Φαινόμενο του θερμοκηπίου Επιμέλεια:Γεωργία Οικονόμου

ΓΕΝΙΚΑ Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι η διαδικασία κατά την οποία η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη συγκρατεί θερμότητα και συμβάλλει στην αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειάς του. Ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο μαθηματικό, αστρονόμο και φυσικό Ζοζέφ Φουριέ, το 1838, ενώ διερευνήθηκε συστηματικά από το Σουηδό χημικό Σβάντε Αρρένιους. Σε αυτόν οφείλεται και η ονομασία του φαινομένου, όταν το 1896, την εποχή του προετοίμαζε τη διδακτορική του διατριβή, ανέπτυξε τη θεωρία ότι οι ραγδαία αυξανόμενες βιομηχανίες που στέλνουν άνθρακα και άλλους ρύπους στον αέρα ίσως να μη διαφέρουν, όσον αφορά τις επιπτώσεις στις κλιματικές αλλαγές, από τα στοιχεία που εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα με την έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα στην Ινδονησία το 1883. Τα τελευταία χρόνια, ο όρος συνδέεται με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της επιφάνειας της Γης (παγκόσμια θέρμανση), ενώ θεωρείται πως το φαινόμενο έχει ενισχυθεί σημαντικά από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Παρατηρείται σε όλους τους πλανήτες που διαθέτουν ατμόσφαιρα. Ο πλανήτης με το πιο εντυπωσιακό φαινόμενο θερμοκηπίου είναι η Αφροδίτη, όμως για λόγους απλότητας θα αναφερόμαστε αποκλειστικά στην περίπτωση της Γης, δηλαδή του πλανήτη στον οποίο κατοικούμε.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ Η Γη δέχεται συνολικά ηλιακή ακτινοβολία, που αντιστοιχεί σε ροή περίπου 1.966 W/m2, στο όριο της ατμόσφαιρας. Ένα μέρος αυτής απορροφάται από το σύστημα Γης-ατμόσφαιρας, ενώ το υπόλοιπο διαφεύγει στο διάστημα. Περίπου το 30% της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας ανακλάται, σε ποσοστό 6% από την ατμόσφαιρα, 3% από τα νέφη και 4% από την επιφάνεια της Γης. Το 70% της ηλιακής ακτινοβολίας απορροφάται, κατά 32% από την ατμόσφαιρα (συμπεριλαμβανομένου και του στρατοσφαιρικού στρώματος του όζοντος), κατά 3% από τα νέφη και κατά το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) από την επιφάνεια και τους ωκεανούς.

Λόγω της θερμοκρασίας της, η Γη εκπέμπει επίσης θερμική ακτινοβολία (κατά τρόπο ανάλογο με τον Ήλιο), η οποία αντιστοιχεί σε μεγάλα μήκη κύματος, σε αντίθεση με την αντίστοιχη ηλιακή ακτινοβολία, που είναι μικρού μήκους κύματος. Η ατμόσφαιρα της Γης διαθέτει μεγάλη αδιαφάνεια στην, μεγάλου μήκους κύματος, γήινη ακτινοβολία, έχει δηλαδή την ικανότητα να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της, ποσοστό περίπου 71%. Η ίδια η ατμόσφαιρα επανεκπέμπει θερμική ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος, μέρος της οποίας απορροφάται από την επιφάνεια της Γης, η οποία θερμαίνεται ακόμη περισσότερο. Η γήινη ατμόσφαιρα συμπεριφέρεται, με τον τρόπο αυτό, ως μία δεύτερη - μαζί με τον Ήλιο - πηγή θερμότητας.

Αποτέλεσμα του συνολικού φαινομένου είναι η αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας, γεγονός που καθιστά τη Γη κατοικήσιμη. Χωρίς το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, η θερμοκρασία της γήινης επιφάνειας θα ήταν σε παγκόσμια και ετήσια βάση στους -18 °C, ενώ στην πράξη είναι στους 14 °C. Ο μηχανισμός του φαινομένου ταυτίζεται συχνά με τη λειτουργία ενός πραγματικού θερμοκηπίου, ωστόσο η ταύτιση αυτή αποτελεί υπεραπλούστευση, καθώς τα θερμοκήπια στηρίζονται στην "απομόνωση" της θερμότητας και την εξάλειψη φαινομένων μεταφοράς της.

Το πρόβλημα του φαινόμενου του θερμοκηπίου Τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται στην ατμόσφαιρα μια αύξηση στη συγκέντρωση αρκετών αερίων του θερμοκηπίου και ειδικότερα του διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι αυξημένες ποσότητες των εκπομπών των αερίων, αλλάζουν την ισορροπία του σύνθετου αυτού συστήματος, προξενώντας την παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη, με απρόβλεπτες συνέπειες στο μέλλον. 

