ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ : ΣΎΝΟΡΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΈΣ ΕΤΕΡΌΤΗΤΑΣ ΒΙΒΛΙΟ : ΛΑΙΚΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΟΡΑ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ( επιστημονική επιμέλεια Ευάγγελος Αυδίκος) ΑΡΘΡΟ : ΌΤΑΝ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΟΥΝ ( Αλίκη Αγγελίδου) Γυναικεία μετανάστευση από τη Βουλγαρία , οικονομικές πρακτικές και έμφυλες ταυτότητες.

Ζητήματα με τα οποία θα ασχοληθούμε : Η διάβαση των συνόρων ως οικονομικό φαινόμενο. Κύριοι λόγοι μετανάστευσης. Πεδία απασχόλησης των μεταναστριών. Η επιλογή της Ελλάδας ως χώρα μετανάστευσής τους.

Για τους κοινωνικούς μελετητές η μετανάστευση ήταν καθαρά η μετακίνηση από τις << φτωχότερες>> χώρες της Ανατολικής Ευρώπης προς τις πιο << εύπορες >> της Νότιας και Δυτικής Ευρώπης. Η μετανάστευση των Βουλγάρων γυναικών δεν είναι καθαρά μόνο οικονομική, αποτελεί ένα τρόπο αντιμετώπισης των ποικίλλων κοινωνικών επιπτώσεων που είχε η κατάρρευση του κοινωνικού κράτους στις χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης και η εφαρμογή νέο-φιλελεύθερων πολιτικών που την ακολούθησε. Τα κίνητρα είναι οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια, τον επαναπροσδιορισμό στον ιδιωτικό και στον δημόσιο χώρο, και τους έμφυλους ρόλους μέσα και έξω από την οικογένεια. Τα στοιχεία προέρχονται από επιτόπια συμμετοχική παρατήρηση, συνεντεύξεις και συζητήσεις στα βουλγάρικα, στην Αθήνα και στην περιαστική περιοχή του Μαραθώνα.

Κοινωνικοί μετασχηματισμοί στην μετακομμουνιστική Ανατολική Ευρώπη και γυναικεία μετανάστευση : Κοινωνικές συνέπειες που είχε η πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Βουλγαρία ήταν : Η ανεργία. Οι χαμηλά αμειβόμενες εργασίες. Εργασίες που αφορούν την επιβίωση. Η μη επιχειρηματική παραγωγή για τις γυναίκες. Η κοινωνική θέση και η αναπαράσταση του φύλου στην χώρα προέλευσης συνιστά ενδιαφέρον για τον ρόλο του φύλου στην μετανάστευση.

Τα οικονομικά κίνητρα της μετανάστευσης Η Βουλγαρική μετανάστευση προς την Ελλάδα ξεκινά στα τέλη του 90’ μετά την Αλβανική μετανάστευση και είναι κατά κύριο λόγο ατομική και γυναικεία. Μεταξύ Ελλάδας-Βουλγαρίας ως γειτονικές χώρες, το σύνορο είναι εκείνο που δημιουργεί αξία από τις οικονομικές ανισότητες που υπάρχουν στις δύο πλευρές και καθιστά την μετακίνηση συμφέρουσα. https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1TDJPx_PjYDK EgcTPcAC7eiTqJ5k&hl=en_US&ll=42.43359287854731%2C 26.276550132812417&z=7 Η εργασία ήταν κακοπληρωμένη, τα λεφτά δεν επαρκούσαν για τον νέο καπιταλιστικό τρόπο ζωής και προτίμησαν να φύγουν. https://www.youtube.com/watch?v=ADPf249IIK8

Άλλα κίνητρα μετανάστευσης : Άλλα κίνητρα μετανάστευσης : Η γεωγραφική γειτνίαση παίζει σημαντικό ρόλο, οι γυναίκες αναφέρουν ως κίνητρο για την επιλογή της Ελλάδας ως χώρα προορισμού την εγγύτητα, γεωγραφική και πολιτισμική ανάμεσα στις δύο χώρες. Η γυναικεία μετανάστευση δεν είχε μόνο οικονομικούς λόγους. Ήταν ένα μέσο επίλυσης οικογενειακών προβλημάτων και διαπραγμάτευσης έμφυλων ρόλων και σχέσεων εξουσίας.

