«ΚΙ ΕΧΟΥΜΕ ΠΟΛΕΜΟ» ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ «ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ» ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΑΧΤΣΗ ΑΡΑΠΙΤΣΑ ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΟΥΡΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΟΥΡΙΩΤΗΣ ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΛΤΣΑ ΙΩΑΝΝΑ ΡΑΧΙΩΤΗΣ ΜΠΑΜΠΗΣ

Η ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΡΙΑ ΝΙΝΑ Αφηγήτρια στο απόσπασμα είναι η Νίνα, μια πενηντάχρονη γυναίκα, παντρεμένη στον τρίτο της γάμο, η οποία αναπολεί τη ζωή της. Η αφήγησή της είναι γεμάτη από μνήμες και εικόνες του παρελθόντος. Η σκέψη της ανατρέχει στο παρελθόν, σε καταστάσεις και γεγονότα που υπήρξαν καταλυτικά για την ίδια και συνέβαλλαν στο να πάρει η ζωή της τη συγκεκριμένη τροπή.

Η ΕΚΑΒΗ Η Νίνα αφηγείται τη δικής της ζωή αλλά παράλληλα αφηγείται και τη ζωή της δεύτερης πρωταγωνίστριας του έργου, της Εκάβης, είτε µέσα από περιγραφές είτε µέσα από τον ίδιο το λόγο της Εκάβης. Η κυρά Εκάβη, είναι ο άνθρωπος με τον οποίο η Νίνα είχε αναπτύξει μια εξαιρετικά φιλική και μοναδική σχέση. Εκτός από φίλη της υπήρξε και πεθερά της αργότερα. Ήταν και οι δύο γυναίκες δυναμικές, γεμάτες ζωντάνια και πείσμα για να καταφέρουν να μην υποκύψουν στις δυσκολίες της ζωής.

ΜΙΑ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΑΚΟΥΣΜΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ… Το συγκεκριμένο απόσπασμα δείχνει τις αντιδράσεις των μελών μιας μικροαστικής αθηναϊκής οικογένειάς και του κοινωνικού τους περίγυρου, την περίοδο της έκρηξης του πολέμου του 1940. Ιδεολογικές στάσεις, προσωπικά συναισθήματα και ανθρώπινες σχέσεις, όψεις μιας ιδιωτικής καθημερινότητας παίρνουν άλλες διαστάσεις μπροστά στο ξέσπασμα μιας κορυφαίας ιστορικής στιγμής. Οι πρωταγωνιστές του κειμένου όπως θα διαπιστώσουμε δεν είναι σε θέση να συνειδητοποιήσουν ακόμα την τραγικότητα των περιστάσεων γιατί αιφνιδιάζονται από τα γεγονότα. Οι αντιδράσεις τους έχουν ποικίλες και διαφορετικές διακυμάνσεις, από δραματικές μέχρι κωμικές. Οι ειρωνικές περιστάσεις που προκύπτουν δημιουργούν ανάμεικτα συναισθήματα, όπως φόβο, ταραχή αλλά και χιουμοριστική διάθεση στους σαστισμένους ήρωες του αποσπάσματος.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ Ο Αντώνης, ο άντρας της Νίνας, όταν τον ξυπνάει η γυναίκα του και τον ενημερώνει για την κήρυξη του πολέμου πιστεύει ότι είναι άσκηση. («Ξύπνα», λέω του Αντώνη, «έχουμε συναγερμό!» «Άσε με ήσυχο», μου λέει, «άσκηση θα 'ναι!») Αρχικά αδιαφορεί για τη φασαρία και τις σειρήνες, όταν όμως συνειδητοποιεί τι γίνεται θέλει να πάει ν’ αγοράσει ένα ραδιόφωνο για να ενημερώνεται για τα γεγονότα. ( «Θα πάω», μου λέει, «ν' αγοράσω ένα ραδιόφωνο!») Έπειτα σκέφτεται ότι θα έδινε τα πάντα για να ήταν πάλι νέος, να μπορούσε να βοηθήσει στον πόλεμο με όλες του τις δυνάμεις. («και τι δε θα 'δινα να 'μουνα άλλη μια φορά νέος». Η ιδεολογική μεταστροφή του ήρωα προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση. Ενώ το προηγούμενο βράδυ υποστήριζε τους Γερμανούς και τους χαρακτήριζε φιλέλληνες («Αν θέλει ο Χίτλερ την Ελλάδα», έλεγε, «δε χρειάζεται να βάλει τους Ιταλούς να την πάρουν. Έρχεται και την παίρνει μόνος του. Oι Γερμανοί δεν πρόκειται να μας πειράξουν, είναι φιλέλληνες. Στα σχολεία τους μαθαίνουν απέξω τον Όμηρο και τον Πλάτωνα», και ούτω καθεξής, ως τις έντεκα το βράδυ), το πρωί έρχεται ξαφνικά σε επαφή με την πραγματικότητα και «μεταμορφώνεται» σε συγκινημένο και φλογερό πατριώτη ( «Αχ, μωρέ Νίνα», μου λέει, «και τι δε θα 'δινα να 'μουνα άλλη μια φορά νέος».)

