Περιβάλλοντα εκμάθησης Γ2 Φυσική εκμάθηση (naturalistic learning) Ο ρόλος της ΗΛΙΚΙΑΣ Οι σπουδές στο εξωτερικό

Γιατί να μελετάμε την κατάκτηση της Γ2; Τι πληροφορίες μας δίνει η κατάκτηση για τη γλωσσική διδασκαλία; H ΚΓ2 είναι ίδια με την ΚΓ1; Η Γ1 βοηθάει ή εμποδίζει τη Γ2; Κάτω από ποιες συνθήκες/ περιβάλλοντα μαθαίνει κανείς μια Γ2; Υπάρχει γενετική προδιάθεση στην ΚΓ2; Γιατί κάνουμε λάθη στη Γ2; Πρέπει να διορθώνονται ρητά τα λάθη στη Γ2; Υπάρχουν καθολικές διαδικασίες στην ΚΓ2; Υπάρχει μια διδακτική μέθοδος που έχει αποδειχθεί καλύτερη από τις άλλες; Μπορούν οι ενήλικες μαθητές της Γ2 να φτάσουν στο επίπεδο των φυσικών ομιλητών; Γιατί κάποιοι μαθητές έχουν χειρότερη προφορά σε σχέση με άλλους και τι μπορεί να γίνει με αυτούς; Πρέπει να διδάσκεται ρητά η γραμματική; Υπάρχουν μαθησιακές στρατηγικές που διδάσκονται; Υπάρχουν ατομικές διαφορές; Γιατί κάποιοι μαθητές είναι καλύτεροι από άλλους; Τι μπορεί να γίνει με τους μαθητές που φαίνεται να έχουν πιάσει «ταβάνι» στη μαθησιακή τους διαδικασία; 

Τι είναι η κατάκτηση της Γ2 Η κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας (Γ2) είναι η διαδικασία κατά την οποία ένας ομιλητής μαθαίνει μια πρόσθετη γλώσσα, αφού έχει προηγουμένως κατακτήσει τη μητρική του γλώσσα. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της κατάκτησης της Γ1 και της Γ2 είναι η ηλικία στην οποία μαθαίνει κανείς τη Γ2. Σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, υπάρχει μια κρίσιμη περίοδος για την κατάκτηση της Γ2, όπως υπάρχει και για την κατάκτηση της Γ1 (υπόθεση της κρίσιμης περιόδου). Το ηλικιακό όριο της κρίσιμης περιόδου, μετά από το οποίο θεωρείται ότι μια γλώσσα κατακτάται ως Γ2 είναι γενικά η αρχή της εφηβείας.

Περιβάλλοντα εκμάθησης για τη Γ2 Πού; Πόσο; Πώς; Τι;

Περιβάλλοντα φυσικής εκμάθησης Η προς εκμάθηση γλώσσα ομιλείται ως επίσημη γλώσσα της χώρας/ του τόπου μετεγκατάστασης. Αιτίες;;; Μετανάστευση (immigration) Σπουδές στο εξωτερικό (study abroad)

Μελέτες για τα περιβάλλοντα φυσικής εκμάθησης: μετανάστευση Ενδιαφέρον για την ηλικία άφιξης και τη σχέση της με την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων σε επίπεδο ΦΟ. μελέτη της πολύπλοκης σχέσης που δημιουργείται ανάμεσα στη γλώσσα και την κοινωνική ταυτότητα που αναπτύσσει ο μαθητής στο περιβάλλον της Γ2.

