Σεμινάρια Προετοιμασίας Υποψηφίων Δικηγόρων 2018 B’ Εμπορικό Δίκαιο Εισηγητές: Ισαάκ Απ. Γεροντίδης, Δικηγόρος, ΜΔΕ Γεώργιος Χ. Πανίτσας, Δικηγόρος/Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής, Υπ. Δ.Ν. Δημήτριος Γ. Συνοδινός, Δικηγόρος, LLM, ΜΔΕ

Εμπορικό δίκαιο Ειδικό δίκαιο σε σχέση με το αστικό Εμπορικό δίκαιο και επιχειρηματική δραστηριότητα Πηγές του εμπορικού δικαίου Ο διεθνής χαρακτήρας του εμπορικού δικαίου Κλάδοι του εμπορικού δικαίου Η «δημοσιοποίηση» του εμπορικού δικαίου Εμπορικό δίκαιο και οικονομική επιστήμη Εμπορικό δίκαιο και σύγχρονη τεχνολογία Η τυποποίηση στο Εμπορικό δίκαιο

Εμπορική ιδιότητα Απόκτηση εμπορικής ιδιότητας. Ουσιαστικό και τυπικό σύστημα Εμπορικό κέρδος και εμπορικός κίνδυνος Απώλεια εμπορικής ιδιότητας Συνέπειες εμπορικής ιδιότητας Τεκμήριο εμπορικότητας

Εταιρίες Προσωπικές και κεφαλαιουχικές εταιρίες Βασικά χαρακτηριστικά προσωπικών εταιριών Βασικά χαρακτηριστικά κεφαλαιουχικών εταιριών Ζητήματα από το δίκαιο της ΟΕ Ζητήματα από το δίκαιο της ΑΕ Λοιπά ζητήματα

Βιομηχανική Ιδιοκτησία Διακριτικά γνωρίσματα (σήμα, διακριτικά γνωρίσματα του ουσιαστικού συστήματος) Τεχνικές επινοήσεις (ευρεσιτεχνία, υποδείγματα χρησιμότητας, άλλες τεχνικές επινοήσεις) Αισθητικές δημιουργίες (βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα) Αθέμιτος ανταγωνισμός

Αξιόγραφα Επιταγή Συναλλαγματική Λοιπά αξιόγραφα (γραμμάτιο σε διαταγή, ενεχυρόγραφα κ.α.) Βασικά χαρακτηριστικά Σημασία των αξιογράφων στην σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα

Λοιπά ζητήματα Πτώχευση Παραπτωχευτικές διαδικασίες Μεταφορές Δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού Χρηματοπιστωτικό δίκαιο

Πρακτικό 1 (Θέμα εξετάσεων 2015) Ο Α πώλησε στον Β στη Αθήνα στις 20-1-2014 ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο σε άριστη κατάσταση, αντί τιμήματος 4.000 ευρώ. Επειδή κατά τη σύναψη της σύμβασης και την παράδοση του αυτοκινήτου σε εκείνον, ο αγοραστής (Β) δεν είχε μετρητά να εξοφλήσει το τίμημα, συμφώνησαν αυτό να πιστωθεί για 3 μήνες. Συμφώνησαν λοιπόν ότι ο Β θα κατέβαλε στον Α το τίμημα στις 21-4-2014. Σε εξασφάλιση της απαίτησης του Α συμφωνήθηκε μεταξύ των προαναφερομένων να εκδοθεί, την ίδια ημέρα (20-1-2014) ισόποση συναλλαγματική πληρωτέα την 21-4- 2014, με αποδέκτη τον Β, που κατά τους όρους της συμφωνίας, θα παρέμενε στα χέρια του πωλητή (Α), ο οποίος είχε υποχρέωση, μόλις εξοφλείτο το τίμημα να την επιστρέψει στον αγοραστή (Β). Ο Α εξέδωσε στις 20-1-2014 τη συναλλαγματική, χωρίς, από παραδρομή, να σημειώσει επ’ αυτής τον τόπο της έκδοσής της, την αποδέχθηκε δε αυθημερόν ο Β. Ο τελευταίος όμως δεν κατέβαλε το τίμημα μέχρι τις 21-4-2014, όπως είχε συμβατική υποχρέωση.

