ΠΡΟΤΥΠΟ-ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΡΒΑΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ Τάξη: Β3 Σχολικό Έτος: 2012-2013 Θέμα Ερευνητικής Εργασίας: ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Επιβλέπων εκπαιδευτικός: Απόστολος Μιχαηλίδης Τεχνική επιμέλεια παρουσίασης ερευνητικής εργασίας: Χρήστος Μπιτσάνης-Κωνσταντίνος Πολυζώης Συγχρονισμός αφηγηματικής παρουσίασης και προβολής διαφανειών: Ιωάννα Παππά

Τι είναι θρησκεία; «Θρησκεία είναι η σχέση του ανθρώπου με το θείο» Για να υπάρξει θρησκεία απαιτούνται δύο όροι: το θείο και το ανθρώπινο

Τι είναι πολιτισμός; Ο πολιτισμός συνίσταται: στη γλώσσα στις ιδέες στις πεποιθήσεις στα έθιμα στα ταμπού στους κώδικες στους θεσμούς στα εργαλεία στις τεχνικές στα έργα τέχνης στις τελετουργίες και σε άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες

Ερωτήματα που δημιουργούνται Ποια είναι η σχέση θρησκείας και πολιτισμού; Παράγει πολιτισμό η θρησκεία; H θρησκεία είναι αποτέλεσμα του πολιτισμού; Μήπως υπάρχει μια διαρκής σχέση μεταξύ αυτών των δύο όπου η θρησκεία τροφοδοτεί τον πολιτισμό και ανατροφοδοτείται από αυτόν;

Τα αντικείμενα έρευνας που μας απασχόλησαν ήταν τα ακόλουθα: Θρησκεία και διατροφή. Θρησκεία και ενδυμασία. Θρησκεία και ναοδομία. Θρησκεία και μουσική. Θρησκεία και μυστικισμός. Θρησκεία, παραθρησκεία και πολιτισμός.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Ενότητες: Ο ρόλος της νηστείας στην παράδοση διαφόρων θρησκειών Η νηστεία στην α) αρχαία ελληνική θρησκεία, β) στη ρωμαϊκή θρησκεία, γ) στον Ινδουισμό, δ) στο Ισλάμ, ε) στο Βουδισμό, στ) στα κινεζικά θρησκεύματα, ζ) στον Παρσισμό. Ορθόδοξη Εκκλησία και διατροφή Η νηστεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας Χορτοφαγία και θρησκεία Η ηθική της χορτοφαγίας

Η νηστεία απετέλεσε:  όχημα εγκράτειας  αντίσταση στους πειρασμούς  καταστολή των αδυναμιών του σώματος  ανύψωση προς το θείο  εξιλέωση από αμαρτωλές πράξεις  ευαισθητοποίηση αναφορικώς με τα βάσανα και τις ανάγκες των συνανθρώπων μας  σεβασμό της ζωής άλλων έμβιων όντων

Η νηστεία στους Έλληνες Την τηρούσαν μεγάλοι φιλόσοφοι, όπως ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας. Τη νηστεία ασκούσαν προπάντων οι ιερείς, οι βασιλείς και οι στρατηγοί προκειμένου να θυσιάσουν.

Οι μουσουλμάνοι Οι μουσουλμάνοι νηστεύουν: κατά το μήνα Ραμαζάν (ο ένατος του ισλαμικού σεληνιακού έτους) και πριν από τη γιορτή του Μπαϊράμ δεν τρώνε απολύτως τίποτα από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου, τη νύκτα όμως επιτρέπεται να τραφούν.

Οι βουδιστές Οι διάφορες σχολές του Βουδισμού έχουν και διαφορετικές διαιτητικές απόψεις. Οι Κινέζοι μαχαγιανιστές βουδιστές αντιδρούν στην κατανάλωση κρέατος και οι κινέζοι μοναχοί ακολουθούν τη χορτοφαγία. Οι σχολές Μαχαγιάνα («Μεγάλο Όχημα») του θιβετικού και ιαπωνικού Βουδισμού δεν θεωρούν απαραίτητη μια χορτοφαγική διατροφή ούτε και οι βουδιστές τεραβάντα (Σρι Λάνκα, Σιάμ). Η ηθική του Βουδισμού συνιστά τη νηστεία ως μέσον καθάρσεως.