Ο παράγοντας ΗΛΙΚΙΑ στην κατάκτηση της Γ2 Όσο πιο νωρίς, τόσο πιο ψηλά Όσο πιο αργά, τόσο πιο γρήγορα

Υπόθεση της Κρίσιμης Περιόδου Κρίσιμη περίοδος: Η περίοδος κατά την οποία συμπεριφορές και δεξιότητες φαίνεται να έχουν κατακτηθεί με ιδιαίτερη ευκολία και ταχύτητα και χωρίς καμία εξωτερική παρέμβαση. Υπόθεση της ΚΠ: διατυπώθηκε για πρώτη φορά σχετικά με τη γλωσσική κατάκτηση από τους Penfield & Roberts (1959) οι οποίοι την τοποθέτησαν στα 9 χρόνια, μετά το πέρας των οποίων κάνουν λόγο για μια γενικότερη «γνωστική ανελαστικότητα» που δεν ευνοεί την ανεμπόδιστη γλωσσική ανάπτυξη.

Eric Lenneberg (1967) Biological Foundations of Language Automatic acquisition from mere exposure to a given language seems to disappear [after puberty], and foreign languages have to be taught and learned through a conscious and labored effort. Moreover, a person can learn to communicate in a foreign language at the age of forty. This does not trouble our basic hypothesis. (1967, p.176) 2-13 ετών, σύμφωνα με κλινικές μελέτες

Birdsong, D. (1999) Second Language Acquisition and the critical period hypothesis. Mahawah, NJ: Lawrence Erlbaum,. The CHP states that there is a limited developmental period during which it is possible to acquire a language, be it L1 or L2, to normal, nativelike levels. Once the window of opportunity is passed, however, the ability to learn language declines. (1999, p.1)

Εμπειρικές μελέτες Διαφορετικά όρια ηλικίας συνδέονται με διαφορετικές πλευρές της γλωσσικής κατάκτησης: προφορά και γραμματική ικανότητα είναι αυτές που φαίνεται να πλήττονται περισσότερο. Αντίθετα, η κατάκτηση του λεξιλογίου δεν ‘προσβάλλεται’ σχετικά εύκολα από τον παράγοντα «ηλικία».

Εμπειρικές μελέτες: η πιο παλιά (1) Ηλικία άφιξης (age of arrival, AoA) vs. Ηλικία έναρξης (age of onset, AO): σε κάποιες περιπτώσεις δεν συμπίπτουν οι δύο ηλικίες Χρόνος παραμονής (length of residence, LOR) στο περιβάλλον Γ2 Oyama (1976): 60 μετανάστες Ιταλικά Γ1 στις ΗΠΑ, προφορά, AoA 6-20 έτη, LoR 5-18 έτη Επίδραση ηλικίας άφιξης ως προς τη «φυσικότητα»: οι πιο νέοι μετανάστες (AoA, 6-10 ετών) το ίδιο με φυσικούς ομιλητές. Μετά τα 12 έτη, σαφής διαφοροποίηση. Καμία επίδραση του χρόνου παραμονής στην προφορά.

Εμπειρικές μελέτες (2) Snow & Hoefnagel-Höhle (1978) Γλώσσες: Αγγλικά Γ1, Ολλανδικά Γ2, Υποκείμενα: 96 μαθητές σε 3 ομάδες (ενήλικες, έφηβοι12-15, παιδιά 8-10) Πεδία μελέτης: προφορά, μορφολογία, μίμηση, μετάφραση Χρόνος μελέτης: 3 μήνες μετά, 6 μήνες μετά, 9-10 μήνες μετά την άφιξή τους Αποτελέσματα: μετά 3 μήνες, καλύτερα ενήλικες & έφηβοι Μετά 10 μήνες, τα παιδιά προλαβαίνουν τους υπόλοιπους Ερμηνεία: μεταγλωσσική γνώση & γνωστική επάρκεια Απαραίτητη η διάκριση ανάμεσα στην ταχύτητα εκμάθησης (ενήλικοι) και το στάδιο τελικής επίτευξης (παιδιά)

Εμπειρικές μελέτες (3): ο ρόλος του ΓΕΙΣ Flege, Munro & Mackay 1995 Γλώσσες: Ιταλικά Γ1, Αγγλικά Γ2 στον Καναδά Υποκείμενα: 240 Ιταλοί μετανάστες στο Οντάριο με Χρόνο Παραμονής 15 έτη+, συγκρινόμενοι με ομάδα ελέγχου 24 φυσικών ομιλητών Αγγλικής Πεδία μελέτης: προφορά The red book was good Αποτελέσματα: οι φυσικοί ομιλητές έκριναν τη ‘φυσικότητα’ της εκφοράς. Δεν υπάρχει κατώφλι ως προς τον χρόνο άφιξης και όχι κάποια απότομη ηλικία που να προδικάζει μη φυσική προφορά, αλλά περισσότερο βαθμιαία αλλοίωση με το πέρασμα του χρόνου.