Ερώτηση : Για ποιον λόγο θεωρείτε πως μεταναστεύουν κυρίως οι γυναίκες ;

Απάντηση : Ο γυναικείος αριθμός μετανάστευσης από την Βουλγαρία προς την Ελλάδα είναι μεγαλύτερος από εκείνον των αντρών, γιατί όπως υποστηρίζουν οι ίδιες τις «αντρικές» δουλείες τις έχουν προλάβει οι Αλβανοί μετανάστες και μερικοί δεν καταδέχονται να δουλέψουν σε κάτι υποδεέστερο από την εργασία τους στην Βουλγαρία (οικοδομή και αγροτικό τομέα).

Κατά κανόνα οι μετανάστριες κάνουν εργασίες «κατώτερες» κοινωνικά από αυτές που έκαναν στην πατρίδα τους. Χάρη στη μετανάστευση ξεφεύγουν από δύσκολες οικογενειακές καταστάσεις για να κάνουν μια νέα αρχή στη ζωή τους. Πολλές βρίσκουν κάποιον μόνιμο άντρα στην Ελλάδα είτε ντόπιο είτε μετανάστη και άλλες κάνουν εφήμερες σχέσεις ακόμη και αν είναι παντρεμένες στην Βουλγαρία. Θεωρούν τους Έλληνες άντρες πολύ πιο «πατριαρχικούς» και κακομαθημένους από τους Βούλγαρους, αυτό γιατί τα κομμουνιστικά καθεστώτα υποστηρίζουν την ισότητα, αλλά με την πτώση του όμως οι γυναίκες έπρεπε να γυρίσουν στον ιδιωτικό χώρο αφού την εξουσία την πήραν οι άντρες.

Οικονομικές στρατηγικές και οριοθετήσεις του εαυτού. Διακρίνουμε δυο διαφορετικές οικονομικές λογικές : Οικογενειοκεντρική : (45-65 ετών) ο χρόνος της μετανάστευσης στη Ελλάδα είναι «νεκρός». Δεν σπαταλούν χρήματα για την προσωπική τους διασκέδαση και φροντίδα, γιατί τα χρήματα που βγάζουν τα στέλνουν στα παιδιά τους, τα εγγόνια τους, τους συνταξιούχους γονείς τους και σκοπό έχουν την δημιουργία ακινήτου πίσω στην χώρα τους. Ατομοκεντρική : (25-45 ετών) Αυτές οι γυναίκες ζουν στην Ελλάδα στο παρόν, πηγαίνουν διακοπές, ψωνίζουν υλικά αγαθά για τον εαυτό τους, στόχος και αυτών είναι να αποκτήσουν ένα ακίνητο στην Βουλγαρία αλλά και ένα αυτοκίνητο στην Ελλάδα. Δουλεύουν με μεροκάματο και σερβιτόρες και όχι όπως οι μεγαλύτερες ως τροφοί, οικιακοί βοηθοί και αποκλειστικές ηλικιωμένων.

Προοπτικές για το μέλλον Δεν κάνουν μακρόπνοα σχέδια. Δεν θέλουν να διαθέσουν τα χρήματα τους για παραγωγική επένδυση στη Βουλγαρία παρά μόνο για την αγορά ακινήτων. Λίγες παρακινούν τα παιδιά τους να έρθουν στην Ελλάδα , ενώ παράλληλα προσπαθούν να τους προσφέρουν όσα περισσότερα εφόδια για ένα καλύτερο μέλλον στην Βουλγαρία. Ουσιαστικά στις προοπτικές για το μέλλον είναι η απόκτηση ενός ακινήτου και οι σπουδές των παιδιών τους

Εν κατακλείδι ενώ για ορισμένες γυναίκες η εμπειρία της μετανάστευσης τους επιτρέπει να ξεφύγουν από τους «παραδοσιακούς» ρόλους στους οποίους ωθούνταν από τις μετακομμουνιστικές νέο-φιλελεύθερες και εθνικιστικές πολιτικές και να διεκδικήσουν τη διατήρηση θέσεων και ιδιοτήτων που απέκτησαν κατά το κομμουνιστικό καθεστώς, για άλλες, εξυπηρετεί ακριβώς το αντίθετο, την αναπαραγωγή των ρόλων αυτών μέσα στην οικογένεια.  Σε κάθε περίπτωση η διεθνής γυναικεία μετανάστευση συνιστά ένα σύνθετο και πολυδιάστατο φαινόμενο , που παράγει ταυτόχρονα τόσο χειραφέτηση και απελευθέρωση όσο και σχέσεις ανισότητας και υποτέλειας.