Η νηστεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία Κατά τον κανονολόγο Κωνσταντίνο Ράλλη: «νηστείες καλούνται οι υπό της Εκκλησίας θεσπισμένες ημέρες καθάς οι πιστοί εν πνευματική συντριβή και μετανοία οφείλουν να ανυψούν το πνεύμα προς τον Κύριον δια ναρκώσεως της σαρκός, απερχόμενοι των ηδονών του βίου και ορισμένων βρωμίων και ποτών»

Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός νήστευε, αλλά έδωσε το νόημα της ουσιαστικής νηστείας με τα παρακάτω λόγια: «Τον άνθρωπο δεν τον κάνει ακάθαρτο ό,τι μπαίνει στο στόμα του, αλλά ό,τι βγαίνει απ’ το στόμα του [...] Όσα [...] βγαίνουν από το στόμα προέρχονται από την καρδιά, κι αυτά είναι που κάνουν ακάθαρτο τον άνθρωπο. Γιατί από την καρδιά βγαίνουν πονηρές σκέψεις, φόνοι, μοιχείες, πορνείες, κλοπές, ψευδομαρτυρίες, βλαστήμιες» (Κατά Ματθαίον, 15,11. 15,18-19).

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ Χριστιανισμός: Ιστορία του ράσου Άμφια της Ορθόδοξης Εκκλησίας Άμφια της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας Ιουδαϊσμός: Οι ενδυμασίες των Εβραίων ανδρών στη Θεσσαλονίκη κατά τον 19ο-20ο αιώνα Γυναικείες ενδυμασίες Η ενδυμασία των σύγχρονων Εβραίων Τεφελίν-κιπά Μουσουλμανισμός: Γυναικεία ενδυμασία Μπούρκα-τσαντόρ-χιτζάμπ Κινεζική Θρησκεία: Οι παραδοσιακές φορεσιές της εθνότητας Τζουάνγκ και της εθνότητας ΜιάοΤσουάνγκ-Μιάο

Το ράσο στο Χριστιανισμό: Το ράσο είναι ένα ένδυμα που διαμορφώθηκε σαν κοσμικό ένδυμα στο Βυζάντιο από τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Πανορθόδοξο Συνέδριο Κωνσταντινουπόλεως (Μάιος-Ιούνιος 1923): «Η εξωτερική περιβολή του κλήρου ως έχει σήμερον, ουδέν έχει κοινόν ούτε προς την ουσίαν της ιερωσύνης, ούτε προς την αρχαίαν πράξιν της Εκκλησίας, αλλά είναι αποτέλεσμα μακράς εξελίξεως και ποικίλων παραγόντων. Το κομάν επί αιώνας, ανοίκειον τω κλήρω, εισήχθη όμως και επεκράτησεν εν τη Εκκλησία συν τω χρόνω».

Μπούρκα στο Ισλάμ Σύμφωνα με το Τατζ Χαργκέι, ιμάμης του Κέντρου Μουσουλμανικής Εκπαίδευσης της Οξφόρδης: «Η μπούργκα είναι μια μάσκα και ουδέποτε υπήρξε μέρος του Ισλάμ. Είναι απολύτως αδύνατο να βρει κανείς αναφορά στην μπούργκα ή τη νικάμπ στο Κοράνι. Στο μεταξύ, και η χιτζάμπ [η μαντήλα] κάνει την εμφάνισή της στο Κοράνι οκτώ φορές, αλλά, και πάλι, πουθενά δεν αναφέρεται σε σχέση με το κεφάλι της γυναίκας. Αυτό που το Ισλάμ καλεί τους πιστούς να κάνουν, άνδρες και γυναίκες, είναι να ντύνονται σεμνά όταν βρίσκονται σε δημόσιους χώρους».