Εμπειρικές μελέτες (4): ο ρόλος του ΓΕΙΣ Flege, & Mackay 2012 Επανάληψη αρχικής έρευνας 1995 Γλώσσες: Ιταλικά Γ1, Αγγλικά Γ2 στον Καναδά Υποκείμενα: 160/240 (1995) Ιταλοί μετανάστες στο Οντάριο Αποτελέσματα: 1/3 συμμετεχόντων χειροτέρεψαν ως προς την προφορά τους, 14% βελτιώθηκαν Ερμηνεία: «you are what you eat, phonetically», το ΓΕΙΣ (τύπος και ποσότητα) είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στην εκμάθηση της Γ2. Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες στην εκμάθηση της προφοράς: οι μαθητές ακόμα και σε προχωρημένη ηλικία μπορούν να βελτιώσουν την προφορά τους, αν χρησιμοποιούν τη Γ2 τακτικά και παραμένουν εκτεθειμένοι σε μεγάλες ποσότητες ΓΕΙΣ.

Εμπειρικές μελέτες (5): από τις πιο συχνά αναφερόμενες Johnson & Newport (1989) Γλώσσες: Κινεζική/ Κορεάτικη Γ1, Αγγλικά Γ2 Πεδίο μελέτης: γραμματική ικανότητα και ηλικία Υποκείμενα: 46 φοιτητές ή καθηγητές σε Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Ομάδα ελέγχου: 23 φυσικοί ομιλητές Αγγλικής Χρόνος παραμονής: τουλάχιστον 5 χρόνια στις ΗΠΑ Εργαλείο μελέτης: κρίση γραμματικότητας (grammaticality judgement task) με 12 διαφορετικούς μορφοσυντακτικούς κανόνες (276 στοιχεία) *Two mouses ran into the house

Εμπειρικές μελέτες Αποτελέσματα: Χρόνος άφιξης (ΑοΑ) η σημαντικότερη μεταβλητή σε σχέση με την επιτυχία στο τεστ: όσο πιο νωρίς ξεκινάει η εκμάθηση της Γ2, τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα στο τεστ. Οι επιδόσεις αυτών που ήρθαν νωρίτερα (3-7 ετών) παρόμοιες με αυτές των φυσικών ομιλητών. Αντίθετα, όσο πιο αργά η άφιξη στην Αμερική τόσο ασθενέστερη η γραμματική τους διαίσθηση στη Γ2 (αρνητικός συσχετισμός -.16 για αυτούς που έφτασαν από 17-39 ετών). Άρα, όσο πιο αργά έφθασε κάποιος, τόσο πιο ασθενής η γραμματική του διαίσθηση στην Αγγλική. Μάλιστα, όσοι έφτασαν στα 20 και όσοι έφτασαν στα 30 δεν είχαν καμία στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ τους. Ερμηνεία: For adults, later age of acquisition determines that one will most likely not become native or near-native in a language; however, there are large individual variations in ultimate ability within the lowered range of performance. (1989, p.81)

