1o Δημοτικό Σχολείο Χίου 20 χρόνια «απουσίας» 1o Δημοτικό Σχολείο Χίου Ευφροσύνη Ξυλά (Α1), Αικατερίνη Μπακόλα (Α2), Μαρία Κοντογιάννη (Β1), Μαρία Σπυριδωνίδου (Β2), Μαρία Καλαμάκη (Γ1), Στέλλα Πολιτάκη (Γ2), Βασιλική Κατσάνου (Δ1), Ευανθία Κουρελάτου (Δ2), Βικεντία Αγκά (Στ1), Χρήστος Γιαννόπαπας (Στ2), Ευαγγελία Κωστάζου (Φιλαναγνωσία), Ευπραξία Ευαγγέλου (Θεατρική Αγωγή), Πηνελόπη Βολάκη - Διαμάντη (Μουσική) και Μαρία Λαβίδα (Φυσική Αγωγή)

Περιγραφή της καλής πρακτικής Το σύνολο του μαθητικού δυναμικού του σχολείου μας συμμετείχε στις αναφορές και δράσεις, που έγιναν για τον Οδυσσέα Ελύτη και υλοποιήθηκαν κατά το τρίτο τρίμηνο. Οι δράσεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης και συνδέθηκαν διαθεματικά με τη Γλώσσα, τη Φιλαναγνωσία, τη Θεατρική Αγωγή , την Αισθητική Αγωγή και τη Φυσική Αγωγή. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Σκοπός της καλής πρακτικής(1/2) Οι μαθητές: Να έρθουν σε επαφή με τη λογοτεχνία και ειδικότερα μέσα από την ποίηση του Ελύτη η γλώσσα να γίνει όχημα και αποτέλεσμα αισθητικής καλλιέργειας, αφού και ο ίδιος πίστευε πως η κατανόηση της ποίησης έχει να κάνει με την «ποιητική νοημοσύνη», ιδιότητα που «μπορεί να λείπει από τους παντογνώστες, αλλά να κατοικεί μέσα στον πιο απλό άνθρωπο». Χίος

Σκοπός της καλής πρακτικής (2/2) Να εμπλουτίσουν την αντίληψή τους για τον κόσμο, μέσα από τα ποιήματά του, που παρέχουν διάφορες οπτικές και ερμηνείες. Έτσι θα διευρύνουν τον ορίζοντα των εμπειριών τους με στόχο να αναπτύξουν την ανεκτικότητα μέσα από την κατανόηση της διαφορετικότητας. Να εκτιμήσουν την αξία της γλώσσας ως στοιχείο εθνικής ταυτότητας, φορέα πολιτισμικής παράδοσης και επικοινωνίας. Χίος