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ Ενότητες: Μουσική στον Ινδουισμό Μουσική στο Βουδισμό Μουσική στο Χριστιανισμό Μουσική στο Ισλάμ Μουσική στο Ρασταφαριανισμό

Ο όρος μουσική είναι ουσιαστικοποιημένο επίθετο της ελληνικής γλώσσας που προήλθε κατά παράλειψη των ουσιαστικών τέχνη ή παιδεία (μουσική τέχνη, μουσική παιδεία). Δήλωνε την «τέχνη των Μουσών». Σε πολλούς πολιτισμούς θεωρείται ότι η μουσική έχει θεϊκή προέλευση. Σε άλλους, η μουσική αποτελεί ένα μέσο σύλληψης του θεού ή επικοινωνίας μαζί του. Ο πρωταρχικός ρόλος της μουσικής ήταν, όπως φαίνεται, θρησκευτικός. Χρησίμευε για να ενδυναμώνει το στοιχείο της «μαγείας» και να εξευγενίζει τις θρησκευτικές τελετές.

Μουσική στον Ινδουισμό Η Ινδία είναι μία χώρα με αρχαιότατο μουσικό πολιτισμό. Οι απαρχές της μουσικής στην Ινδία ταυτίζονται με αυτές της θρησκείας και της φιλοσοφίας και έτσι η μουσική συμπορεύεται με αυτές.

Οι μουσικοί ήχοι της Ινδίας μιμούνται τους ήχους της φύσης: το ρυάκι που ρέει, το θρόισμα των φύλλων, τον ήχο της βροχής κλπ. Ο ακροατής ενώνεται με τη φύση, φτάνει στην πηγή της ζωής. Αυτό οδηγεί στην ηρεμία της ψυχής και στην ανάταση προς το θείο. Πολύ γνωστός εκπρόσωπος της ινδικής μουσικής ήταν ο Ραβί Σανκάρ. Αλλά και αρκετοί δυτικοί μουσικοσυνθέτες, όπως ο Phillip Glass, έχουν επηρεαστεί από την ινδική μουσική, με αποτέλεσμα να συνθέσουν έργα σύμφωνα με την τεχνοτροπία και το ιδιάζον της πνεύμα.

Ραβί Σανκάρ και Τζώρτζ Χάρισον

Η ινδική μουσική στην Ελλάδα Στη χώρα μας αυτός που συνθέτει βάσει της ινδικής μουσικής είναι ο κ. Δημήτρης Ρουμελιώτης. Ο κ. Ρουμελιώτης συνέδραμε στην προσπάθειά μας με μία κατατοπιστική διάλεξη περί ινδικής μουσικής και την εκτέλεση μιας κλασικής ινδικής ράγκα. Ομολογουμένως, ήταν για μας μια πρωτόγνωρη και μοναδική εμπειρία. ο ήχος του σιτάρ μας συνεπήρε...

Η μουσική του Ρασταφαριανισμού Η μουσική των ρασταφάρι αντανακλά τις πεποιθήσεις τους και διαπνέεται από βαθύτερους συμβολισμούς, ενώ χαρακτηρίζεται ως ένα είδος μουσικής επίκλησης, σε αντίθεση με άλλα θρησκευτικά μουσικά είδη που είναι κυρίως λατρευτικού χαρακτήρα.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΝΑΟΔΟΜΙΑ Ενότητες: Ναοδομία στην αρχαία Αίγυπτο Ναοδομία στην Κίνα Ναοδομία στην αρχαία Ελλάδα –Παρθενώνας Ναοδομία στον Ιουδαϊσμό-Ο ναός του Σολομώντος Ναοδομία στην αρχαία Ρώμη Ο χριστιανικός ναός (τα χαρακτηριστικά): παλαιοχριστιανικός ρυθμός της βασιλικής σταυρόσχημος περίκεντρος βυζαντινός ρυθμός- ναός της Αγίας Σοφίας γοτθικός ρυθμός Ναοδομία στον πολιτισμό των Μάγιας και των Ίνκας

Ναός στην αιγυπτιακή θρησκεία Ο αιγυπτιακός ναός είναι ένας ιερός χώρος περιφραγμένος από περίβολο που εμπόδιζε την είσοδο των λαϊκών στο κτήριο και δεν αντιστοιχεί στην εκκλησία, όπου οι πιστοί εισέρχονται ελεύθερα. Ο ναός ήταν ο τόπος όπου κατοικούσε η θεότητα, η δημιουργική δύναμη που οργάνωσε τον κόσμο, όπως πίστευαν οι Αιγύπτιοι. Μια τέτοια δύναμη ήταν προσιτή μόνο στους ειδικούς ιερείς με επι κεφαλής τον φαραώ.

