ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το πρωτογενές υλικό της λαογραφίας αποτελούν κυρίως τα «προφορικά αρχεία», η προφορική δηλαδή παράδοση. Τα περισσότερα στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού διαδίδονται προφορικά (π.χ. οι αφηγήσεις) ή παραδειγματικά (π.χ. χειρονομίες), αλλά υπάρχουν και κάποια σε γραπτή μορφή – π.χ. αυτόγραφοι στίχοι, επιτύμβιες επιγραφές, ή διαδίδονται μέσω των νέων τεχνολογιών (sms, internet, μμε). Στην εργασία μας λοιπόν αναζητάμε κατά κύριο λόγο τα προφορικά αρχεία ή και άλλα τεκμήρια του λαϊκού πολιτισμού.

ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κύριος στόχος της εργασίας σας είναι να παρουσιάσετε ορισμένα στοιχεία του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού ή στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού από γειτονικούς μας ή πιο απομακρυσμένους λαούς. Κατά την εκπόνηση της εργασίας μας θα κατανοήσουμε τον λαϊκό πολιτισμό ως μια ζωντανή, δυναμική διαδικασία μέσα στο πλαίσιο της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Υπάρχουν πολλά πιθανά θέματα για την εργασία σας. Σας προτείναμε ορισμένες θεματικές αλλά υπάρχουν μεγάλα περιθώρια πρωτοτυπίας. Πάρτε ιδέες από τη διάταξη της λαογραφικής ύλης στο βιβλίο του Μ. Γ. Μερακλή Ελληνική Λαογραφία και από τις σημειώσεις του Γ. Κούζα για την Αστική Λαογραφία. Η επιλογή του θέματος προϋποθέτει να ενδιαφέρεστε γι’ αυτό το είδος του λαϊκού πολιτισμού αλλά και να έχετε στην οικογένειά σας ή στο ευρύτερο συγγενικό ή το φιλικό σας περιβάλλον κάποιο πρόσωπο που διαθέτει μνήμη και ταλέντο στο να αφηγείται.  

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Θα πρέπει να προγραμματίσετε μία συνέντευξη διάρκειας 30-60 λεπτών την οποία θα αφιερώσετε στο θέμα που έχετε για συζήτηση. Εάν κρίνετε σκόπιμο μπορείτε να προγραμματίσετε και μία δεύτερη ή τρίτη συνάντηση.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ – ΤΑ 10 ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ Προγραμματίστε τη συνέντευξη σε μία χρονική στιγμή που ο αφηγητής σας έχει χρόνο να σας διαθέσει και καλή διάθεση. Σχεδιάστε τις ερωτήσεις σας εκ των προτέρων . Καλύτερα την ώρα της συνέντευξης να ξέρετε τις ερωτήσεις απέξω. Επιλέξτε ένα ήσυχο μέρος για να πάρετε τη συνέντευξη αλλιώς στην απομαγνητοφώνηση μπορεί να ακούτε, αντί για τη φωνή του αφηγητή σας, κορναρίσματα αυτοκινήτων! Επιλέξτε τον τεχνολογικό εξοπλισμό μας. Μπορείτε να ηχογραφήσετε ή να βιντεοσκοπήσετε τη συνέντευξή σας. Σε περίπτωση που την ηχογραφήσετε μπορείτε να βγάλετε φωτογραφίες με την φωτογραφική σας μηχανή ή το κινητό σας. Ελέγξτε τον τεχνολογικό εξοπλισμό σας. Κάνετε ανοιχτές ερωτήσεις, π.χ. «τι παραμύθια θυμάσαι;» ή αν έχει ακούσει παραμύθια π.χ. από τη μητέρα του ρωτείστε «μιλήστε μας για τη μητέρα σας». Όταν ρωτάτε για γεγονότα (ονόματα, ημερομηνίες) μην κάνετε ερωτήσεις που απαντώνται με ναι ή όχι. Αντί να ρωτήσετε π.χ. «Θυμάστε το πατρώνυμο της μητέρας σας;», ρωτείστε «ποιο ήταν το πατρώνυμο της μητέρας σας;» Δείξτε ενδιαφέρον και σεβασμό στον αφηγητή σας. Κυρίως να είστε πρόθυμοι να κάτσετε ήσυχα και να τον ακούσετε. Δεν διακόπτετε ποτέ τον αφηγητή όταν λέει μια ιστορία. Είναι ευγενικό να καταφύγετε στη μη λεκτική ενθάρρυνση (γνέφοντας, χαμογελώντας). Αν ο αφηγητής σας πετάγεται από το ένα θέμα στο άλλο, αφήστε τον να το κάνει, μην το διακόψετε. Αν τα θέματα στη συζήτηση είναι πολλά, κρατείστε σημειώσεις για εκείνα για τα οποία έχετε ερωτήσεις και ρωτείστε τον αργότερα. Κυρίως χαρείτε τη συνέντευξη, ενθαρρύνοντας τον αφηγητή σας να κάνει το ίδιο. Κάθε άνθρωπος χαίρεται να μιλάει σε πρόθυμους ακροατές. Αλλά και το να ακούς είναι συχνά εξίσου ενδιαφέρον! Και μην ξεχάσετε να ευχαριστήσετε τον αφηγητή σας στο τέλος της συνέντευξης!