Στόχοι της καλής πρακτικής (1/2) Οι μαθητές: Να συσχετίσουν μεταξύ τους κάποια ποιήματα και να βγάλουν συμπεράσματα για τα κοινά στοιχεία που κυριαρχούν στην ποίησή του (όπως ήλιος, θάλασσα) και να αντιληφθούν την αγάπη του για την Ελλάδα. Να διακρίνουν την τέχνη από τη ζωή μέσα από τη σύνδεση της φαντασίας με την πραγματικότητα, που προσφέρει η μυθοπλασία στα ποιήματά του. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Στόχοι της καλής πρακτικής (2/2) Να απολαύσουν την ανάγνωση των ποιημάτων του, να αισθανθούν συγκίνηση, που θα τους παρασύρει στον κόσμο της ποίησης. Να ερμηνεύσουν το περιεχόμενο των ποιημάτων του με βάσει τις πληροφορίες που θα τους δοθούν σχετικά με τις συνθήκες δημιουργίας τους, την εποχή και τον δημιουργό τους. Να εκτιμήσουν τη συνειδητή προσπάθεια του ποιητή να συνδέσει τη σύνθεση των λέξεων (ποίηση) με τη σύνθεση των ήχων( μουσική) ώστε τα ποιήματά του να γίνουν ευρύτερα γνωστά. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Ρόλος του εκπαιδευτικού Καθοδηγητικός: γνωρίζει την τάξη του θέτοντας ερωτήματα κατανόησης ώστε να γίνουν δράσεις ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες των μαθητών, που θα τους φέρει σε επαφή με το ποίημα. Επίσης τους οδηγεί σε δημιουργικές δραστηριότητες που θα κινητοποιήσουν τις υποθέσεις, τις ερμηνείες και τις σκέψεις τους. Εμψυχωτής: προκαλεί τη δίψα και τη διάθεση για ανάγνωση ποιημάτων (λογοτεχνικός εγγραμματισμός) Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Ρόλος του εκπαιδευτικού Υποστηρικτικός: υλοποιεί δράσεις και με άλλες μορφές τέχνης μουσική, χορό, θέατρο, εικαστικά καλλιεργώντας τους πολλαπλά. Συντονιστικός: οργανώνει ομάδες ώστε μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες να κρίνουν τους ήρωες των ποιημάτων του και να ταυτιστούν μαζί τους με τρόπο δημιουργικό κι ευχάριστο. Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Ρόλος των μαθητών Οι μαθητές μαθαίνουν να εργάζονται και να συντονίζονται σε ομάδες με την καθοδήγηση του δασκάλου τους. Βέβαια έχουν και ενεργό ρόλο και μπορούν να εκφράσουν δημιουργικά τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Παρουσίαση καλής πρακτικής 1η δραστηριότητα: «Η Μάγια» Α1 Στόχοι : Οι μαθητές να γνωρίσουν τον Νομπελίστα ποιητή, τη ζωή του, μέρους του έργου του, των εννοιών (όπως ήλιος) που είχαν κυρίαρχη θέση στα ποιήματά του, των στοιχείων (όπως μύθοι) που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσής του, των αξιών του και γενικά τη στάση ζωής του, που είναι δεμένη με την αγάπη του για την Ελλάδα και τέλος την προσπάθειά του να γίνει η ποίησή του ευρύτερα γνωστή. Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

«Η Μάγια» Αφόρμηση: Η επέτειος των 20 χρόνων απουσίας του και το ποίημα «Τα τζιτζίκια», που είναι το προτελευταίο μάθημα στη Γλώσσα. Διερευνητικές ερωτήσεις: Πότε μιλήσαμε ξανά για τον ποιητή, τι ήχους ακούσατε στο ποίημα, τι σας θυμίζει η λέξη Μάγια, ποιο άλλο μύθο ξέρετε με την Πούλια; Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

«Η Μάγια» Δραστηριότητες: Οπτικοποίηση εικόνων του ποιήματος «Η Μάγια», σύνθεσή τους σε αφίσα με την τεχνική κολάζ και δραματοποίηση. Αποτίμηση: Ένδειξη ενδιαφέροντος για ακρόαση και άλλων ποιημάτων του, που έχουν μελοποιηθεί. Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Η Μάγια 13 Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

