ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΑΡΔΑΝΙΔΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών ΠΑΡΑΤΥΠΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣH / ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ : ΤΑ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΑΡΔΑΝΙΔΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών Πανεπιστήμιο Αιγαίου

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Η διάσταση της διαχείρισης εισροής και αποτροπής εισόδου Η διάσταση της νομιμοποίησης Η διάσταση της κοινωνικής ένταξης

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ Η μετανάστευση επηρεάζει και έχει συνέπειες στην εθνική ασφάλεια των κρατών Η μετανάστευση επηρεάζει τη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής Τα μέσα της εξωτερικής πολιτικής επηρεάζουν και έχουν συνέπειες στη διαμόρφωση της μεταναστευτικής πολιτικής.

Μεταναστευτική πολιτική και εθνική ασφάλεια Μεταναστευτική πολιτική και εθνική ασφάλεια Αντιλήψεις για την εθνική ταυτότητα Μεταβολή της οικονομικής και κοινωνικής ισορροπίας Πιέσεις στο πολιτικό σύστημα Δημιουργία πολυπολιτιστικής κοινωνίας

Απειλή για τη διατηρήση της εθνικής ταυτότητας ; Αποδόμηση της αντίληψης ότι η Ελλάδα είναι μια εθνοτικά ομοιογενής χώρα Δημιουργία συμπαγών θυλάκων που προσομοιάζουν περισσότερο με τη χώρα καταγωγής των μεταναστών και έχουν δεσμούς με τις χώρες προέλευσης Αντιδράσεις και αύξηση επιρροής ξενοφοβικών κομμάτων Αντιδράσεις από τις χώρες προέλευσης π.χ. κατασκευή τζαμιού Κατασκευή απειλών και μύθων στην εξωτερική πολιτική

Η επιρροή της μεταναστευτικής πολιτικής στην εξωτερική πολιτική Η επιρροή της μεταναστευτικής πολιτικής στην εξωτερική πολιτική Νέες αντιλήψεις στην εξωτερική πολιτική Αύξηση επιρροής της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στις όμορες χώρες Οι μετανάστες ως μέσο άσκησης της εξωτερικής πολιτικής Συνεργασία αλλά και εντάσεις με άλλες χώρες (Τουρκία –εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του 2002) και με την ΕΕ Πιέσεις στο πολιτικό σύστημα και αύξηση επιρροής των μεταναστών

Συμμαχίες με άλλες χώρες Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΩΣ ΜΕΣΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι Εξαναγκαστικός επαναπατρισμός 3. Περιορισμοί και κίνητρα 4. Χρησιμοποίηση από τις χώρες εγκατάστασης 5. Νομιμοποίηση 6. Κοινωνική ένταξη ΧΩΡΑ ΧΩΡΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Άσκηση διπλωματικών πιέσεων Διασύνδεση με άλλα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής Ένταση με άλλες χώρες Συμμαχίες με άλλες χώρες ΧΩΡΑ ΧΩΡΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ 1.Νέες αντιλήψεις 2. Αύξηση επιρ- ροής στις όμορες χώρες 3. Οι μετανάστες ως μέσο εξωτε- ρικής πολιτικής 4. Συνεργασία με όμορες χώρες Εσωτερικό περιβάλλον Διεθνές περιβάλλον ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΟΧΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΚΗ

Μετανάστευσης- Νομιμο-ποίηση Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΩΣ ΜΕΣΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΧΩΡΑ ΧΩΡΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Αποτροπή μετανάστευσης Ρύθμιση Μετανάστευσης- Νομιμο-ποίηση Κοινωνική ένταξη Διπλωματικές πιέσεις Διαπραγμάτευ- ση συμφωνιών Κυρώσεις και βοήθεια Εξαγωγικές πιστώσεις ΑΞΕ Κίνητρα επα- ναπατρισμού ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ 1.Αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι 2.Εξαναγκαστικός επαναπατρισμός 3. Περιορισμοί και κίνητρα 4. Νομιμοποίηση 5.Κοινωνική ένταξη Εσωτερικό περιβάλλον Διεθνές περιβάλλον ΜΕΣΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗ ΣΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ρόλο στους μετανάστες στη διαμόρφωση των θέσεων της εξωτερικής πολιτικής Η εξωτερική πολιτική ολοένα και περισσότερο θα επηρεάζεται από την παρουσία διαφόρων οργανώσεων που θα εκπροσωπούν τα αιτήματα των μεταναστών. Η δημιουργία Lobby ιδιαίτερα όταν αποκτήσουν πολλοί μετανάστες δεύτερης γενιάς την ελληνική υπηκοότητα Η άσκηση επιρροής μέσω εκλεγμένων αντιπροσώπων Η δυνατότητα άσκησης πιέσεων από τις χώρες προέλευσης