Ερωτήσεις Η μη αναγραφή του τόπου έκδοσης της συναλλαγματικής επιδρά επί του κύρους της; Με ποιο τρόπο ο εκδότης Α μπορεί να ικανοποιήσει την αξίωσή του κατά του Β από το αξιόγραφο; Ποια ενέργεια προκρίνετε και γιατί; Ποιος είναι ο χρόνος παραγραφής της αξίωσης από τη συναλλαγματική κατά του Β; Μετά την παρέλευση άπρακτης της προθεσμίας αυτής, μπορεί ο Α να διεκδικήσει με άλλο τρόπο την ικανοποίηση της αξίωσής του από το αξιόγραφο και με βάση ποιές διατάξεις; Στην υποθετική περίπτωση που η συναλλαγματική́ μεταβιβαζόταν με οπισθογράφηση στον Γ, κατά ποίων θα είχε δικαίωμα να στραφεί ο τελευταίος, που είναι και κομιστής (Γ) και σε ποιο χρόνο θα υπέκυπτε σε παραγραφή η σχετική αξίωσή του;

Πρακτικό 2 (Θέμα εξετάσεων 2017) Ο Κ εκδίδει την 20η Μαρτίου 2017 σε διαταγή του Ε εμπόρου καυσίμων τραπεζική επιταγή για την αγορά ποσότητας πετρελαίου για τη θέρμανση της κατοικίας του. Κατά τη συμπλήρωση της επιταγής ο Κ παραλείπει να αναγράψει τον τόπο έκδοσής της, θέτει όμως στο χώρο της υπογραφής του τη σφραγίδα του, στην οποία αναφέρεται η διεύθυνση της κατοικίας του. Επίσης από προφανή παραδρομή αναγράφει στο ποσό της επιταγής ολογράφως το ποσό των δύο χιλιάδων τριακοσίων (2.300,00) ευρώ και αριθμητικά το ποσό των τριών χιλιάδων διακοσίων (3.200,00) ευρώ. Ο Ε μεταβιβάζει με οπισθογράφηση την επιταγή αυτή στον προμηθευτή του Π για προμήθεια καυσίμων. Ο Π εμφανίζει την επιταγή για πληρωμή στην πληρώτρια τράπεζα την 22-03-2017. Η επιταγή δεν πληρώνεται λόγω έλλειψης διαθεσίμων κεφαλαίων του εκδότη της Κ, γεγονός το οποίο βεβαιώνεται πάνω στο σώμα της επιταγής με δήλωση της πληρώτριας τράπεζας περί μη πληρωμής και σημείωση της ημέρας εμφάνισης. Την 26-09-2017 ο Π καταθέτει και επιδίδει στους Κ και Ε αγωγή από την επιταγή.

Ερωτήσεις Επιδρά στο κύρος της επιταγής η έλλειψη σημείωσης του τόπου έκδοσής της; Είναι έγκυρη η επιταγή, εφόσον το ποσό που αναγράφεται σ’ αυτή ολογράφως είναι διαφορετικό από εκείνο, που αναγράφεται αριθμητικά; Είναι εμπρόθεσμη η εμφάνιση της επιταγής προς πληρωμή από τον Π; Έχει υποκύψει σε παραγραφή η αξίωση του Π κατά των Κ και Ε από την επιταγή κατά τον χρόνο επίδοσης της αγωγής; Έχουν δικαίωμα ο Κ και ο Ε να αντιτάξουν κατά του Π ενστάσεις, οι οποίες στηρίζονται στις μεταξύ τους προσωπικές σχέσεις (του Κ με τον Ε); Θα ήταν ισχυρή η ανάκληση της επιταγής με δήλωση του εκδότη της κατά τον χρόνο εμφάνισής της προς πληρωμή από τον Π στην πληρώτρια τράπεζα; Εάν η επιταγή έφερε ημερομηνία έκδοσης μεταγενέστερη από την ημερομηνία της συμπλήρωσής της (μεταχρονολογημένη) θα έπρεπε να πληρωθεί από την πληρώτρια τράπεζα, εφόσον υπήρχαν επαρκή διαθέσιμα κεφάλαια, αν ο Π την εμφάνιζε για πληρωμή πριν από την ημερομηνία έκδοσης, η οποία αναγράφεται σ’ αυτήν;

Πρακτικό 3 Ο Α είναι ένας εκ των δύο εταίρων - συνδιαχειριστών της ομόρρυθμης εταιρίας Ο. Ο Β είναι ο έτερος εταίρος - συνδιαχειριστής. Ο Α λόγω της φιλικής σχέσης που έχει με τον Ε, και προκειμένου να τον διευκολύνει εξαιτίας των χρηματοδοτικών δυσκολιών που αντιμετώπιζε ο τελευταίος, αποδέχεται υπό την εταιρική επωνυμία συναλλαγματική ποσού 50.000 ευρώ, την οποία έχει εκδώσει ο Ε «σε διαταγή εμού του ιδίου» με τη ρήτρα «άνευ ευθύνης μου για πληρωμή», με ημερομηνία λήξης την 1/9/2018. Ο Ε οπισθογραφεί την συναλλαγματική στον Π, από τον οποίο είχε αγοράσει ένα μηχάνημα. Ο Π εν συνεχεία οπισθογραφεί τη συναλλαγματική στον Δ. Ο Δ αλλοιώνει το ποσό της συναλλαγματικής από 50.000 σε 60.000 και εν συνεχεία οπισθογραφεί την συναλλαγματική στον Σ. Ο Σ στις 3/9 απαιτεί την είσπραξη της συναλλαγματικής από την εταιρία Ο.

Ερωτήσεις Κατά ποιών μπορεί να στραφεί ο Σ; Πότε παραγράφονται οι αξιώσεις του Σ; Απαιτείται η τήρηση ορισμένων προϋποθέσεων προκειμένου να στραφεί κατά ορισμένων προσώπων εκ των παραπάνω; Ο Σ πετυχαίνει στις 30/11/2018 την έκδοση διαταγής πληρωμής κατά της εταιρίας Ο και κατά των Ε, Π και Δ. Με ποιο ένδικο βοήθημα δύνανται να αμυνθούν οι τελευταίοι; Η άσκηση του ενδίκου αυτού βοηθήματος αναστέλλει την εκτέλεση της διαταγής πληρωμής; Ο Σ μετά την επίδοση της διαταγής πληρωμής στην εταιρία Ο, και μετά την παρέλευση τριών εργασίμων ημερών, προβαίνει σε κατάσχεση εις χείρας τρίτου σε βάρος του Β σε προσωπικό λογαριασμό που διατηρεί ο τελευταίος στο πιστωτικό ίδρυμα Τ. Ο Β αντιτείνει, με ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ, ότι η κατάσχεση αυτή είναι άκυρη καθώς η διαταγή πληρωμής δεν είχε εκδοθεί σε βάρος του Β προσωπικά. Πώς αξιολογείτε τον ισχυρισμό αυτόν;