Παράγοντες που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου 1. Πυρκαγιές και μείωση των δασών 2. Αλόγιστη χρήση πετρελαίου και άνθρακα 3. Αύξηση των καυσαερίων των οχημάτων και των βιομηχανιών 4. Αυξημένη χρήση λιπασμάτων

Συνέπειες του φαινομένου Οι συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι δύσκολο να προεκτιμηθούν, εξαιτίας του γεγονότος ότι η άνοδος της θερμοκρασίας συνδέεται με παράγοντες των οποίων ο ρόλος δεν είναι πλήρως γνωστός. Οι σημαντικότερες συνέπειες είναι:

Αλλαγή του κλίματος της Γης: Μετακίνηση των ζωνών βροχοπτώσεως, από τον ισημερινό προς τον βορρά και ερημοποίηση του κάτω τμήματος της εύκρατης ζώνης. Αυτό σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθούν αλλαγές στους διάφορους τύπους βλάστησης τόσο στις γεωργικές όσο και στις δασικές εκτάσεις. Άνοδος της στάθμης των θαλασσών: Οι λόγοι που οδηγούν στο φαινόμενο αυτό είναι η διαστολή των υδάτων που επιφέρει η αύξηση της θερμοκρασίας και η τήξη των πάγων. Μία άνοδος της στάθμης κατά 50 έως 150 εκατοστά θα έχει βαρύτατες συνέπειες, καθώς θα πλημμυρίσουν πολλές περιοχές που βρίσκονται κοντά στο επίπεδο της θάλασσας (οι περισσότερες από αυτές είναι εύφορες και πυκνοκατοικημένες).

Μείωση των υδάτινων πόρων: Αρνητικές συνέπειες θα δημιουργηθούν από τη μεταβολή του ρυθμού του υδρολογικού κύκλου, ενώ παράλληλα οι ανάγκες άρδευσης και ύδρευσης θα είναι μεγαλύτερες. Συμβολή στην εμφάνιση του φαινομένου Ελ Νίνιο: Το φαινόμενο Ελ Νίνιο, δηλαδή η περιοδική αύξηση της θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων στον κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό, συσχετίζεται από πολλούς επιστήμονες με την αύξηση της θερμοκρασίας. Επιπτώσεις του φαινομένου είναι ασυνήθιστοι άνεμοι, πλημμύρες, ξηρασίες, ενώ αναφέρεται ότι επηρεάζει και τις καιρικές συνθήκες της Μεσογείου, και συγκεκριμένα συνδέεται με τις χαμηλές βροχοπτώσεις στην περιοχή. Άμεση επίδραση της θερμοκρασίας: Η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού σε πολλές περιοχές του πλανήτη, αλλά και στην χώρα μας, θα φτάσει σε τέτοια επίπεδα που θα είναι ανυπόφορη για τους ανθρώπους και τους άλλους ζωϊκούς και φυτικούς οργανισμούς.

ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ µε τα προβιοµηχανικά επίπεδα. • Να µην αυξηθεί η µέση παγκόσµια θερµοκρασία πάνω από 2οC σε σχέση µε τα προβιοµηχανικά επίπεδα. • Να δουλέψουµε σε όλο τον πλανήτη για να µειωθούν οι εκποµπές CO2 στον τοµέα παραγωγής ενέργειας, τον κύριο υπεύθυνο για την αλλαγή του κλίµατος. Αυτό θα σηµαίνει λιγότερο άνθρακα και πολύ περισσότερη καθαρή ανανεώσιµη ενέργεια και ενεργειακή αποδοτικότητα. • Να αναζητήσουµε λύσεις στις αναπτυσσόµενες χώρες για σηµαντική µείωση των αερίων που συµβάλλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου και παράλληλα να επιδιώκουµε στόχους τοπικής ανάπτυξης όπως είναι η παροχή καθαρής ενέργειας σε όσους δε διαθέτουν υπηρεσίες ενέργειας. • Να επιδιώξουµε τον περιορισµό του φαινόµενου του θερµοκηπίου μέσα από τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας- όπως είναι ο αέρας, ο ήλιος και η βιοµάζα – και µια πιο αποδοτική χρήση της ενέργειας.

Να πιέσουµε τα κράτη ώστε να αναπτύξουν εθνικά προγράµµατα διαχείρισης των επιπτώσεων και να προσπαθήσουµε να αποτρέψουµε την αλλαγή του κλίµατος που θα επιφέρει καταστροφή περιοχών πλούσιων σε άγρια πανίδα και χλωρίδα, όπως τα εθνικά πάρκα και οι βιότοποι. Να βοηθήσουµε τις κοινότητες να προσαρµοστούν στο μεταβαλλόμενο κλίµα. Η αποκατάσταση υποβαθµισµένων δασών, υγροτόπων και άλλων οικοσυστηµάτων αυξάνει την αντοχή τους. Χωρίς το έργο αυτό ,η κλιµατική αλλαγή θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το τελειωτικό χτύπηµα στα ήδη επιβαρυµένα οικοσυστήµατα και στους ανθρώπινους πληθυσµούς που εξαρτώνται από αυτά.

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ ΑΥΤΌ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ ΑΥΤΌ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Βιβλιογραφία http://www.oikopress.gr/index.php/sustaina ble-growth/661-fainomeno-thermokipiou https://sites.google.com/site/phainomenoto uthermokepiou/home/tropoi-antimetopises https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B1 %CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%B D%CE%BF_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B8%C E%B5%CF%81%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CE%B7% CF%80%CE%AF%CE%BF%CF%85