Η ηρωίδα η Νίνα όταν ακούει τις σειρήνες πανικοβάλλεται και το λέει στον άντρα της. («Δεν είναι άσκηση», του λέω, «το ένστικτό μου δε με γελάει ποτέ εμένα!» )Είναι τρομοκρατημένη με το ξέσπασμα του πολέμου.(«Εδώ είσαι κι εδώ 'μαι», του λέω, «είναι συναγερμός κι έχουμε πόλεμο!»)Πηγαίνει στο παράθυρο, βλέπει την γειτονιά στο πόδι και λέει πως αν γίνει πόλεμος θα πάει στο καταφύγιο. («Μας κήρυξ' η Ιταλία τον πόλεμο! O θεός να βάλει το χέρι του!). Επίσης φοβάται για την αντίδραση του άντρα της (εξαιτίας της ιδεολογικής του θέσης σκέφτεται ότι ίσως απογοητευτεί) και ανησυχεί για την υγεία του.(«Μήπως δεν αισθάνεσαι καλά;» του λέω. «Να σου δώσω τις σταγόνες σου;») Με στοργή κι αγάπη αγκαλιάζει και δείχνει ενδιαφέρον για την υπηρέτριά της, η οποία κλαίει καθώς σκέφτεται τα αδέρφια της που πρόκειται να στρατευτούν. Νιώθει υπεύθυνη γι’ αυτή και θέλει να τη στείλει στους δικούς της που πιστεύει ότι τη χρειάζονται περισσότερο. (Πρέπει να τη στείλουμε αμέσως στην Άντρο, είπα με το νου μου, η θέση της είναι κοντά στη μάνα της και στον πατέρα της, δεν μπορώ να την κρατήσω εδώ, είναι μεγάλη ευθύνη.)

Από την άλλη συμπεριφέρεται σκληρά στην κόρη της Από την άλλη συμπεριφέρεται σκληρά στην κόρη της. Εκνευρίζεται με την απάθεια και την αδιαφορία που δείχνει σε όλα όσα συμβαίνουν γύρω της και σαν μάνα νιώθει απελπισμένη με την παθητικότητα που τη διακρίνει.   («Παλιοκόριτσο! Ώστε ούτε η Δευτέρα Παρουσία δεν είναι αρκετή για να σε βγάλει απ' τη νάρκη σου, ε; Τσακίσου και σήκω αμέσως, γιατί σήμερα θα 'ναι το τέλος σου!») Στο τέλος όμως μετά τη συζήτηση με την Εκάβη βρίσκει ξανά την ψυχραιμία της, κάτι που εκπλήσσει ακόμη και την ίδια. Μια έξαρση πατριωτισμού την κυριεύει, ξαναβρίσκει το χιούμορ της λέγοντας χαρακτηριστικά: « Ωχ, αδερφέ! σκέφτηκα. Όπου όλος ο κόσμος, και μεις. Αφού το πήρε τόσο καλά ο Αντώνης, δε με νοιάζει για τίποτᨻ.