Ερωτήσεις H Ο προβάλλει τον ισχυρισμό ότι δεν ευθύνεται η εταιρία αλλά μόνον ο Α προσωπικά, καθώς σύμφωνα με το δημοσιευμένο καταστατικό της εταιρίας «οι διαχειριστές εκπροσωπούν την εταιρία από κοινού». Πώς αξιολογείτε τον ισχυρισμό αυτόν; Θα άλλαζε η απάντησή σας εάν ο όρος αυτός του καταστατικού είχε τεθεί σε τροποποίηση του τελευταίου που έλαβε χώρα στις 15/6/2018 και η οποία δεν είχε ακόμη υποβληθεί στις διατυπώσεις δημοσιότητας; Η Ο προβάλλει τον ισχυρισμό ότι η αποδοχή είναι εικονική καθώς δεν υφίσταται κάποια οφειλή της προς τον Ε. Πώς αξιολογείτε τον ισχυρισμό αυτόν; Η Ο προβάλει τον ισχυρισμό ότι λόγω της αλλοίωσης του ποσού της συναλλαγματικής, ευθύνεται απέναντι στον Σ μόνο για το ποσό των 50.000 και όχι για το ποσό των 60.000. Πώς αξιολογείτε τον ισχυρισμό αυτόν; Ο Ε προβάλει τον ισχυρισμό ότι δεν ευθύνεται καθώς στη συναλλαγματική είχε θέσει τον όρο «άνευ ευθύνης μου για πληρωμή». Πώς αξιολογείτε τον ισχυρισμό αυτόν; Ο Π προβάλει τον ισχυρισμό ότι δεν συντάχθηκε εμπρόθεσμα διαμαρτυρικό οπότε δεν ευθύνεται. Πώς αξιολογείτε τον ισχυρισμό αυτόν; Θα μπορούσε ο Ε να προβάλει βασίμως τον ισχυρισμό αυτόν; Θα μπορούσε η Ο να προβάλει βασίμως τον ισχυρισμό αυτόν;

Πρακτικό 4 Ο Ε πώλησε στην ανώνυμη εταιρεία ΧΧ ΑΕ εμπορεύματα αξίας 30.000,00 €, για την πληρωμή των οποίων η ΧΧ ΑΕ εξέδωσε σε διαταγή του και του παρέδωσε μια ισάξια τραπεζική επιταγή με ημερομηνία έκδοσης την ημερομηνία παράδοσης των εμπορευμάτων. Ο Ε 5 ημέρες αργότερα εμφάνισε την επιταγή στην πληρώτρια τράπεζα Τ, αλλά ο υπάλληλος της τράπεζας του γνωστοποίησε ότι ο λογαριασμός της ΧΧ ΑΕ στον οποίο σύρεται η επιταγή έχει μηδενικό υπόλοιπο και για το λόγο αυτό η επιταγή σφραγίστηκε ελλείψει επαρκών διαθεσίμων κεφαλαίων. Ο Ε 10 ημέρες μετά τη σφράγιση της επιταγής, παρουσιάζεται στο δικηγορικό σας γραφείο και σας εκθέτει τα συμβάντα, ζητώντας σας να προβείτε σε «όλες τις προβλεπόμενες νόμιμες ενέργειες» για να εισπράξει τις 30.000, 00 €.

Ερωτήσεις 1. Ποιες, κατά τη γνώμη σας, είναι «όλες οι προβλεπόμενες νόμιμες ενέργειες» στις οποίες πρέπει να προβείτε;   2. α] Με ποιες νομικές βάσεις μπορείτε να ζητήσετε από το Δικαστήριο την καταβολή του ποσού των 30.000,00 €; β] Ποια νομική βάση θα επιλέγατε αν ο Ε σας ζητούσε επιπλέον να αξιώσετε την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης που υπέστη, συνιστάμενη στην στενοχώρια του και την ταραχή του εκ του ότι δεν εισέπραξε τις 30.000,00 €; γ] Κατά ποιών προσώπων μπορείτε να ζητήσετε την έκδοση διαταγής πληρωμής και κατά ποιων προσώπων μπορείτε να ασκήσετε αγωγή; δ] Σε ποιο χρονικό διάστημα θα ζητούσατε την έκδοση διαταγής πληρωμής και σε ποιο θα ασκούσατε αγωγή, προκειμένου να μην κινδυνεύετε να αντιμετωπίσετε ένσταση παραγραφής; Ως προς την αγωγή, διαφοροποιείται η απάντησή σας αναλόγως της νομικής βάσης στην οποία θα στηριζόσασταν;

