« Για ένα παιδί που κοιμάται » Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου Παρουσίαση Λογοτεχνίας « Για ένα παιδί που κοιμάται » Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου « Θερμοπύλες » Κωνσταντίνος Π. Καβάφης Εργασία των μαθητών της Β΄Γυμνασίου : Σχολικό έτος: 2016-2017 Βασιλόπουλος Ευθύμης, Μάθημα: Νεοελληνική Λογοτεχνία Κατσαούνος Δημήτρης, Σχολείο: 1ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου Καφτάνης Κώστας, Καθηγητής: κα Παπαθεοδώρου Κικίτης Θάνος Τμήμα: Β΄1

Το περίφημο ποίημα του Κ. Π Το περίφημο ποίημα του Κ. Π. Καβάφη «Θερμοπύλες» γράφτηκε το 1903 και εξυψώνει τους Σπαρτιάτες που χάθηκαν στην μάχη καθώς και τους καθημερινούς βιοπαλαιστές. Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες· δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις, αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία· γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι, πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε· πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες, πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους. Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

Ιστορικό Πλαίσιο Ο Κωνσταντίνος Καβάφης (Αλεξάνδρεια, 29 Απριλίου 1863 - Αλεξάνδρεια, 29 Απριλίου 1933) είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της σύγχρονης εποχής. Γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια και σε ποιήματά του μιλά γι' αυτήν, γι' αυτό και αναφέρεται συχνά ως «ο Αλεξανδρινός».Δημοσίευσε ποιήματα, ενώ δεκάδες άλλα παρέμειναν ως προσχέδια. Τα σημαντικότερα έργα του τα δημιούργησε μετά την ηλικία των 40 ετών. Τα ποιήματά του ανέρχονται σε 146 (τα αναγνωρισμένα) καθώς έχει γράψει και αρκετά πεζά κείμενα.

Μάχη των Θερμοπυλών Η Μάχη των Θερμοπυλών διεξήχθη το 480 π.Χ. μεταξύ των Ελλήνων και των Περσών, κατά την δεύτερη περσική εισβολή στην Ελλάδα. Οι Πέρσες είχαν ηττηθεί στον Μαραθώνα δέκα χρόνια νωρίτερα, γι' αυτό και ετοίμασαν μια δεύτερη εκστρατεία, αρχηγός της οποίας ήταν ο Ξέρξης.Οι Πέρσες, οι οποίοι κατά τις αρχαίες πηγές είχαν εκατομμύρια άνδρες στρατό και κατά τις σύγχρονες εκατόν με τριακόσιες χιλιάδες άνδρες,έφθασαν στα στενά στις αρχές του Σεπτεμβρίου. Όταν το έμαθε αυτό, ο βασιλιάς Λεωνίδας αποδεσμεύει τις συμμαχικές δυνάμεις, για να οργανωθεί νέα άμυνα των Ελλήνων νοτιότερα, κρατώντας μαζί του στις Πύλες μονάχα επίλεκτες και εθελοντικές δυνάμεις, τους γνωστούς 300 του Λεωνίδα.

«Οι κουρασμένοι ήρωες» του Ζακ-Λουί Νταβίντ 1818 , Λούβρο.

Συμβολισμοί και καλολογικά στοιχεία Ιδιαίτερα φιλομαθής ο Καβάφης εκδηλώνει την αγάπη του για την ιστορία, όπως και στο δικό μας παράδειγμα αναφέρεται στην μάχη των Θερμοπυλών. Έτσι παίρνει ως πρόφαση τα ιστορικά γεγονότα για να αναδείξει τα προσωπικά του βιώματα. Εν τω μεταξύ δεν περιορίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο ρεύμα. Στο ποίημα το οποίο εξετάζουμε διακρίνουμε την λακωνική λιτότητά στον λόγο, καθώς και την ιστορικοφιλοσοφική διάθεσή του. Κυρίως επικρατούν οι μεταφορές (αλληγορίες) και έπειτα οι μεταφορικές εικόνες. Όλα αυτά μας προκαλούν μια «ποιητική συγκίνηση», όπως ο ίδιος δηλώνει σε συνέντευξή του.

