PROJECT (απόδοση σε ppt δύο σχετικών πηγών) ΑΠΟ: ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΥΣΑ-ΕΛΕΝΗ ΤΡΑΝΤΟΥ ΙΩΑΝΝΑ Καθηγήτρια: Μαρία Βαϊνά

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Ο «λόγος περί της μεθόδου»(project) , βοηθάει στον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι εναλλακτική μεθοδολογική άποψη που είναι σε θέση να ανατρέψει το καθιερωμένο σκηνικό της εκπαίδευσης. Το project συγκαταλέγεται στις βασικές εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας αν και συχνά εκλαμβάνεται ως διδακτικός νεοτερισμός.

Προκειμένου να κατανοήσει κανείς τη συγκεκριμένη μέθοδο και να μπορεί να την εφαρμόσει με σχετική ευχέρεια, είναι ανάγκη: Να εξοικειωθεί με τον ίδιο τον όρο και το εννοιολογικό του αντίκρυσμα. Να συνειδητοποιήσει τους στόχους που θα πρέπει να προσανατολίσουν κάθε μάθημα project. Να μελετήσει τις βασικές αρχές που διέπουν τη μέθοδο αυτή, εγγυώμενες την ταυτότητά της. Να πληροφορηθεί για τα είδη του project και για τις δυνατότητες οργάνωσης και υλοποίησής του (μέσα από παραδείγματα). Λαμβάνοντας υπόψη τα όρια τις μεθόδου, να αντιλαμβάνεται τις προκαταλήψεις και τις δυσχέρειες υλοποίησης και να είναι έτοιμος να τις αντιμετωπίσει.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ Η λέξη «project» έχει λατινική προέλευση. Το ρήμα projicio(projectum στο σουπίνο του) σημαίνει ό, τι ακριβώς και το αρχαίο ελληνικό ρήμα «προβάλλω» (κυρίως ως μεταβατικό) Το «σχέδιο δράσης» καλύπτει μόνο το πρώτο μέρος απ’ ότι πράγματι αντιπροσωπεύει το project, το οποίο συμπεριλαμβάνει και την εκτέλεση του σχεδίου με ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργική της φάση, αλλά και την αξιολόγηση της όλης προσπάθειας. Ο Franz-Josef Kaiser υπογραμμίζει σχετικά: «Το κέντρο βάρους του project βρίσκεται στην υλοποίηση του σχεδίου στην πράξη. Πρωταρχικός στόχος του είναι η κοινή διοχέτευση της δράσης στο επίπεδο της ζωντανής πραγματικότητας μέσα από συγκεκριμένες εργασίες.

Ένας άλλος όρος που εμφανίζεται στα ελληνικά ως συνώνυμος του «σχεδίου δράσης» είναι η «βιωματική» λεγόμενη μέθοδος. Η απόδοση όμως της μεθόδου project ως βιωματικής ,θεραπεύει βέβαια το εννοιολογικό κενό του «σχεδίου δράσης» ανοίγει όμως ένα αντίστοιχο στον τομέα του σχεδιασμού, αφού στη συγκεκριμένη περίπτωση το προέχον είναι η οικοδόμηση προσωπικών εμπειριών. Γι’ αυτό στη χώρα μας η μέθοδος Project δεν έχει βρεί ακόμα την απήχηση που της πρέπει

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ Όσο άβουλος και ανίσχυρος νιώθει ο μαθητής στο σχολείο καθώς σύρεται σε στόχους άλλων, τόσο το άτομο μέσα από τη συγκεκριμένη μέθοδο λειτουργεί ως προσωπικότητα. Κι ενώ στο γνωστό σχολείο μαθαίνει πώς να επιδιώκει το ατομικό όφελος και την αυτοπροβολή, στο project ζει τη χαρά της συνεργασίας. Η λογοκλοπία δίνει τη θέση της στη δράση, και μάλιστα όχι σε δράση εικονική, συμβατική μέσα στο χώρο του σχολείου, αλά δράση αυθεντική και ειλικρινή στο ζωντανό επίπεδο της κοινωνίας. Η πρωτοβουλία διαδέχεται την παθητικότητα και η ευθύνη την ανευθυνότητα της μαζοποίησης, ενώ η ομάδα αποκτά για πρώτη φορά άνετα πλαίσια για να «δέσει», να αναδιπλωθεί και να δράσει. Το σχολικό βιβλίο, που συνήθως σημαίνει τα πάντα, συνειδητοποιείται τώρα ως λειψό και αντιμετωπίζεται στις σωστές του διαστάσεις: Είναι μια στερεότυπη πηγή γνώσης για μαθητές, που πρέπει να απομυθοποιηθεί γρήγορα.