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την εγγραφή χρησιμοποιούμε ψηφιακό μαγνητόφωνο, βιντεοκάμερα ή κάποιο άλλο αξιόπιστο τεχνικό μέσο. Καταγράφουμε και απομαγνητοφωνούμε τη συνέντευξη στη γλώσσα (ή το ιδίωμα) που εκφέρεται. Σημειώστε ένα σύντομο βιογραφικό του αφηγητή ή της αφηγήτριάς σας (Όνομα, πατρώνυμο, γένος για τις γυναίκες, Ημερομηνία γέννησης, Τόπος γέννησης, Εκπαίδευση, Καταγωγή του πατέρα και της μητέρας, Επάγγελμα του πατέρα και της μητέρας, κύριες μετακινήσεις του αφηγητή, παρούσα απασχόληση, Άλλα επαγγέλματα, Οικογενειακή κατάσταση). Κρατάμε λαογραφικό ημερολόγιο για τη μέθοδο της συλλογής, τις δυσκολίες, τις παρατηρήσεις μας και τα συναισθήματά μας.

ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Στην εργασία μας μπορούμε να συμπεριλάβουμε σε παράρτημα: φωτογραφικό υλικό. διάφορα έγγραφα: πωλητήρια, προικοσύμφωνα, διαθήκες κ.λπ. Δείγματα λαϊκής τέχνης: υφαντικής, κεντητικής, πλεκτικής και άλλης λαϊκής χειροτεχνίας, Χάρτες: πολιτικοί, γεωφυσικοί, τοπωνυμικοί. λογοτεχνικές μαρτυρίες Αυτοβιογραφικά κείμενα

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Στην εργασία σας καταγράφεται το υλικό της συνέντευξής σας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να απομαγνητοφωνήσουμε κατά λέξη το λαογραφικό υλικό. Προσπαθήστε να συμπεριλάβετε και τα μη λεκτικά στοιχεία (γέλιο, κινήσεις του αφηγητή σε αγκύλες).   2. Μαζί με το κείμενο της εργασίας σας θα καταθέσετε και το ηχογραφημένο ή βιντεοσκοπημένο υλικό της συνέντευξης. 3. Στην εργασία σας να αναφέρετε και τα εξής: Τόπος συνέντευξης, Ημερομηνία συνέντευξης (αν μιλήσατε και άλλες φορές ή με διαφορετικά άτομα δώστε επίσης τα στοιχεία και γι’ αυτές τις συνεντεύξεις). 4. Η εργασία σας μπορεί να περιλαμβάνει και κάποια δική σας εισαγωγή, ανάλυση ή σχόλια. Στην εισαγωγή ή στα σχόλιά σας μπορείτε να αναφέρεστε στα εξής: με ποιο τρόπο η εργασία σας συνδέεται με έννοιες που συζητήσαμε στις παραδόσεις του μαθήματος, γιατί, ως λαογραφικό υλικό, είναι σημαντικό, γιατί το υλικό σας είναι λαϊκός πολιτισμός (υπόκειται στην έννοια της παραλλαγής, συνδέεται με μια λαϊκή ομάδα), σε ποιο αφηγηματικό είδος ανήκει, τι αποκομίσατε από την εμπειρία σας ή τι μάθατε πραγματοποιώντας αυτή την επιτόπια έρευνα; 6. Στο τέλος της εργασίας μπορείτε να παραθέσετε το φωτογραφικό σας υλικό με λεζάντες (οι φωτογραφίες μπορεί να είναι είτε παλαιότερες, φωτογραφίες του αφηγητή, των προγόνων του και της οικογένειάς του, είτε σύγχρονες, δηλ. φωτογραφίες από τη συνέντευξη ή αν υπάρχει και κάποιο άλλο πρόσωπο κοντά σας ζητήστε του να σας φωτογραφήσει μαζί με τον αφηγητή σας.