2η δραστηριότητα: «To θαλασσινό τριφύλλι» Α2 Στόχοι: γνωριμία με τον ποιητή, τη μελοποιημένη ποίηση, προσέγγιση των συμβολισμών, διαθεματική προσέγγιση με το μάθημα της Μελέτης και της Γλώσσας, γνωριμία της θαλάσσιας ζωής, μύθων, θρύλων, παραδόσεων. Αφόρμηση: Το παιδικό βιβλίο «Θάλασσα». Διερευνητικές ερωτήσεις: Τι γνωρίζετε για τη θάλασσα και τη θαλάσσια ζωή; Τι είναι το πέλαγος; Τι ονομάζουμε ποίημα και πώς το ξεχωρίζουμε από τα υπόλοιπα είδη γραπτού λόγου; Τι είναι τα τελώνια; Γνωρίζετε άλλους μύθους από τη λαϊκή μας παράδοση; Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Το θαλασσινό τριφύλλι Δραστηριότητες: Εικονογραφήσαμε το ποίημα, το τραγουδήσαμε, αναζητήσαμε πληροφορίες για τη θάλασσα, γνωρίσαμε ζώα που ζουν στο θαλάσσιο περιβάλλον (σύνδεση με τα μαθήματα της Γλώσσας «Χελώνα Καρέτα – Καρέτα», «Η μπουρού»), είδαμε από κοντά μια μπουρού, βρήκαμε στο χάρτη τα πελάγη και εντοπίσαμε τη θέση του νησιού μας, βρήκαμε και άλλους μύθους – θρύλους από τη λαϊκή μας παράδοση (αφορμή η λέξη τελώνια). Αποτίμηση: Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό στο πρόγραμμα συμμετέχοντας και βρίσκοντας το δικό τους υλικό. Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

3η δραστηριότητα: «Το θαλασσινό τριφύλλι» Β1 3η δραστηριότητα: «Το θαλασσινό τριφύλλι» Β1 Στόχοι: Επαφή – γνωριμία με τον ποιητή και την αγάπη του για τη θάλασσα. Αφόρμηση: Το περιβαλλοντικό μας πρόγραμμα “Ταξίδι στη Μεσόγειο”. Διερευνητικές ερωτήσεις: Πρότερες γνώσεις που σχετίζονται με τη θάλασσα και τα μυστικά που κρύβει. Η όμορφη και σκοτεινή πλευρά της. Δραστηριότητες: Ανάλυση του ποιήματος, δραματοποίηση, εικονογράφηση και χορογραφία. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Το θαλασσινό τριφύλλι Αποτίμηση: Ενθουσιώδης ανταπόκριση και μεγάλο ενδιαφέρον από τους μαθητές. Συγγραφή παραμυθιού “eTwinning” βασισμένο στις θεότητες της θάλασσας «τελώνια». Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Το θαλασσινό τριφύλλι 18 Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

4η δραστηριότητα: «Ο ήλιος ο ηλιάτορας» Β2 Στόχοι: Γνωριμία με τον ποιητή, προσέγγιση των συμβολισμών, αλλά και των γεωγραφικών όρων. Αφόρμηση: Ο τίτλος του ποιήματος που αναφέρεται στον ήλιο. Υπήρξε σύνδεση με το μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος, όπου είχαμε γνωρίσει τις κινήσεις της γης γύρω από τον ήλιο, αλλά και τη σημασία του για την ύπαρξη ζωής. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Ο ήλιος ο ηλιάτορας Διερευνητικές ερωτήσεις: Γνώσεις από τη Μελέτη Περιβάλλοντος, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και καθοδήγηση, ώστε να συνδεθούν αυτές με το συμβολισμό που «κρύβει» ο ήλιος στο ποίημα. Δραστηριότητες: Ανάλυση ποιήματος, γνωριμία με τους γεωγραφικούς όρους και εντοπισμός στο χάρτη. Αναζήτηση σχετικών φωτογραφιών στο διαδίκτυο, δραματοποίηση, ομαδική εικονογράφηση και απαγγελία. Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Ο ήλιος ο ηλιάτορας Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

5η δραστηριότητα: «Η ποδηλάτισσα» Γ1 & Γ2 Στόχοι: Μέσα από τη γνωριμία με τον ποιητή και το έργο του να μπορέσουν να εκφραστούν τα παιδιά καλλιτεχνικά, να συνεργαστούν για την παρουσίαση συλλογικού έργου και να προβληματιστούν για τους κινδύνους που διατρέχει ένας ποδηλάτης. Αφόρμηση: Πρόγραμμα Κυκλοφοριακής Αγωγής Διερευνητικές ερωτήσεις: Σύνδεση με προηγούμενες γνώσεις από Γλώσσα, Μελέτη, Μουσική.