ΣΤΟΧΟΙ Οι στόχοι του μαθήματος project σε σύγκριση με τους στόχους των συνηθισμένων μαθημάτων διαφέρουν αισθητά, αφού είναι πρωτοποριακοί. Ένα πρόχειρο παράδειγμα είναι: Το αναλυτικό πρόγραμμα της Κάτω Σαξονίας για μαθητές των πρώτων χρόνων της μέσης εκπαίδευσης. Σύμφωνα μ΄ αυτούς επιδιώκεται ο μαθητής να γίνει ικανός: Να εντοπίζει και στη συνέχεια να θέτει ο ίδιος στον εαυτό του θέματα που ανταποκρίνονται στις κλίσεις και στα ενδιαφέροντά του. Από μια εσωτερική ανάγκη, να επιλέγει στόχους που είναι εφικτοί γι αυτόν. Να παίρνει πρωτοβουλίες που αναμορφώνουν τα δεδομένα ή τουλάχιστον να μαθαίνει να συν- δημιουργεί. Να επινοεί τρόπους για να πετύχει τους στόχους του. Να θέτει τις δυνατότητές του διαρκώς σε δοκιμασία και ταυτόχρονα να γνωρίζει τα συναισθήματα της επιτυχίας, αλλά και τα όρια των επιδόσεών του.

Να μαθαίνει να διατυπώνει τις θέσεις του και να τις υποστηρίζει Να μαθαίνει να διατυπώνει τις θέσεις του και να τις υποστηρίζει. Παράλληλα να ασκείται στο να παίρνει μέρος σε συζήτηση πάνω σ΄ ένα θέμα ειδικό. Να δημιουργεί ο ίδιος διέξοδο και να προωθεί λύσεις σε ενδεχόμενες πολώσεις κα συγκρούσεις. Να μάθει να αντλεί μόνος του πληροφορίες, να τις συλλέξει, να τις ταξινομεί, να τις αξιολογεί, να ασκεί σ΄αυτές κριτική και να τις αξιοποιεί. Να κάνει προσιτά και κατανοητά τα αποτελέσματα της εργασίας του και τα συμπεράσματά του κι στους άλλους. Να ενσωματώνει τη δική του δουλειά και της ομάδας του στο δυνολικό αποτέλεσμα. Η γενική εντύπωση που αποκομίζει κανείς από την παρουσίαση των παραπάνω στόχων, δεν μπορεί παρά να είναι: «Να, επιτέλους, μια σχολική μέθοδος, που σέβεται, αλλά και μπορεί να προωθήσει τον άνθρωπο, την κοινωνία και τον πολιτισμό!»

ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μεθόδου project είναι: Η παραγωγή έργου. Η διεπιστημονικότητα της προσέγγισης. Η ανταπόκριση στα ενδιαφέροντα των μαθητών. Η αναγωγή στον κοινωνικό περίγυρο. Η από κοινού κατάστρωση των μαθησιακών διαδικασιών.

Σχετικά με τα παραπάνω κριτήρια θα μπορούσαν να γίνουν οι εξής επισημάνσεις: Όταν γίνεται λόγος για μεθόδευση που αποβλέπει στην παραγωγή έργου, εννοείται σαφώς το χειροπιαστό αποτέλεσμα της δουλειάς που είναι ορατό και στους άλλους ως σύνθεση Η διεπιστημονικότητα της προσέγγισης δε θα πρέπει να λειτουργήσει ως αυτοσκοπός παραποιώντας τους πραγματικούς στόχους του μαθήματος project. Όσον αφορά την ανταπόκριση στα ενδιαφέροντα των μαθητών, ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν είναι τόσο παθητικός, όσο εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει. Έργο του είναι όχι απλά να περιμένει την εκδήλωση του ενδιαφέροντος για κάποιο θέμα αλλα πιο πολύ, να δημιουργεί ο ίδιος ενδιαφέροντα και να αφυπνίζει ανησυχίες και ευρύτερους προβληματισμούς, αφήνοντας την τελική επιλογή στους μαθητές του.

