Κατηγοριοποίηση Δήμων ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ Κατηγοριοποίηση Δήμων Nικόλαος-Κομνηνός ΧΛΕΠΑΣ nhlepas@gmail.com

Κατηγορίες Δήμων Καλλικράτη: 1. Ορεινοί: 30 δήμοι (άρθρ. 1, 209)+Οδηγίες 81/645 και 85/148 2. Νησιωτικοί: 48 δήμοι σε τρεις Περιφέρειες (άρθρ. 1, 204 επ.) – όχι στην Αττική 3. Δήμοι που παρέχουν διοικητική υποστήριξη (Στην Αττική 10 για πολεοδομία, 7 για κοινωνικά/επιδόματα) 4. Δήμοι που δέχονται διοικητική υποστήριξη (Στην Αττική 32+4ΔΕ για πολεοδομία, 56 για κοινωνικά/επιδόματα) 5. Δήμοι που ούτε παρέχουν ούτε δέχονται διοικητική υποστήριξη (18 για πολεοδομία, 3 για κοινωνικά/επιδόματα) Παλαιότερες κατηγορίες: Τουριστικοί (ΠΔ 899/76, 644/77), δήμοι λεκανοπεδίου κλπ

Διοικητική και Χωροταξική Διάρθρωση: Ν. 4277/2014 (Ρυθμιστικό) άρθρο 8 , Ν. 3852/ 2010, άρθρο 3.3. : 1.ΧΕ Αθήνας-Πειραιά (5 Χωρικές υποενότητες) 2. ΧΕ Ανατολικής Αττικής (3 Χωρικές Υποενότητες) 3. ΧΕ Δυτικής Αττικής (2 Χωρικές Υποενότητες) 4. ΧΕ Νησιωτικής Αττικής Οικιστικό Δίκτυο και Δίκτυο Πολεοδομικών Κέντρων Μητροπολιτικά Κέντρα Αθήνας-Πειραιά Διαδημοτικά Κέντρα Ευρείας Ακτινοβολίας εντός ΛπΔ(5 Δήμοι + 3 ΔΕ) (Καλλιθέα, Γλυφάδα, Μαρούσι, Ν.Ιωνία, Περιστέρι+ ΔΕ Κηφ.,Κερ-Δ) Διαδημοτικά Κέντρα Ευρείας Ακτινοβολίας εκτός ΛπΔ(6 Δήμοι + 5 ΔΕ) (Παλλήνη, Κρωπία, Ραφήνα, Λαύριο. Αχαρνές, Αίγινα +ΔΕ Αγ.Στεφ.,Ελευσ.,Ασπρ., Ωρωπ., Μεγάρων.

Διεθνής Εμπειρία (ενδεικτικά) : Γερμανία: 107 δήμοι (συνήθως 100.000 +) με το ειδικό καθεστώς της «ελεύθερης πόλης»: αρμοδιότητες α και β βαθμού Αυστρία: Καταστατικοί Δήμοι (30) α και β βαθμός, αστικοί δήμοι (197 δήμοι), οι κοινότητες-αγορές (755) και οι αγροτικές κοινότητες (1390). Τσεχία: 13 Καταστατικοί Δήμοι (α-β βαθμός), «αστικοί δήμοι» (“mesto” > 3.000 κατ.) Ουγγαρία: Βουδαπέστη, 23 καταστατικοί δήμοι (α-β βαθμός), 265 αστικοί δήμοι Πολωνία: 65 δήμοι με καθεστώς κομητείας, 307 αστικοί δήμοι (“Gminy Miejskie”). Γαλλία: Ειδικό καθεστώς για Παρίσι, Λυών, Μασσαλία, επίσης surcout insulaire για νησιά (κανόνας κόστους + 35%) Ειδικό καθεστώς για νησιά στη Δανία (territorial impact assessment), Ιταλία, Φινλανδία κλπ.

2. Μεγάλοι Δήμοι-διαδημοτικά κέντρα 3. Αστικοί Δήμοι Προτεινόμενες Κατηγορίες Δήμων με συνδυασμό κριτηρίων (γεωγραφικά-χωροταξικά, πληθυσμιακά-κοινωνικά, διοικητικά κ.α.) μετά από pest (περιβάλλον) και swot (ευκαιρίες-κίνδυνοι:στήριξη, νομιμοποίηση, πολυπλοκότητα, συνοχή, αποδοτικότητα) ανάλυση 1. Μητροπολιτικοί Δήμοι 2. Μεγάλοι Δήμοι-διαδημοτικά κέντρα 3. Αστικοί Δήμοι 4 Περιαστικοί και Αγροτικοί Δήμοι

1. Μητροπολιτικοί Δήμοι: Πρόκειται για δήμους Εθνικής ή και Διεθνούς Εμβέλειας που αποτελούν ταυτόχρονα και τους δήμους-πυρήνες των μεγαλύτερων πολεοδομικών συγκροτημάτων της χώρας. Στην Αττική αυτά τα χαρακτηριστικά τα συγκεντρώνει η Αθήνα, η οποία είναι ένας με πληθυσμό υπερτετραπλάσιο από τον επόμενο σε μέγεθος δήμο της Αττικής (Πειραιάς). Τηρουμένων των αναλογιών, αντίστοιχα χαρακτηριστικά συγκεντρώνει η Θεσσαλονίκη, Μια υποκατηγορία Δήμων θα μπορούσε να περιλαμβάνει «Πρωτεύοντες Εθνικούς Πόλους» από το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο (λ.χ. Πάτρα, Ηράκλειο, Λάρισα, κλπ.)

