Δραστηριότητες από τον Κόσμο της Φυσικής για το Νηπιαγωγείο Υπεύθυνος Καθηγητής: Κωνσταντίνος Ραβάνης Θεοδωράτου Σταυρούλα Α.Μ 5756, Γ΄Έτoς Λαουρδέκη Αγγελική Α.Μ. 5668, Γ΄ Έτος Παπαδημητρίου Χαρίκλεια, Α.Μ. 5288, Γ΄ Έτος

Διδακτικό Αντικείμενο: Τι είναι ένα στερεό υλικό; Αποτελούνται από δομικούς λίθους, που κινούνται γύρω από συγκεκριμένες θέσεις και συνδέονται μεταξύ τους με ισχυρές δυνάμεις. Τι γίνεται όμως όταν το στερεό υλικό απορροφήσει θερμότητα; Προσφορά θερμότητας στο Στερεό → «Ολίσθηση» κάθε λίθου ανάμεσα στους γειτονικούς του→Μετατροπή στερεού σε υγρό (ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΞΗΣ) Τι γίνεται όταν αυτό το υγρό υλικό αποβάλλει θερμότητα; Αποβολή θερμότητας από το στερεό → ελάττωση κινητικότητας δομικών λίθων → μετατροπή υγρού σε στερεό (ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΠΗΞΗΣ) Κοινά χαρακτηριστικά Τήξης και Πήξης Η τήξη και η πήξη δεν είναι χαρακτηριστικές συμπεριφορές όλων των στερεών και των υγρών. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πήξης και της τήξης η θερμοκρασία παραμένει σταθερή.

Αναπαριστώντας:

Εμπόδια που συναντάμε στη σκέψη των μικρών παιδιών: Δεν συνδέουν την τήξη με την παροχή θερμότητας και την πήξη με την αποβολή θερμότητας, δηλαδή την ψύξη. Δεν μπορούν να προβλέψουν τι θα συμβεί σε καταστάσεις που δεν είναι οικείες από την καθημερινή ζωή. Δεν κατανοούν ότι η σύσταση του υλικού παραμένει η ίδια. Πιστεύουν ότι οποιοδήποτε υλικό και αν τήκεται, γίνεται «νερό».

Στρατηγική που θα χρησιμοποιηθεί: Αφού γνωρίζουμε τις δυσκολίες στη σκέψη των παιδιών για το συγκεκριμένο αντικείμενο, θα τις θέσουμε ως στόχους των δραστηριοτήτων μας. στρατηγική των στόχων- εμποδίων Θα χρησιμοποιήσουμε όμως στοιχεία και από τη Θεωρία του Piaget και συγκεκριμένα από το το πλαίσιο Kamii- DeVries (μετασχηματισμοί).

Προσδιορίζοντας τους Στόχους – Εμπόδια: Προσδιορίζοντας τους Στόχους – Εμπόδια: Η τήξη και η πήξη δεν αποτελούν ιδιότητα του στερεού υλικού Να κατανοήσουν, τόσο κατά την τήξη όσο & κατά την πήξη, ότι το υγρό έχει την ίδια ποιότητα με το στερεό. Να κατορθώσουν τα παιδιά να κάνουν προβλέψεις για τη τήξη ενός υλικού, συνδέοντας την τήξη: α) Με την παροχή θερμότητας από το περιβάλλον στο σώμα που τήκεται, σε θερμοκρασία περιβάλλοντος β) Με την παροχή θερμότητας από μια θερμαντική συσκευή στο σώμα που τήκεται σε συνθήκες περιβάλλοντος και όχι μόνο όταν έρθει σε επαφή με θερμαντική πηγή. Να κατορθώσουν να διατυπώσουν προβλέψεις για την πήξη ενός υλικού συνδέοντας την: α) Με την ψύξη στην κατάψυξη ενός ψυγείου β) Με την ψύξη στο περιβάλλον

Δραστηριότητες αντιμετώπισης των εμποδίων:

Επικοινωνιακό Πλαίσιο: Σε μια χώρα μακρινή όμορφη και ξακουστή μια μέρα οι κάτοικοι πήραν απόφαση τρανή. Σκέφτηκαν, συζήτησαν, πειραματίστηκαν και αποφάσισαν! Από όλες τις εποχές του χρόνου, το καλοκαίρι θα κρατούσαν. Τη χαρά και την ξεγνοιασιά παντού θα σκορπούσαν. Κάθε μέρα καλοκαίρι. Ήλιος, ζέστη, παγωτά τα τρία απαραίτητα συστατικά! Όλα κυλούσαν ομαλά, Ώσπου μια μέρα ξαφνικά… Πλουφ… Τα παγωτά άρχισαν να λιώνουνε ξαφνικά Μα τι μυστήριο και αυτό; Τι να συνέβη άραγε σε αυτό το χωριό; Τη λύση εμείς ευθύς θα βρούμε!

