ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ο Κοινωνικός Εποικοδομισμός του Vygotsky Ο Vygotsky υπήρξε θεμελιωτής του κοινωνικού εποικοδομισμού (social constructivism). Πριν ο ίδιος κάνει την μεγάλη τομή και στρέψει το βλέμμα των ερευνητών της γνωστικής ανάπτυξης από το άτομο στην κοινωνία, οι σύγχρονοί του πίστευαν πως η μάθηση είναι αποκλειστικά ατομική υπόθεση.

Ο Κοινωνικός Εποικοδομισμός του Vygotsky Η κοινωνικο-πολιτισμική θεωρία: δίνει έμφαση στον τρόπο με τον οποίο η νοητική ανάπτυξη είναι κοινωνικά αμφίδρομη διαδικασία ανέτρεψε την θεωρία του Piaget πως η νοητική ανάπτυξη καθορίζεται μόνο από τον βιολογικό παράγοντα και είναι ίδια για όλους τους ανθρώπους

Ο Κοινωνικός Εποικοδομισμός του Vygotsky Η κοινωνικο-πολιτισμική θεωρία: εξέφρασε την άποψη πως υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ του βιολογικού στοιχείου του ανθρώπου με το κοινωνικο-πολιτισμικό στοιχείο υποστήριξε πως έχει διαφορετική πορεία σε κάθε άτομο, δηλαδή σε άλλους να γίνεται με αργά βήματα, ενώ σε άλλους με ταχύτερους ρυθμούς.

Θεωρία για τη γλώσσα και την ανάπτυξη του παιδιού Σύμφωνα με τη θεωρία του Vygotsky στην ανάπτυξη της σκέψης: παρατηρείται μια διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης που εξέχουσα θέση κατέχει η γλώσσα η γλώσσα είναι ένας σπουδαίος πολιτισμικός μεσάζοντας αφού το παιδί με αυτή μαθαίνει να κτίζει με συστηματική προσπάθεια τη σκέψη του, να κατανοεί τον κόσμο γύρω του και να διαμορφώνει προσωπική ταυτότητα.

Θεωρία για τη γλώσσα και την ανάπτυξη του παιδιού Σύμφωνα με τη θεωρία του Vygotsky στην ανάπτυξη της σκέψης: με τη συμβολή της γλώσσας μεταβιβάζονται αναπαραστάσεις κοινωνικών δομών και σχέσεων και νοήματα κοινωνικά καθορισμένα. η γλώσσα εξυπηρετεί δυο βασικούς σκοπούς: την επικοινωνία με άλλους, αλλά και την εσωτερική τακτοποίηση των σκέψεων

Θεωρία για τη γλώσσα και την ανάπτυξη του παιδιού Σύμφωνα με τη θεωρία του Vygotsky στην ανάπτυξη της σκέψης: Η γλώσσα και η σκέψη αναπτύσσονται ανεξάρτητα και στη συνέχεια καταλήγουν σε αμοιβαία αλληλεπίδραση. Η γλώσσα είναι ένας κώδικας που καθορίζεται από την κοινωνία και είναι ορατή η σπουδαιότητα του.

Θεωρία για τη γλώσσα και την ανάπτυξη του παιδιού Μπορούμε να διακρίνουμε τρία στάδια ανάπτυξης: Προγλωσσική Σκέψη Εγωκεντρική Ομιλία Εσωτερική και Εξωτερική λειτουργία της γλώσσας

Θεωρία για τη γλώσσα και την ανάπτυξη του παιδιού Στο πρώτο στάδιο σκέψη και ομιλία δε σχετίζονται. Οι μορφές σκέψης των μικρών παιδιών μοιάζουν με εκείνες των πιο ανεπτυγμένων θηλαστικών και η ικανότητα χρήσης της γλώσσας για την έκφραση των σκέψεων δεν είναι αναγκαία. Αυτή η σκέψη ονομάζεται προγλωσσική σκέψη. Σε αυτό το στάδιο η οποιαδήποτε μορφή ομιλίας δε σχετίζεται με την έκφραση των σκέψεων. Το μόνο που κάνει το παιδί είναι να μαθαίνει φωνολογικά σύνολα για να ικανοποιεί τις ανάγκες του.

Θεωρία για τη γλώσσα και την ανάπτυξη του παιδιού Στο δεύτερο στάδιο της ανάπτυξης του παιδιού γλώσσα και σκέψη φαίνεται να αρχίζουν να σχετίζονται. Στην αρχή αυτού του σταδίου τα λεκτικά σχόλια του παιδιού αρχίζουν να συνοδεύουν τις πράξεις του. Το παιδί στην ηλικία των 2-6 χρονών συνηθίζει να μιλά με τον εαυτό του (εγωκεντρική ομιλία), η γλώσσα του εξυπηρετεί την εσωτερική του αλλά και εξωτερική του λειτουργία. Το παιδί έως την ηλικία των 7 ετών δεν μπορεί να διαφοροποιήσει αυτές τις δύο λειτουργίες

Θεωρία για τη γλώσσα και την ανάπτυξη του παιδιού Στο τρίτο στάδιο, που ξεκινάει περίπου όταν το παιδί είναι εφτά χρονών, μπορεί να ελέγχει την εσωτερική και εξωτερική λειτουργία της γλώσσας του. Η εγωκεντρική ομιλία έχει γίνει εσωτερική και βοηθά ώστε το παιδί να τακτοποιεί τις σκέψεις του. Η εξωτερική λειτουργία συντελεί στην εξωτερίκευση των σκέψεων και καθιστά δυνατή την αποτελεσματική κοινωνική επικοινωνία.

Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης Το γνωστικό επίπεδο του παιδιού ορίζει και το σημείο εκκίνησης του εκπαιδευτικού στο διδακτικό του έργο.

Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης Βασικός άξονας της θεωρίας είναι η κρίσιμη για την ανάπτυξη διαμεσολαβητική λειτουργία του περιβάλλοντος και των ατόμων που προσφέρουν στο παιδί βοήθεια για την ανάπτυξη του αυτή. Είναι η απόσταση μεταξύ του επιπέδου ανάπτυξης στο οποίο το παιδί βρίσκεται σε μία γνωστική περιοχή – αυτών που το παιδί μπορεί να επιτύχει από μόνο του- και του επιπέδου που το παιδί μπορεί να φτάσει αν βοηθηθεί από κάποιους ενήλικους – εκπαιδευτικούς

Ο Κοινωνικός Εποικοδομισμός του Vygotsky Οι εποικοδομιστές ή κοστρουκτιβιστές βλέπουν την μάθηση ως ενεργό διαδικασία στην οποία οι μαθητές/τριες κατασκευάζουν ενεργά τη γνώση δεδομένου ότι προσπαθούν να κατανοήσουν τον κόσμο που τους περιβάλλει. Le slide devono essere redatte con sobrietà, senza uso di troppi colori (lo stretto necessario) e con frasi brevi. Interlinea 1-1,5 Possono essere inseriti collegamenti a filmati, pdf, pagine web e quant’altro. Tutti i collegamenti ipertestuali devono essere attivabili dal ppt e devono essere accompagnati dall’icona adeguata (vedi file Icone_Allegati) inserita nella slide. Nel caso in cui nella slide siano presenti collegamenti ipertestuali, è opportuno indicare, sempre nel campo note, quando sarà commentato il contenuto del collegamento: prima, dopo o contestualmente al clic del mouse che apre il collegamento ipertestuale. È necessario che la Produzione acquisisca preventivamente tutti i video scaricati dal Web (ad esempio da YouTube) per inviarli al CPM per l’attribuzione del formato necessario. Ogni cambio di posizione del docente deve essere effettuato a inizio slide. Sono disponibili due telecamere: una fissa e una mobile. La telecamera attiva è riconoscibile da una luce rossa accesa. Tale luce deve essere tenuta dal docente come punto di riferimento durante la registrazione della lezione. In questo modo dovrebbe essere meno difficoltoso capire, di volta in volta, quale delle due telecamere è attiva.

Ο Κοινωνικός Εποικοδομισμός του Vygotsky Κάθε οργανισμός συνθέτει νοητικά πρότυπα ή σχήματα μέσω των οποίων κατανοεί τις εμπειρίες του. Αυτά τα νοητικά πρότυπα κατασκευάζονται με βάση την προγενέστερη γνώση, τις νοητικές δομές και τις υπάρχουσες πεποιθήσεις του. Η μάθηση είναι απλά η εσωτερική ρύθμιση των νοητικών προτύπων ή σχημάτων, ώστε να ενσωματώσουν τις νέες εμπειρίες.

Εποικοδομισμός Διακρίνονται δυο κατευθύνσεις στη σκέψη των εποικοδομιστών: Εκείνοι που έχουν την πραγματιστική άποψη ότι η γνώση είναι μια διαδικασία έρευνας με την οποία οι μαθητές κατασκευάζουν τελικά τα νοητικά σχήματα που αντιστοιχούν στο περιβάλλον που  παρατηρούν Εκείνοι που έχουν τη ριζική άποψη ότι η γνώση χρησιμεύει για να οργανώσει τον εμπειρικό κόσμο του μαθητή, παρά για να ανακαλύψει την οντολογική πραγματικότητα αυτών που παρατηρεί.

Εποικοδομισμός Οι εποικοδομιστές έχουν τις ακόλουθες απόψεις: Ο νους είναι η εσωτερική αντιπροσώπευση της εξωτερικής πραγματικότητας Η γνώση εγκαθίσταται στο νου, σαν αποτέλεσμα μάθησης από την προσωπική ερμηνεία του κόσμου Η σκέψη στηρίζεται στην αντίληψη και τη σωματική εμπειρία(άσκηση)

Εποικοδομισμός Η έννοια κατασκευάζεται εσωτερικά και αναπτύσσεται με βάση την εμπειρία Η κατανόηση της έννοιας απαιτεί την κατανόηση του όλου και του μέρους της Η μάθηση είναι η αναζήτηση του νοήματος των εννοιών

Εποικοδομισμός Σύμφωνα με τον εποικοδομισμό το γεγονός της μάθησης χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω: Το περιεχόμενο της μάθησης δεν ορίζεται εκ των προτέρων, αλλά πρέπει να κατασκευαστεί με τη γνώση των μαθητών/τριών.Αυτή η γνώση πρέπει να ενσωματωθεί στο πρόγραμμα σπουδών και σε άλλους σχετικούς τομείς της σχολικης δραστηριότητας.

