ΟΙ ΔΙΟΜΑΔΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Εισηγήτρια: Μαρία Μανωλίκα (maria.manolika@yahoo.gr)

Σχήμα 1.1: Δομή Μαθημάτων Διάλεξη Παραδείγματα Παρουσιάσεις Παρουσίαση άρθρων Συζήτηση Ερωτήσεις/ Απαντήσεις Παραδείγματα και ασκήσεις Εισαγωγή στο θεωρητικό μέρος Διάλεξη Παραδείγματα Παρουσιάσεις

Αξιολόγηση Μαθήματος Σύντομη γραπτή εξέταση Ερωτήσεις ανοιχτού/κλειστού τύπου Ερωτήσεις σύντομης απάντησης Εργασία Βιβλιογραφική επισκόπηση Συμπεράσματα Βιβλιογραφικές αναφορές Παρουσίαση άρθρων (+20%), Συμμετοχή (+10%) και Παρουσίαση σύντομης εργασίας (+20%).

Θεματικές Ενότητες Μέθοδοι έρευνας και δεοντολογία → 2η εβδομάδα Έλξη → 3η εβδομάδα Διομαδικές Σχέσεις → 4η εβδομάδα Ποιες μεθόδους έρευνας χρησιμοποιεί η κοινωνική ψυχολογία για τη μελέτη διομαδικών φαινομένων; Ποια είναι η φύση της έλξης; Ποιοι παράγοντες την επηρεάζουν; Πως η έλξη επηρεάζει τα διομαδικά φαινόμενα; Τι ορίζεται ως ομάδα; Για ποιο λόγο ανήκουν οι άνθρωποι σε ομάδες;

Θεματικές Ενότητες Ηγεσία και λήψη αποφάσεων → 5η εβδομάδα Ψυχανάλυση και ομάδες → 6η εβδομάδα Προκατάληψη και διάκριση → 7η εβδομάδα Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του χαρισματικού ηγέτη; Πως λαμβάνονται οι αποφάσεις σε μια ομάδα; Ποιοι είναι οι βασικοί μηχανισμοί άμυνας και πως λειτουργούν σε μια ομάδα; Πως ορίζεται η προκατάληψη και ποιες είναι οι επιπτώσεις της; Ποιες μορφές διακρίσεων υπάρχουν; Ποιες θεωρίες ερμηνεύουν την προκατάληψη;

Θεματικές Ενότητες Διομαδική συμπεριφορά → 8η εβδομάδα Παρακολούθηση ταινίας → 9η εβδομάδα Κοινωνική ψυχολογία ρατσισμού → 10η εβδομάδα Πως αλλάζει η συμπεριφορά του ατόμου στα πλαίσια μιας ομάδας; Ποιοι είναι οι τρόποι βελτίωσης των διομαδικών σχέσεων; Ποιες είναι οι νέες μορφές ρατσισμού που στηρίζονται σε προκαταλήψεις; Πως η κοινωνική ψυχολογία εξετάσει τα φαινόμενα του ρατσισμού;

Θεματικές Ενότητες Μ.Μ.Ε., στάσεις και προκατάληψη 11η εβδομάδα Θετική συμπεριφορά → 12η εβδομάδα Ανακεφαλαίωση/παρουσιάσεις εργασιών → 13η εβδομάδα Πως διαμορφώνονται και αλλάζουν οι στάσεις; Πως επιδρά το περιεχόμενο των M.M.E. στη διαμόρφωση, στην αλλαγή και στην αναπαραγωγή στερεοτύπων και προκαταλήψεων; Για ποιο λόγο οι άνθρωποι επιδεικνύουν θετικές κοινωνικές συμπεριφορές; Ανακεφαλαίωση, συζήτηση και εξαγωγή συμπερασμάτων. Παρουσίαση των εργασιών και ενημέρωση σχετικά με τις γραπτές εξετάσεις.

Κοινωνική Ψυχολογία και Μελέτη του Ρατσισμού: Εισαγωγή Ποιο είναι το αντικείμενο μελέτης της κοινωνικής ψυχολογίας; Πως ορίζεται ο ρατσισμός; Τα ατομικά χαρακτηριστικά ή το κοινωνικό πλαίσιο ερμηνεύουν καλύτερα τα φαινόμενα του ρατσισμού;

Κοινωνική Ψυχολογία: Εισαγωγή Πως ορίζεται η κοινωνική ψυχολογία; «Η επιστημονική διερεύνηση του πως οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές των ατόμων επηρεάζονται από την πραγματική, φανταστική ή υπαινισσόμενη παρουσία των άλλων» Allport (1954).

Κοινωνική Ψυχολογία: Εισαγωγή Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι: Εστιάζουν στην ανθρώπινη συμπεριφορά, καθώς αυτή μπορεί να παρατηρεί και να μετρηθεί. Μελετούν τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις, τις στάσεις και τους στόχους των ανθρώπων. Ασχολούνται με το πώς τα άτομα επηρεάζονται από άλλα άτομα που είναι φυσικά παρόντα, φανταστικά παρόντα ή υπονοείται η παρουσία τους. Χρησιμοποιούν την επιστημονική μέθοδο για να προτείνουν και να ελέγξουν θεωρίες.

Σχήμα 1.2: Κοινωνική Ψυχολογία και Κοντινοί Γείτονες

Τα Επίπεδα Ερμηνείας στην Κοινωνική Ψυχολογία Ένδο-ατομικό: ανάλυση ψυχολογικών διαδικασιών που αφορούν στην οργάνωση της εμπειρίας του κοινωνικού περιβάλλοντος εκ μέρους του ατόμου. Διατομικό: ανάλυση της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης σε προδιαγεγραμμένες κοινωνικές καταστάσεις. Διομαδικό: ανάλυση της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης σε συγκεκριμένες καταστάσεις λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική τοποθέτηση. Ιδεολογικό: ανάλυση της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης που λαμβάνει υπόψη τον ρόλο των κοινωνικών πεποιθήσεων και των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των ομάδων.

Κοινωνική Ψυχολογία Ρατσισμού: Εισαγωγή Από το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και μετά, ένα πλέγμα προβλημάτων, σχετικά με τις διομαδικές σχέσεις, αρχίζουν να απασχολούν τους κοινωνικούς ψυχολόγους. Οι κοινωνικές ψυχολογικές θεωρίες ωθούνται στα άκρα εξαιτίας: Του διωγμού των Εβραίων. Της περιθωριοποίησης των μαύρων στη Ν. Αφρική. Των συγκρούσεων στη Β. Ιρλανδία.

Ορίζοντας τον Ρατσισμό Τι είναι ο ρατσισμός; «Η διαδικασία περιθωριοποίησης, αποκλεισμού και διάκρισης ανθρώπων που ορίζονται ως διαφορετικοί είτε βάση του χρώματός του δέρματός τους, είτε βάση της εθνότητάς τους» Whetherell (2005).

Ορίζοντας τον Ρατσισμό Στη βάση του ρατσισμού βρίσκεται η διαδικασία αναπαράστασης ή νοηματοδότησης του άλλου (Miles, 1989). Αυτές οι αναπαραστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πράξεις: Βίας ή και Διάκρισης/δυσφήμησης.

Ορίζοντας τον Ρατσισμό Με ποιον τρόπο μπορούμε να κατανοήσουμε τη διαδικασία νοηματοδότησης του άλλου; Προκειμένου να κατανοήσουμε τις αναπαραστάσεις των άλλων ατόμων θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την ιστορία της συνάντησης μεταξύ διαφόρων ομάδων. Παράλληλα, θα πρέπει να εξετάσουμε τα πολιτισμικά πλαίσια, τις επικρατούσες πολιτικές και τις οικονομικές συνθήκες (Rattansi, 1995).

Σύντομη Ιστορία Ρατσισμού Κατά τον 16ο αιώνα αυξάνονται οι επαφές ανάμεσα στους Ευρωπαίους και στους μη Ευρωπαίους. Κατά το 18ο και 19ο αιώνα οι αντιλήψεις σχετικά με την κατωτερότητα των μαύρων εντείνονται. Κατά τον 19ο αιώνα εμφανίζονται επιστημονικές έννοιες όπως «φυλή» και «φυλετικός τύπος». Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα η πεποίθηση για την ύπαρξη «φυλετικών τύπων» φτάνει στο απόγειό της.

Ψυχολογικές Διεργασίες ή Κοινωνικό Πλαίσιο; Ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές που μελετούν φαινόμενα ρατσισμού είναι η σχέση ανάμεσα στα ατομικά χαρακτηριστικά και στο κοινωνικό πλαίσιο. Συνεπώς, οι διάφορες μελέτες μπορούν να τοποθετηθούν κατά μήκος ενός θεωρητικού συνεχούς. Στο ένα άκρο βρίσκονται τα ατομικά χαρακτηριστικά και στο άλλο άκρο το κοινωνικό πλαίσιο.

Ατομικά χαρακτηριστικά Σχήμα 1.3: Ένα Θεωρητικό Συνεχές Ατομικά χαρακτηριστικά Κοινωνικό πλαίσιο (βιολογικές και γνωστικές διεργασίες) (κοινωνική δόμηση των σκέψεων και αντιδράσεων)

ΟΙ ΔΙΟΜΑΔΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Εισηγήτρια: Μαρία Μανωλίκα (maria.manolika@yahoo.gr)