Πυραμίδες της Γκίζας

Ναός του Σολομώντος Ο τόπος όπου χτίστηκε ο ναός του Σολομώντος ταυτίζεται με τον τόπο όπου βρίσκεται ο επίγειος θρόνος του Γιαχβέ. Ο Ναός της Ιερουσαλήμ εκφράζει την κυριότητα, τη δύναμη και το απρόσιτο του Γιαχβέ αλλά ταυτόχρονα είναι ο τόπος της παρουσίας και της επίκλησής του.

Ναός της Αγίας Σοφίας Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Καθηγητής Χριστιανικής Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Α.Π.Θ.: «Στην Αγία Σοφία ο πνευματικός χαρακτήρ της βυζαντινής τέχνης εύρε την τελειοτάτην του έκφρασην. Πολύχρωμα μάρμαρα, πεσσοί, κίονες, ορθρομαρμαρώσεις, χρυσός, ψηφιδωτά, τρούλος, θόλοι, τόξα, ανάγλυφα, διάτρητα κιονόκρανα, γείσα, κιονοστοιχίες, τα εκατό παράθυρα, που φέρουν το δυνατό φως, οι φωτοσκιάσεις, όλα, διαλύουν του όγκους, χαρίζουν αισθητική απόλαυση στο θεατή και αποκαλύπτουν την αιώνια ομορφιά της τελειότητας».

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ Ενότητες: Ανατολικός μυστικισμός-Γιόγκα Τεχνική της Γιόγκα Παράχρηση της Γιόγκα Γιόγκα και ορθόδοξη ησυχαστική παράδοση

Γιόγκα Γιόγκα είναι ένα από τα έξι φιλοσοφικά συστήματα των Ινδών. Η λέξη γιόγκα έχει σανσκριτική προέλευση και σημαίνει ζυγός και συνένωση. Έτσι καλούνται οι τεχνικές κυρίως του Ινδουισμού, που έχουν σαν σκοπό την ένωση του ανθρώπου με το θείο στοιχείο που υπάρχει μέσα του. Η τεχνική της Γιόγκα είναι ο διαλογισμός, η αποπροσκόλληση δηλαδή του νου από οποιαδήποτε σκέψη που εμποδίζει τον άνθρωπο να ενωθεί με το θείο στοιχείο που υπάρχει μέσα του και να απαλλαγεί από τον κύκλο των μετενσαρκώσεων. Αντίθετα στην ορθόδοξη ησυχαστική παράδοση, κύρια επιδίωξη είναι να σωθεί ο άνθρωπος από τον αιώνιο εχθρό, την αμαρτία και το θάνατο, και η συμμετοχή του στη Βασιλεία του Θεού σε κοινωνία με τον Χριστό.

Αναζήτηση πολιτιστικής συνεισφοράς της παραθρησκείας και των «μυστικών ταγμάτων» Ενότητες: Ασσασίνοι Αλχημιστές Illuminati Ροδόσταυροι Ναΐτες Μασόνοι

Ασσασίνοι Οι Ασσασίνοι ήταν μια πολύ σοβαρή αίρεση του Ισλάμ. Θεωρείται η πρώτη οργανωμένη ομάδα που έδρασε καθαγιάζοντας την τρομοκρατία, εξ ου και το ρήμα «assassin» που σημαίνει «δολοφονώ».

Οι Αλχημιστές Η Αλχημεία: μια αποκρυφιστική επιστημονική τεχνουργία Επεδίωκε δύο βασικούς σκοπούς: τη μετατροπή των μη πολύτιμων μετάλλων σε χρυσό και την παρασκευή του ελιξηρίου της ζωής που θα εξασφάλιζε την αθανασία. πρακτική που εφαρμόστηκε κυρίως κατά τους αρχαίους χρόνους και το Μεσαίωνα. θεωρείται ακόμα: παραθρησκευτική ομάδα. η συμβολή της όμως στις νεότερες επιστήμες της χημείας και της φαρμακευτικής υπήρξε μεγάλη.