Η Κυρά Εκάβη είναι χαμογελαστή και κεφάτη Η Κυρά Εκάβη είναι χαμογελαστή και κεφάτη. Ενώ η Νίνα της εκμυστηρεύεται το φόβο και τον πανικό της για τον πόλεμο που έρχεται εκείνη μένει ασυγκίνητη μπροστά σε μια τόσο σημαντική είδηση. Τόσο η ίδια όσο και ο γιος της ο Θόδωρος δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται για τον πόλεμο και τις τραγικές συνέπειές του. Προσπαθεί λοιπόν να παραμείνει ψύχραιμη και λογική γιατί έτσι πιστεύει πως θα μπορέσει να ανταπεξέλθει καλύτερα ακόμη και στα πιο δύσκολα. («Ε», μου λέει, «πόλεμος είναι θα περάσει, ούτ' ο πρώτος, ούτ' ο τελευταίος. Δε με πειράζουν εμένα τέτοια πράματα, άλλα με πειράζουν».  Η θεια Κατίγκω έχει τα ίδια συναισθήματα με τη Νίνα, φοβάται για τα παιδιά της και ανησυχεί για το μέλλον τους, ενώ αποδοκιμάζει τη στάση της Εκάβης («Τι ανάγκη έχει», μου λέει η θεία Κατίγκω, όταν ήρθε σε λίγο και της τα 'λεγα. «O ένας της γιος είναι κουφός, ο άλλος στη φυλακή, κι ο γαμπρός της είναι γιατρός, κάπου θα χωθεί. Αλίμονο στα δικά μας τα παιδιά!»)

ΟΙ ΚΡΥΦΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΗΣ ΝΙΝΑΣ… Η Νίνα εκφράζει ενδόμυχα κάποιες σκέψεις που μας βοηθούν να σχηματίσουμε μια πιο ολοκληρωμένη άποψη για την προσωπικότητά της και το χαρακτήρα της. Αποκαλύπτονται τα συναισθήματά της αλλά και οι απόψεις της πάνω σε διάφορα θέματα. Αρχικά δείχνει ενδιαφέρον για την υπηρέτριά της και από τα λόγια της φαίνεται να τη νοιάζεται σαν να είναι μέλος της οικογένειάς της (Πρέπει να τη στείλουμε αμέσως στην Άντρο, είπα με το νου μου, η θέση της είναι κοντά στη μάνα της και στον πατέρα της, δεν μπορώ να την κρατήσω εδώ, είναι μεγάλη ευθύνη.) Έπειτα έκπληξη και συγκίνηση της προκαλεί η μεταστροφή του άντρα της αλλά δεν θέλει να τον στενοχωρήσει θυμίζοντάς του την προηγούμενη στάση του. (Μμ, είπα με τον νου μου, αυτός είναι που προχθές ακόμα έλεγε πως ο Χίτλερ δεν θα άφηνε τον Μουσολίνι να χτυπήσει την Ελλάδα;) (Δε νομίζεις, πήγα να του πω ότι είναι έξοδο περιττό, ότι δεν είναι καιρός να πετάμε λεφτά για τέτοια πράγματα;). Είναι ικανοποιημένη από αυτή την αλλαγή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν την ανησυχεί η τωρινή κατάσταση, ο πόλεμος που βρίσκεται στο κατώφλι του σπιτιού της, γι ‘ αυτό δεν κρύβει την ανησυχία και το φόβο της για το μέλλον, ένα μέλλον αβέβαιο και άγνωστο. (Όσο ζήσαμε, ζήσαμε, έλεγα με το νου μου, όσο χαρήκαμε, χαρήκαμε, αποδώ και πέρα… Μα δεν μπορούσα, ούτε ήθελα να φανταστώ το μέλλον).

