ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΝEΡΓΕΙΑΣ

Έδρα Jean Monnet

"The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein."

ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Κανονισμός 715/2009 Εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της 13ης Ιουλίου 2009 σχετικά με τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1775/2005

Σκοποί η θέσπιση αμερόληπτων κανόνων για τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου η θέσπιση αμερόληπτων κανόνων για τους όρους πρόσβασης σε εγκαταστάσεις ΥΦΑ και εγκαταστάσεις αποθήκευσης η διευκόλυνση της δημιουργίας εύρυθμης και διαφανούς αγοράς χονδρικής με υψηλή στάθμη ασφάλειας του εφοδιασμού σε αέριο

Ορισμοί Ως «μεταφορά» νοείται η μεταφορά φυσικού αερίου μέσω δικτύου, το οποίο αποτελείται κυρίως από σωληναγωγούς υψηλής πίεσης Ως «δυναμικότητα» νοείται η μέγιστη ροή, που εκφράζεται σε κανονικά κυβικά μέτρα ανά μονάδα χρόνου ή σε μονάδες ενέργειας ανά μονάδα χρόνου, την οποία δικαιούται ο χρήστης του δικτύου σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης μεταφοράς

Ορισμοί Ως «χρήστης του δικτύου» νοείται ο πελάτης ή ο πιθανός πελάτης του διαχειριστή δικτύου μεταφοράς ως «τεχνική δυναμικότητα» νοείται η μέγιστη αμετάβλητη δυναμικότητα την οποία είναι σε θέση να προσφέρει ο διαχειριστής του δικτύου μεταφοράς στους χρήστες του δικτύου, λαμβανομένων υπόψη της ακεραιότητας του δικτύου και των λειτουργικών απαιτήσεων του δικτύου μεταφοράς

Πιστοποίηση Διαχειριστή Πριν μια επιχείρηση εγκριθεί και διοριστεί ως διαχειριστής συστήματος – πιστοποιείται Έλεγχος από εθνικές ρυθμιστικές αρχές και Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινοποίηση στην Επιτροπή Εντός δύο μηνών υποβάλει τη γνώμη της στην αρμόδια ρυθμιστική αρχή Η Επιτροπή εξετάζει τη συμβατότητα του Διαχειριστή με διατάξεις της Οδηγίας 2009/73(Άρθρο 3 του Κανονισμού)

Πιστοποίηση Διαχειριστή Κατά την κατάρτιση της γνώμης, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από τον Οργανισμό να γνωμοδοτήσει σχετικά με την απόφαση της εθνικής ρυθμιστικής αρχής Η δίμηνη προθεσμία μπορεί να παραταθεί κατά δύο επιπλέον μήνες Σε περίπτωση μη γνωμοδότησης από την Επιτροπή εντός της προθεσμίας θεωρείται ότι η Επιτροπή δεν έχει αντιρρήσεις κατά της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής (Άρθρο 3 του Κανονισμού) Η Εθνική Ρυθμιστική Αρχή αποφασίζει εντός δύο μηνών από τη λήψη της γνώμης της Επιτροπής

Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου Όλοι οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς συνεργάζονται σε κοινοτικό επίπεδο Προαγωγή της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου Ενίσχυση διασυνοριακού εμπορίου Εξασφάλιση βέλτιστης διαχείρισης Ορθή τεχνική εξέλιξη του ευρωπαϊκού δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου(άρθρο 4)

Καθήκοντα ΕΔΔΣΜΑ Εκπόνηση Κωδικών Δικτύου σε τομείς  Εκπόνηση Κωδικών Δικτύου σε τομείς 1. Κανόνες ασφαλείας και αξιοπιστίας δικτύου 2. Κανόνες σύνδεσης με το δίκτυο 3. Κανόνες για την πρόσβαση τρίτων 4.Κανόνες για την ανταλλαγή δεδομένων και την εκκαθάριση 5. Κανόνες για τη διαλειτουργικότητα 6.Επιχειρησιακές διαδικασίες για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης 7.Κανόνες για την κατανομή δυναμικού και τη διαχείριση της συμφόρησης