Όσον αφορά τους συμβολισμούς του ποιήματος, δεν είναι δύσκολο να τους καταλάβει κανείς. Κατ΄ αρχάς οι υπερασπιστές των «Θερμοπυλών» είναι όλοι οι σημερινοί ήρωες οι οποίοι θέτουν υψηλούς στόχους στην ζωή τους και αγωνίζονται γι΄αυτούς. Και για να είμαστε περισσότερο συγκεκριμένοι οι «Θεμποπύλες» είναι η ίδια η ζωή με τις αξίες της και τα υψηλά ιδανικά. Προς το τέλος του ποιήματος αναφέρεται ο «Εφιάλτης» δηλαδή ο προδότης το άτομο που εγκαταλείπτει κατά την διάρκεια του αγώνα και έπειτα οι «Μήδοι» , με λιγά λόγια τα εμπόδια και οι δυσκολίες.

Γλώσσα- Ύφος-Στίχος Σχετικά με την γλώσσα, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως είναι καβαφική, δηλαδή απλή, δημοτική με εκφράσεις στην καθαρεύουσα. Το ύφος είναι λακωνικό, υψηλό, υμνητικό δηλαδή εξυψώνει τους ήρωες, και τέλος με διδακτικό τόνο προκειμένου να μας βάλει σε σκέψεις. Τέλος ο στίχος είναι ελεύθερος, θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε μοντέρνο καθώς δεν έχει ομοιοκαταληξίες, με ιαμβικό μέτρο. Οι ιαμβικοί στίχοι γίνονται από δισύλλαβα μέτρα των οποίων τονίζονται οι δεύτερες συλλαβές.

« Για ένα παιδί που κοιμάται » Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου « Για ένα παιδί που κοιμάται » Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου Η Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου είναι ελληνίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953 και σπούδασε Νομικά και Φιλολογία. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1974 και έκτοτε έχει εκδώσει δώδεκα βιβλία ποίησης , ένα με πεζά κείμενα και ένα με μεταφράσεις. Η ποίησή της έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, έχει δημοσιευτεί σε περιοδικά λογοτεχνίας και έχει συμπεριληφθεί σε ανάλογες ανθολογίες.Γραμματολογικά έχει τοποθετηθεί στη λεγόμενη γενιά του '70.Το 2015 της απονεμήθηκε το βραβείο ποίησης του ηλεκτρονικού περιοδικού "Αναγνώστης" για το βιβλίο της "Το Ελάχιστο Ψωμί της Συνείδησης".

Ιστορικό Πλαίσιο Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του εικοστού αιώνα, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων των ανατολικών χωρών, μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους μετακινήθηκε σε ευρωπαϊκές χώρες, με σκοπό την εξεύρεση εργασίας. Από την εποχή αυτή και ως τις μέρες μας ζουν και βιοπαλεύουν στη χώρα μας χιλιάδες οικονομικοί μετανάστες, όπως το παιδί του ποιήματος, που κερδίζει το ψωμί του στα φανάρια της λεωφόρου και κοιμάται στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου.Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή Το κυπαρίσσι των εργατικών (1995).

Θέμα ποιήματος Η Δήμητρα Χριστοδούλου με την έξοχη στη λιτότητά της ποιητική αυτή σύνθεση μας οδηγεί στο ν’ αντικρίσουμε τη δύσκολη διαβίωση ενός μικρού παιδιού που έχει μεταναστεύσει στη χώρα μας κι είναι αναγκασμένο τώρα να δουλεύει σκληρά κάθε μέρα για να μπορέσει να επιβιώσει. Παρά το γεγονός ότι ο τίτλος του ποιήματος γεννά την προσδοκία εικόνων τρυφερής γαλήνης και οικογενειακής ζεστασιάς, η πραγματικότητα που καταγράφεται είναι εντελώς διαφορετική. Ένα μικρό παιδί που έχει έλθει στην Ελλάδα ως οικονομικός μετανάστης από κάποια χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ, βρίσκει καταφύγιο τις νύχτες σ’ ένα εργοστάσιο, με μόνη συντροφιά τις «άγρυπνες» μηχανές, που παραπέμπουν κι αυτές έμμεσα στον καθημερινό χειρωνακτικό του μόχθο.