Οι Illuminati (1776-1790) O μυστικός στόχος των Illuminati ήταν να φτάσει το ανθρώπινο γένος στην τελειοποίησή του και να αποκτήσει την ικανότητα να αυτοκυβερνάται χωρίς να έχει ανάγκη ρυθμιστικές εξουσίες, αστικούς κώδικες και θρησκείες.

Οι Ναΐτες ιππότες (1119-1307) τα κάστρα οι χάρτες οι θησαυροί Χαρακτηριστικά του πολιτισμού τους: τα κάστρα οι χάρτες οι θησαυροί το τραπεζικό σύστημα μύθοι και θρύλοι

Οι Μασόνοι Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους: ένα ίδρυμα φιλανθρωπικού εκπαιδευτικού θρησκευτικού χαρακτήρα αποσκοπούν αρχικά: στην ηθική και πνευματική τους βελτίωση ως άτομα και στη συλλογική ανάπτυξη της κοινωνίας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1) Η θρησκεία φαίνεται ότι από αρχαιοτάτων χρόνων είναι η γενεσιουργός αιτία κάθε πολιτισμού με εξαίρεση τον σύγχρονο πολιτισμό της «νεωτερικότητας». 2) Η θρησκεία υπήρξε πηγή νοήματος του βίου, στόχων και προτεραιοτήτων, ιεράρχησης των αναγκών. 3) Η θρησκεία ενέπνευσε τις τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική), μορφές έκφρασης (χορός, μουσική, τραγούδι, θέατρο), την τέχνη του λόγου (πεζογραφία, ποίηση), την αρχιτεκτονική. 4) Σύγχρονες μορφές τέχνης, όπως ο κινηματογράφος, εμπνέονται από θρησκευτικά θέματα. 5) Η θρησκεία ρυθμίζει την ατομική και κοινωνική συμπεριφορά των ανθρώπων. 6) Τα διάφορα θρησκεύματα ρυθμίζουν τις διατροφικές συνήθειες των πιστών τους αποσκοπώντας στην πνευματική τους ανέλιξη. 7) Υπάρχουν θρησκεύματα που έχουν επηρεάσει άμεσα ή έμμεσα τη διαμόρφωση νόμων και συνταγμάτων (π.χ. Χριστιανισμός, Ισλάμ, Ιουδαϊσμός, Κομφουκιανισμός, Ινδουισμός, Βουδισμός) αποσκοπώντας στη φιλανθρωπικότερη μορφή διακυβέρνησης και απονομής δικαιοσύνης. 8) Είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι πολλές από τις αντιλήψεις που τρέφουμε για τον άνθρωπο και τον κόσμο στον οποίο ζούμε έχουν θρησκευτικό υπόβαθρο. Μήπως η ευθύγραμμη πορεία του χρόνου και της ιστορίας δεν είναι μία καθαρά ιουδαϊκή αντίληψη;

Προτάσεις για περαιτέρω έρευνα Θρησκεία και ηθική Θρησκεία και κοινωνικοί θεσμοί Θρησκεία και θέσπιση νόμων Θρησκεία και πολιτειακοί θεσμοί

Οι μαθητές του Β3: Δημήτρης Αθανασόπουλος Γιάννης Λουκάς Ιώ Λυγάτσικα Βάλια Λυμπέρη Ειρήνη Μακρυγιάννη Άρης Μανουσογιαννάκης Παναγιώτης Μαρσέλος Κωνσταντίνος Β. Μιχόπουλος Κωνσταντίνος Π. Μιχόπουλος Ιόνυ Μοσχοβάκου Ιουλία Μπαμίχα Δήμητρα Μπεγέτη Χριστίνα Μπερντάλη Κατερίνα Μπίκα Χρήστος Μπιτσάνης Μαρία Μπούφη Σταυριάνα Νεοκλέους Ελένη Νικολακοπούλου Θωμαΐς Ξενοφώντος Κλαούντια Ούρντα Νίκος Παπαδήμας Ελπίδα Παπαδοπούλου-Κραβαρίτου Ιωάννα Παππά Νεφέλη Παύλου Σοφία Πέμπου Βάσω Πιερράτου Κωνσταντίνος Πολυζώης Παναγιώτης Πολυχρονόπουλος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