ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Κριτική του κειμένου της Κ. Διαθήκης ορίζεται η επιστήμη που σκοπό έχει να ανακαλύψει και να αποκαταστήσει το αρχικό κείμενο της Κ. Δ., όπως ακριβώς βγήκε από τη γραφίδα των συγγραφέων. Η επιστήμη της Κριτικής των κειμένων, επιτελεί ένα πολύ σημαντικό έργο, αφού τα υπάρχοντα χειρόγραφα προέρχονται από τα πρωτότυπα με τη μεσολάβηση ενός αγνώστου αριθμού ενδιαμέσων αντιγράφων και γι' αυτό είναι συζητήσιμη η πιστότητα τους.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Κατά την αρχαιότητα πραγματοποιήθηκαν τρεις αναθεωρήσεις του κειμένου της Κ.Δ.: Του Λουκιανού. Του Ησυχίου και Του Παμφίλου.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Δεν πρέπει να απορεί κανείς πώς η πρόνοια του Θεού επέτρεψε τη δημιουργία σφαλμάτων. Ο λόγος του Θεού ακολούθησε στη χειρόγραφη παράδοση την πορεία του ανθρώπινου παράγοντα.

ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ Όλα τα χειρόγραφα της αρχαιότητος έχουν σφάλματα, έτσι και της Κ.Διαθήκης, τα οποία στα περισσότερα χειρόγραφα είναι ελάχιστα.

ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ Στα πολυάριθμα χειρόγραφα (μεγαλογράμματα – μικρογράμματα) προέκυψαν διάφορα σφάλματα κατά την αντιγραφή, οφειλόμενα: Είτε σε αβλεψία του αντιγραφέα Είτε σε εσκεμμένη προσπάθεια τροποίησης του κειμένου.

ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ Οφείλεται σε απροσεξία. Ορθογραφικά σφάλματα, τα οποία γίνονται κυρίως κατά τις καθ’ υπαγόρευση αντιγραφές. Σε κακή ανάγνωση λέξεων του προτύπου, ιδίως των συντμήσεων. Διαφορετική γραφή λέξεως κατ’ επίδραση προηγούμενης ή επόμενης λέξεως (π.χ. το Ἰησοῦς Χριστῷ γίνεται Ἰησοῦ Χριστοῦ). Φυσική φθορά του προτύπου. Τα σφάλματα είναι κυρίως τεσσάρων ειδών 1. Διαφορετική γραφή (ακουστικά – οπτικά λάθη).

ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ Προσθήκη (διπλογραφία – γλώσσημα στο περιθώριο του βιβλίου, στην ώα ή μεταξύ των γραμμών). Παράλειψη (σε διασκελισμό σειρών όταν μοιάζει με την προηγούμενη (απλογραφία), σε φυσική φθορά του προτύπου). Αλλαγή σειρά των λέξεων (σε επίδραση παραλλήλων χωρίων, σε συμπλήρωση από μνήμης, σε ταχεία υπαγόρευση ομαδικής αντιγραφής).

ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ Ο Ωριγένης παρατηρεί: «πολλὴ γέγονεν ἡ τῶν ἀντιγράφων διαφορά, εἴτε ἀπὸ ῥᾳθυμίας τινῶν γραφέων, εἴτε ἀπὸ τόλμης τινῶν μοχθηρᾶς <εἴτε ἀπὸ ἀμελούντων> τῆς διορθώσεως τῶν γραφομένων, εἴτε καὶ ἀπὸ τῶν τὰ ἑαυτοῖς δοκοῦντα ἐν τῇ διορθώσει <ἢ> προστιθέντων ἢ ἀφαιρούντων», Commentarium in evangelium Matthaei 15.14.86