2. Μεγάλοι Δήμοι-διαδημοτικά κέντρα : Η ευρύτερη αυτή κατηγορία αναφέρεται σε πόλεις-υπερτοπικά κέντρα (συνήθως και συγκοινωνιακοί κόμβοι) που μπορούν να αναλάβουν και λειτουργίες υποστήριξης των γειτονικών τους δήμων. Πρόκειται για δήμους που συνήθως διαθέτουν πληθυσμό αισθητά μεγαλύτερο από τους άλλους δήμους (κοντά στο όριο των 70.000 κατοίκων), οι οποίοι συνήθως διαθέτουν σημαντικούς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους, αποτελούν (ή αποτέλεσαν κατά το παρελθόν) διοικητικά κέντρα, ενώ αντιμετωπίζουν προβλήματα και προκλήσεις διαφορετικής κλίμακας από τους υπόλοιπους δήμους.

3. Αστικοί Δήμοι: Πρόκειται για την ευρύτερη κατηγορία δήμων και αφορά το μεγαλύτερο μέρος των δήμων στην Αττική αλλά και σε πολλές περιοχές της χώρας. Οι δήμοι αυτοί μπορούν να ανταποκριθούν σε όλα (ή σχεδόν σε όλα) τα κοινά καθήκοντα όλων των δήμων της χώρας. Η πυκνότητα πληθυσμού και λειτουργιών είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην Αττική. Ορισμένοι από τους δήμους αυτούς θα δέχονται υποστήριξη από τους δήμους-διαδημοτικά κέντρα, μπορούν πάντως να ζητήσουν να αναλάβουν όλες ή ορισμένες από τις αρμοδιότητες που η μεταφορά τους στην αυτοδιοίκηση αναβλήθηκε το 2013.

4 . Περιαστικοί και Αγροτικοί Δήμοι: Πρόκειται για μικρή κατηγορία στην Αττική, αλλά για μια ευρεία κατηγορία δήμων στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Οι δήμοι αυτοί μπορούν να ανταποκριθούν στα περισσότερα (ορισμένοι και σε όλα) τα κοινά καθήκοντα όλων των δήμων της χώρας. Συνήθως διαθέτουν μεγάλη έκταση, ευρύ δίκτυο οικισμών και εκτεταμένο δίκτυο δρόμων διαφόρων κατηγοριών (και αγροτικών) που συνεπάγεται σημαντικό κόστος συντήρησης. Έχουν σημαντικές ανάγκες αναπτυξιακής υποστήριξης.

Μικροί Νησιωτικοί και Μικροί Ορεινοί Δήμοι: Η ευρύτερη αυτή κατηγορία δήμων περιλαμβάνει τόσο μικρούς νησιωτικούς όσο και μικρούς ορεινούς δήμους (οι ορεινοί μπορεί να είναι μεγάλοι σε έκταση αλλά μικροί πληθυσμιακά). Συμπεριλαμβάνονται δηλ. δύο υποκατηγορίες (νησιωτικοί και ορεινοί αντίστοιχα) για τις οποίες θα πρέπει να προβλεφθούν διαφοροποιήσεις. Για την Αττική, σημασία έχει η υποκατηγορία των νησιωτικών δήμων.

Βασικές Κατευθύνσεις για τους δήμους όλης της χώρας:   Μεγαλύτερη διοικητική-οργανωτική αυτοτέλεια των δήμων. Δυνατότητα να αποφασίζουν για την ενδοδημοτική αποκέντρωση και την εδαφική υποδιαίρεση των δήμων τους σε δημοτικές/τοπικές κοινότητες Καθιέρωση λίγων (προτείνονται 5 βασικές) κατηγοριών για τη διαφοροποίηση του νομικού καθεστώτος των δήμων Διαφοροποίηση των πόρων ανάλογα με το καθεστώς και τις αρμοδιότητες των δήμων. Τροποποίηση του άρθρου 1 του ν. 3852/2010 όπου θα γίνει κατηγοριοποίηση «εν δυνάμει» για κάθε δήμο της χώρας Η υπαγωγή σε μια από τις πέντε κατηγορίες των δήμων θα γίνεται εθελοντικά από τους ίδιους τους δήμους με απόφαση του Δ.Σ. και στη συνέχεια με πρόταση του υπουργού θα εκδίδεται σχετικό Π.Δ.