Παιδαγωγικό ζεύγος: μαθητής – δάσκαλος Σχολείο: γενικεύτηκε με τη σημερινή του μορφή κατά τους τελευταίους δύο με τρεις αιώνες. Μαθητής: παιδικό επάγγελμα ανεπτυγμένων κοινωνιών, καθήκοντα, πρώτες ευθύνες Επιθυμίες μαθητών από σχολείο: λιγότερες εργασίες, περισσότερα μαθήματα με κίνηση και έκφραση, ίση μεταχείριση, εκδρομές, περίπατοι, εκπαιδευτικός, που θα τους κατανοεί και θα εκτιμάει τα ενδιαφέροντα τους.

Σχολική επίδοση: αξιολόγηση από το σύστημα βαθμολογίας Σχολική επίδοση: αξιολόγηση από το σύστημα βαθμολογίας. Μαθητές με μεγάλη επίδοση: αγαπητοί από εκπαιδευτικό και οικογένεια. Η σχολική επίδοση εξαρτάται από το Δ.Ν., το ενδοσχολικό κλίμα, τις διαδικασίες μάθησης, το αντικείμενο και τη μέθοδο διδασκαλίας, οργανωτικούς παράγοντες, π.χ. συχνή αλλαγή σχολείου ή εκπαιδευτικού. Μαθητές: Δύσκολοι α. Απρόσεκτοι β. Ενοχλητικοί γ. Αδιάφοροι δ. Με δυσκολίες κοινωνικής προσαρμογής, π.χ. τάση να λένε ψέματα.

Δάσκαλος Χαρακτηριστικά ιδανικού δασκάλου: - Αγαπά το παιδί και αφοσιώνεται στο εκπαιδευτικό του έργο - Επεκτείνει την παιδαγωγική αποστολή και έξω από το σχολείο - Διαθέτει παιδαγωγική ευαισθησία (ανεπτυγμένη διαίσθηση: αντιλαμβάνεται τα προβλήματα του παιδιού και ανταποκρίνεται σε αυτά) - Δημοκρατική στάση και ανεκτικότητα - Ανεπτυγμένες διδακτικές ικανότητες - Συναισθηματική σταθερότητα - Δικαιοσύνη και αμεροληψία - Ευσυνειδησία, υπομονή, επιμονή - Ευδιάθετος, χιούμορ, αισιοδοξία για τη ζωή

Τυπολογίες εκπαιδευτικών – Κατηγορίες - Αγχώδεις - Αδιάφοροι - Διαμεσολαβητές - Συνετοί

Προσδοκίες εκπαιδευτικών: διαμόρφωση προσωπικότητας, σχολική επίδοση μαθητών. Κύριες ασχολίες εκπαιδευτικού: -Διδακτικό έργο -Προετοιμασία για το έργο αυτό - Αξιολόγηση των μαθητών. Εκπαιδευτικός: - υψηλή επιστημονική κατάρτιση - συνεχής ανανέωση γνώσεων - παιδοκεντρική αγωγή - σωστή προπαρασκευή

Παράγοντες παρεμπόδισης εκπαιδευτικού έργου: - ανεπάρκεια στα μέσα διδασκαλίας - απουσία εξειδίκευσης - υποτίμηση εκπαιδευτικού έργου - χαμηλές αποδοχές - συνεχείς εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις - έλλειψη ευκαιριών για επιμόρφωση - συστέγαση με άλλο σχολείο - άρνηση συναδέλφων να ενταχθούν στο κλίμα του σχολείου - υποτίμηση έργου σχολείου από κοινωνικό περίγυρο - υπερβολικές αξιώσεις κοινωνίας - αναχρονιστικό πρόγραμμα - έλλειψη κατάλληλων βιβλίων - κατοικία υπό ανεπαρκείς συνθήκες, π.χ. απομόνωση σε χωριό - συχνές αποσπάσεις και μετακινήσεις.