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Η Καινή Διαθήκη διαθέτει την πλουσιώτερη και αρτιώτερη χειρόγραφη παράδοση. Μεγάλο πλήθος χειρογράφων. Δεν υφίσταται πρόβλημα αποκαταστάσεως του κειμένου.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Κατά συντριπτική πλειοψηφία τα χειρόγραφα ανήκουν σε μία παράδοση, την εκκλησιαστική. Η πολλαπλή χειρόγραφη παράδοση του κειμένου της Κ. Διαθήκης θέτει το λεγόμενο πρόβλημα της κριτικής του κειμένου της. Πρόβλημα γνωστό από την εποχή του Ωριγένους.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Κατά την αντιγραφή των χειρογράφων προέκυψαν διάφορες παραλλαγές του κειμένου, εξαιτίας των αναπόφευκτων σφαλμάτων αντιγραφής. Ο κριτικός μελετητής των χειρογράφων της Κ. Δ. είναι αναγκασμένος να αντιμετωπίσει ορισμένα λάθη και να τα αντιδιαστείλει από το ορθό κείμενο.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Δεν υπάρχει πρόβλημα αποκαταστάσεως του κειμένου, διότι υπάρχουν πολυάριθμα και επιμελέστατα χειρόγραφα της Κ.Δ. Έχει το καλύτερο διατηρηθέν κείμενο σε σύγκριση προς κάθε αρχαίο έργο.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Η εκκλησιαστική παράδοση κειμένου υπερέχει σε καθαρότητα και αρτιότητα.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Παράλληλα προς την εκκλησιαστική παράδοση του κειμένου, υπάρχει και άλλη παράδοση, η οποία εκπροσωπείται από το 1/10 έως το 1/5 των κωδίκων.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Από τους 5600 περίπου κώδικες της Κ. Δ., οι 500 ή 600 ανήκουν στην άλλη παράδοση και οι υπόλοιποι στην εκκλησιαστική.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Διαφωνεί σοβαρά προς την εκκλησιαστική παράδοση. Οι κώδικες της άλλης παραδόσεως διαφωνούν μεταξύ τους και ο καθένας αποτελεί και μία διαφορετική παράδοση.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Οι ευρωπαίοι θεολόγοι και ιδιαιτέρως οι προτεστάντες έδωσαν μεγάλη προσοχή σ’ αυτούς τους ιδιότυπους κώδικες. Με βάση αυτών των κωδίκων προσπάθησαν να αποκαταστήσουν το αρχικό κείμενο της Κ. Δ.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Επικρατεί η άποψη ότι το αρχικό κείμενο χάθηκε και η συνισταμένη των διαφόρων παραδόσεων, η λεγόμενη παράδοση του «ουδετέρου κειμένου», είναι η πληρέστερη προς το αρχικό.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ είναι αφηρημένο αυθαίρετο και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το λεγόμενο «ουδέτερο κείμενο»:

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Πρώτος ο Bengel κατέταξε τα χειρόγραφα σε ομάδες ή οικογένειες. J. Griesbach (α) Δυτική, β) Αλεξανδρινή, γ) Κων/πολιτική)

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Οι κυριώτερες παραδόσεις κειμένου σύμφωνα με τους Westcott & Hort είναι: Το ουδέτερο κείμενο (διασώζεται στους Βατικανό και Σιναϊτικό κώδικες – θεωρείται από τους παραπάνω ερευνητές το αρχαιότερο και καθαρώτερο κείμενο).

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Το αλεξανδρινό κείμενο (εκπροσωπείται από τους κώδικες C, L και αλεξανδρινούς θεολόγους). Το δυτικό κείμενο (εκκλησιαστικούς συγγραφείς του 3ου αι., διορθώσεις έγιναν στη Συριακή εκκλησία και από εκεί μεταφέρθηκαν στη Δύση). Το συριακό ή αντιοχειανό κείμενο (στη Βυζαντινή αυτοκρατορία – προήλθε από αυθεντική αναθεώρηση, 4ος αι.).

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Σήμερα οι περισσότεροι επιστήμονες δέχονται τέσσερις τύπους κειμένου Αλεξανδρινός ή ουδέτερος τύπος (γνώρισμα της παραδόσεως αυτής είναι η συντομία) Δυτικός τύπος (κώδικας Beza, επικρατούσε στη Δύση και στη Β. Αφρική – διατυπώνονται οι πιο αντιφατικές κρίσεις) Καισαρειανός τύπος (δε συμβιβάζεται με κανένα από τους γνωστούς τύπους κειμένου) Βυζαντινός ή κοινός ή εκκλησιαστικός τύπος (αποτέλεσε τη βάση του Textus Receptus, του παραδεδεγμένου κειμένου.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Η εκκλησιαστική και Η αλεξανδρινή Ουσιαστικά υπάρχουν κυρίως δύο παραδόσεις:

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Διαφυλάσσει ακέραιο και απαραχάρακτο το αρχικό κείμενο Μαρτυρείται από τη μεγαλύτερη μερίδα της χειρογράφου παραδόσεως Οι μάρτυρες ανέρχονται στα ¾ έως 4/5 των κωδίκων

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Ελάχιστα και χονδροειδή σφάλματα Υποδεικνύεται από τους καλύτερους ερμηνευτές της Εκκλησίας – Ι. Χρυσόστομος. Εκλογάδια. Στις κριτικές εκδόσεις σημειώνεται με το Μ γοτθικού ρυθμού.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Το κείμενο προέρχεται από την Αίγυπτο. Μαρτυρείται σε παπύρους. Ο πάπυρος φθείρεται εύκολα, αποβάλλει τεμάχια και ξεφτίζει στις άκρες.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Πολλές διορθώσεις και αναθεωρήσεις του κειμένου. Οι αναθεωρητές ποικίλων θεολογικών και δογματικών δοξασιών. Οι κώδικες δεν συμφωνούν μεταξύ τους, πολύ περισσότερο οι αναθεωρητές. Ένα κείμενο με πολλές παραλλαγές.