Προσφυγική κρίση και ελληνική εξωτερική πολιτική –Χαρακτηριστικά Προσφυγική κρίση και ελληνική εξωτερική πολιτική –Χαρακτηριστικά Η προσφυγική κρίση συμπίπτει με την επιτάχυνση της οικονομικής κρίσης Ευρωπαϊκό πρόβλημα που διχάζει την ΕΕ. Η ανικανότητα της ΕΕ να αντιμετωπίσει το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα Πολλές ροές προσφύγων και μεταναστών Αδυναμία διαχείρισης ακόμα και σήμερα. Η προσφυγική κρίση μέσο με διχόρροπη τάση: Ως απειλή προς την ΕΕ (Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 2015) Ως πλεονέκτημα στις διαπραγματεύσεις για την αξιολόγηση (Σεπτέμβριος 2015 μέχρι σήμερα )

Η Ελλάδα σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια έχει περιορισμένα μέσα διαμόρφωσης πολιτικής και μέσα πίεσης Εξάρτηση από τις εξελίξεις στην ΕΕ και εξαναγκασμός μεταβολής πολιτικής Αύξηση του βαθμού αναξιοπιστίας και μείωση επιρροής στις γειτονικές χώρες Κίνδυνοι διμερούς κρίσης με όμορες χώρες: ΠΓΔΜ , Τουρκία, Αλβανία, Βουλγαρία Ένταση με ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ Επιβεβαίωση πολιτικής του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο Αδυναμία παρέμβασης στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και στη Συριακή κρίση Συνέπειες

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η μετανάστευση, αν και επηρεάζει την εθνική ασφάλεια , δε φαίνεται να αλλοιώνει την εθνική ταυτότητα ούτε ακόμα να συμβάλλει στη μεταβολή του πολιτικού συστήματος. 0ι οικονομικές ισορροπίες φαίνεται να μεταβάλλονται, όπως στον πρωτογενή τομέα της παραγωγής και η παρουσία των μεταναστών να έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές κοινωνικές συνέπειες Η μετανάστευση, ενώ φαίνεται να αλλάζει με γοργούς ρυθμούς την ελληνική κοινωνία και να επαναφέρει στον ελλαδικό χώρο την προοπτική της ανάδυσης μιας πολυπολιτιστικής κοινωνίας, η προοπτική, όμως, αυτή αφενός δεν έχει γίνει σ’ όλη της την έκταση αντιληπτή.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η έξαρση του μεταναστευτικού ρεύματος καθώς και άλλα θέματα, αν και σε λιγότερο βαθμό, διεύρυναν τη θεματική της εξωτερικής πολιτικής πέρα από τα στενά παραδοσιακά όρια Η χρήση μιας συστηματικής πολιτικής επαναπροωθήσεων, κυρίως κατά την περίοδο 1990-1995 , από την Ελλάδα, έγινε για να επιτευχθούν παραδοσιακοί στόχοι της εξωτερικής πολιτικής, ενώ τώρα παρουσιάζεται ως αναγκαιότητα Η ελληνική εξωτερική πολιτική άρχισε να αντιμετωπίζει τη μετανάστευση, ως ένα ζήτημα που χρειαζόταν νέους τρόπους αντιμετώπισης. Ένας από αυτούς ήταν ότι πρέπει να διεθνοποιηθεί και να αποτελέσει αντικείμενο διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων τόσο σε διμερές όσο και σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ελληνική εξωτερική πολιτική στην προσπάθειά της να μειώσει το μεταναστευτικό και πιο πρόσφατα το προσφυγικό ρεύμα χρησιμοποίησε ένα πλήθος μέσων που άλλοτε είχαν το χαρακτήρα πιέσεων, όπως απειλές κυρώσεων, μη προώθηση των σχέσεων της χώρας προέλευσης – κυρίως γειτονικών - με την ΕΕ και άλλοτε είχαν χαρακτήρα κινήτρων.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η προσφυγική κρίση του 2015 βρήκε την Ελλάδα να συμπίπτει με την προσπάθεια της νέας ελληνικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει τακτικές υψηλού ρίσκου συνδέοντας το προσφυγικό με την προώθηση των θέσεων της στην αλλαγή των όρων του μνημονίου Στην περίοδο από τον Ιανουάριο – Σεπτέμβριο 2015 μεταβάλλοντας την προσφυγική πολιτική και πολιτική ασύλου της Ελλάδας με στόχο να πιέσει την ΕΕ στο οικονομικό πεδίο και από τον Σεπτέμβριο του 2015 για να αναδείξει τη γεωπολιτική σημασία της χώρας

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Υφίστανται τεράστια διλήμματα και προβλήματα διαχείρισης του μεταναστευτικού και τώρα του προσφυγικού ζητήματος, των οποίων η επίδραση στη διαμόρφωση της εξωτερική πολιτικής είναι μόνο μία από τις πολλές πτυχές τους.

τέλος παρουσίασης