Είναι γνώρισμα του καλού εκπαιδευτικού στη θεματική ανίχνευση του ποικίλου περιβάλλοντός του να φέρνει θέματα για επιλογή εύστοχα, ενδεχομένως και επίκαιρα ή που «δένουν» με διδαχθείσα ύλη διευρύνοντάς τη. Όσον αφορά, τέλος, την από κοινού κατάστρωση του σχεδίου δράσης, υπογραμμίζεται και εδώ ο δημιουργικός και υποβοηθητικός ρόλος του εκπαιδευτικού, ο οποίος βαθμιαία συρρικνώνεται, με την προοπτική κάποτε να εκλείψει.

ΣΥΝΘΕΣΗ Η μέθοδος project λειτουργεί ως «κομβικό σημείο» διασταύρωσης συγγενών μεθόδων και προοδευτικών διδακτικών αρχών. Εξαιτίας του ότι κάθε φορά εστιάζεται σε ένα θέμα που τίθεται ως πρόβλημα προς λύση, έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη μέθοδο επίλυσης προβλημάτων, χωρίς όμως να εξαντλείται σε αυτή. Στην ουσία εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο αυτό που ο Gagne ονόμασε «εκμάθηση στρατηγικών για την επίλυση προβλημάτων» Διασταυρώνεται όμως και με τη μέθοδο της ανακάλυψης.

Στο χάρτη της μεταρρυθμιστικής παιδαγωγικής τοποθετείται μέσα στα πλαίσια του σχολείου εργασίας εκφράζοντας μάλιστα ένα πρωτογενή πυρήνα του, με δεδομένη την επίδραση που άσκησε ο Dewey στον Kerschensteiner. Έτσι όλες οι αρχές του σχολείου εργασίας βρίσκουν το πλέον κατάλληλο έδαφος για μια σύγχρονη υλοποίηση τους στο παρόν. Κατά τη Μ. Κλεάνθους- Παπαδημητρίου μάλιστα, με τη μέθοδο project επιτυγχάνεται η υπέρβαση του ίδιου του σχολείου εργασίας, άποψη τεκμηριωμένη και αξιοπρόσεκτη. Χωρίς να αποκλείει και την ατομική εργασία, συμβάλλει ώστε η «διδασκαλία με ομάδες εργασίας» να αναβαθμίζεται σε «μάθηση με ομάδες εργασίας». Μεταφέρει το «μάθημα το ανοιχτό στις εμπειρίες» έξω από το χώρο του σχολείου (ή το εισάγει μέσα σε αυτό). Ταυτόχρονα επιτυγχάνει, πρόσκαιρα έστω, το στόχο των επικριτών του σχολικού θεσμού, δηλαδή τη δημιουργία «ανοιχτών μαθησιακών καταστάσεων»

ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ I.Ενημέρωση,προβληματισμός και επιλογή θέματος ΙΙ.Γενικός σχεδιασμός δράσης και διερεύνηση για συνεργασίες ΙΙΙ.Λεπτομερής σχεδιασμός δράσης-χωρισμός σε ομάδες ΙV.Α΄ φάση εξωσχολικής δράσης: Μελέτη τoυ γεγονότος,της κατάστασης ή της ιστορικής πηγής V.Επανεξέταση του θέματος και β΄ φάση εξωσχολικής δράσης VI.Γενικός απολογισμός-συμπεράσματα –σχεδιασμός παρουσίασης VII.Παρουσίαση VIII.Παραπέρα αξιολόγηση

Ι.ΦΑΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ,ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Γενική ενημέρωση από τον εκπαιδευτικό και θεματικά ερεθίσματα. Επιλογή του θέματος της δραστηριότητας ανάμεσα στα επικρατέστερα,μετά από κοινό προβληματισμό.

