Chlapana,E (2016) An intervention programme for enhancing kindergarteners’ cognitive engagement and comprehension skills through reading informational texts.Literacy,50.3,pp.125-132. Πρόγραμμα παρέμβασης για την ενίσχυση της γνωστικής συμμετοχής και των δεξιοτήτων κατανόησης μέσα από την ανάγνωση πληροφοριακών κειμένων.

Σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνηθεί, εάν με τη χρήση πληροφοριακών κειμένων μέσα στην τάξη μπορεί να ενισχυθεί η γνωστική εξοικείωση των παιδιών με τα κείμενα αυτά καθώς και η ανάπτυξη της δεξιότητας της κατανόησης. Ως πληροφοριακά κείμενα εννοούμε τα βιβλία που παρέχουν πληροφορίες / γνώσεις, περιγράφουν και ερμηνεύουν φαινόμενα και γεγονότα του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος.

Το δείγμα αποτελούσαν δεκαπέντε παιδιά, εννέα αγόρια και έξι κορίτσια ηλικίας πέντε με έξι ετών σε ένα νηπιαγωγείο του Ρεθύμνου σε αγροτική περιοχή.

Τεχνικές παρέμβασης Η νηπιαγωγός εκπαιδεύτηκε από την ερευνήτρια ούτως ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να φέρει σε επαφή τα παιδιά με τα χαρακτηριστικά των πληροφοριακών κειμένων. Το πρόγραμμα παρέμβασης προσαρμόστηκε στο καθημερινό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου. Οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν ήταν η αμοιβαία διδασκαλία, η KWL τεχνική και τέλος η διαλογική ανάγνωση. Το υπό εξέταση υλικό αποτελούσαν δεκαπέντε κείμενα με περιγραφικό χαρακτήρα καθώς και κείμενα που στο περιεχόμενό τους ήταν φανερή η δομημένη σειρά. Τα βιβλία αυτά παρέμειναν στη βιβλιοθήκη της τάξης και οργανώθηκαν σε θεματικές ενότητες

Αμοιβαία διδασκαλία, είναι μια τεχνική η οποία μπορεί να ενθαρρύνει θετικά την κατανόηση των παιδιών και στα πληροφοριακά κείμενα. Ο εκπαιδευτικός ενεργεί ως πρότυπο και παρουσιάζει στα παιδιά τη χρήση της πρόβλεψης, διευκρίνισης, ερώτησης και της περίληψης.

KWL τεχνική, πρόκειται για μία εξίσου πολύ καλή τεχνική

Διαλογική ανάγνωση , είναι η διαδικασία κατά την οποία ο εκπαιδευτικός κάνει διάλογο με τους μαθητές του ενθαρρύνοντάς τους να κάνουν ερωτήσεις, προβλέψεις και να επιχειρηματολογούν.

Φάσεις προγράμματος α) Φάση Φάσεις προγράμματος α) Φάση Γνωριμία των παιδιών με τα χαρακτηριστικά των πληροφοριακών κειμένων, όπως τον πίνακας περιεχομένων, τους τίτλους, το λεξιλόγιο, την περίληψη στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, την εικονογράφηση Σύγκριση λογοτεχνικών και πληροφοριακών κειμένων.

β) φάση β) Στη δεύτερη φάση που ήταν και η μεγαλύτερη σε διάρκεια, διήρκεσε σχεδόν τέσσερις εβδομάδες, η νηπιαγωγός εφάρμοσε την αμοιβαία διδασκαλία. Σκοπός της συγκεκριμένης μεθόδου ήταν να βοηθηθούν τα παιδιά ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητες κατανόησης. Πιο συγκεκριμένα την πρόβλεψη, τη διευκρίνιση, την ερώτηση και την περίληψη. Η νηπιαγωγός ενέργησε ως πρότυπο και μέσα από το κουκλοθέατρο παρουσίασε καθεμία από τις ικανότητες στα παιδιά.

Βήματα για την κατάκτηση της κατανόησης των κειμένων Για την πρόβλεψη→ Αντιπαραβολή λογοτεχνικών και πληροφοριακών κειμένων Παράδειγμα από την εκπαιδευτικό μέσα από τον τίτλο και το εξώφυλλο Ενθάρρυνση παιδιών με τη βοήθεια μιας κούκλας για να κάνουν και τα ίδια προβλέψεις με τη βοήθεια των λέξεων κλειδιών.

Βήματα για την κατάκτηση της διευκρίνισης Επανάληψη ανάγνωσης ενός κειμένου και προτροπή των παιδιών να κάνουν διευκρινιστικές ερωτήσεις, όταν δεν κατανοούν. Στρατηγική φωναχτής σκέψης Ενθάρρυνση να απαντούν όπως μπορούν

Βήματα για κατάκτηση της τεχνικής της ερώτησης Προτροπή των παιδιών να ρωτάνε για το σκοπό και το περιεχόμενο του κειμένου Διευκρίνιση ανάμεσα στις ανοιχτού και κλειστού τύπου ερωτήσεις Ενθάρρυνση των παιδιών να απαντούν σε ερωτήσεις και να δηλώνουν κάθε φορά αν είναι δύσκολη ή εύκολη ή ερώτηση Χρήση κούκλας για έκφραση ερωτήσεων Ηχογράφηση ερωτήσεων Ταξινόμηση ερωτήσεων βάσει της αρχικής ερώτησης

Βήματα για την τεχνική της περίληψης Επισήμανση της ανάγκης για συντομία στην περίληψη και αναφορά στη λέξη κλειδί. Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί ως πρότυπο κάνοντας περίληψη, σημειώνοντας τις λέξεις κλειδιά Καθοδήγηση των παιδιών για να κάνουν περίληψη κάνοντας ανάκληση των σχετικών ερωτήσεων, τονίζοντας τις λέξεις κλειδιά μέσα στο κείμενο και διαβάζοντας τον τίτλο και τους υπότιτλους.