Η εμφάνιση του Αντώνη με τη στολή προκαλεί στην ηρωίδα μια θλίψη για όλα τα παιδιά που πρέπει να πολεμήσουν και που έχουν δεχτεί με τόσο ενθουσιασμό και παιδική αφέλεια την είδηση του πολέμου αγνοώντας τη σοβαρότητα της κατάστασης. Έμμεσα εκφράζει και τη δυσαρέσκειά της στο δικτατορικό καθεστώς που υποχρεώνει τους πολίτες να κάνουν καθημερινά κάποια πράγματα, όπως το ανέβασμα και το κατέβασμα της σημαίας. ( Κακόμοιρα παιδιά! έλεγα με το νου μου, ακούγοντάς τον να μας περιγράφει με παιδικό ενθουσιασμό πώς είχαν στολίσει τον υποτομέα με χάρτινες σημαίες κι εικόνες των ηρώων του '21. Τι έχουν να δουν τα μάτια σας, σε τι ανάποδα χρόνια γεννηθήκατε και σεις… ) Τέλος αν και ξέρει πως ο πόλεμος είναι κάτι κακό και θλιβερό πιστεύει πως θα αλλάξει κάποια πράγματα (πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα), τουλάχιστον αυτό αποδεικνύει η φράση: «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Γι’ αυτό το λόγο αλλάζει στάση, αντλεί δύναμη και θάρρος και αποφασίζει να αντιμετωπίσει όλες τις μελλοντικές δυσκολίες.( Ωχ, αδερφέ! σκέφτηκα. Όπου όλος ο κόσμος, και μεις. Αφού το πήρε τόσο καλά ο Αντώνης, δε με νοιάζει για τίποτα.)

Ο ΧΑΡΑΧΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Η καταγραφή των εσωτερικών αντιδράσεων και διακυμάνσεων από την ίδια τη Νίνα προσδίδει στο κείμενο αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα. Η Νίνα μοιάζει να συνομιλεί με κάποιο άλλο πρόσωπο που ουσιαστικά είναι ο εαυτός της. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνει να μας μεταφέρει στην πραγματικότητα εκείνης της εποχής αλλά και παράλληλα να μας παρουσιάσει καθημερινές αντιδράσεις και συναισθήματα απλών ανθρώπων που έχουν να αντιμετωπίσουν ένα κοσμοϊστορικό γεγονός: ΤΟ Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ.

Ο MΟΝΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΝΙΝΑΣ… Το έργο του Ταχτσή αποκτά έντονη θεατρικότητα κυρίως από το μονόλογο της Νίνας . Η απλή καθημερινή γλώσσα και οι λαϊκές εκφράσεις προσδίδουν μια αμεσότητα, οι ζωντανές και οι παραστατικές εικόνες κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη ή του θεατή, τα χιουμοριστικά στοιχεία αποφορτίζουν από τη βαριά μελαγχολική ατμόσφαιρα, Το α΄ενικό πρόσωπο αποκαλύπτει και παρουσιάζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων με δυναμικό τρόπο.

ΧΙΟΥΜΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ… Τα χιουμοριστικά στοιχεία που υπάρχουν στο απόσπασμα : Ο ξάδερφος του Κασιμάτη, ο Λέων (Τον λέγαμε ο βασιλεύς των ζώων). Ου μπούφους(Εδώ γίνεται αναφορά στην Μαρία την κόρη της Νίνας)δεν ξυπνάει! Πήγα να τα’ν ξεσκεπάσω και μ’πατ’ σε μια κλουτσία. Και πάω να την ξεσκεπάσω, και μου δίνει και μένα μια κλοτσιά. Της πατάω τότε μια στριφτή τσιμπιά, και της δίνω δύο ανάποδες. Για τον μπούφου έφεξε! Όπου όλος ο κόσμος, και εμείς. Όλα τα παραπάνω στοιχεία προσφέρουν στο κείμενο μια παύση σε όλα αυτά που ζουν εκείνες τις ώρες του πολέμου οι πρωταγωνιστές του έργου. Ο αναγνώστης αποφορτίζεται συναισθηματικά από τη βαριά ατμόσφαιρα του πολέμου και παρακολουθεί κι άλλα γεγονότα και περιστατικά της καθημερινής ζωής των ηρώων κι έτσι ξεχνάει τη σοβαρότητα του συγκεκριμένου γεγονότος.

ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΕΚΕΙΝΗΣ… Αρχέλαος, Χριστοδούλου, Π. Παυλίδης, Πολενάκης, Μ. Αναστόπουλος σχεδίαζαν τις γελοιογραφίες . Οι περισσότερες είχαν έντονο πολιτικό χαρακτήρα. Σατίριζαν τις νέες πραγματικότητες της μεταπολεμικής εποχής, την ανοικοδόμηση, τον πόθο του ρετιρέ, την εμφάνιση του καταναλωτισμού, την απελευθέρωση της γυναίκας, το νέο αντικείμενο του πόθου που ήταν το αυτοκίνητο, τον τουρισμό. Μέσα από τις γελοιογραφίες του «Ρομάντσου» αναδύθηκαν και δύο χαρακτηριστικοί τύποι: ο σπαγκοραμμένος, ένα πνεύμα οικονομίας ως αντίβαρο στα νέα καταναλωτικά ήθη, και ο βαρελόφρων, ένα κωμικό ισοδύναμο της δραματικής κινηματογραφικής μορφής του μεθύστακα που είχε κάνει δημοφιλή ο Ορέστης Μακρής.

ΜΙΑ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Η Ελλάδα μετά το Β Παγκόσμιο πόλεμο αντιμετώπισε πολλά προβλήματα. Ακολούθησε ο εμφύλιος διχασμός, η φτώχεια, η πείνα, η οικονομική κατάρρευση. Οι εναλλαγές και η αστάθεια των πολιτικών κυβερνήσεων καθυστέρησαν σημαντικά την αναδιοργάνωση του κράτους. Η συγκεκριμένη γελοιογραφία σατιρίζει αυτή την εύθραυστη οικονομία της Ελλάδας και εστιάζει περισσότερο στην ανεργία. Οι άνθρωποι προσπαθούν να φτιάξουν τη ζωή τους και να ανακάμψουν από τα δεινά του παρελθόντος αλλά οι ισορροπίες είναι λεπτές και η κατάσταση δύσκολη. Αφού δεν υπάρχει οικονομική πρόοδος δεν υπάρχουν και χρήματα, δεν υπάρχουν δουλειές, δεν υπάρχει ελπίδα και μέλλον. Άραγε πόσο επίκαιρο είναι το μήνυμα της γελοιογραφίας; Ας ελπίσουμε ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν…

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ http://2gym-ko.dod.sch.gr/site/index.php/to-ergastiri-tis- logotexnias/235-kosta-taxtsi-ki-exoume-polemo-s http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1 %CF%82_%CE%A4%CE%B1%CF%87%CF%84%CF%83%CE%AE%CF%82 http://mnik-logotexnia.blogspot.gr/2011/04/blog-post_11.html http://www.greek- language.gr/Resources/literature/education/literature_history/searc h.html?details=81 http://www.biblionet.gr/author/2125/%CE%9A%CF%8E%CF%83%CF% 84%CE%B1%CF%82_%CE%A4%CE%B1%CF%87%CF%84%CF%83%CE%AE% CF%82 https://www.scribd.com/doc/95540608/%CE%9A%CE%B9- %CE%B5%CF%87%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5- %CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF- %CE%A4%CE%B1%CF%87%CF%84%CF%83%CE%B7%CF%82 http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=426459