Σπουδές στο εξωτερικό Γενικά οι έρευνες που έχουν γίνει την τελευταία δεκαετία εξετάζοντας κυρίως λεξιλογικά κέρδη και γλωσσική ευχέρεια δείχνουν σημαντικά αποτελέσματα για όσους συμμετέχουν σε προγράμματα σπουδών στη χώρα της Γ2 μετά από αρχική έκθεση στη γλώσσα-στόχο σε καθοδηγούμενα περιβάλλοντα στη χώρα της Γ1. Ωστόσο, όλες οι μελέτες συγκλίνουν ότι απλή συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα σπουδών στο εξωτερικό δεν είναι αρκετή για να διασφαλίσει ουσιαστική «εμβάπτιση» (immersion) στη γλώσσα και την κουλτούρα-στόχο. Οι συμμετέχοντες πολλές φορές μπαίνουν στον «πειρασμό» να κοινωνικοποιηθούν αρχικά με τους συμπατριώτες και ομόγλωσσους τους και παρά το γεγονός ότι διαβιούν στο περιβάλλον-στόχο να περιορίζονται σε μικρό αριθμό αλληλεπιδράσεων στη Γ2.

Σπουδές στο εξωτερικό Άρα, για να αποκομίσουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη από ένα πρόγραμμα σπουδών στο εξωτερικό, οι συμμετέχοντες χρειάζεται να ενθαρρύνονται για να πάνε πέρα από τη ”ζώνη βολής” τους (comfort zone) και να καταβάλουν επιπλέον προσπάθειες για να εμπλακούν μαζί με τους ΦΟ στα τοπικά γλωσσικά περιβάλλοντα. Εξ αποστάσεως προγράμματα σπουδών και ευκαιρίες για γλωσσική εκμάθηση και διεπίδραση

4 κατηγορίες μαθητών (+, -, ?) Γ1 Γ2 Μαθησιακές συνθήκες Παιδί (εκτός περιβάλλοντος τάξης) Έφηβος (εντός περιβάλλοντος τάξης) Ενήλικος 1. Ελευθερία στο να μείνει σιωπηλός (σιωπηλή περίοδος/ silent period) 2. Εύρος διαθέσιμου χρόνου 3. Διόρθωση λαθών: γραμματική και προφορά 4. Διόρθωση λαθών: επιλογή λέξεων 5. Τροποποιημένο γλωσσικό εισαγόμενο

Βασικές έννοιες Κατάκτηση (acquisition) και εκμάθηση (learning) Διαγλώσσα (interlanguage) Γλωσσικό εισαγόμενο (input) – αφομοιωμένο γλωσσικό εισαγόμενο/ γλωσσικό εισερχόμενο(intake) – γλωσσικό εξαγόμενο(output) Ρητή (explicit) και μη ρητή (implicit) γνώση Ατομικές διαφορές: ηλικία/ έφεση/ κίνητρο/ στάσεις Στρατηγικές: επικοινωνιακές/ μαθησιακές

Αντιστοιχίζω όρους και ορισμούς Δεν έχει άμεση ή αναγκαία πρακτική εφαρμογή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί αργότερα για ένα ταξίδι ή την απαιτεί το σχολικό πρόγραμμα. Ο σκοπός ή το αποτέλεσμα της όλης μαθησιακής διαδικασίας. Η επίσημα ή κοινωνικά κυρίαρχη γλώσσα (διαφορετική από τη Γ1 των συγκεκριμένων ομιλητών) η οποία είναι απαραίτητη για την εκπαίδευση, την εργασία ή άλλες βασικές ανάγκες. Η συστηματική γλωσσική συμπεριφορά στη δεύτερη γλώσσα Η γλώσσα που κατακτάται κατά την παιδική ηλικία. γλώσσα-στόχος δεύτερη γλώσσα πρώτη γλώσσα ξένη γλώσσα διαγλώσσα

Ποιος: ταυτότητα του ομιλητή Τι: φύση της γλώσσας (γνώση/ χρήση) Κατάκτηση Γ2: διαδικασία εξαιρετικά σύνθετη και πολύπλοκη που καθορίζεται από σειρά παραμέτρων Ποιος: ταυτότητα του ομιλητή Τι: φύση της γλώσσας (γνώση/ χρήση) Πώς: έμφυτη προδιάθεση, γνωστικές διεργασίες, στρατηγικές Πότε: ηλικία Πού: μαθησιακό περιβάλλον Γιατί: κίνητρα