ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤO Food and beverage department Γεώργιος Απλαδάς 19/04/2018

Υγιεινή χώρων παρασκευής τροφίμων Τα βασικά για την υγιεινή των χώρων παρασκευής των τροφίμων είναι: η καταλληλότητα των κτιριακών εγκαταστάσεων ο επαρκής εξοπλισμός η υγεία και ο σωστός χειρισμός των τροφίμων από το προσωπικό καθώς επίσης και ο συστηματικός έλεγχος για την καθαριότητα και την σωστή λειτουργία των εγκαταστάσεων.

Κτιριακές Εγκαταστάσεις Κτιριακές Εγκαταστάσεις   α) Ο καλός αερισμός, ο φωτισμός, η δυνατότητα εφοδιασμού με τις πρώτες ύλες, η δυνατότητα γρήγορης και ασφαλούς συλλογής των απορριμμάτων καθώς επίσης και η δυνατότητα για επαρκή αριθμό αποχωρητηρίων, νιπτήρων κ.λπ. όλα αυτά τα βασικά εξαρτώνται από την θέση των εγκαταστάσεων. Προδιαγραφές χώρου Για εστιατόρια που εξυπηρετούν μέχρι 50 άτομα συνίσταται να έχουν διαθέσιμο χώρο για την τραπεζαρία 1,30μ2 (μέτρο) ανά άτομο, ενώ για μεγαλύτερα εστιατόρια 1,1μ2 ανά άτομο. Η κουζίνα του εστιατορίου πρέπει να είναι περίπου το μισό του χώρου της τραπεζαρίας και να μην χρησιμοποιείτε ως πέρασμα για άλλους χώρους. β) Οι διάφορες συσκευές ή μηχανήματα πρέπει να είναι τοποθετημένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει η δυνατότητα καθαρισμού κάθε σημείου του πατώματος για να μην μαζεύονται υπολείμματα τροφών. γ) Βασική προϋπόθεση είναι η επάρκεια των χώρων για την ψύξη και αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στο σχεδιασμό. Σήμερα συνιστώνται οι εξής κατηγορίες ψυγείων: Κατάψυξη από -18οC έως -30οC για την συντήρηση των κατεψυγμένων Ψύξη από -5οC έως 0οC. Ψυγείο για γάλα, φρούτα, λαχανικά έως 10 οC. Ψυγείο για κρέας, κοτόπουλο από 0 οC έως 4 οC. δ) Οι χώροι αποχωρητηρίων πρέπει να είναι ανάλογοι με τον αριθμό των εργαζομένων και των πελατών και όχι μακριά από τους χώρους εργασίας. Βασικό επίσης είναι η χρησιμοποίηση ειδικών ρολλών, πετσετών ή απορροφητικών χαρίτων μιας χρήσης. Ακόμη συνίσταται η τοποθέτηση ποδολαβών τόσο στο αποχωρητήριο όσο και στους νιπτήρες ιδίως στα παρασκευαστήρια τροφίμων και στις βιομηχανίες. ε) Βασικής σημασίας για οποιονδήποτε χώρο παρασκευής και επεξεργασίας τροφίμων είναι να υπάρχει απόλυτα επαρκή αποχέτευση για αν μην λιμνάζουν τα νερά. Τα φρεάτια και οι σωλήνες αποχέτευσης να είναι εύκολα προσιτοί για επισκευή και ξεβούλωμα.

Συσκευές – Μηχανήματα Όσο πιο εύκολα και πιο απλά καθαρίζεται ένα μηχάνημα τόσο πιο βέβαιη και συνεχής θα είναι η διατήρησή σου στο επιθυμητό επίπεδο καθαριότητας. Τα μηχανήματα επεξεργασίας τροφίμων πρέπει πάντα να καθαρίζονται σχολαστικά και να απολυμαίνονται. Εάν έχουν κρύπτες, ραγισμένες επιφάνειες ή τμήματα μη εύκολα στον καθαρισμό τότε τα υπολείμματα τροφίμων που μένουν εκεί γίνονται εστίες μικροβίων. Επίσης βλάβες στα μηχανήματα επιτρέπουν είτε την είσοδο ξένων ουσιών στα τρόφιμα, είτε την διασπορά των τροφίμων στο περιβάλλον. Τα τραπέζια και οι πάγκοι εργασίας πρέπει να είναι απλά, χωρίς σκαλίσματα ώστε να είναι εύκολος ο καθαρισμός τους. Μεγάλη φροντίδα και καθαριότητα χρειάζονται οι πάγκοι κοπής κρέατος.  