ΙΙ.ΦΑΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΓΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Από κοινού κατάστρωση σε γενικές γραμμές ενός γενικού σχεδίου δράσης. Προσδιορισμός των βασικών τομών ή μαθημάτων στα οποία εμπίπτει η επιλεγμένη δραστηριότητα και υπογραμμίζεται το σημαντικότερο από αυτά. Αναζήτηση (ενδεχομένως) και καθηγητών άλλων ειδικοτήτων ή αλλων προσώπων( και εκτός σχολείου) που θα μπορούσαν να συμβάλλουν από την πλευρά τους ως ειδικοί.

ΙΙΙ.ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Καταμερισμός του θέματος σε υποθέματα. Συγκρότηση ομάδων έρευνας. Εφοδιασμός της κάθε ομάδας με τα πρωτα απαραίτητα μέσα.

ΙV.Α΄ΦΑΣΗ ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ Υλοποίηση της εξωσχολικής δράσης κάθε ομάδας. Συγκέντρωση των στοιχείων και μια πρώτη επεξεργασία τους από τη συγκερκριμένη κάθε φορά ομάδα.

V.ΕΠΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ(ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ) ΚΑΙ Β΄ ΦΑΣΗ ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ Παρουσίαση στην τάξη των στοιχείων που προέκυψαν. Συζήτηση και χάραξη της παραπέρα πορείας. Νέα ώθηση στην κάθε ομάδα.

VI.ΓΕΝΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Συνάντηση των ομάδων για την εξαγωγή συμπερασμάτων από ολόκληρη τη δραστηριότητα. Διατύπωση προτάσεων για την επίλυση προβλημάτων που εντοπίστηκαν σχετικά με το κεντρικό θέμα. Απόφαση του τρόπου της συνολικής παρουσίασης.

VII.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Όλοι βοηθούν στη συλλογή στοιχείων. Όλοι συμβάλλουν στην παρουσίαση,καθένας με τα ενδιαφέροντά του και τις δυνάμεις του! Δεν περισσεύει κανενας! Παρουσίαση δεν σημαίνει μόνο προετοιμασία και στήσιμο της έκθεσης αλλα και μια επεξήγηση προφορικά για το τι αυτη περιλαμβάνει,σε τι αποσκοπεί,ποια είναι τα συμπεράσματα και ο,τι άλλο κρίνεται σκόπιμο.

VIII.ΠΑΡΑΠΕΡΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ Εξετάστε τα ενδεχόμενα για ανταλλαγή της δικής σας δουλειάς με αντίστοιχη άλλων μαθητών και μάλιστα από σχολεία απομονωμένων περιοχών ,ακριτικών νησιών ή μεγαλουπόλεων ανάλογα. Εξετάστε επίσης αν θα δημοσιεύσετε επιλεγμένα μέρη της εργασίας σας στο περιοδικό του σχολείου η στο περιοδικό άλλου σχολείου ή στην τοπική εφημερίδα.

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΜΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες και όποιο άλλο μέσον που μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για το σχετικό θέμα που μας αφορά. Ακουστικό υλικό όπως κασέτες με μαγνητοφωνημένα ντοκουμέντα. Οπτικο-ακουστικό υλικό όπως φίλμ, βίντεο-ταινία, CD-ROM. Φωτογραφίες και μικροαντικείνα που να σχετίζονται με το θέμα παρουσίασης μας.

’’ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΑΚΕΤΑ’’ Μικρά και μεγάλα ’’Θεματικά Πακέτα’’ Πακέτα άρθρωτα – Συνδιασμοί Πακέτων

ΜΙΚΡΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΑ ‘’ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΑΚΕΤΑ’’ Ένα πακέτο μπορεί να χαρακτηριστεί ως ‘’μικρό’’ ή ως μεγάλο ανάλογα με τον χρόνο απασχόλησής τους. Μικρό είναι εκείνο το θεματικό πακέτο που μπορεί να διαρκέσει μέχρι 2 εβδομάδες. Μεσαίο εκείνο που μπορεί να διαρκέσει περίπου ένα τετράμηνο. Μεγάλο εκείνο που θα απασχολήσει ολόκληρη την σχολική χρονιά ή και παραπάνω. Εννοείται ότι ανάλογος θα είναι και ο βαθμός διείσδυσης στο θέμα. Απο τα μεγάλα θεματικά πακέτα περιμένει κανείς μεγαλύτερο βαθμό ανάλυσης απ’ ότι στα μικρά.