Ερωτήσεις 3. Αν ο Ε εμφανιζόταν στο γραφείο σας έναν μήνα μετά τη σφράγιση της επιταγής και εσείς επιλέγατε την ακριβώς επομένη ημέρα να ασκήσετε αγωγή με βάση τη σύμβαση πώλησης των εμπορευμάτων ζητώντας την καταβολή του τιμήματος των 30.000,00 €, η ΧΧ ΑΕ: α] θα μπορούσε να επιτύχει την απόρριψη της αγωγής, ισχυριζόμενη ότι εξόφλησε τον πελάτη σας με μόνη την έκδοση και την παράδοση της επιταγής, άρα «ουδέν οφείλει»; Αν ναι, τι θα έπρεπε να αποδείξει; β] θα μπορούσε να αντιτάξει ότι δεν είχατε δικαιώμα να αξιώσετε την πληρωμή του τιμήματος της πώλησης, αλλά μόνο την πληρωμή της επιταγής; γ] θα μπορούσε να επιτύχει την απόρριψη της αγωγής, ισχυριζόμενη ότι εξόφλησε τον πελάτη σας, αλλά δεν του ζήτησε το σώμα της επιταγής επειδή «δεν το θεώρησε αναγκαίο»; Αν ναι, τι θα έπρεπε να αποδείξει;   4. α] Υπάρχει δυνατότητα προσφυγής εκτός από την πολιτική, και στην ποινική δικαιοσύνη; β] Κατά τίνος και μέσα σε ποια προθεσμία; γ] Αν εν τω μεταξύ ο Ε είχε οπισθογραφήσει την επιταγή στο Ο, ο δε Ο ήταν εκείνος που εμφάνισε την επιταγή που σφραγίστηκε ελλείψει επαρκών διαθεσίμων κεφαλαίων, τότε θα μπορούσε ο Ε να προσφύγει στην ποινική δικαιοσύνη; Υπό ποιες προϋποθέσεις; 5. Αν πριν προβείτε σε οποιαδήποτε δικαστική ενέργεια η εταιρεία ΧΧ ΑΕ  κηρυσσόταν σε πτώχευση, τότε θα διαφοροποιούνταν η απάντησή σας στα παραπάνω ερωτήματα, δηλαδή θα άλλαζαν "όλες προβλεπόμενες οι νόμιμες ενέργειες"  που θα έπρεπε να πραγματοποιήσετε για την ικανοποίηση του εντολέα σας;

Πρακτικό 5 (Θέμα εξετάσεων 2018 Α’) 1. Ο Α εξέδωσε επιταγή 10.000 ευρώ υπέρ του Β. Ο Β οπισθογράφησε την επιταγή στον Γ. Ο Γ εμφάνισε εμπρόθεσμα την επιταγή στην πληρώτρια Τράπεζα. Η Τράπεζα δεν πλήρωσε εκτελώντας εντολή του εκδότη Α. Ο Γ άσκησε αγωγή κατά του Α και ζήτησε να υποχρεωθεί να του καταβάλει, λόγω της παράνομης συμπεριφοράς του, το ποσό της επιταγής νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής και να απαγγελθεί προσωπική κράτηση κατά του Α ως μέσο είσπραξης της απαίτησης. Ο εναγόμενος Α αντέτεινε ότι: α) ο Γ δεν έχει απαίτηση εναντίον του διότι η ποινική δίωξη για το αδίκημα της ακάλυπτης επιταγής έπαυσε οριστικά λόγω μη υποβολής έγκλησης από αυτόν σύμφωνα με το άρθρο 79 παρ. 5 ν. 5960/1933, β) το ποσόν της επιταγής αφορούσε τίμημα εμπορευμάτων που αγόρασε από τον Β και είχαν πραγματικά ελαττώματα. Αξιολογείστε αιτιολογημένα τη νομική βασιμότητα της αγωγής και τους ισχυρισμούς του εναγομένου Α. 2. Ο Α, ο οποίος εμπορεύεται καφέ, επιθυμεί να καταθέσει ως σήμα τη λέξη «ΝΑΝΑ». Σημειωτέον ότι υπάρχει προκατατεθειμένο το σήμα «ΝΑΝΑ» το οποίο έχει δηλωθεί για να διακρίνει γυναικεία καλλυντικά. Θα πρέπει, κατά την γνώμη σας, να γίνει δεκτή προς καταχώριση η κατατεθείσα ένδειξη;  