Εποικοδομισμός Το περιεχόμενο της γνώσης περιλαμβάνει την πολυαισθητηριακή ενεργή συμμετοχή του παιδιού. Η μάθηση πρέπει να γίνεται μέσα σε αυθεντικές συνθήκες και σε ρεαλιστικά πλαίσια.

Εποικοδομισμός Οι δεξιότητες επίλυσης προβλήματος που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων είναι μοναδικές σε κάθε άτομο. Η μάθηση πραγματοποιείται μέσω της ανακάλυψης, της εμπειρίας και της διαμόρφωσης προτύπων. Ο μαθητής συμμετέχει ενεργά χρησιμοποιώντας το υλικό μάθησης και έχει τον έλεγχο της μάθησης.

Εποικοδομισμός Ενθαρρύνεται η επικοινωνία μεταξύ των μαθητών. Η προς μάθηση έννοια συζητιέται από τις όλες τις πλευρές. Ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει το ρόλο του βοηθού στη μάθηση. Ο εκπαιδευτικός υποστηρίζει τον μαθητή για να κατασκευάσει τα εννοιολογικά και λειτουργικά νοητικά σχήματα των αντικειμένων της μάθησης.

Εποικοδομισμός Ο κονστρουκτιβισμός μπορεί να διαιρεθεί σε:   Ο κονστρουκτιβισμός μπορεί να διαιρεθεί σε: ατομικό (προσωπικό) κοινωνικό κονστρουκτιβισμό   Στον προσωπικό κονστρουκτιβισμό είναι το μεμονωμένο πρόσωπο που κάνει την κατασκευή ή την επεξεργασία των γνωστικών δομών και των δομών της μνήμης. Ο κοινωνικός κονστρουκτιβισμός περιλαμβάνει μια ομάδα που κάνει την κατασκευή των γνωστικών δομών και των δομών της μνήμης.

Επίδραση της θεωρίας του Vygotsky στη Μάθηση Ο δάσκαλος: διαμεσολαβεί και ενορχηστρώνει περιστάσεις μάθησης μέσα στην κοινότητα των μαθητών ενισχύει την επικοινωνία και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μαθητών χρησιμοποιεί τη γλώσσα ως εργαλείο μάθησης αξιοποιεί την τοπική κουλτούρα θέτει πλαίσια διαλόγου και συνεργασίας σε ομάδες

Επίδραση της θεωρίας του Vygotsky στη Μάθηση Ο δάσκαλος: χρησιμοποιεί δημιουργικά συστήματα νοημάτων (λογοτεχνία κι άλλες μορφές τέχνης), χώρους ερεθισμάτων (μουσεία, εκθέσεις, ναούς) και άλλα τεχνολογικά και πολιτισμικά εργαλεία (ειδησεογραφία, διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολιτιστικά δρώμενα).

Επίδραση της θεωρίας του Vygotsky στη Μάθηση Ο δάσκαλος: αναλαμβάνει τη δημιουργία ενός “πλαισίου στήριξης” (ή “σκαλωσιάς”) για τον κάθε μαθητή, με το οποίο θα υποστηριχθεί να προχωρήσει πέρα από τις κατακτημένες ικανότητές του, στην υπό ωρίμανση περιοχή ανάπτυξής του διαμεσολαβεί, ώστε να διαπραγματευτεί ο μαθητής κοινωνικά και πολιτισμικά νοήματα

Επίδραση της θεωρίας του Vygotsky στη Μάθηση Η αξιοποίηση όλων των παραπάνω πηγών νοημάτων και κοινωνικής αλληλεπίδρασης δε σημαίνει ότι η μάθηση είναι απλώς μια διαδικασία αποδοχής ερεθισμάτων και πληροφοριών εκ μέρους των μαθητών. Αντίθετα, η μάθηση έρχεται μέσα από μια συγκρουσιακή διαδικασία κατά την οποία οι νέες ιδέες μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση με εκείνες που έχει ήδη σχηματισμένες ο μαθητής

Δυσκολίες πρακτικής εφαρμογής του Εποικοδομισμού Οι ομαδικές συνεργασίες στο πλαίσιο των μαθημάτων σπανίζουν, ιδιαίτερα όσο υψηλότερα φθάνουμε στις εκπαιδευτικές βαθμίδες Η εξατομικευμένη παρακολούθηση των μαθητών, ώστε να αντιλαμβάνεται ο δάσκαλος το γνωστικό επίπεδο του μαθητή, παρέχοντας ευκαιρίες στη ζώνη επικείμενης ανάπτυξης του καθένα, είναι ένα δύσκολο έργο μέσα σε τάξεις πολυάριθμων μαθητών

Δυσκολίες πρακτικής εφαρμογής του Εποικοδομισμού Οι εξωσχολικές δραστηριότητες είναι περιορισμένες και συνήθως επαφίενται στην παιδαγωγική θεωρία του κάθε δασκάλου Η αξιοποίηση της κοινωνικο-πολιτισμικής διαφορετικότητας των μαθητών μέσα από την ομαδική συνεργασία μαθητών με ετερόκλητα κοινωνικά χαρακτηριστικά είναι αμφίβολη.

