Ολοκαύτωμα Μονής Αρκαδίου
Σε απόσταση 23 χιλιομέτρων από το Ρέθυμνο στη Βορειοδυτική πλευρά του Ψηλορείτη και σε υψόμετρο 500 μέτρων από τη θάλασσα, βρίσκεται η ιστορική Μονή Αρκαδίου , το ιερότερο σύμβολο της Κρητικής λευτεριάς. Είναι κτισμένη σε οροπέδιο , εκεί που ενώνονται οι επαρχίες Ρεθύμνης , Αμαρίου και Μυλοποτάμου. Το Τοπίο συναρπάζει, γοητεύει και ξεκουράζει κάθε προσκυνητή , το οποίο και υποδέχεται καλοσυνάτα η Μονή . Για την ίδρυση του μοναστηριού , δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες. Η παράδοση λέει πως θεμελιώθηκε από τον Ηράκλειο και ανοικοδομήθηκε από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Αρκάδιο τον 5ο μ.Χ. αιώνα από τον οποίο πήρε και το όνομα του. Κατ' άλλη εκδοχή ιδρύθηκε από κάποιο Μοναχό Αρκάδιο και γι αυτό ονομάστηκε Μονή Αρκαδίου.
Από το Ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου οι επιζώντες ήταν μόνο τέσσερις Από το Ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου οι επιζώντες ήταν μόνο τέσσερις. Δύο από αυτούς , Ματίνα και Μαρίνα, θα προσπαθήσουν να μας βάλουν στο κλίμα εκείνης της εποχής.
44 5 Νοεμβρίου 1866 Ο ηγούμενος Γαβριήλ Μαρινάκης μας συγκέντρωσε όλους στη πλατεία του χωριού Μυλοποτάμου και μας ανακοίνωσε ότι πλησιάζει ο τουρκικός στρατός. Μας είπε ότι ο Πασάς δεν έχει σκοπό να δεχτεί τα αιτήματά μας για βελτίωση του φορολογικού συστήματος, σεβασμό της χριστιανικής θρησκείας, αναγνώριση του πληθυσμού να εκλέγει ελεύθερα τους δημογέροντές του και τη λήψη μέτρων για την οικονομική ανάπτυξη του νησιού. Έτσι την επομένη μαζευτήκαμε όλοι στην Μονή Αρκαδίου.
6 Νοεμβρίου 1866 Το πρωί ο ηγούμενος μας φώναξε να προσευχηθούμε στην εκκλησία και μας εξήγησε ότι βρισκόμασταν σε κρίσιμη κατάσταση. Το απόγευμα έφτασαν έξω από Μονή ο Πασάς μαζί με 15000 ταχτικό στρατό από διάφορες εθνικότητες όπως τούρκοι , αλβανοί, αιγύπτιοι και τουρκοκρητικοί, οι οποίοι συνοδεύονταν από 30 κανόνια. Κάποια στιγμή ο ηγούμενος Γαβριήλ βγήκε από την ασφάλεια της Μονής και πλησίασε τον Πασά. Μετά από τη σύντομη συνομιλία τους ο ηγούμενος αφού πέρασε τις πύλες της Μονής και τις κλείδωσε μας ανακοίνωσε ότι η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Χαρακτηριστικοί στίχοι μας περιγράφουν την κατάσταση που επικρατούσε:
"Γιουρούσι κάνει η Τουρκιά απάνω στα τειχειά του και μεταθέτουν τα θρονιά κι' ανοίγουν τα κελιά του ..."
Αρχή εχθροπραξιών Το πρωί της 8ης Νοεμβρίου ξεκίνησε η αιματηρή σύγκρουση. Σφαγή μεγάλη αρχινά, περίσσιο φωνοκλήσι. Ετούτ' η ώρα θ'ακουστεί σ'ανατολή και δύση. Και μέσα στον αναβρασμό, που ο χάρος εβρουχάτο, βροντή, σεισμός εγίνηκε κι ο κόσμος άνω κάτω. Φωτιά, καπνός και κτήρια, κορμιά κομματιασμένα, άντρες και γυναικόπαιδα στ'ανέφαλ'ανεβαίνα. Τρόχαλος έγινε η μονή κι εσείστ' ο Ψηλορείτης κι αντιλαλούνε τα βουνά κι απ' άκρ' ως ακρ' η Κρήτη.