ΠΑΚΕΤΑ ΑΡΘΡΩΤΑ – ΣΥΝΔΙΑΣΜΟΙ ΠΑΚΕΤΩΝ Οι δραστηριότητες μιας παρουσίασης μπορεί να μην έχουν καμία θεματική σχέση μεταξύ τους. Είναι δυνατόν όμως να αποτελεί η καθεμιά τους θεματική συνέχεια της άλλης. Ακόμη, μπορεί να γίνει συνδιασμός πακέτων με την συνεργασία των μαθητών. Κάθε ομάδα μπορεί να αναλάβει από ένα διαφορετικό θεματικό πακέτο και στο τέλος να γίνει ο συνδιασμός τους για την παρουσίαση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Behr, Klaus: «Das ende der fachdίdaΙιίk deutch. Ρrοjektιοrίentίerter unterricht». Στο: Geisler. Wolfgang. (Hg.): Projektorientierter Unterricht: Lernen gegen die Schule. Beltz ν., Wei- nhein/ Basel 1978. Buhr de, Hermann: «Sιadtgeschichιe im UnΙerrίchι». Στο: Beek, Karj·Herrrtann· (επιμ.): landesge- schichte im Unterricht. Ratiίigen/ Kastellaum/ Dίisseldorf. Δημητρίου, Α.: «Προβλημάτων λύση». Στο: Παιδαγωγική και Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια -Λεξικό Ελληνικά Γράμματα, τόμ.. 7, Αθήνα. 199Ι Frey, Karl: Η Μέθοδος Project. Μια μορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο ως θεωρία και πράξη. Μεταφρ. Κλεoνίκη Mάλλιoυ. Κυριακίδη, Θεσ/νίκη 1986. . -------Die Projektmethode. Beltz (Grόne Reihe), Weinheim/BasseI 1990. Gagne. Robert: Die EJedigungen des menschlichen urnens. Beitrage einer neuen Didaktilc. Μτφρ. στο: γερμ. Η. Skowronek. Hermann Schroedel V, Hannover 1970. Garlichs, Α. / Groddeck, Ν. (Hg.): Erfa.hrungsof(ener Unterricht. Beispiele zur Oberwindung der lebensfremden urnschule. Herder V. Freiburg im Breisgau 1978. Geisler Wolfgang. (H.g.): Projektorientierter Unterricht. urnen gegen die Schule? Beltz ν. Wein,heim/BaseI 1978; . . Kaiser, FranΖ-Jόsef: Projekt Στο: Lenzen, Dieter (Hg): Padagogίsche Crundbegriffe. Rowohlt. Reinbek bei Hamburg 1989.