Καθήκοντα ΕΔΔΣΜΑ 9. Κανόνες για τη διαφάνεια 8. Κανόνες για την εμπορία σχετιζόμενους με την τεχνική και επιχειρησιακή παροχή υπηρεσιών πρόσβασης στο δίκτυο και την εξισορρόπηση συστημάτων 9. Κανόνες για τη διαφάνεια 10. Κανόνες σχετικά με τα τιμολόγια μεταφοράς 11. Κανόνες σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των δικτύων αερίου Οι κώδικες δικτύου αναπτύσσονται για θέματα διασυνοριακού δικτύου και θέματα ολοκλήρωσης της αγοράς Δεν θίγουν το δικαίωμα των κρατών μελών να θεσπίζουν εθνικούς κώδικες

Καθήκοντα συνέχεια Μη δεσμευτικό δεκαετές κοινοτικό πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύων («διακοινοτικό σχέδιο ανάπτυξης δικτύων») Συστάσεις σχετικά με το συντονισμό της τεχνικής συνεργασίας μεταξύ κοινοτικών διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς και διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς τρίτης χώρας Ετήσιο πρόγραμμα εργασιών Ετήσια έκθεση Ετήσιες προβλέψεις επάρκειας θερινής και χειμερινής παραγωγής

Απαιτήσεις Διαφάνειας (Άρθρο 18+19) Δημοσίευση επαρκώς αιτιολογημένων πληροφοριών σχετικά με την τιμολογιακή διαμόρφωση, τη μεθοδολογία και τη δομή Δημοσίευση πληροφοριών σχετικά με σημεία του δικτύου μεταφοράς. Κοινοποίηση πληροφοριών με τρόπο εύληπτο, ποσοτικώς σαφή και ευκόλως προσβάσιμο Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς δημοσιοποιούν εκ των προτέρων και εκ των υστέρων πληροφορίες για την προσφορά και τη ζήτηση

Περιφερειακή Συνεργασία (Άρθρο 12) 1.   Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς συνεργάζονται σε περιφερειακό επίπεδο στο πλαίσιο του ΕΔΔΣΜ 2. Δημοσιεύουν ανά διετία περιφερειακό επενδυτικό πρόγραμμα, και μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις επενδύσεων με βάση το περιφερειακό επενδυτικό πρόγραμμα. 3. Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς προάγουν λειτουργικές διευθετήσεις ώστε να εξασφαλίζεται η βέλτιστη διαχείριση του δικτύου, και προάγουν την ανάπτυξη χρηματιστηρίων ενέργειας, τη συντονισμένη κατανομή διασυνοριακού δυναμικού με αμερόληπτες λύσεις

Κανόνες εξισορρόπησης και τέλη διαταραχής (Άρθρο 21) Οι κανόνες εξισορρόπησης αντιπροσωπεύουν πραγματικές ανάγκες του δικτύου, λαμβανομένων υπόψη των πόρων που διαθέτει ο διαχειριστής του δικτύου μεταφοράς Τα τέλη διαταραχής ισορροπίας αντιπροσωπεύουν στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό το κόστος, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν τα κατάλληλα κίνητρα στους χρήστες του δικτύου να εξισορροπούν τις εισαγωγές και τις απολήψεις αερίου

Πρόσβαση στο Δίκτυο Πρόσβαση στο δίκτυο καλύπτει όχι τη σύνδεση που αντιστοιχεί στη φυσική σύνδεση με το δίκτυο, αλλά το δικαίωμα χρήσεως των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, Sabatauskas κ.λπ., C‑239/07 Πρόσβαση πρέπει να παρέχεται σε λογικές τιμές και μέσω τιμολογίων άνευ διακρίσεων. Τρίτοι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που τροφοδοτούν ένα δίκτυο μεταφοράς ή διανομής ή που τροφοδοτούνται από ένα τέτοιο δίκτυο. Ουσιώδες μέτρο για την εσωτερική αγορά ενέργειας

C-439/06 Προδικαστική Απόφαση (22.05.2005) Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο δίκης με αντικείμενο την προσφυγή που η citiworks AG άσκησε κατά της αποφάσεως με την οποία το Υπουργείο Οικονομικών και Εργασίας του ομόσπονδου κράτους της Σαξονίας, ως ρυθμιστική αρχή σε επίπεδο ομόσπονδου κράτους χαρακτήρισε ως «ιδιωτικό δίκτυο εφοδιασμού» υπό την έννοια του άρθρου 110, παράγραφος 1, σημείο 1, του νόμου για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, το δίκτυο παροχής ενέργειας που διαχειρίζεται η Flughafen Leipzig/Halle GmbH