Οι επικεφαλείς μας καθώς και όλων των αγωνιστών ήταν ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δημακόπουλος και φυσικά ο ηγούμενος Γαβριήλ. Μέσα στην Μονή βρισκόμασταν 966 ψυχές από τις οποίες 341 ήταν γυναικόπαιδα. Οι άντρες ήταν συνολικά 325 από τους οποίους 259 ήταν οπλισμένοι. Η παρακάτω εικόνα περιγράφει την σύγκρουση ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους. "Διακόσιοι πενήντα εννιά Κρήτες επολεμούσαν γέροι, γυναίκες και παιδιά φυσέκια κουβαλούσαν....."
Αιματηρή συνέχεια Τα τουρκικά κανόνια μας βομβάρδιζαν επί ώρες με σκοπό να κατεδαφίσουν τις πύλες της Μονής. Τελικά τα κατάφεραν. Όλοι τρέχαμε πανικόβλητοι να σωθούμε και εκείνη την στιγμή ο ηγούμενος μας πρόσταξε να μαζευτούμε στη μπαρουταποθήκη επειδή δεν είχαμε άλλη επιλογή. Καλύτερα να πεθάνουμε με ελεύθερη ψυχή παρά να ζήσουμε και να είμαστε αιχμάλωτοι. Όταν μαζευτήκαμε εμείς και όλος ο άμαχος πληθυσμός ανάψαμε ένα φως στην μπαρουταποθήκη και καθώς περιμέναμε όλα τα γυναικόπαιδα άρχισαν και έγραφαν τα ονόματά τους στους τοίχους ενθουσιασμό και με φόβο. Την ώρα που όλοι ήταν απασχολημένοι εμείς οι δυο ξεφύγαμε από την πίσω πόρτα . Οι τούρκοι είχαν πλησιάσει επικίνδυνα. Καθώς προσπαθούσαμε να απομακρυνθούμε από την Μονή μας περικύκλωσαν γύρω στους 10 Τούρκους. Μας έβαλαν στα άλογα τους και την στιγμή που απομακρυνθήκαμε ακούσαμε ένα μεγάλο «μπουμ» και όπως ήμασταν στα άλογα νιώσαμε την γη να τρέμει.
Χαρακτηριστική είναι η επιγραφή που διαβάζει ο ευλαβικός προσκυνητής του Αρκαδίου στη Μπαρουταποθήκη , η οποία δείχνει περίτρανα την αδούλωτη ψυχή του Κρητικού λαού. "Αυτή η φλόγα π' άναψε μέσα εδώ στη κρύπτη κι απάκρου σ' άκρο φώτισε τη δοξασμένη Κρήτη, ήτανε φλόγα του Θεού μέσα εις την οποία Κρήτες ολοκαυτώθηκαν για την Ελευθερία "
Μια λαϊκή μούσα τραγουδάει: "Σφαγή μεγάλη αρχινά, περίσσια φωνοκλήσι ετούτ' η ώρα θ'ακουστεί σ' Ανατολή και Δύση. Και μέσα στον αναβρασμό , που ο Χάρος εβρουχάτο βροντή, σεισμός εγίνηκε , κι ο κόσμος άνω - κάτω φωθιά, καπνός και κτήρια , κορμιά κομματιασμένα άντρες και γυναικόπαιδα στα νέφελα ανεβαίνουν. Τρόχαλος έγινε η Μονή κι' εσείστη ο Ψηλορείτης κι' αντιλαλούνε τα βουνά κι απ' άκρου ως άκρου η Κρήτη" Το Ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου παρομοιάζετε με τη πολιορκία του Μεσολογγίου.
Η σωτηρία Ευτυχώς η Ματίνα καθώς είναι από εύπορη οικογένεια αγόραζε ρούχα από όλο τον κόσμο οπότε ήταν λογικό να διαθέτει τούρκικα ενδύματα. Οι 10 τούρκοι που μας περικύκλωσαν θεώρησαν ότι ήμασταν τουρκάλες λόγω της ενδυμασίας μας κι έτσι δεν μας σκότωσαν. Τη στιγμή που φτάσαμε στο παλάτι τους είπαμε ότι εκεί κοντά στο παλάτι υπήρχαν κάποιοι έλληνες για να τους αποσπάσουμε την προσοχή για να μπορέσουμε να το σκάσουμε . Αυτοί γεμάτοι μανία τρέξανε να τους σκοτώσουν. Το σχέδια πέτυχε και έτσι εμείς ξεφύγαμε και σωθήκαμε.
Η εργασία συντάχθηκε από τις μαθήτριες της Γ1 τάξης του 1ου Γυμνασίου: Άννα – Μαρία Αμπάμπεϊ Στεφανία Κουρκουνάκη