Kανάκης I. Ν.: «Προβληματοκεντρικά προγράμματα», Στο: Παιδaγωγική και Ψυχολογική Εγκυ- κλοπαίδεια - λεξικό. Ελληνικά Γράμματα, τόμο 7, Αθήνα: 1991. Κλεάνθους- Παπαδημητρίου Μυρσίνη: Η Νέα Αγωγή. Θεωρία και μέθοδοι. Τόμ. Β.: Η μέθοδος βιωμάτων στη Μέση Παιδεία. Eκδ. Βιβλία. για. όλους, Αθήνα. 1980. Lawry, J. R.:«Σχεδίων μέθοδος». Στο: Παιδαγωγική και Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια - λεξικό. Ελληvικά Γράμματα, τόμο 8, Αθήνα. .1992 (μτφρ. Αικ. Χ.-Κ.). Leeb, Thomas: «ν orbereitende Ωberlegungen zu einer Didaktik der Ragionalitat des Menschen -Sel- bstorganisierendes Lernen des Individuen im gesselschaftlichen Kontext». Στο: Uffelmaη, U. [επιμ.]: Dida1ti1: der Geschichte. Aus der Arbeit der Padagogische~ Hochschulen Ba.den . W ίirtembeφ. Villingen 1986. Messner, R. Ι Rumpf, Η.: «(Arbeitspapiere aus einem Basler Werkstattsemin~r)). Στο: Garbichs,A. IHeipcke, Κ. Ι Messner, R. Ι Rumpf. Η.: Didaktίx offener Curricula. Acht Vortrage von Lehren. Belt ν, Weinheim / Βasel. 1976. . Mίinchenbach, 5.: Heimatnaher Geschichtsunterricht_ Unterrichtsbeispie!e IιiT dje Sekundarstufe l. Maηz ν., Mίinchen 1986. Mίinzinger, Wolfgang: «Moglichkeiten projektorientierten Mathematikunterichts». Στο: Geisler Wol- fgaηg x.et_ (H.g.): Projektorjentjerter Unterricht: Lernen gegen dje 5chule. Beltz ν., Weinh- eim Ι Basel 1978 Muth, J.: «(Vorhaben». Στο: Groothoff, H.-H./Stallmann, Μ.: pfjdagogisches Lexi1:on. Μίι einem Anhang ιiber die Geschichte der Pfjda.gσgJl und iJDer das Bildungswesen der Linder. Kreuz v.. 5tuttgart 1961 Reichweίn.Ado!f: 5chaffendes 5cbu!vo!k, neuhrgs. νοπ seinen Freunden. Westermann ν., 8ra- unschweig Ι Berlin Ι Hamburg Ι Kiel1951. Σε α.' έχό. 1937, Kohlhammer ν., Stuttgart Ι . Berlin. Σt: γ' έκδ. Westermann . Taschenbuch, Braunschweig 1964. Scheibe, Wolfgang: (John Dewey. Arbeitsschule und Projektplan». Στο: Scheibe, W.: Die reformpi- dagogJsche &wegung. Είπι: einfιihrende Darstellung, &!tz, Weinheim Ι Base.1 1984. Σκούφη, Δήμητρα: (ιΗ βιωμa.τooj μέθοόος project)). Σύγχρονη ΕχπcrΕJευση, τεύχ. 82-83. Mαιος Αύγ.1995.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Κaiser, Franz-Josef: «Projeκt)). Στο: Lenzen, Diester (Hg.); Pαδαgogιche Grundbergrjffe. Rowo- hlt. Reinbelc bei Hamburg 1989. Στον πρόλογο και. Στα περιεχόμεvα του β' τόμου η ταύτηση εννοιών είναι καταφανής. Βλ.: Κλεάνθους- Παπαδημητρίου, Μυρσίνη: Η Νέα Αγωγή. Θεωρία και μέθοδοι. Τόμ. Β'.: Η μέθο- δος βιωμάτων στη Μέση Παιδεία. Εκδ. Βιβλία γιια όλους, Αθήνα 1980. Lawry, Ι. R., «Σχεδίων μέθοδος», Στο: Παιδαγωγική και ψυχολογική εγκυκλοπαίδεια - Λεξικό Ελληνικά Γράμματα, τόμο 8, Aθήvα 1992 (μτφρ. Αικ. χ.-Κ.). Kaiser. Franz-Josef: Projekt, 6.π . Frey. Karl: Η μέθοδος Project. Μια μορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο ως θεωρία και πράξη. Μτφρ. Κλεονίκη Mάλλιου .. Kυριακίδη, θεσ/νίκη 1986. Frey, Κarl: Die Projektmethode. Belt (GrtineReihe). Weinheim/Bassel 1990. Muth,1.: (Vorhaben»). Στο: Groothoft, H..HiStallmann; Μ.: Pidagogίsches Lexixon. Mit einem Anhang ιiber. dje Geschichte der Pidagogίk und ιiber das Bildungswesen. der Linder. Kreu~ ν., Stuttgart 1961. . . Αξίζει κανείς να διαβάσει το ενημερωτικό γράμμα, που έγραψε προς τους γονείς των μαθητών του ένας δάσκαλος ενόψει της έναρξης ενός μαθήματος project (από το βιβλίο του Frey, μτφρ.· στα ελλ., ά.π., σ. 49-50). Geisler Wolfgang (H.g.): Projextorientjerter Unterricht. Lernen gegen die Schule? Beltz ν. Weinheim / Base1 1978, σ. 26. . Σκούφη Δήμητρα.: «Η βιωματική μέθοδος project». Σύγχρονη Εκπαίδευση, τεύχ, 82-83, Mαιος-Αυγ. 1995, σ. 167 κ.ε. Behr, Klaus: «Das ende der fachdidaktik deutsch. Projektorientierter Unterricht». Στο: Geisler, Wolfgang κ.α. (H.g.): Prσjedtonentierter Unterricht: Lernen gegen die Schu1e. Beltz ν , Weinh· . eim / Basel 1978, σ. 54 Messner. R. / Rumpf, Η.: «Arbeitspapiere aus einem Basler Werktattseminar». Στο: Garlichs. Α. / Heipcke, Κ. / Messner, R. / Rumpf. Η.: Djda!tJ.l o[{ener Curricu1a. Acht Vοrtrψ voα Uhreα, Beln ν .. Weinheim / Basel 1976, σ. 107. Munzinger, Wolfgang: «Moglichkeiten projektorientierten MathematikunterrichtsD. Στο: GeisIer 'Wolfgang x.ιi. (H.g.): Projektorientierter Unterricht: Lernen gegen die 5chιile. Belt% ν .. , Weinh· eίm / BaseI 1978, σ. 74