Επίμαχο άρθρο(Άρθρο 20 της Οδηγίας 2003/54) Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν την εφαρμογή ενός συστήματος για την πρόσβαση τρίτων στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής με βάση δημοσιευμένα τιμολόγια, το οποίο ισχύει για όλους τους επιλέξιμους πελάτες και εφαρμόζεται αντικειμενικά και χωρίς διακρίσεις μεταξύ των χρηστών του δικτύου. Ο διαχειριστής του δικτύου μεταφοράς ή διανομής μπορεί να αρνείται την πρόσβαση λόγω έλλειψης χωρητικότητας αιτιολογημένα

Εξαιρέσεις από την εφαρμογή της Οδηγίας 2003/54 Έλλειψη χωρητικότητας Εξαιρέσεις μικρών απομονωμένων δικτύων Τα κράτη μέλη τα οποία μπορούν να αποδείξουν την ύπαρξη ουσιαστικών προβλημάτων στη λειτουργία των μικρών απομονωμένων δικτύων τους, μπορούν να υποβάλουν αίτηση να τους χορηγηθούν από την Επιτροπή παρεκκλίσεις Εξασφάλιση δημόσιας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας

Το άρθρο 20, παράγραφος 1, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι αποκλείει τη δυνατότητα εφαρμογής μιας διατάξεως όπως το άρθρο 110, παράγραφος 1, σημείο 1, η οποία απαλλάσσει ορισμένους διαχειριστές δικτύων παροχής ενέργειας από την υποχρέωση να παρέχουν στους τρίτους ελεύθερη πρόσβαση στα δίκτυα αυτά, με την αιτιολογία ότι τα τελευταία βρίσκονται σε επιχειρηματική ζώνη με λειτουργική ενότητα και χρησιμοποιούνται κυρίως για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας εντός της επιχειρήσεως και προς συνδεδεμένες επιχειρήσεις.

Οδηγία 2009/72 Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν την εφαρμογή ενός συστήματος για την πρόσβαση τρίτων στα συστήματα μεταφοράς και διανομής με βάση δημοσιευμένα τιμολόγια, το οποίο ισχύει για όλους τους επιλέξιμους πελάτες και εφαρμόζεται αντικειμενικά και χωρίς διακρίσεις μεταξύ των χρηστών του συστήματος Ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς ή διανομής μπορεί να αρνείται την πρόσβαση λόγω έλλειψης χωρητικότητας

Οδηγία 2009/72 και 2009/73 Η άρνηση αυτή πρέπει να αιτιολογείται δεόντως και να βασίζεται σε αντικειμενικά, τεχνικά και οικονομικά αιτιολογημένα κριτήρια (άρθρο 32 2009/72) Τα κράτη μέλη μεριμνούν για την εφαρμογή ενός συστήματος πρόσβασης τρίτων στο σύστημα μεταφοράς και διανομής και στις εγκαταστάσεις ΥΦΑ, με βάση δημοσιευμένα τιμολόγια, το οποίο ισχύει για όλους τους επιλέξιμους πελάτες (άρθρο 32 οδηγίας 2009/73)

Οδηγία 2009/73 Οι επιχειρήσεις φυσικού αερίου μπορούν να αρνηθούν την πρόσβαση στο σύστημα είτε λόγω έλλειψης χωρητικότητας, είτε όταν η πρόσβαση στο σύστημα θα τις εμπόδιζε να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις παροχής υπηρεσιών κοινής ωφελείας (άρθρο 35 της Οδηγίας 2009/73)

Αγωγοί Φυσικού αερίου από τρίτες χώρες Βόρειοανατολικός διάδρομος από τη Ρωσία Βόρειοδυτικός διάδρομος από τη Νορβηγία Νότιοδυτικός από την Αλγερία Νοτιοανατολικός από την Κεντρική Ασία, Μέση Ανατολή μέσω Τουρκίας Μαύρη Θάλασσα

Αγωγοί Φυσικού Αερίου εντός ΕΕ 1. Δανία Η παροχή φυσικού αερίου στη Δανία προέρχεται από τη Βόρεια Θάλασσα. Στη συνέχεια μεταφέρεται στην Γερμανία και τη Σουηδία 2. Bacton-Balgzang - Ηνωμένο Βασίλειο και Ολλανδία BBL pipeline Η λειτουργία του ξεκίνησε το 2006