Δυσκολίες πρακτικής εφαρμογής του Εποικοδομισμού Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι, ώστε να μπορούν να προάγουν τη μάθηση μέσω συνεργασίας, η οποία χρειάζεται κατάλληλη επίβλεψη και καθοδήγηση, ώστε οι πιο προχωρημένοι μαθητές να ωθήσουν τη μάθηση των υπολοίπων, παρά να υποβαθμιστεί και η δική τους αναπτυξιακή πορεία από την έλλειψη ενδιαφέροντος ή κοινωνικο-γνωστικών εφοδίων των αδύναμων μαθητών.

Η Γνωστική εξελικτική θεωρία του Jean Piaget  Κατατάσσεται στους αναπτυξιακούς ψυχολόγους αφού κύριο έργο του υπήρξε η μελέτη της ψυχοπνευματικής εξέλιξης του παιδιού και του εφήβου  Δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μάθηση αλλά οι θέσεις που διατύπωσε έχουν σχέση με τις εσωτερικές διαδικασίες της μάθησης

Νοητική ανάπτυξη  σημαίνει απόκτηση από το άτομο νέων γνωστικών ικανοτήτων που δεν υπήρχαν πριν  Η απόκτηση των ικανοτήτων αυτών δε γίνεται με την ποσοτική αύξηση προηγούμενων δεξιοτήτων, αλλά με την ποιοτική αλλαγή της δομής της σκέψης

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ PIAGET Νοητική ανάπτυξη ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ PIAGET Οι νοητικές δομές - οι οργανωμένες δηλαδή ιδιότητες της σκέψης - σχηματίζονται στο άτομο στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασής του με το περιβάλλον Κεντρική θέση στη θεωρία του Piaget κατέχει η έννοια σχήμα (schéma) που αποτελεί και το κύριο συστατικό στοιχείο της νοητικής δομής Σχήμα κατά τον Piaget είναι η προσαρμογή που έχει επιτευχθεί σε ορισμένη κατάσταση ως αποτέλεσμα μιας ολόκληρης σειράς δραστηριοτήτων

Νοητική ανάπτυξη - Σχήματα  Τα σχήματα αποτελούν ένα είδος «μικρών ή μεγάλων μονάδων επίγνωσης και επικοινωνίας του οργανισμού με το περιβάλλον του»  Τα σχήματα είναι διαφορετικά σε κάθε ηλικία και επομένως και ο τρόπος σκέψης του παιδιού διαφέρει ριζικά από εκείνον του ενήλικα Τα πρώτα σχήματα του ατόμου σχετίζονται με τα αντανακλαστικά που υπάρχουν σ’ αυτό μόλις γεννηθεί (θηλασμός, κίνηση ματιών και χεριών, αναπνοή κλπ.) Αποτελούν: Βάση για την αρχική αλληλεπίδραση του ατόμου με το περιβάλλον Τα πρώτα απλά γνωστικά σχήματα μετατρέπονται προοδευτικά σε πολύπλοκους νοητικούς συλλογισμούς

Η νοητική ανάπτυξη κατά τον Piaget Σχηματικά Πολύπλοκοι νοητικοί μηχανισμοί Σχήματα Περιβάλλον Δομική αλλαγή στη νοητική ανάπτυξη

H νοητική ανάπτυξη κατά τον Piaget  Η νοητική ανάπτυξη είναι μια συνεχής μετάπτωση από καταστάσεις ισορροπίας σε καταστάσεις ανισορροπίας Ανάλογη διαδικασία και στη σχολική μάθηση  Όταν η ισορροπία αποκαθίσταται το άτομο βρίσκεται σε ανώτερο νοητικό επίπεδο σε σχέση με αυτό στο οποίο βρισκόταν προηγουμένως  Οι μεταπτώσεις αυτές είναι συχνές στις μικρές ηλικίες.  Όσο το άτομο πλησιάζει προς την ωριμότητα τόσο οι παραπάνω μεταπτώσεις γίνονται αραιότερες

H νοητική ανάπτυξη κατά τον Piaget Κατά τη σχολική μάθηση, ο μαθητής ο οποίος έχει μάθει καλά κάτι, βρίσκεται σε σχέση μ’ αυτό σε κατάσταση αφομοίωσης Όταν τα σχολικά μαθήματα δεν παρουσιάζουν καθόλου νέα στοιχεία για το μαθητή αυτός βρίσκεται σε κατάσταση υπεραφομοίωσης Όταν αντιμετωπίζει πλήθος νέων αντικειμένων βρίσκεται σε κατάσταση υπερσυμμόρφωσης