Η ποδηλάτισσα Δραστηριότητες: Ανάλυση ποιήματος, εικονο- γράφηση στίχων, τραγούδι, δραματοποίηση, δημιουργία movie maker με τις ζωγραφιές των παιδιών. Αποτίμηση: Τα παιδιά εκφράστηκαν καλλιτεχνικά με ευχαρίστηση, απέκτησαν νέα μουσικά ακούσματα και συνειδητοποίησαν τους κινδύνους που απειλούν τους ποδηλάτες, ώστε να γίνουν πιο προσεκτικοί.

Η ποδηλάτισσα Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

6η Δραστηριότητα: «Το κοχύλι» Δ1 Στόχοι: Γνωριμία με τον ποιητή και με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας, όπως ασχοληθήκαμε στη Μελέτη. Αναγνώριση εκφραστικών μέσων και τεχνικής του ποιήματος με όσα μάθαμε στη Γλώσσα. Σύνδεση του ποιήματος με τη θάλασσα και κατ’ επέκταση με τον κύκλο του νερού (θέμα της Ευέλικτης ζώνης). Έκφραση των παιδιών μέσα από τη μουσική και τη ζωγραφική και βέβαια η ομαδική συνεργασία των παιδιών. Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Το κοχύλι Αφόρμηση: Εορταστικές εκδηλώσεις του σχολείου για τα 20 χρόνια από το θάνατο του Ελύτη καθώς και η επιλογή του ποιήματος με αφορμή το θέμα της Ευέλικτης Ζώνης, «Ο κύκλος του νερού». Διερευνητικές ερωτήσεις: Ποιον Έλληνα ποιητή γνωρίζετε; Ποιο απ’ τα ποιήματά του έχει σχέση με το υγρό στοιχείο; Ποιες εικόνες μας έρχονται στο μυαλό ακούγοντας το τραγούδι; Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Το κοχύλι Δραστηριότητες: Κατανοήσαμε το ποίημα, αναγνωρίσαμε τα εκφραστικά μέσα και το ύφος του ποιητή. Επίσης, εντοπίσαμε τις εικόνες που χρησιμοποιεί ο ποιητής και προχωρήσαμε στην απεικόνισή τους (ζωγραφιά, κολάζ, χειροτεχνίες με υλικά απ’ τη φύση). Τέλος, παρουσιάσαμε εκδήλωση στο τέλος της χρονιάς τραγουδώντας μελοποιημένα ποιήματα του Ελύτη. Αποτίμηση: Ενθουσιώδη συμμετοχή των παιδιών, επιτυχημένη συνεργασία μαθητών και έκφρασή τους μέσα από τη ζωγραφική και τη μουσική. Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Το κοχύλι Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

7η δραστηριότητα: «Τα τζιτζίκια» Δ2 Στόχοι: Να γνωρίσουν τον ποιητή και το έργο του, καθώς και την προσφορά του στον ελληνικό καλλιτεχνικό χώρο. Ενίσχυση της συνεργασίας και της ομαδικότητας καθώς καλούνται να οργανώσουν και να παρουσιάσουν ένα ομαδικό έργο. Το στοιχείο του νερού είναι ζωτικής σημασίας και αποτελεί πηγή έμπνευσης . Αφόρμηση: Το πρόγραμμα της Ευέλικτης ζώνης με θέμα το νερό. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Τα τζιτζίκια Διερευνητικές ερωτήσεις: Γνωρίζετε ποιήματα, τραγούδια που να έχουν σχέση με το νερό και τη θάλασσα; Έχετε ακούσει «τα τζιτζίκια» του Οδυσσέα Ελύτη; Δραστηριότητες: Ανάλυση ποιήματος, εικονογράφηση στίχων, τραγούδι, δημιουργία movie maker με τις ζωγραφιές των παιδιών . Αποτίμηση: Οι μαθητές εκφράστηκαν δημιουργικά , με ευχαρίστηση και ενθουσιασμό , απέκτησαν καινούρια ακούσματα και συνειδητοποίησαν πως το νερό είναι για τον άνθρωπο ζωτικής σημασίας και αποτελεί πηγή έμπνευσης.