γ)φάση Γνωριμία με την KWL τεχνική (δύο εβδομάδες παρέμβασης) Γίνεται παρουσίαση & επεξεργασία ενός πίνακα με τρεις στήλες (τι ξέρω, τι θέλω να μάθω και τι έμαθα) ενώ γίνεται η ανάγνωση ενός πληροφοριακού κειμένου.

δ) φάση Ενθάρρυνση για συμμετοχή σε διάλογο με ολοκληρωμένες ερωτήσεις, ανακλητικές ερωτήσεις, ανοιχτού τύπου ερωτήσεις, όπως ποιος, που, πότε, γιατί, τι, ερωτήσεις που σχετίζονται με λεξιλόγιο των παιδιών και τέλος ερωτήσεις που συσχετίζουν τις εμπειρίες των παιδιών με την πληροφορία του κειμένου.

Τι έδειξε έρευνα: Το πρόγραμμα παρέμβασης είχε θετική επίδραση στις δεξιότητες κατανόησης των παιδιών. Τα παιδιά όχι μόνο αντιλήφθηκαν τη σημασία των πληροφοριακών κειμένων, αλλά έκαναν χρήση των βιβλίων αυτών όταν ήθελαν να επιβεβαιώσουν ή να απορρίψουν τις απαντήσεις μεταξύ τους. Οι τεχνική της διαλογικής ανάγνωσης, η ΚWL και η αμοιβαία διδασκαλία βοήθησαν τα παιδιά να κάνουν περισσότερο δομημένες διδασκαλίες. Το πρόγραμμα βοήθησε αρκετά στην ικανότητα αφομοίωσης των παιδιών καθώς και τη δεξιότητα της πρόβλεψης.

Σε αντιδιαστολή με τη μελέτη του (Myers 2005) η παρούσα έρευνα κατέδειξε δισταγμό από την πλευρά των παιδιών να διατυπώσουν απορίες και να ζητήσουν διευκρινήσεις. Κατανόησαν τη διαφορά ανάμεσα στους διαφορετικούς τύπους ερωτήσεων και με τη καθοδήγηση του εκπαιδευτικού άρχισαν να κάνουν διευκρινιστικές ερωτήσεις. Σχετικά με τη δεξιότητα της περίληψης τα παιδιά ενώ μπορούσαν να απαντούν σε επαναληπτικές ερωτήσεις αδυνατούσαν να κάνουν τα ίδια περίληψη χρησιμοποιώντας ακόμα και τις λέξεις κλειδιά.

Αύξησαν την ικανότητα να βρίσκουν λέξεις κλειδιά μέσα στα κείμενα με τη βοήθεια της KWL τεχνικής και της αμοιβαίας διδασκαλίας. Σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι όταν τα παιδιά είναι εξοικειωμένα με τη δομή των κειμένων αυτών μπορούν ευκολότερα να βρίσκουν τις λέξεις κλειδιά. Η KWL τεχνική ενεργοποίησε την προϋπάρχουσα γνώση με άμεση συνέπεια την περισσότερη αυτοπεποίθηση. Γεγονός πολύ ενθαρρυντικό για τη δεξιότητα εξαγωγής συμπερασμάτων σε ένα κείμενο αργότερα στο δημοτικό. Τα παιδιά δυσκολεύτηκαν στην έκφραση των σκέψεών τους για το θέμα του κειμένου.

Υπάρχει σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην επεξήγηση του λεξιλογίου και τη συμμετοχή των παιδιών μέσα από το διάλογο. Το εύρημα αυτό ωστόσο φανερώνει και μια διαφωνία σχετικά με σπουδαιότητα του διαλόγου για επεξήγηση ορολογίας στα μικρά παιδιά, επειδή ακριβώς το δύσκολο λεξιλόγιο μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην κατανόηση του κειμένου (Hall&Sabey 2007). Με την ανατροφοδότηση, τις προτροπές, και τις ανοιχτού τύπου ερωτήσεις της εκπαιδευτικού τα παιδιά ανταποκρίθηκαν θετικά και σταδιακά βελτίωναν τον προφορικό τους λόγο.

Προτάσεις Οι εκπαιδευτικοί μπορούν ναν χρησιμοποιούν τις παραπάνω τεχνικές προκειμένου να ενισχύσουν τη γνωστική συμμετοχή και κατανόηση των παιδιών σε κείμενα με πληροφοριακό χαρακτήρα. Να εμπλέκουν τα παιδιά σε γνωστικού τύπου συζητήσεις. Να εξηγούν την κάθε δεξιότητα στα παιδιά και να τη μοντελοποιούν. Να δίνουν χρόνο στα παιδιά για εξάσκηση.