Ακτινοθεραπεία ασθενών με καρκίνου μαστού Ακτινοθεραπεία ασθενών με καρκίνου μαστού Δ. Μ. Καρδαμάκης Καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας

Περιεχόμενο μαθήματος Ενδείξεις ακτινοθεραπείας Ακτινοθεραπευτική τεχνική Παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Ενδείξεις ακτινοθεραπείας

Τι επιδιώκουμε με την ακτινοθεραπεία Κάθε ακτινοθεραπευτικός χειρισμός αποβλέπει: Στην εξάλειψη της πρωτοπαθούς εστίας Στην ελαχιστοποίηση της πιθανότητας τοπικής υποτροπής ή της εμφάνισης μεταστατικών εστιών Στη θεραπεία της μεταστατικής νόσου

Ποιο είναι το έργο του ακτινοθεραπευτή ογκολόγου Ιστορικό – φυσική εξέταση Δεδομένα παθολογοανατομικής διάγνωσης Σταδιοποίηση της νόσου Ενημέρωση του ασθενή Σχεδιασμός και εκτέλεση της ακτινοθεραπείας

Ενδείξεις ακτινοθεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού

Ακτινοθεραπεία Ιστορική αναδρομή

Μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ΠΡΩΤΗ ΒΑΣΙΚΗ ΕΝΔΕΙΞΗ Μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία Μετά από κάθε μερική μαστεκτομή («συντηρητική χειρουργική επέμβαση», ογκεκτομή / τμηματεκτομή, επέμβαση διάσωσης του οργάνου) για διηθητικό καρκίνωμα μαστού, με σκοπό την εκρίζωση της πιθανής μικροσκοπικής νόσου στην κοίτη του όγκου και στον υπόλοιπο μαστό

Η ολική επιβίωση δεν διαφέρει εκείνης μετά από ριζική μαστεκτομή Τι επιτυγχάνουμε; Η ολική επιβίωση δεν διαφέρει εκείνης μετά από ριζική μαστεκτομή Μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος τοπικής υποτροπής Κάποιες μελέτες έδειξαν και όφελος στην επιβίωση (μηχανισμός ;)

NEJM Volume 347, Pages 1227-1232, 2002

Figure 2 The Lancet Volume 366, Pages 2087-2106, 2005 Effect of radiotherapy (RT) after BCS on local recurrence and on breast cancer mortality—15-year probabilities Data from 10 trials. Vertical lines indicate 1 SE above or below the 5, 10, and 15 year percentages. The Lancet  Volume 366, Pages 2087-2106, 2005 The Lancet 2005 366, 2087-2106DOI: (10.1016/S0140-6736(05)67887-7)

Εξαίρεση στην πρώτη βασική ένδειξη Kunkler IH, Williams LJ, Jack WJ, Cameron DA, Dixon JM; PRIME II investigators. Breast-conserving surgery with or without irradiation in women aged 65 years or older with early breast cancer (PRIME II): a randomised controlled trial. Lancet Oncol. 2015 Mar;16(3):266-73

Σχεδιασμός της μελέτης ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ηλικία > 65 ετών Θετικοί οιστρογονικοί υποδοχείς Τ1 ή Τ2, ως 3 εκ. Ελεύθερα χειρουργικά όρια GIII ή λεμφαγγειακή διήθηση Ν0 [μασχάλη] Postoperative whole-breast radiotherapy after breast-conserving surgery and adjuvant endocrine treatment resulted in a significant but modest reduction in local recurrence for women aged 65 years or older with early breast cancer 5 years after randomisation. However, the 5-year rate of ipsilateral breast tumour recurrence [4.1%] is probably low enough for omission of radiotherapy to be considered for some patients.