Η καθημερινότητα του μικρού παιδιού είναι γεμάτη δυσκολίες και σκληρή δουλειά. Όλη τη μέρα στέκεται στην άκρη του δρόμου περιμένοντας τη στιγμή που το κόκκινο φανάρι θα ακινητοποιήσει τα οχήματα και θα του επιτρέψει να καθαρίσει μερικά τζάμια, προσδοκώντας ως αντάλλαγμα ελάχιστα κέρματα. Μια ανταμοιβή που δεν έρχεται πάντοτε, αφού δεν είναι λίγοι εκείνοι που εύλογα αγανακτούν μαζί του, μιας και δεν έχουν καμία διάθεση ή την οικονομική άνεση, ώστε να δίνουν χρήματα σε κάθε τους διαδρομή στο πλήθος των επαιτών που βρίσκονται παντού στην πόλη. Ο μικρός μετανάστης εισπράττει τα μηδαμινά χρηματικά ποσά ή την αγανάκτηση των ανθρώπων, κι έστω κι αν πληγώνεται απ’ τη συμπεριφορά τους, δεν εγκαταλείπει την προσπάθειά του. Από τα χρήματα, άλλωστε, που βγάζει μ’ αυτόν τον τρόπο, το μικρό παιδί οφείλει να καλύπτει όχι μόνο τα έξοδα για τη διατροφή του, αλλά και να δίνει στο νυχτοφύλακα κάποιο ποσό για να τον αφήνει να κοιμάται μέσα στο εργοστάσιο.

Η αντίθεση ανάμεσα στις εικόνες που σχημάτιζε νοητά ο μικρός μετανάστης για την Ελλάδα, όταν βρισκόταν ακόμη στη χώρα του κι άκουγε από τον δάσκαλό του για την ομορφιά της και για την ένδοξη ιστορία της, και στην πραγματικότητα που βιώνει γύρω του είναι αποθαρρυντική. Η χώρα του καταγάλανου ουρανού, της γαλήνιας θάλασσας και των ηρωικών ανθρώπων, δεν είναι παρά μια ελάχιστη φιλόξενη χώρα που προφανώς δεν έχει να του προσφέρει την καλύτερη ζωή που είχε κάποτε ελπίσει. Μακριά πια απ’ τη ζεστασιά της μητρικής αγκαλιάς έρχεται αντιμέτωπος με την αγανάκτηση εκείνων που τον αντιμετωπίζουν σαν έναν ανεπιθύμητο παρείσακτο, κι είναι αναγκασμένος να επιβιώνει χάρη στη συχνά απρόθυμη «ελεημοσύνη» που του προσφέρεται και στην ανοχή εκείνων που, όχι χωρίς αντάλλαγμα, του επιτρέπουν να βρίσκει μια ζεστή γωνιά για να κοιμηθεί.

Γλώσσα- Ύφος Η γλώσσα είναι προσεγμένη και πλούσια δημοτική, με λέξεις που προσδίδουν μια λυρικότητα αλλά και λέξεις αντιποιητικές, καθημερινές που αποκαλύπτουν την σκληρή πραγματικότητα. Το ύφος είναι λυρικό με αρκετά σχήματα λόγου και μια έντονη συναισθηματική. Με εικόνες σκληρές και αντιποιητικές. Αρκετές εικόνες, παρομοιώσεις και προσωποποιήσεις.