Τα τζιτζίκια Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

8η δραστηριότητα: Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας «Τα Ελληνάκια » Στ΄ Στόχοι: Βιωματική προσέγγιση του έργου, έκφραση συναισθημάτων, ανάπτυξη ακουστικής ικανότητας , συνεργασία, συλλογικότητα. Αφόρμηση: Θεατρικό για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου «Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας» (απόσπασμα) Διερευνητικές ερωτήσεις: Γνωρίζετε το έργο; Τι έχετε ακούσει για τον Ελύτη; Ποια έργα του σας είναι γνωστά; Δραστηριότητες: Θεατρική παράσταση, τραγούδια Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας «Τα Ελληνάκια» Αποτίμηση: Τα παιδιά γνώρισαν κάποια ποιήματα του Ελύτη και στοιχεία για τον ίδιο μέσα από δραστηριότητες που τους ήταν ευχάριστες. Απέκτησαν νέες μουσικές εμπειρίες , εκφράστηκαν καλλιτεχνικά και δημιουργικά. Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας «Τα Ελληνάκια» Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Προστιθέμενη αξία/Επεκτασιμότητα της καλής πρακτικής (1/2) «Μουσικό αφιέρωμα» στον Οδυσσέα Ελύτη. Η Δ΄ τάξη τραγούδησε κάποια από τα μελοποιημένα ποιήματα του ποιητή στη γιορτή λήξης της σχολικής χρονιάς. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Προστιθέμενη αξία/Επεκτασιμότητα της καλής πρακτικής (2/2) «Αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη» τον ερχόμενο Σεπτέμβρη με αφορμή τα 120 χρόνια ίδρυσης του σχολείου μας. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Συμπεράσματα Η μάθηση γίνεται ευχάριστη και δημιουργική διαδικασία, γιατί αυξάνεται το ενδιαφέρον τον μαθητών και υπάρχει περισσότερη χαρά. Ο δάσκαλος αποδεσμεύει τα παιδιά από το στενό πλαίσιο της διδακτέας ύλης και δίνει ίδια ερεθίσματα σε όλα τα παιδιά «λειαίνοντας» τις διαφορές σε μαθησιακό επίπεδο.

Συμπεράσματα Ενισχύονται οι φιλικοί δεσμοί μεταξύ των μαθητών μέσα από τη συνεργασία. Αξιοποιούνται όλα τα θετικά στοιχεία των μαθητών με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι σχέσεις τους και με τους εκπαιδευτικούς αντίστοιχα.

Δημοσιοποίηση καλής πρακτικής. Όλες οι δράσεις έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου μας: http://1dim-chiou.chi.sch.gr/ Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Βοηθητικό – υποστηρικτικό υλικό 40 Πληροφορίες, εικόνες και σχετικό υλικό από σχολικά βιβλία και το διαδίκτυο. Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Βιβλιογραφικές αναφορές Δ.Ε.Π.Π.Σ. Γλώσσας Δημοτικού Α.Π.Σ. Γλώσσας Δημοτικού Λογοτεχνία και Εκπαίδευση Άντα Κατσίκη – Γκίβαλου Εισαγωγή στη Φιλαναγνωσία Ανδρέας Καρακίτσιος Η Λογοτεχνία για Παιδιά στη Σχολική Τάξη Δημήτρης Πολίτης Η Μαθήτρια / Ο Μαθητής, Η Δασκάλα / Ο Δάσκαλος και Η Ανάγνωση Γιάννης Παπαδάτος Χίος, 16-17/6/2016 "Καλές Πρακτικές".

Let’s do it Greece Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".

Let’s do it Greece Χίος, 16-18/6/2015 "Καλές Πρακτικές".