Αποτελέσματα της μελέτης The Lancet Oncology Volume 16, Pages 266-273, 2015

ΔΕΥΤΕΡΗ ΒΑΣΙΚΗ ΕΝΔΕΙΞΗ Μετά από ριζική μαστεκτομή, όταν υπάρχει Διήθηση δέρματος Όγκος σταδίου > Τ2 εκ. Περισσότεροι από 4 διηθημένοι μασχαλιαίοι λεμφαδένες [ΑΥΤΟ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙΤΑΙ] Θετικά χειρουργικά όρια

Ακτινοθεραπεία μετά από μαστεκτομή Χωρίς θετικούς μασχαλιαίους λεμφαδένες Με θετικούς μασχαλιαίους λεμφαδένες The Lancet Volume 283, Pages 2127-2135, 2014

ΤΡΙΤΗ ΕΝΔΕΙΞΗ Ενδοπορικό καρκίνωμα (DCIS) Η ογκεκτομή επί υγιών ορίων και η συμπληρωματική ΑΚΘ επιτυγχάνουν τοπικό έλεγχο της νόσου Η μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία μειώνει την πιθανότητα τοπικής υποτροπής κατά 50%, χωρίς να επηρεάζει την ολική επιβίωση

ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΝΔΕΙΞΗ Δευτεροπαθείς εντοπίσεις Βελτίωση της ποιότητας ζωής Οστά Εγκέφαλος Νωτιαίος μυελός [Συμπίεση νωτιαίου μυελού] Δέρμα Βελτίωση της ποιότητας ζωής

Ακτινοθεραπευτική τεχνική

Αξονική Τομογραφία σε θέση θεραπείας

Οριοθέτηση της ανατομικής περιοχής που θα ακτινοβοληθεί Η περιοχή όπου αποδεδειγμένα εντοπίζόταν ο καρκινικός όγκος Την περιοχή με πιθανές μικροδιηθήσεις που δεν είναι δυνατόν να απεικονιστούν Την περιοχή που τελικά θα ακτινοβοληθεί (τοποθέτηση της ασθενούς ή κίνηση των οργάνων)

Οριοθέτηση των φυσιολογικών ιστών – οργάνων που πρέπει να λάβουν την ελάχιστη δόση Πνεύμονες Καρδιά

Κλινική εφαρμογή

Τρισδιάστατη απεικόνιση του κλινικού όγκου-στόχου

Τεχνική: πεδία ακτινοβόλησης

Πλάνο θεραπείας

Πλάνο θεραπείας: Μαστός

Πλάνο θεραπείας: Μαστός

Γραμμικός επιταχυντής

Μαστός- Θωρακικό τοίχωμα : 50.4 Gy, ημερήσια δόση 1.8 Gy Χορηγούμενη δόση Μαστός- Θωρακικό τοίχωμα : 50.4 Gy, ημερήσια δόση 1.8 Gy Δόση εφόδου στην κοίτη του όγκου: 10 Gy, ημερήσια δόση 2.0 Gy Επιχώριοι λεμφαδένες (μασχαλιαίοι και υπερκλείδιοι): 50.4 Gy, ημερήσια δόση 1.8 Gy

Παρενέργειες

Οίδημα μαστού - Ερύθημα δέρματος Λεμφοίδημα σύστοιχου άνω άκρου Παρενέργειες της ΑΚΘ Οίδημα μαστού - Ερύθημα δέρματος Λεμφοίδημα σύστοιχου άνω άκρου Στεφανιαία νόσος Πνευμονίτιδα Νευραλγία βραχιόνιου πλέγματος Καρκινογένεση - Σάρκωμα μαλακών μορίων

Ερύθημα δέρματος

Τηλεαγγειεκτασίες

Λεμφοίδημα

Ακτινική πνευμονίτιδα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ H ακτινοθεραπεία έχει σημαντική θέση στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού (αρχικά στάδια και τοπικά προχωρημένη νόσος) Επιτυγχάνει τοπικό έλεγχο της νόσου (περιορίζεται ο κίνδυνος υποτροπής) και ΙΣΩΣ αυξάνει την επιβίωση Αντιμετώπιση των μεταστατικών εστιών - σημαντική συνεισφορά στην ποιότητα ζωής