Φαινόμενο τήξης 1η Δραστηριότητα: «Το λιωμένο παγωτό» Υλικά: 2 πυρίμαχα διαφανή μπολ, παγωτό, γκαζάκι, χαρτόνι Είδος Δραστηριότητας: Διδασκαλίας μέσω της υλοποίησης πειράματος Ρόλος Εκπαιδευτικού: Συνερευνητικός

Περιγραφή: Με βάση το πρόβλημα το οποίο τέθηκε από το ποίημα καλούνται να βρουν το αίτιο που προκαλεί το «λιώσιμο», την τήξη δηλαδή των παγωτών. Προβλέψεις και καταγραφή αυτών Πειραματική διαδικασία. Διεξαγωγή συμπερασμάτων με επικέντρωση στο λιώσιμο του παγωτού από την πηγή θερμότητας και στο λιώσιμο από το περιβάλλον.

2η Δραστηριότητα: «Πείραμα με τα παγάκια» Συνέχεια του ποιήματος: Και η συμφορά δεν σταματούσε εκεί. Ζέστη, ζέστη πολύ! Και ούτε παγάκι δεν υπήρχε για μια πορτοκαλάδα δροσερή. Τι εξήγηση δίνεται πάλι για το παράξενο αυτό; Υλικά: 2 μεταλλικοί δίσκοι, Παγάκια, γκαζάκι Είδος Δραστηριότητας: Διδασκαλίας μέσω της υλοποίησης πειράματος Ρόλος Εκπαιδευτικού: Συνερευτικός

Περιγραφή: Τοποθετούμε δύο παγάκια σε δύο μικρούς μεταλλικούς δίσκους. Ο ένας σε γκαζάκι και ο άλλος μένει στο περιβάλλον Διατύπωση προβλέψεων Υλοποίηση πειράματος Συζήτηση και διεξαγωγή συμπερασμάτων Επέκταση συζήτησης σε υλικά όπως βούτυρο, σοκολάτα, κερί.

3η Δραστηριότητα: «Τοποθετώντας τις κάρτες στη σωστή σειρά» 3η Δραστηριότητα: «Τοποθετώντας τις κάρτες στη σωστή σειρά» Υλικά: Κάρτες που απεικονίζουν τα παραπάνω υλικά (παγωτό, παγάκι, σοκολάτα, βούτυρο και κερί) σε στερεή και υγρή κατάσταση. Κάρτα που θα αναγράφει τη λέξη «θερμότητα» Είδος δραστηριότητας: Αξιολόγησης

Περιγραφή: Δίνουμε στα παιδιά τις κάρτες που απεικονίζουν τα παραπάνω υλικά τόσο σε στερεά όσο και σε υγρή μορφή. Στόχος : να αντιστοιχίσουν τις κάρτες που απεικονίζουν το ίδιο υλικό στις δύο καταστάσεις με κριτήριο την ποιότητα του υλικού. Υπάρχει και μια κάρτα με τη λέξη θερμότητα που θα πρέπει συμπεριλάβουν στη λεκτική περιγραφή. Στόχος → να αντιληφθούμε αν τα παιδιά έχουν οικοδομήσει στη σκέψη τους αφενός ότι το φαινόμενο της τήξης είναι αποτέλεσμα της παροχής θερμότητας στο στερεό υλικό και αφετέρου την ιδέα της ποιοτικής ταυτότητας.

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΠΗΞΗΣ 1η Δραστηριότητα: « Φτιάχνοντας παγάκια». Συνέχεια ποιήματος: Καλό το καλοκαίρι, Αλλά πολλούς μπελάδες φέρνει! Λύση μόνιμη εμείς αναζητούμε Και τη βοήθειά σας επιζητούμε. Υλικά: Απιονισμένο νερό, Παγοθήκες, μικρός καταψύκτης Είδος Δραστηριότητας: Διδασκαλίας μέσω της υλοποίησης πειράματος Ρόλος Εκπαιδευτικού: Συνερευνητικός

Περιγραφή: Ερώτημα: «πώς θα καταφέρουμε το υγρό/ νερό να γίνει ξανά στερεό/ παγάκι». Βάζουμε νερό στις παγοθήκες και τοποθετούμε τη μια στην κατάψυξη και την άλλη έξω από το παράθυρο (χειμώνας). Ζητάμε από τα παιδιά προβλέψεις Αξιοποιώντας κάποια ενδεχόμενη σωστή απάντηση παρατηρούμε τι γίνεται στην κάθε παγοθήκη Διεξαγωγή συμπερασμάτων με εστίαση στο πήξη τόσο στο περιβάλλον όσο και στην κατάψυξη. Επίσης δεν ξεχνάμε την έμφαση στην ποιοτική ταυτότητα.