Πρακτικό 6 Ο Α διατηρεί κατάστημα εστίασης (Hamburger) στους Αμπελόκηπους με το διακριτικό τίτλο «Burger Fights» από το έτος 2015 και έχει κατοχυρώσει την ίδια φράση ως σήμα από το Σεπτέμβριο του 2015. Ο κατάλογος και η τζαμαρία του καταστήματος του Α απεικονίζουν δύο ηλικιωμένους κυρίους να μάχονται στο ρινγκ με έπαθλο ένα χάμπουργκερ ενώ όλοι οι εργαζόμενοι του καταστήματος φορούν μπλουζάκια εργασίας που αναγράφουν τη φράση «You got to fight for your bites» και επιπλέον, η χάρτινη συσκευασία των χάμπουργκερ έχει το σχήμα ενός γαντιού πυγμαχίας. Ο Β προτίθεται να ανοίξει κατάστημα εστίασης (Hamburger) στο Σύνταγμα και επιθυμεί επίσης να κατοχυρώσει τη φράση «Burger Fights» ως σήμα.  

Ερωτήσεις 1) Ποια πρέπει να είναι η απόφαση της αρμόδιας υπηρεσίας σημάτων στην περίπτωση που ο Β καταθέσει αίτηση κατοχύρωσης του ως άνω σήματος; 2) Στην περίπτωση που ο Β προτιμήσει τελικά να καταθέσει το σήμα «Burger bites», ποια θα πρέπει να είναι η απόφαση της αρμόδιας υπηρεσίας; 3) Μπορεί να αντιταχθεί ο Α στην απόφαση της αρμόδιας υπηρεσίας σημάτων στην περίπτωση που η τελευταία κάνει δεκτή την αίτηση του Β για την κατοχύρωση του σήματος «Burger bites» ή του σήματος «Burger Fights»; Με ποιο τρόπο; 4) Στην περίπτωση που οι προσπάθειες του Α ενώπιον της αρμόδιας υπηρεσίας σημάτων αποβούν άκαρπες, μπορεί να εναγάγει τον Β στα πολιτικά δικαστήρια; Αν ναι, ποιο θα πρέπει είναι το αντικείμενο της αγωγής του Α κατά του Β και τι πιστεύετε ότι θα πρέπει να αποφανθεί το δικαστήριο; 5) Στην περίπτωση που οι υπάλληλοι του καταστήματος του Β φορούν μπλουζάκια με την ίδια ακριβώς φράση με αυτή που αναγράφεται στα μπλουζάκια των υπαλλήλων του καταστήματος του Α, οι κατάλογοι και η τζαμαρία του καταστήματος του Β απεικονίζουν την ίδια ακριβώς εικόνα με αυτή του καταστήματος του Α και η χάρτινη συσκευασία των χάμπουργκερ έχει το ίδιο ακριβώς σχήμα με το σχήμα της συσκευασίας που χρησιμοποιεί για τα προϊόντα του ο Α, τι θα συμβουλεύατε τον Α ώστε να καταστεί πληρέστερη η αγωγή του κατά του Β στα πολιτικά δικαστήρια και για ποιο λόγο; 6) Στην περίπτωση που ο Α δεν είχε προβεί σε κατοχύρωση του σήματος «Βurger Fights», μπορεί να αντιταχθεί στη χρήση του σήματος αυτού από τον Β και αν ναι, με βάση ποιες διατάξεις και για ποιο λόγο;

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!