Οι 3 βασικές πτυχές της νοητικής ανάπτυξης Δομή Λειτουργίες της οργάνωσης και της προσαρμογής Περιεχόμενο Με την ανάπτυξη, η δομή και το περιεχόμενο αλλάζουν, αλλά οι λειτουργίες παραμένουν οι ίδιες Οι λειτουργίες της οργάνωσης και της προσαρμογής δημιουργούν κατά τον Piaget, μια σειρά 4 προκαθορισμένων σταδίων Κάθε στάδιο χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες ψυχολογικές δομές που καθορίζουν την ικανότητα της σκέψης του παιδιού  μαθησιακές του δυνατότητες

Γενετική επιστημολογία – Jean Piaget Ο Piaget ονόμασε το γενικό θεωρητικό πλαίσιό του «γενετική επιστημολογία» επειδή ενδιαφέρθηκε πρώτιστα για το πώς αναπτύχθηκε η γνώση  στους ανθρώπινους οργανισμούς. Ο Piaget είχε ένα σοβαρό γνωστικό υπόβαθρο και στη βιολογία και στη φιλοσοφία και οι έννοιες των δυο αυτών επιστημών επηρέασαν τη θεωρία του για την παιδική ανάπτυξη.

Γενετική επιστημολογία – Jean Piaget το αισθησιοκινητικό το προλογικό το στάδιο των συγκεκριμένων ενεργειών το στάδιο των τυπικών ή συμβολικών ενεργειών

Γενετική επιστημολογία – Jean Piaget Στο αισθητικοκινητικό στάδιο (0-2 έτη), η νοημοσύνη λαμβάνει τη μορφή κινητικών ενεργειών. Η νοημοσύνη στην περίοδο του προλογικού σταδίου (3-7 έτη) είναι διαισθητικής φύσης. Η γνωστική δομή κατά τη διάρκεια του σταδίου των συγκεκριμένων πράξεων (8-11 έτη) είναι λογική αλλά εξαρτάται από συγκεκριμένες αναφορές. Στη φάση των τυπικών - συμβολικών διαδικασιών(12-15 έτη), η σκέψη γίνεται αφαιρετική και συμβολική

Η αισθησιοκινητική περίοδος (0-2 ετών)  Η νοημοσύνη στηρίζεται σε καθαρά αισθησιοκινητικές δραστηριότητες  Το βρέφος αρχίζει τη ζωή του με έμφυτα αντανακλαστικά τα οποία δημιουργούν τα πρώτα αισθησιοκινητικά σχήματα που τροποποιούνται στη συνέχεια και συνδυάζονται για να σχηματίσουν πιο πολύπλοκες μορφές λογικής συμπεριφοράς  Κατά την περίοδο αυτή το βρέφος δεν έχει κατακτήσει την έννοια της μονιμότητας των αντικειμένων  Βασικές έννοιες όπως ο χρόνος και ο χώρος αναπτύσσονται σιγά-σιγά και ενσωματώνονται στα σχήματα συμπεριφοράς του παιδιού  Οι έννοιες αυτές δημιουργούν το κατάλληλο υπόστρωμα για τη μελλοντική ανάπτυξη ανώτερων νοητικών δομών

Η περίοδος της προλογικής σκέψης (2-7 ετών)  Χωρισμός της περιόδου αυτής σε 2 υποπεριόδους:  α. κυρίως προλογική περίοδος (2-5 ετών)  β. περίοδος της διαισθητικής σκέψης (5-7 ετών)  Το άτομο δεν είναι ακόμα σε θέση να εκτελεί συγκεκριμένες λογικές πράξεις  Εμφάνιση της συμβολικής λειτουργίας της σκέψης. - Το παιδί αποκτά την ικανότητα να μεταχειρίζεται σύμβολα (κυρίως γλωσσικά, π.χ. μπάλα χωρίς να βλέπει τη μπάλα)  Η χρησιμοποίηση συμβόλων δίνει νέες διαστάσεις στις νοητικές ικανότητες του παιδιού  Διευκολύνει την επικοινωνία με τους άλλους και γίνεται πηγή νέων γνώσεων και εμπειριών

Η περίοδος της προλογικής σκέψης (2-7 ετών)  Το λεξιλόγιο του παιδιού είναι φτωχό και εμπλουτίζεται σταδιακά  Οι λέξεις δεν έχουν σαφή και συγκεκριμένη έννοια (προέννοια) π.χ. αποκαλεί μπαμπά για κάθε άνδρα  Λάθη στην ταξινόμηση αντικειμένων  Αντιμετωπίζουν τα προβλήματα των κατηγοριοποιήσεων κάνοντας μορφολογικά αθροίσματα  Τα μορφολογικά αθροίσματα είναι τυχαίες συναθροίσεις συγκεκριμένων πραγμάτων που το παιδί τα συσχετίζει μεταξύ τους με βάση κάποιο δικό του αυθαίρετο κριτήριο και όχι με βάση τα κοινά χαρακτηριστικά τους

Η περίοδος της προλογικής σκέψης (2-7 ετών) Σύμφωνα με το μεταγωγικό συλλογισμό του παιδιού με βάση τη θεωρία του Piaget κατά την περιόδο της προλογικής σκέψης το παιδί ; α) Κάνει αυθαίρετες γενικεύσεις και έχει ατελή ή εσφαλμένη αντίληψη για το περιβάλλον του β) Προχωρά από το μερικό προς το γενικό έχοντας σωστή αντίληψη για το περιβάλλον του γ) Προχωρά από το γενικό προς το μερικό έχοντας εσφαλμένη αντίληψη για το περιβάλλον του δ) Προχωρά από το μερικό προς το γενικό έχοντας πάντα εσφαλμένη αντίληψη για το περιβάλλον του

