Τα αντιπροσωπευτικά σώματα: Οι Βουλές *Οι Βουλές: α) παράγουν το νομοθετικό έργο (νομοθεσία), β) αντιπροσωπεύουν τους πολίτες *«Οι Βουλές νομοθετούν ενώ οι κυβερνήσεις κυβερνούν»: οι κυβερνήσεις όμως σήμερα νομοθετούν περισσότερο από τις Βουλές

Οι λειτουργίες των Βουλών Ιστορικά οι Βουλές ήταν συμβουλευτικά όργανα (στον Μεσαίωνα οι Γενικές Συνελεύσεις των Τάξεων) Η νομοθετική λειτουργία δεν είναι ούτε η μοναδική ούτε πάντα η πιο σημαντική λειτουργία των Βουλών Η βασική λειτουργία τους σύμφωνα με τη θεωρία της διάκρισης των εξουσιών είναι ο έλεγχος της εκτελεστικής εξουσίας (η αποθάρρυνση της διαφθοράς και της κατάχρησης της εξουσίας: Montesquieu)

Άλλες λειτουργίες των Βουλών Η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ κυβέρνησης και λαού (κυβερνώντων / κυβερνωμένων) Συμμετοχή στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, ακόμα και με χρήση του veto (αμερικανικό Κογκρέσο)

Σχέσεις Βουλής-Κυβέρνησης Στα κοινοβουλευτικά συστήματα ο αρχηγός της κυβέρνησης (πρωθυπουργός) εκλέγεται από τη Βουλή (Ελλάδα). Στα προεδρικά συστήματα ο αρχηγός της κυβέρνησης (πρόεδρος) εκλέγεται απευθείας από τον λαό (ΗΠΑ). Στα ημιπροεδρικά συστήματα ο αρχηγός της κυβέρνησης (πρόεδρος) εκλέγεται απευθείας από τον λαό και διορίζει τον πρωθυπουργό, ο οποίος πρέπει να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής (Γαλλία)

(Συνέχεια) Στα δικομματικά συστήματα ή στα συστήματα με κυρίαρχο κόμμα ο πρωθυπουργός είναι γνωστός αμέσως μετά τις εκλογές Στα πολυκομματικά συστήματα ο πρωθυπουργός γίνεται γνωστός μετά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των κομμάτων

Βουλή και κυβερνητική σταθερότητα Σε ορισμένα πολιτικά συστήματα (Γαλλία, Ιταλία) η Βουλή αίρει συχνά την εμπιστοσύνη της στην κυβέρνηση Σε άλλα κομματικά συστήματα (Σουηδία) η εμπιστοσύνη της Βουλής στην κυβέρνηση δεν αίρεται ακόμα και στην περίπτωση που η τελευταία καταστεί μειοψηφική

Η επιρροή της Βουλής στις κυβερνητικές αποφάσεις Το αμερικανικό Κογκρέσο επικυρώνει τους διορισμούς του Προέδρου Το αμερικανικό Κογκρέσο μπορεί να απαγγείλει κατηγορίες κατά του Προέδρου Ο Αμερικανός Πρόεδρος συμβουλεύεται το Κογκρέσο για τις επιλογές του Το ιταλικό κοινοβούλιο συχνά αίρει την εμπιστοσύνη του στην κυβέρνηση για πολιτικούς λόγους

Ο έλεγχος της κυβέρνησης Οι κοινοβουλευτικές Επιτροπές ελέγχουν την κυβέρνηση για διάφορα θέματα Οι επερωτήσεις Ο έλεγχος του προϋπολογισμού: όσο πιο ανεξάρτητο είναι ένα κοινοβούλιο τόσο μεγαλύτερα περιθώρια έχει να επηρεάσει την κυβερνητική πολιτική

Η νομοθετική λειτουργία Τα σημαντικότερα νομοθετήματα προέρχονται από την κυβέρνηση (στις ΗΠΑ το 80%). Η Βουλή δεν μπορεί να αλλάξει το Σύνταγμα: απαιτείται ειδική διαδικασία που ορίζει τον τρόπο που μια Βουλή θα μετατραπεί σε Αναθεωρητική Βουλή. Το veto της κυβέρνησης (ΗΠΑ), η απειλή διάλυσης της Βουλής

Κοινοβούλιο και δημοκρατία Νομιμοποίηση των κυβερνητικών αποφάσεων Έλεγχος της κυβέρνησης Έκφραση των συμφερόντων με διαφανή τρόπο Λογοδοσία στον λαό Οι Βουλές σε κρίση;

Η εκτελεστική εξουσία Κυβέρνηση και δημόσια διοίκηση Δημόσιοι υπάλληλοι και πολιτικά κόμματα Ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας: α) στα φιλελεύθερα – δημοκρατικά καθεστώτα β) στα αυταρχικά καθεστώτα Οι αρμοδιότητες του επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας Οι επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας και η δύναμή τους να διορίζουν τα μέλη της κυβέρνησης και τους αξιωματούχους

Η κρατική γραφειοκρατία Ορισμός: «μια ιεραρχημένη δομή αξιωμάτων που λειτουργούν με βάση τυπικούς- απρόσωπους (“ορθολογικούς” κατά Weber) κανόνες και καταμερισμό εργασίας και υπηρετούν τους σκοπούς του κράτους» Μονιμότητα, εξειδίκευση, esprit de corps, σχέση με τους εκλεγμένους πολιτικούς. Η συμβολή της γραφειοκρατίας α) στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη β) στη σταθερότητα του πολιτικού συστήματος

Λόγοι ελέγχου της γραφειοκρατίας 1. για να εξασφαλιστεί η υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής 2. γιατί οδηγεί σε καλύτερο συντονισμό της γραφειοκρατίας 3. γιατί διασφαλίζονται τα δικαιώματα των πολιτών και μειώνεται η διαφθορά

Τα είδη ελέγχου της γραφειοκρατίας 1. εσωτερικοί έλεγχοι 2. πολιτικοί έλεγχοι (δημόσιοι λογαριασμοί, ανεξάρτητοι αξιωματούχοι υπό τον πρωθυπουργό) 3. Νομικός-δικαστικός έλεγχος (ποινικές διαδικασίες, διοικητικές διαδικασίες) – Ο συνήγορος του πολίτη 4. Το ζήτημα της διοικητικής μεταρρύθμισης

Η δικαστική εξουσία (λειτουργία) Η δικαστική εξουσία και ο έλεγχος της νομιμότητας (η υπεροχή του συντάγματος) Η Ανεξαρτησία της δικαιοσύνης (η διασφάλιση των δικαιωμάτων των πολιτών βασικός σκοπός της φιλελεύθερης δημοκρατίας) Οι λειτουργίες της δικαιοσύνης: α) ο έλεγχος της νομιμότητας, β) η διαιτησία μεταξύ θεσμών, γ) η υποστήριξη του καθεστώτος, δ) η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων