ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ- ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΘΗΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ Έννοια : Μια γενική κατηγορία ιδεών, αντικειμένων, ατόμων ή εμπειριών της οποίας τα μέλη έχουν κοινές συγκεκριμένες ιδιότητες. Προσδιοριστικές ιδιότητες : Διακριτικά χαρακτηριστικά που μοιράζουν τα μέλη μιας κατηγορίας.

Αρχέτυπο : Ο καλύτερος εκπρόσωπος μιας κατηγορίας. Υπόδειγμα : Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα μιας δεδομένης κατηγορίας το οποίο χρησιμοποιούμε ως μέτρο σύγκρισης για να κατατάξουμε ένα αντικείμενο. Έννοιες και Σχήματα : Σχηματική γνώση σχετικά με τη συγκεκριμένη έννοια.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Επίτευξη εννοιών : ένας τρόπος με τον οποίο βοηθάμε τους μαθητές να καταλάβουν συγκεκριμένες έννοιες και να εξασκήσουν τις δεξιότητες της σκέψης. Παράμετροι του μαθήματος : Για την εκμάθηση πολλών εννοιών χρησιμοποιούμε : παραδείγματα, μη παραδείγματα, σχετικές και άσχετες ιδιότητες, το όνομα της έννοιας και έναν ορισμό, εικόνες, διαγράμματα ή χάρτες

Παραδείγματα : τα χρησιμοποιούμε για πολύπλοκες έννοιες, για μαθητές μικρής ηλικίας ή με λιγότερες γνώσεις Σχετικές και Άσχετες Ιδιότητες Ονομασία : απαραίτητη για την κατανόηση μιας έννοιας Ορισμός : πρέπει να περιλαμβάνει δύο στοιχεία : την αναφορά σε μια πιο γενική κατηγορία για την καινούργια έννοια και δήλωση των προσδιοριστικών ιδιοτήτων της καινούργιας έννοιας

ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στο μάθημα για μια έννοια είναι καλό να χρησιμοποιούμε : Πρωτότυπα ή τα καλύτερα παραδείγματα ( υπογενίκευση =Αποκλεισμός κάποιων πραγματικών μελών από μια κατηγορία, περιορισμός μιας έννοιας ) Μη παραδείγματα ( υπεργενίκευση = Συμπερίληψη σε μια κατηγορία πραγμάτων που δεν ανήκουν σε αυτή , υπερ-έκταση μιας έννοιας) Επανεξέταση

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ Αφού οι μαθητές καταλάβουν καλά μια έννοια πρέπει να μπορούν να την χρησιμοποιήσουν. Χαρτογράφηση εννοιών : διάγραμμα κατανόησης μιας έννοιας.

ΠΟΛΎ ΜΙΚΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ ΔΟΥΜΕ ΚΕΝΟ ΝΕΡΟ όπως ΟΛΑ Αποτελούνται από ΜΟΡΙΑ Έχουν διάφορες Είναι στα Είναι στον Είναι στα Μοιάζουν με τα δημιουργούν ΣΤΕΡΕΑ ΑΤΟΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΑΕΡΑ ΥΓΡΑ ΟΣΜΗ Διαλύεται με Δηλ. Μπορούν να ΠΟΛΎ ΜΙΚΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ ΔΟΥΜΕ ΚΕΝΟ ΝΕΡΟ όπως ΙΔΙΑ ΜΕΓΕΘΗ ΛΙΩΣΟΥΝ ΔΙΑΛΥΘΟΥΝ G>L>S Δηλ. να σπάσουν σε Δηλ. Και έτσι όταν ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΕΞΑΠΛΩΝΟΝΤΑΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΕΝΟ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΘΕΡΜΑΝΘΟΥΝ ΜΙΚΡΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΛΗΨΗΣ Δομή και ανακάλυψη : Η δομή του θέματος αναφέρεται στις ουσιώδεις πληροφορίες. Bruner : <<Η μάθηση θα είναι πιο ουσιαστική, πιο χρήσιμη, πιο αξιομνημόνευτη για τους μαθητές, εάν εστιάσουν την προσοχή τους στην κατανόηση της δομής του θέματος που μελετούν.>> Μάθηση μέσω ανακάλυψης : είναι η διεργασία στην οποία οι μαθητές αναγνωρίζουν τις βασικές αρχές. Δάσκαλος παρουσιάζει παραδείγματα , τα οποία οι μαθητές επεξεργάζονται μέχρι να ανακαλύψουν τις σχέσεις που τις συνδέουν.Bruner : η μάθηση να επιτυγχάνεται μέσω του επαγωγικού συλλογισμού. Επαγωγικός συλλογισμός : χρήση παραδειγμάτων για τη διαμόρφωση μιας γενικής αρχής.

Η ανακάλυψη εν δράσει : μαθητές διαισθητική σκέψη Η ανακάλυψη εν δράσει : μαθητές διαισθητική σκέψη.Bruner : δάσκαλοι καλλιεργούν αυτή την διαισθητική σκέψη . Καθοδηγούμενη ανακάλυψη : Μια προσαρμογή της μάθησης μέσω της ανακάλυψης, στο πλαίσιο της οποίας ο δάσκαλος παρέχει καθοδήγηση στους μαθητές του. Διαισθητική σκέψη : Νοητικά άλματα προς τις σωστές έννοιες ή τις εφαρμόσιμες λύσεις.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΜ ΕΝΝΟΙΩΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΞΗΓΗΣΗΣ Επεξηγηματική διδασκαλία : Η μέθοδος του Αusubel-οι δάσκαλοι παρουσιάζουν την ύλη με έναν ολοκληρωμένο, οργανωμένο τρόπο, προχωρώντας από τις γενικές στις πιο συγκεκριμένες έννοιες. Το μοντέλο της επεξηγηματικής διδασκαλίας του Ausubel δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ουσιαστική λεκτική μάθηση. Ουσιαστική λεκτική μάθηση : Εστιασμένες και οργανωμένες σχέσεις ανάμεσα στις ιδέες και τις λεκτικές πληροφορίες. Παραγωγικός συλλογισμός : Εξαγωγή συμπερασμάτων με την εφαρμογή κανόνων ή αρχών. Λογικά από έναν γενικό κανόνα ή μια γενική αρχή οδηγούμαστε σε μία συγκεκριμένη λύση.

ΠΡΟ-ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ Η στρατηγική του Ausubel ξεκινάει πάντα με έναν προ-οργανωτή(advance organizer). Εξυπηρετούν τρεις σκοπούς : Κατευθύνουν την προσοχή των μαθητών στα σημαντικά σημεία του επερχόμενου υλικού. Τονίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στις ιδέες που θα παρουσιαστούν Υπενθυμίζουν τις σχετικές πληροφορίες που ήδη γνωρίζουν οι μαθητές. Συγκριτικοί οργανωτές ενεργοποιούν τα ήδη στοιχεία. Επεξηγηματικοί οργανωτές παρέχουν καινούργιες γνώσεις τις οποίες χρειάζονται οι μαθητές για να κατανοήσουν τις πληροφορίες που πρόκειται να διδαχθούν.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΕΝΌΣ ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Προ-οργανωτής Παρουσίαση της ύλης με τη μέθοδο της σύγκρισης(διαφορές και ομοιότητες) χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα παραδείγματα Συσχέτιση της ύλης με τον οργανωτή

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΣΕ ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΤΑΞΕΙΣ Αναλογική διδασκαλία : Η διδασκαλία εννοιών μέσω της δημιουργίας συνδέσεων(αναλογίες) με τις πληροφορίες που ο μαθητής ήδη καταλαβαίνει. Η αναλογική διδασκαλία είναι χρήσιμη στη διδασκαλία επιστημονικών ή πολιτισμικών γνώσεων σε ετερογενείς τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που έχουν λιγότερο προχωρημένους μαθητές και μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες.

ΠΡΟΒΛΗΜΑ Έχει μια αρχική διατύπωση (την τρέχουσα κατάσταση), ένα στόχο (επιθυμητό αποτέλεσμα) και ένα δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για να επιτύχουμε τον στόχο Πρόβλημα : Κάθε κατάσταση στην οποία προσπαθείτε να επιτύχετε ένα στόχο , αναζητώντας τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσετε να το κάνετε αυτό. Επίλυση προβλημάτων : Εύρεση νέων λύσεων για το πρόβλημα.