Η περίοδος της προλογικής σκέψης (2-7 ετών) Χαρακτηριστικό της σκέψης είναι η απουσία της αναστρεψιμότητας (reversibilitè) η οποία αποτελεί για τον Piaget μία από τις βασικές λογικές πράξεις Δεν μπορεί να καταλάβει ότι αν Α+Β=Γ τότε και Γ-Β=Α Η προσοχή του παιδιού συγκεντρώνεται συνήθως σε μια μόνο διάσταση ή σε ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό των πραγμάτων ή των γεγονότων

Η περίοδος της προλογικής σκέψης (2-7 ετών)  Αδυναμία διατήρησης πολλών φυσικών μεγεθών όπως: όγκου βάρους  Αδυναμία διατήρησης της έννοιας της αντιστοιχίας δύο σειρών πραγμάτων όταν μεταβληθεί η αρχική κατάσταση  Το παιδί κατέχεται από εγωκεντρισμό. Αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τα πάντα με βάση την προσωπική του άποψη και σε αναφορά προς τον εαυτό του που αποτελεί γι’ αυτό το κέντρο του κόσμου

Η περίοδος της προλογικής σκέψης (2-7 ετών)  Ο εγωκεντρισμός είναι εμφανής στη γλώσσα και στον τρόπο επικοινωνίας του παιδιού  Είδη εγωκεντρισμού: Άμεσος, τα πάντα υποτάσσονται στη θέληση και επιθυμία του ατόμου Έμμεσος, τα εξωτερικά φαινόμενα ερμηνεύονται με βάση τις εμπειρίες και τα βιώματά του  Παραλλαγή του έμμεσου εγωκεντρισμού είναι: ο ανιμισμός (απόδοση ψυχής στα άψυχα πράγματα) ο ανθρωπομορφισμός (απόδοση ανθρωπίνων ιδιοτήτων σε μη ανθρώπινα όντα)

Η περίοδος των συγκεκριμένων πράξεων (7-11 ετών) Ολοκλήρωση συγκεκριμένων λογικών πράξεων Λογικές πράξεις κατά τον Piaget είναι: «οι αναστρέψιμες εσωτερικοποιημένες στη σκέψη ενέργειες» Οι ενέργειες αυτές έχουν οργανωθεί σε ολοκληρωμένα λογικά συστήματα που επιτρέπουν στο παιδί να επιλύει απλά και συγκεκριμένα λογικά προβλήματα  Η σκέψη του παιδιού κατά τη φάση αυτή είναι σε θέση: α. να προβαίνει σε συνενώσεις επιμέρους συγκεκριμένων πραγμάτων ή ομάδων πραγμάτων Α+Β=Γ (π.χ όλοι οι άνδρες + όλες οι γυναίκες = όλοι οι άνθρωποι)

Η περίοδος των συγκεκριμένων πράξεων (7-11 ετών) να ακολουθεί πορεία αντίστροφη από εκείνη που ακολούθησε για να καταλήξει σε κάποιο λογικό συμπέρασμα (αναστρεψιμότητα) να κάνει συνδυασμούς και συσχετίσεις μεταξύ διαφόρων πραγμάτων κατά ποικίλους τρόπους χωρίς να μεταβάλλει το τελικό αποτέλεσμα που προκύπτει από αυτούς (συνδυαστικότητα ή προσαιτεριστικότητα) Αν Α+(Β+Γ)=Δ τότε και (Α+Β)+Γ=Δ

Η περίοδος των συγκεκριμένων πράξεων (7-11 ετών)  Η σκέψη του παιδιού κατά τη φάση αυτή είναι επίσης σε θέση: δ. να αντιλαμβάνεται ότι αν μια συγκεκριμένη λογική πράξη συνδυαστεί με την αντίθετη της, αυτό οδηγεί στην ακύρωση της, π.χ. Α-Α=0, όλοι οι άνθρωποι – όλοι οι άνθρωποι = κανείς άνθρωπος) ε. να καταλαβαίνει ότι η πρόσθεση ενός αριθμητικού συνόλου στον εαυτό του οδηγεί σύμφωνα με την αρχή της συνένωσης σε νέο αριθμητικό σύνολο (Α+Α=2Α)  Αντίθετα αν ένα ποιοτικό στοιχείο επαναλαμβάνεται προστιθέμενο στον εαυτό του ουδεμία διαφοροποίηση προκαλείται (ταυτολογία)

Η περίοδος των συγκεκριμένων πράξεων (7-11 ετών)  Η ολοκλήρωση των λειτουργιών αυτών επιτρέπει κατά την περίοδο αυτή - να επιλύει προβλήματα που σχετίζονται με την ομαδοποίηση και κατηγοριοποίηση συγκεκριμένων αντικειμένων καθώς και με τη διατήρηση της ύλης  Χάρη στις παραπάνω λογικές λειτουργίες το άτομο μπορεί να αντιληφθεί καλύτερα: α. τις στοιχειώδεις μαθηματικές έννοιες, β. το χώρο, γ. το χρόνο, δ. την αιτιότητα