Υγεία και Συμπεριφορά προσωπικού Ο ανθρώπινος παράγοντας παίζει το βασικότερο ρόλο για τον ορθό χειρισμό των τροφίμων και την σωστή συντήρησή τους στα μαγειρεία, το σερβίρισμα, ακόμη και για το σωστό χειρισμό των μηχανημάτων και των εγκαταστάσεων όσο τέλεια και αν είναι. Η ατομική υγιεινή για το κάθε άτομο που χειρίζεται τρόφιμα πρέπει να γίνει συνείδηση και τρόπος ζωής. Πιο κάτω αναφέρω μερικούς κανόνες για τον σωστό χειρισμό των τροφίμων: Τα ωμά τρόφιμα πρέπει να θεωρούνται μολυσμένα και να διαχωρίζονται στην αποθήκευση και τους χειρισμούς από τα ψημένα τρόφιμα και έτοιμα προς κατανάλωση. Όταν χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί το ίδιο μαχαίρι ή συσκευή για ωμά ή ψημένα τρόφιμα πρέπει να γίνεται επιμελής καθαρισμός. Όλα τα ευαίσθητα τρόφιμα πρέπει να συντηρούνται συνεχώς στην ψύξη. Μετά το ψήσιμο όλα τα τρόφιμα που δεν καταναλώνονται αμέσως πρέπει να ψύχονται γρήγορα. Τα ψημένα και έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με τα χέρια, έστω και πλυμένα. Όσο λιγότεροι χειρισμοί τόσο ασφαλέστερα γενικώς τα τρόφιμα. Σχολαστική καθαριότητα σ’ όλους τους χώρους παρασκευής τροφίμων. Απολύμανση εργαλείων και μηχανημάτων μετά το τέλος της εργασίας. Να χρησιμοποιείται επίσης απορροφητικό χαρτί μιας χρήσης, αλλιώς τα υφάσματα καθαρισμού πάγκων πρέπει να βράζονται καθημερινά.  

Πλύσιμο σκευών, πιάτων κλπ Μπορεί να γίνει με αυτόματη μηχανή ή με τα χέρια. Οι μηχανές πλυσίματος είναι αποτελεσματικές εφόσον ελέγχεται η θερμοκρασία πλυσίματος και εφοδιάζονται με την σωστή ποσότητα απορρυπαντικού. Το πλύσιμο στο χέρι είναι πιο αποτελεσματικό όταν γίνεται σε δύο λεκάνες. Στην αρχή απομακρύνονται όλα τα υπολείμματα τροφής, έπειτα στην πρώτη λεκάνη γίνεται το πλύσιμο με ζεστό νερό (45οC έως 50 οC) με ένα καλό απορρυπαντικό και στην δεύτερη γίνεται το ξέπλυμα με πιο ζεστό νερό (77 οC έως 82 οC).

Απορρίμματα Η ακατάλληλη τοποθέτηση των απορριμμάτων είναι πηγή κινδύνου για την υγεία. Οι κίνδυνοι της ακατάλληλης τοποθέτησης εκτός από την δυσάρεστη οσμή, είναι οι παρακάτω: Αν ο χώρος τον απορριμμάτων έχει λιμνάζοντα νερά, αυτά είναι κατάλληλα για την ανάπτυξη βρώμικων ζώων πχ ποντικών, αρουραίων, καθώς επίσης μυγών και κατσαρίδων. Ο ακατάλληλος αυτός χώρος είναι μια πηγή μόλυνσης των τροφών, των εργαλείων και των σκευών που χρησιμοποιούνται για την Παρασκευή των τροφίμων.  

ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Εξαιτίας της βιολογικής τους φύσης τα τρόφιμα είναι πιθανόν να συνοδεύονται από μικροοργανισμούς και παράγοντες ( ιούς, μικρόβια, βακτήρια). Πρόσθετα, επειδή οι τροφές περιέχουν πολλές θρεπτικές ουσίες, οι μικροοργανισμοί επιζούν και πολλαπλασιάζονται. Μερικοί μικροοργανισμοί έχουν ευεργετική επίδραση στην τροφή ή τον άνθρωπο που την καταναλώνει, ενώ άλλοι δεν έχουν καμία επίδραση. Υπάρχουν ωστόσο μερικοί μικροοργανισμοί που καταστρέφουν τις τροφές και ορισμένοι που ευθύνονται για τροφικές δηλητηριάσεις. Οι τροφικές δηλητηριάσεις συνήθως προκαλούνται τουλάχιστον σε ένα βαθμό από αμέλεια, ή άγνοια των ατόμων που ασχολούνται με την παραγωγή φαγητών. Το βέβαιο είναι ότι οι τροφικές δηλητηριάσεις δεν συμβαίνουν αναίτια . Γενικά μια τροφική δηλητηρίαση δεν είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας απλής παράλειψης στην υγιεινή, αλλά μιας σειράς λαθών. Οι μικροοργανισμοί πρέπει να εισχωρήσουν σε ευπαθή τρόφιμα, όπου κάτω από κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και χρονικών ορίων μπορούν να αναπτυχθούν και να καταστήσουν τα τρόφιμα επικίνδυνα για κατανάλωση.

ΠΗΓΕΣ ΜΟΛΥΝΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ   Ένα τρόφιμο υγιεινής στάθμης χαρακτηρίζεται: Από την απουσία νοσογόνων παραγόντων (μικρόβια, ιοί, παράσιτα). Από την απουσία μικροοργανισμών που μπορούν να προκαλέσουν τροφικές δηλητηριάσεις. Από την απουσία βλαβερών ουσιών (παρασιτοκτόνα, αντιβιοτικά, ορμόνες, απορρυπαντικά) Τα τρόφιμα είναι αγαθά ευάλωτα. Η φθορά και ο βαθμός αλλοίωσης ποικίλει από σε μέγεθος και σοβαρότητα. Με βάση τον χρόνο διάρκειας συντήρησης τους τα τρόφιμα τα διακρίνουμε σε: Πολύ ευάλωτα: από 1-7 ημέρες συντήρησης ( γάλα, κρέας, ψάρια, πουλερικά) Μέτρια ευάλωτα: μερικές εβδομάδες συντήρησης (αυγά, φρούτα, πατάτες) Μη ευάλωτα: μήνες συντήρησης ( όσπρια, ξηροί καρποί).

ΠΗΓΕΣ ΜΟΛΥΝΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ο βαθμός ευαισθησίας των τροφίμων υπαγορεύει και την συντήρησή τους με τις διάφορες μεθόδους, οι οποίες επιβραδύνουν περισσότερο ή λιγότερο την αλλοίωση. Τα αίτια φθοράς και αλλοίωσης των τροφίμων μπορεί να είναι: Διάφορα μικρόβια και ένζυμα που υπάρχουν στο ίδιο το τρόφιμο. Έντομα, τρωκτικά, παράσιτα και χημικές ουσίες. Υγρασία, θερμοκρασίες, φως, οξυγόνο, χρόνος.

Πηγές μόλυνσης και ρύπανσης των τροφίμων: Τα τρόφιμα στο στάδιο της επεξεργασίας τους στο εργαστήριο ή στους χώρους μαζικής παραγωγής φαγητών είναι δυνατόν να μολυνθούν από: Άλλα ακατέργαστα τρόφιμα (πρώτη ύλη) που συντηρούνται στον ίδιο χώρο. Το νερό που χρησιμοποιείται για το πλύσιμο. Τα εργαλεία, τα σκεύη, τον αέρα. Τα τρωκτικά και τα έντομα. Το προσωπικό παραγωγής Η μόλυνση των τροφίμων μπορεί να είναι αποτέλεσμα της επίδρασης ενός ή περισσότερων παραγόντων μαζί.

Για την διασφάλιση της υγιεινής πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα παρακάτω: Κατάσταση των πρώτων υλών. Κατάλληλοι χειρισμοί και αποθήκευση των τροφών πριν, κατά την διάρκεια και μετά το μαγείρεμα. Κατάλληλα συντήρηση των χώρων και του εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση, την προετοιμασία, το μαγείρεμα και την συντήρηση των τροφίμων. Προσωπική υγιεινή από την πλευρά των εργαζομένων.  

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΦΑΓΗΤΩΝ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΕΡΒΙΡΙΣΜΑ Απαιτείται αυστηρός έλεγχος της θερμοκρασίας που θα πρέπει να έχουν τα φαγητά που διατηρούνται ζεστά πριν από το σερβίρισμα. Η ενδεδειγμένη θερμοκρασία διατήρησης των φαγητών είναι 63 οC, κατά προτίμηση 70 οC. Αν η θερμοκρασία πέσει κάτω από αυτό το όριο πρέπει να ψυχθεί γρήγορα τουλάχιστον στους 5 οC. Ξαναζεσταμένα φαγητά τα οποία δεν καταναλώθηκαν αμέσως δεν πρέπει να επαναψύχονται.

ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ Στον χώρο της κουζίνας υπάρχει πάντα μεγάλος κίνδυνος πυρκαγιάς από τις διάφορες εστίες ή από κάποιο βραχυκύκλωμα. Για τον λόγο αυτό πρέπει να υπάρχουν σε διάφορα σημεία της κουζίνας πυροσβεστήρες καθώς και πυροσβεστικές φωλιές. Οι πυροσβεστήρες βρίσκονται στερεωμένοι πάνω στους τοίχους. Υπάρχουν δύο είδη πυροσβεστήρων: α) αφρού για πυρκαγιά που προήλθε από εύφλεκτα υλικά πχ λάδι κα β) σκόνης για πυρκαγιά που προκλήθηκε από βραχυκύκλωμα. Στο επάνω μέρος του πυροσβεστήρα υπάρχει η ασφάλεια την οποία αφαιρούμε και εν συνεχεία στρέφουμε τον πυροσβεστήρα στην εστία της φωτιάς πατώντας την σκανδάλη λειτουργίας. Ταυτόχρονα απομακρύνουμε από την εστία ή τις εστίες τα εύφλεκτα είδη και κατεβάζουμε τον διακόπτη παροχής ρεύματος. Κάθε πυροσβεστική φωλιά αποτελείται από ένα σωλήνα ο οποίος συνδέεται με διακόπτη παροχής νερού που βρίσκεται υπό πίεση και καταλήγει σ’ ένα κωνικό ακροσωλήνα. Ανοίγουμε τον διακόπτη παροχής του νερού και τον στρέφουμε επάνω στις εστίες της φωτιάς. Όταν η φωτιά έχει προξενηθεί από βραχυκύκλωμα πριν κάνουμε την παραπάνω κίνηση κατεβάζουμε τον διακόπτη παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Το ανθρώπινο σώμα είναι «καλός αγωγός» του ηλεκτρικού ρεύματος και λέμε ότι ένα σώμα είναι καλός αγωγός όταν το σώμα (είδος ή υλικό) επιτρέπει στο ρεύμα να περνάει μέσα από αυτό. Αντίθετα με τα σώματα που ονομάζονται καλοί αγωγοί υπάρχουν και εκείνα που ονομάζονται «κακοί αγωγοί» γιατί δεν επιτρέπουν στο ρεύμα να περνάει μέσα από αυτό. Αν το περίβλημα μιας συσκευής έλθει σε επαφή με κάποιο ηλεκτροφόρο καλώδιο, τότε γίνεται επικίνδυνη. Γι’ αυτό γειώνουμε τις συσκευές για την προστασία μας. Αν σε μια γειωμένη συσκευή προκληθεί βλάβη στη μόνωση και προκληθεί βραχυκύκλωμα τότε καίγεται η ασφάλεια και διακόπτεται το ηλεκτρικό ρεύμα. Αν παρόλα αυτά κάποιος πάθει ηλεκτροπληξία πρέπει να διακόψουμε την τάση κατεβάζοντας τον διακόπτη της εγκατάστασης. Εάν δεν είναι κοντά ο γενικός διακόπτης, απομακρύνουμε το άτομο με ένα αντικείμενο που είναι κακός αγωγός του ηλεκτρικού ρεύματος και προσέχουμε να μην πάθουμε και εμείς ηλεκτροπληξία. Στην συνέχεια πρέπει να αρχίσουμε στο άτομα τεχνητές αναπνοές και ταυτόχρονα καλούμε τον γιατρό. Τελευταία κυκλοφορεί στο εμπόριο μια αυτόματη ασφάλεια ρεύματος που μόλις παρουσιαστεί διαρροή ηλεκτρικού ρεύματος ενεργεί σαν διακόπτης.  

ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΑ – ΜΥΟΚΤΟΝΑ ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΑ – ΜΥΟΚΤΟΝΑ   Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων μπορούν να απευθύνονται στην αρμόδια υγειονομική υπηρεσία και αν ζητούν οδηγίες για την οργάνωση και την εκτέλεση των παραπάνω εργασιών σε συνεργασία με υπεύθυνους επιστήμονες οι οποίοι αναλαμβάνουν με ιδιωτική πρωτοβουλία τις εργασίες αυτές. Οι παρακάτω εφαρμογές πρέπει να πραγματοποιούνται ως εξής: Με την αποκλειστική επίβλεψη και ευθύνη του υπεύθυνου επιστήμονα . επίσης πρέπει το συνεργείο να είναι έμπειρο και εξειδικευμένο. Παροχή πιστοποιητικού της εταιρίας στην επιχείρηση για την σωστή εκτέλεση των εργασιών. Όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι εγκεκριμένα από το Υπουργείο Γεωργίας. Επίσης αποσυσκευάζονται πάντα μέσα στην επιχείρηση που πραγματοποιούνται οι εργασίες, έτσι ώστε να υπάρχουν τα χαρακτηριστικά και η σύνθεση του αντίστοιχου σκευάσματος και έτσι να δίνεται η δυνατότητα στον υπεύθυνο της επιχείρησης να ελέγξει το σκεύασμα. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ιδιοσκευάσματα σε μορφή σκόνης και να τοποθετούνται κυρίως σε χώρους όπως εστιατόρια, παιδικούς σταθμούς, σχολεία, νοσοκομεία κ.α. Τα δολώματα για τα ποντίκια πρέπει να τοποθετούνται σε μη εμφανή σημεία για να μην δημιουργηθεί κάποιο ατύχημα. Οι υπεύθυνοι της επιχείρησης πρέπει να ελέγχουν τους δολωματικούς σταθμούς, ή να επισημαίνουν συγκεκριμένα σημεία, όπου με βάση την εμπειρία τους στα συγκεκριμένα αυτά σημεία υπάρχει πρόβλημα. Μετά τις εργασίες γίνεται απαραίτητα αερισμός.

ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΙΑ Η εντομοκτονία γίνεται με ψεκαστήρες υψηλής πίεσης και με σκευάσματα εγκεκριμένα από το Υπουργείο Γεωργίας. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται κατά την εντομοκτονία. Οι εργασίες αυτές γίνονται ως εξής: Ψεκασμός κάτω χαμηλά σε επιφάνειες (γωνίες, πρεβάζια, σιφώνια). Απαγορεύεται να γίνεται αεροψεκασμός σε τοίχους, ταβάνια κ.α. Σκεύη, ερμάρια, πάγκοι σκεπάζονται και τα τρόφιμα τοποθετούνται στα ντουλάπια ή στο ψυγείο. Μετά τις εργασίες πρέπει απαραίτητα να γίνεται καλός καθαρισμός – αερισμός.

ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Να πλένεις τα χέρια σου συχνά πριν αγγίξεις τα τρόφιμα, ή μετά από επαφή με ωμά τρόφιμα (κρέας βρώμικο, χόρτα κλπ) και απαραίτητα μετά από κάθε επίσκεψη σε WC. Κόψε τα νύχια σου και μην φοράς δαχτυλίδια κ.α. όταν χειρίζεσαι τρόφιμα. Μην πιάνεις με τα χέρια σου τα τρόφιμα παρά μόνον όταν είναι απολύτως απαραίτητο. Όσο λιγότερο έρχονται τα τρόφιμα σε επαφή με ανθρώπινα χέρια τόσο ασφαλέστερα είναι. Μην χειρίζεσαι τρόφιμα αν έχεις τραύματα ή πληγές με πύο. Μικρά τραύματα από κόψιμο ή εγκαύματα πρέπει να καλύπτονται καλά με αδιάβροχο επίδεσμο (ειδικό λευκοπλάστη). Επίσης όταν είσαι άρρωστος ή έχεις εντερικά. Να διατηρείς τα τρόφιμα πάντοτε κα συνεχώς σε ψυγείο, ιδίως τα μαγειρεμένα κρέατα, κρεατόσουπες, γλυκίσματα με κρέμες κλπ. Να μαγειρεύεις τα τρόφιμα καλά (σε μεγάλη θερμοκρασία και αρκετό χρόνο) ιδίως αυτά που μπορεί να έχουν μικρόβια τροφικών δηλητηριάσεων πχ κρέας, κοτόπουλο, αυγά χήνας – πάπιας κλπ. Μετά το μαγείρεμα να φροντίζεις να καταναλώνονται ή να κρυώνουν γρήγορα και να διατηρούνται στο ψυγείο. Προστατεύεται τα τρόφιμα από μύγες και έντομα. Καθάριζε και πλένε με καλό απορρυπαντικό και με σχεδόν βραστό νερό ή και με απολυμαντικό σκεύη, δίσκους, μαχαίρια κλπ. Βράσε ή αποστείρωνε τις πετσέτες και τα υφάσματα που χρησιμοποιείς στην κουζίνα για το σκούπισμα ή να έχεις απορροφητικό χαρτί μιας χρήσεως. Μην αφήνεις υπολείμματα τροφών στους πάγκους, την τραπεζαρία, μηχανήματα κοπής ή επεξεργασίας. Μετά τη χρησιμοποίησή τους καλό πλύσιμο και απολύμανση. Να χρησιμοποιείς διαφορετικές θέσεις, δίσκους, μαχαίρια ή σπάτουλες για ωμά και άλλες θέσεις για μαγειρεμένα τρόφιμα που θα καταναλωθούν χωρίς ψήσιμο. Μετά τα ωμά πλένε τα χέρια σου για να χειριστείς τα έτοιμα ψημένα. Φρόντιζε να φοράς πάντοτε καθαρές ποδιές, σκούφους ή μπλούζες. Το πλύσιμό τους πρέπει να γίνεται με βραστό νερό ή καλύτερα να βράζονται.

Εγχειρίδιο ασφαλείας εργαζομένων: Πολλά είδη εξοπλισμού και δραστηριοτήτων στους χώρους μαζικής παραγωγής εμπερικλείουν κίνδυνο ατυχημάτων. Αυτά πρέπει να εντοπίζονται και να ελέγχονται. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται: Στη χρήση μηχανημάτων κοπής κρεάτων, κιμά, αλλαντικών κ.α. Στη χρήση μηχανημάτων ψησίματος (φριτούρες, εστίες, φούρνος, ανατρεπόμενα τηγάνια κ.α.). Επίσης, ορισμένες δραστηριότητες απαιτούν μεγάλη προσοχή: Η χρήση μαχαιριών, μπαλτάδων και άλλων κοφτερών εργαλείων. Η επαφή με ζεστά αντικείμενα. Η μεταφορά ζεστών φαγητών και συσκευών. Η μετακίνηση αντικειμένων μεγάλου βάρους.

Κατάλογος ελέγχου υγιεινής των εργαζομένων στις επισιτιστικές επιχειρήσεις. Είναι τα μαλλιά σου καθαρά Είναι το κεφάλι σου κατάλληλα καλυμμένο Έχεις κάνει μπάνιο ή ντους πριν έρθεις στην εργασία Είναι η στολή σου καθαρή Είσαι υγιής Τυχόν εγκαύματα, κοψίματα, γδαρσίματα κλπ είναι καλυμμένα Είναι τα χέρια σου καθαρά Έπλυνες τα χέρια σου μετά που χρησιμοποίησες τελευταία φορά την τουαλέτα Είναι τα νύχια σου καθαρά, κομμένα Αν είσαι καπνιστής, άφησες τα τσιγάρα σου έξω από το χώρο παραγωγής και σερβιρίσματος φαγητών