2η Δραστηριότητα: «Βρίσκοντας λύση για το χωριό…» 2η Δραστηριότητα: «Βρίσκοντας λύση για το χωριό…» Συνέχεια ποιήματος: Μπρρρ! Κρύο έχει εδώ πολύ! Μα! Λύση φαίνεται πως βρήκατε αποτελεσματική. Η κατάψυξη ιδανική! Μήπως και το χωριό να μπει μέσα εκεί; Ή μήπως να αλλάξει η εποχή; Είδος Δραστηριότητας: Διδασκαλίας/ συζήτηση Ρόλος Εκπαιδευτικού: Συνερευνητικός

Περιγραφή: Υλοποιούμε τη συγκεκριμένη δραστηριότητα επιδιώκοντας να οικοδομήσουμε ένα αναλογικό μοντέλο στην σκέψη των παιδιών Συζητάμε με τα παιδιά έχοντας ως θέμα την αναζήτηση της ιδανικής εποχής ώστε να μην λιώνουν τα παγάκια Προσπαθούμε επίσης τα παιδιά να αντιληφθούν την αναλογία μεταξύ κρύας κατάψυξης (λίγη ζέστη) και κρύου χειμώνα (λίγη επίσης ζέστη στον αέρα).

3η Δραστηριότητα: «Τοποθετώντας τις κάρτες στη σωστή σειρά». 3η Δραστηριότητα: «Τοποθετώντας τις κάρτες στη σωστή σειρά». Υλικά: Κάρτες που απεικονίζουν τα παραπάνω υλικά (παγωτό, παγάκι, σοκολάτα, βούτυρο και κερί) σε στερεή και υγρή κατάσταση. Κάρτα που θα απεικονίζει μία κατάψυξη Κάρτα που αναγράφει τη λέξη «θερμότητα». Είδος δραστηριότητας: Αξιολόγησης

Περιγραφή: Δίνουμε ξανά στα παιδιά τις κάρτες. Τα παιδιά καλούνται: να φτιάξουν ζεύγη καρτών με κριτήριο την ποιότητα του υλικού που παραμένει η ίδια περιγράψουν λεκτικά το φαινόμενο της πήξης. Η καρτέλα που αναγράφει τη λέξη «θερμότητα» δίνεται στα παιδιά στο πλαίσιο και αυτής της δραστηριότητας προκειμένου να προβληματιστούν και να εξοικειωθούν -όσο είναι δυνατόν- τα παιδιά με την ιδέα ότι «κρυώνω = χάνω ζέστη/ χάνω θερμότητα».

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΡΟΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΡΟΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

«Παιχνίδι με τα σώματα». Τα παιδιά καλούνται να αναπαραστήσουν ένα στερεό υλικό Το κάθε παιδί είναι ένας δομικός λίθος. Ένα παιδί υποδύεται το ρόλο της θερμότητας. Το παιδί- θερμότητα πλησιάζει τα υπόλοιπα παιδιά. (τήξη) Η θερμότητα απομακρύνεται (πήξη) (Προσοχή στο σχήμα)

Φτιάχνoντας τον κύκλο με τις κάρτες Δίνουμε στα παιδιά τις κάρτες τις οποίες έχουν ήδη επεξεργαστεί στην 3η και 6η δραστηριότητα. Αναπαράσταση του φαινομένου της τήξης. Αναπαράσταση του φαινομένου της πήξης. Για να αντιληφθούν -ενδεχομένως πιο εύκολα- την κυκλική διαδικασία που χαρακτηρίζει τα δύο φαινόμενα ένα αντίγραφο της κάρτας που απεικονίζει το υλικό σε στερεή κατάσταση.

Βιβλιογραφία: Ραβάνης, Κ. (2005) «Οι φυσικές επιστήμες στην προσχολική εκπαίδευση» Οι διαφάνειες του μαθήματος.

Σας ευχαριστούμε!!!