Η περίοδος των συγκεκριμένων πράξεων (7-11 ετών)  Στην ηλικιακή φάση των συγκεκριμένων λειτουργιών οι συλλογισμοί του ατόμου εξακολουθούν να έχουν αποσπασματικό χαρακτήρα και δεν αποτελούν τμήμα ενός ενιαίου συνόλου  Κατά συνέπεια, στην φάση αυτή δεν μπορούν να διδαχθούν μαθήματα που η κατανόησή τους απαιτεί αφηρημένη σκέψη Το παιδί γίνεται λιγότερο εγωκεντρικό και κάνει προσπάθειες να κατανοήσει τα άλλα άτομα και να καταστήσει γνωστά στους άλλους τα αισθήματα και τις ιδέες του

Η περίοδος των τυπικών λογικών πράξεων (11-15 ετών) Ο έφηβος αποκτά την ικανότητα της αφηρημένης σκέψης, σχηματίζει υποθέσεις καθώς και εναλλακτικές υποθέσεις κατά την αντιμετώπιση ορισμένου προβλήματος Ελέγχει τα δεδομένα με βάση καθεμία από τις υποθέσεις για να πάρει την κατάλληλη απόφαση (π.χ. εκκρεμές)

Η περίοδος των τυπικών λογικών πράξεων (11-15 ετών) Το άτομο αποκτά την ικανότητα να στοχάζεται και να συλλαμβάνει έννοιες των φυσικών επιστημών και των ανώτερων μαθηματικών Κάνει αναφορές στο μέλλον και είναι ικανό να σχεδιάζει ποικίλες μελλοντικές ανακατατάξεις και κοινωνικές αλλαγές, δημιουργεί θεωρίες Ξεκινώντας από δεδομένα της καθημερινής του εμπειρίας προσπαθεί να εξηγήσει λογικά όσα συμβαίνουν γύρω του και τα οποία βλέπει συνήθως με κριτική διάθεση

Γενετική επιστημολογία – Jean Piaget Οι γνωστικές δομές του ατόμου αλλάζουν μέσω των διαδικασιών: της προσαρμογής της αφομοίωσης της συμμόρφωσης

Γενετική επιστημολογία – Jean Piaget Η αφομοίωση περιλαμβάνει την ερμηνεία των γεγονότων από την άποψη της υπάρχουσας γνωστικής δομής η συμμόρφωση αναφέρεται στην αλλαγή της γνωστικής δομής για να κατανοήσει το περιβάλλον. Η γνωστική ανάπτυξη συντελείται από την σταθερή προσπάθεια του ατόμου να προσαρμοστεί στο περιβάλλον από την άποψη της αφομοίωσης και της συμμόρφωσης.

Γενετική επιστημολογία – Jean Piaget Τα παιδιά δίνουν διαφορετικές εξηγήσεις της πραγματικότητας στα διάφορα στάδια γνωστικής ανάπτυξης Η γνωστική ανάπτυξη διευκολύνεται με την παροχή δραστηριοτήτων ή καταστάσεων που ενεργοποιούν τους μαθητές και επιτυγχάνουν την προσαρμογή των γνωστικών σχημάτων του νου τους (αφομοίωση, συμμόρφωση)

Γενετική επιστημολογία – Jean Piaget Τα υλικά μάθησης και οι δραστηριότητες πρέπει να εναρμονίζονται με το επίπεδο των νοητικών διαδικασιών για ένα παιδί της συγκεκριμένης ηλικίας. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αποφεύγουν να εισάγουν τους μαθητές στην εκτέλεση στόχων που είναι πέρα από τις τρέχουσες γνωστικές ικανότητές τους.

Vygotsky Vs Piaget Οι γνωστικές συγκρούσεις για τον Piaget αποτελούν τον μηχανισμό της εξέλιξης μέσα σε ένα βιολογικό πλαίσιο, δηλαδή, υπάρχει μέσα στο άτομο η εν δυνάμει μάθηση, αλλά μέσα από την αλληλεπίδραση του ατόμου, κυρίως με το φυσικό περιβάλλον Ο Vygotsky, αντίθετα, δίνει έμφαση στο κοινωνικό σύνολο, το οποίο προωθεί τη μάθηση δημιουργώντας το πλαίσιο της, δηλαδή τις βασικές έννοιες και τον τρόπο με τον οποίο αυτή θα επιτευχθεί.

Vygotsky Vs Piaget Ο Piaget υπήρξε εισηγητής της γνωστικο-αναπτυξιακής θεωρίας και υποστήριζε πως οι εμπειρίες και η ωρίμανση του ατόμου αποτελούν, μαζί με την αλληλεπίδραση με τον φυσικό κόσμο, τη δύναμη που προάγει την εξέλιξη Ο Vygotsky υποστηρίζει πως η μάθηση προωθεί την ανάπτυξη

Vygotsky Vs Piaget Ο εκπαιδευτικός για τον Piaget είναι ο “διευκολυντής” του μαθητή για τη μάθηση, λειτουργεί έμμεσα και δεν μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη, αφού αυτή προηγείται της γνώσης. O Vygotsky θεωρεί τον εκπαιδευτικό ως “μεσολαβητή” του προς τη γνώση, αφού η μάθηση προάγει την ανάπτυξη. Ο μαθητής δεν κατέχει a priori ικανότητες κατάκτησης της γνώσης, αλλά προχωρά προς αυτή μέσω των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.

Vygotsky Vs Piaget Ο Piaget προτάσσει το άτομο έναντι της κοινωνίας και κινείται από το ειδικό προς το γενικό O Vygotsky προτάσσει την επίδραση της κοινωνίας στο άτομο και κατευθύνεται από το γενικό προς το ειδικό

Jerome Bruner: Θεωρία της ανακάλυψης της γνώσης

Jerome Bruner: Θεωρία της ανακάλυψης της γνώσης Αρχές της θεωρίας του: Η διδασκαλία πρέπει να συνδυαστεί με την εμπειρία και τα πλαίσια που καθιστούν τον μαθητή πρόθυμο και ικανό να μάθει (ετοιμότητα) Η διδασκαλία πρέπει να κτιστεί έτσι ώστε μπορεί να κατανοηθεί εύκολα από το μαθητή (σπειροειδής οργάνωση) Η διδασκαλία πρέπει να έχει ως σκοπό να διευκολύνει τις υποθέσεις ή να συμπληρώσει τα κενά του μαθητή

Jerome Bruner: Θεωρία της ανακάλυψης της γνώσης Η εποικοδομιστική θεωρία του Bruner είναι ένα γενικό πλαίσιο για την διδασκαλία που βασίζεται στη μελέτη της γνώσης. Ένα μεγάλο μέρος της θεωρίας συνδέεται με την έρευνα της νοητικής ανάπτυξης των παιδιών. Οι ιδέες που σκιαγράφησε ο Bruner(1960) προήλθαν από έρευνες που εστιάστηκαν στη μάθηση των Φυσικών Επιστημών και των Μαθηματικών.

Albert Bandura: Κοινωνική θεωρία μάθησης Η κοινωνική θεωρία μάθησης εξηγεί τη ανθρώπινη συμπεριφορά από την άποψη της συνεχούς αμοιβαίας αλληλεπίδρασης μεταξύ της γνωστικής λειτουργίας, της εξωτερικής συμπεριφοράς και της επιρροής που δέχεται το άτομο από το περιβάλλον.

Albert Bandura: Κοινωνική θεωρία μάθησης Οι συνιστάμενες διαδικασίες της μάθησης με παρατήρηση είναι: η προσοχή η διατήρηση η αναπαραγωγή η παρακίνηση

Albert Bandura: Κοινωνική θεωρία μάθησης Η κοινωνική θεωρία μάθησης έχει εφαρμοστεί εκτενώς στην κατανόηση της επιθετικότητας και των ψυχολογικών διαταραχών, ιδιαίτερα στα πλαίσια της τροποποίησης της συμπεριφοράς Είναι επίσης κατάλληλη θεωρητική βάση για την τεχνική της συμπεριφοράς των προτύπων που χρησιμοποιείται ευρέως σε διάφορα επιμορφωτικά προγράμματα. Τα τελευταία χρόνια, ο Bandura έχει στρέψει την προσοχή του στην έννοια της αυτοαποτελεσματικότητας μέσα σε ποικίλα πλαίσια

Albert Bandura: Κοινωνική θεωρία μάθησης Αρχές της θεωρίας: Το πιο  υψηλό επίπεδο μάθησης με την παρατήρηση προτύπου επιτυγχάνεται οργανώνοντας πρώτα και προβάροντας την πρότυπη συμπεριφορά συμβολικά και έπειτα εφαρμόζοντάς την φανερά Τα άτομα είναι πιθανότερο να υιοθετήσουν μια πρότυπη συμπεριφορά εάν αυτή οδηγεί στα αποτελέσματα που επιθυμούν Τα άτομα είναι πιθανότερο να υιοθετήσουν μια συμπεριφορά, άν το πρότυπο είναι παρόμοιο με τον παρατηρητή,αν διαθέτει γόητρο και αν η συμπεριφορά του έχει πρακτική αξία

Συμπεράσματα Οι εποικοδομιστές βλέπουν την μάθηση ως ενεργό διαδικασία στην οποία οι μαθητές/τριες κατασκευάζουν ενεργά τη γνώση Ο νους είναι η εσωτερική αντιπροσώπευση της εξωτερικής πραγματικότητας Η μάθηση είναι η αναζήτηση του νοήματος των εννοιών Υπάρχει ο Κοινωνικός Εποικοδομισμός και ο Ατομικιστικός Εποικοδομισμός Ο Εποικοδομισμός αναπτύσσει αποκλειστικά μαθητοκεντρικές αντιλήψεις È opportuno che il docente al termine di ogni lezione proceda con un riepilogo degli argomenti trattati e si congedi utilizzando la formula “Grazie per l’attenzione”.