gordon, σύνδρομο Geller) 9) Υπέρταση της κύησης 10) Φάρμακα

ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Διάφορα φάρμακα και άλλες ουσίες μπορεί να προκαλέσουν ικανή αύξηση της αρτηριακής πίεσης ώστε να εγείρουν την υπόνοια ύπαρξης δευτεροπαθούς υπέρτασης. Επομένως , είναι ιδιαίτερα σημαντικό να λαμβάνεται ένα ενδελεχές ιστορικό λήψης φαρμάκων και ουσιών στη διερεύνηση της δευτεροπαθούς υπέρτασης. Επίσης, φάρμακα όπως τα ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα) και τα γλυκοκορτικοειδή μπορεί να ανταγωνίζονται τη δράση των αντιϋπερτασικών φαρμάκων σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιϋπερτασική αγωγή και να συντελούν με αυτόν τον τρόπο στην αδυναμία καλής ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης στους ασθενείς αυτούς. Ανάμεσα στα φάρμακα που μπορεί να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση συγκαταλέγονται τα από του στόματος αντισυλληπτικά χάπια, ιδιαίτερα αυτά που περιέχουν οιστρογόνα. Μπορεί να προκαλέσουν υπέρταση στο 5% των γυναικών, η οποία συνήθως είναι ήπια, μπορεί όμως να είναι και σοβαρή.

ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Άλλα φάρμακα που μπορεί να οδηγήσουν σε δευτεροπαθή υπέρταση είναι 1) Διαιτητικά χάπια (φαινυλπροπανολαμίνη, σιβουτραμίνη) 2) Αποσυμφορητικά ρινός (φαινυλεφρίνη, ναφαζολίνη) 3) Αναβολικά στεροειδή 4) Ερυθροποιητίνη 5) ΜΣΑΦ 6) Κορτικοστεροειδή 7) Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (κυκλοσπορίνη Α, tacrolimus) 8) Φάρμακα με αντιαγγειογενετικές ιδιότητες που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του καρκίνου [αναστολείς του VEGF (π.χ. μπεβασιζουμάμπη) και αναστολείς της κινάσης της τυροσίνης (π.χ. σουνιτινίμπη)] 9) Διεγερτικά φάρμακα (αμφεταμίνη, κοκαΊνη, ecstasy). Τα φάρμακα αυτά προκαλούν ως επί το πλείστον οξεία παρά χρόνια αύξηση της πίεσης 10) Γλυκόρριζα

ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΗΣ ΜΠΛΟΥΖΑΣ White-coat hypertension Παρατηρείται αυξημένη ΑΠ κατά τη μέτρησή της στο ιατρείο σε επαναλαμβανόμενες επισκέψεις, ενώ οι τιμές της ΑΠ εκτός ιατρείου (π.χ. σε κατ’ οίκον μετρήσεις) είναι φυσιολογικές. Παράγοντες που αυξάνουν τη συχνότητα εμφάνισης υπέρτασης της λευκής μπλούζας είναι η ηλικία, το θήλυ φύλο και το μη- κάπνισμα.

ΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Masked hypertension H AΠ είναι φυσιολογική κατά τη μέτρηση στο ιατρείο και παθολογικά αυξημένη εκτός ιατρείου. Το αντίθετο της υπέρτασης της λευκής μπλούζας. Παράγοντες που ενδεχόμενα αυξάνουν την ΑΠ σε εξωνοσοκομειακό περιβάλλον είναι η νεότερη ηλικία, το άρρεν φύλο, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η φυσική δραστηριότητα, η επαγόμενη από την άσκηση υπέρταση, το άγχος, το επαγγελματικό stress, η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η νεφρική νόσος, το οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης

ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ Αλλαγή τρόπου ζωής Διακοπή καπνίσματος Μείωση σωματικού βάρους Αύξηση σωματικής δραστηριότητας Μείωση πρόσληψης άλατος (5-6 gr ημερησίως) Μείωση αλκοόλ (20-30 gr αιθανόλης στους άνδρες, 10-20 gr αιθανόλης στις γυναίκες) Αύξηση κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών με χαμηλά λιπαρά.