Προσφυγιά Πρόσφυγας ονομάζεται, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες, κάθε άνθρωπος που βρίσκεται έξω από το κράτος του οποίου είναι πολίτης εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου ότι εκεί θα υποστεί διωγμούς λόγω της φυλής, της θρησκείας ή της εθνικότητάς του, ή ακόμα εξαιτίας της ιδιότητας του μέλους μιας ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας ή των πολιτικών του απόψεων (πολιτικός πρόσφυγας), και επιπλέον τού είναι αδύνατο να εξασφαλίσει προστασία από τη χώρα του, ή, εξαιτίας του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να τεθεί υπό αυτή την προστασία. Μέχρι να του αναγνωρισθεί νομικά η ιδιότητα του πρόσφυγα από μία χώρα, ένας άνθρωπος μπορεί να βρίσκεται υπό το καθεστώς του «αιτούντος άσυλο».

Οι πρόσφυγες στην Ελλάδα Από τις αρχές του 2015 σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν περάσει από τις ακτές της Τουρκίας σε κάποιο από τα ελληνικά νησιά, προσπαθώντας να φτάσουν σε μια από τις πλούσιες χώρες της βόρειας Ευρώπης.Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μαζική μετακίνηση πληθυσμού στην πρόσφατη ιστορία, και μια από τις σημαντικότερες ανθρωπιστικές κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει η Ευρώπη μεταπολεμικά. https://youtu.be/YZBeuGZ29Ic https://www.youtube.com/watch?v=fRIGEyOPYBc

Βιβλιογραφία Καραγιάννης, Γεώργιος, Τα γνωρίσματα της ελληνικότητας και η ποίηση του Κ. Π. Καβάφη, Τρικαλινά 3 (1983), 109-123. Κουτσογιάννη, Στέλλα Κυριάκου. «Οι θεματικές συλλογές 1905 – 1915 & 1916-1918 του Κ. Π. Καβάφη : Μια θεματική αιτιολόγηση». Διπλωματική εργασία - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλολογίας, 2012. Παπαδοπεράκη Ασπασία, Η μορφή του Κ. Π. Καβάφη, εισαγωγή Γιώργος Ιωάννου, Αθήνα 1987, Eκδόσεις Μακέδος, σ. 130. 2η έκδοση Αθήνα 2003 Eκδόσεις Παπασωτηρίου. Παπαδοπεράκη Ασπασία, Ο επικούρειος ποιητής Κ. Π. Καβάφης, Αθήνα, Νοέμβριος 2010, Eκδόσεις Σήμα, 96 σελίδες, ISBN 978-960-89506-9-6.. Greswell, Edward (1827). Origines kalendariæ Hellenicæ. E. Duychinck, Collin & co. Paton, W.R. (Editor and Translator) (1918). The Greek Anthology. W. Heineman. Macan, Reginald Walter. «Herodotus: The Seventh, Eighth & Ninth Books with Introduction and Commentary: Commentary on Herodotus, Histories, book 7, chapter 228». The Perseus Digital Library (Tufts University), σσ. section 8. Ανακτήθηκε στις 2007-10-18. Campbell, George (1889). The History of Herodotus: Translated into English: Vol. II. MacMillan and Co., Limited. Bradford, Ernle (2004). Thermopylae: The Battle for the West. Da Capo Press. ISBN 0306813602. Cartledge, Paul (2006). Thermopylae: The Battle That Changed the World. Woodstock, New York: The Overlook Press. ISBN 1585675660. Matthews, Rupert (2006). The Battle of Thermopylae: A Campaign in Context. Stroud, Gloucestershire, UK: Tempus Publishing. ISBN 1862273251. Holland, Tom (2006). Persian Fire: The First World Empire and the Battle for the West. New York: Doubleday. ISBN 0385513119. Bury, J. B.. Russell Meiggs (July 2000). A History of Greece to the Death of Alexander the Great (4th Revised έκδοση). Palgrave Macmillan. Cawkwell, George (2006). The Greco-Persian Wars. Oxford University Press. ISBN 0199299838. Green, Peter (1996). The Greco-Persian Wars. University of California Press. ISBN 0520203135. Green, Peter; Greek History 480-431 B.C., the Alternative Version, University of Texas Press, (2006). p. 59 ISBN 0-292-71277-4 Lazenby, JF. The Defence of Greece 490–479 BC. Aris & Phillips Ltd., 1993 (ISBN 0-85668-591-7)