Βλ. ενδεικτικά: - Mίinchenhach, S.: Heimatnaher. Geschichtsunterricbt. Unterrichtsbeispiele fίir die Sekundar· stufe Ι. Manz ν. Mίinchen 1986. . - Buhr de, Herman: «5tadtgeschichte im Unterricht». Στο: Beeck. Κarl . Hermann (επιμ.): LaαdesgeschichΊe im Uaterricht. R.atingen / . Κa.stellaum / DIisseldorf. - Lehb, Thomas: «Vorbereitende Gberlegungen zu einer Dida.ktik der Ragionalitat des Menschen • Selbstorganisierendes Lernen des Indίviduen im gesselschaftIichen Kontext». Στο: UffeIman. u. [επιμ.]: Didaktik der Geschichte. Aus der Arheit der Padagogischen Hochscbulen Baden • Wurteιnbergs. Villingen 1986 . Κανάκης, Ι.Ν.: «Προβληματοκεντρικά Προγράμματα». Στο: Παιδαγωγική και Ψυχολογιχή Εγκυκλοπαίδεια – Λεξικό.. Ελληνικά γράμματα., τομ. 7, Αθήνα 1991· Δημητρίου, Α.: «Προ- βλημάτων λύση». Στο: Παιδαγωγική, ο.π. Gagne, Robert: Die Bedigungen des menschlichen Lernens. Beitrage einer neuen Didaktik. Μτφρ. στα γερμ. Η. Skcowronek. Hennann Schroedel ν .. Hannover 1970, σ.138. Scheibe. Wolfgang: (Jonh Dewey. Arbeitsschule und Projektplanj). Στο: Scheibe, W.: Die re- formpedagogische Bewegung . Eine einfuhnende Darstellung. Beltz, Weinheim / BaseI 1984, σ, 196 Κλεάνθους – Παπαδημητρίου, Μ.: ό.π., σ. 228 κ.ε., ειδίκ. 233. Garlichs, Α. / Groddeck. Ν. (Hg.): Erfahrungsoffener Unterricht. Beispiele zur Oherwindung der lebensfremden urnschule. Herder ν .. Freiburg im Breisgau 1978. Ιδίως από σ. 10: Plaίdoyer fur ein erfahτungsoffenes Lernen in der SchuIe. Reichweϊg, Adolf: Schaffendes Schulvolk neuhrgs. von seinen Freunden. Westermann ν .. Bra- unschweig / Berlin / Hamburg / Kiel 1951. Σε α' έκδ. 1937, Kohlhammer ν., Stuttgart / Berlin. Σε γ' έκδ. Westermann . ~ Τaschenbuch, Braunschweg 1964.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΤΕΥΧΟΣ 80, ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 1996 : Μαρία Βαινά ---> μέθοδος PROJECT: ΜΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ , Μαρία Βαινά