Αγωγοί Φυσικού Αερίου εντός ΕΕ 3. GRT gaz δίκτυο - Η Γαλλία λαμβάνει φυσικό αέριο, το οποίο εισάγεται από τον Περσικό Κόλπο, τη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό Συνδέεται με τη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ελβετία και με το δίκτυο TIGF που καλύπτει τη νοτιοδυτική Γαλλία και το οποίο είναι συνδεδεμένο με την Ισπανία 4. Groningen - Travmunde Pipeline Αρχίζει: Groningen, Ολλανδία Καταλήγει: Γερμανία

Αγωγοί Φυσικού αερίου συνέχεια 5. Groningen - Paris Pipeline Αρχίζει από Groningen, Ολλανδία Καταλήγει: Γαλλία 6. TENP Αρχίζει από Groningen, Ολλανδία Καταλήγει: Ιταλία 7. The Transitgas pipeline Αρχίζει από Ολλανδία Διασχίζει την Ελβετία, όπου συνδέεται με τον TENP, Και καταλήγει στην Ιταλία

Αγωγοί Πετρελαίου από τρίτες χώρες 1. Druzhba pipeline Ο Μεγαλύτερος στον κόσμο 4.000 χλμ. Ξεκινάει από Ρωσία Διασχίζει Ουκρανία, Λευκορωσία, Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Τσεχία and Γερμανία 2. Baltic Pipeline System Καταλήγει στη Φιλανδία

Αγωγοί πετρελαίου από τρίτες χώρες 3. Norpipe Αρχίζει από τη Νορβηγία Καταλήγει στο Ηνωμένο Βασίλειο

Αγωγοί Πετρελαίου εντός ΕΕ 1. Transalpine pipeline Χώρες Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία Ξεκινάει από Ιταλία Καταλήγει Αυστρία και Γερμανία 2. Ingolstadt–Kralupy–Litvínov pipeline Χώρες Γερμανία και Τσεχία 3. Société du pipeline sud-européen (SPSE) Χώρες Γαλλία, Ελβετία, Γερμανία Ξεκινάει από Γαλλία Καταλήγει Γερμανία

Αγωγοί Πετρελαίου εντός ΕΕ Central European Pipeline System 4. Χώρες Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία Λουξεμβούργο, και Ολλανδία

Συμπεράσματα Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το ΕΔΔΣΜ Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το ΕΔΔΣΜ Η Εκπόνηση δικτύων και η πιστοποίηση του διαχειριστή συμβάλλουν σε μια ορθολογική εξέλιξη της ενεργειακής αγοράς φυσικού αερίου Αρχή της μη διάκρισης στην πρόσβαση στο δίκτυο Περιορισμένες οι εξαιρέσεις στην πρόσβαση τρίτων στο δίκτυο

Ερωτήσεις Ποιες καινοτομίες εισάγονται με τον κανονισμό 715/2009 Ποιοι οι σκοποί του Κανονισμού 715/2009 Ποιες αρχές, που διέπουν την πρόσβαση στα δίκτυα, μπορείτε να συνάγετε από τη νομολογία του ΔΕΕ Τι γνωρίζετε για την εκπόνηση κωδικών δικτύου Πως διενεργείται η πιστοποίηση του διαχειριστή μεταφοράς φυσικού αερίου

Βιβλιογραφία Βασικοί Ενωσιακοί και Εθνικοί Κανόνες που διέπουν τους διαχειριστές δικτύων μεταφοράς φυσικού αερίου, Σοφία Μιχελάκη - Μιχαήλ Κοντογιώργης, Ενέργεια – Δίκτυα & Υποδομές, επιμ. Ν. Φαραντούρης, σελ. 79 Παρατηρήσεις επί του καθορισμού των κωδικών δικτύου υπό το καθεστώς της τρίτης δέσμης, Βλάχου Χ., Ενέργεια και Δίκαιο 2011, Τεύχος 16, σελ. 72 Το δικαίωμα πρόσβασης τρίτων στο σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου, Μαρκέλα Σταμάτη, Ενέργεια και Δίκαιο τεύχος 12/2009, σελ. 63

Βιβλιογραφία Gas and Oil Pipelines in Europe, Directorate-General For Internal Policies, Policy Department, Economic and Scientific Policy Changing pipelines, shifting strategies: Gas in south eastern Europe and the implications for Ukraine, Directorate-General, for external Policies, Policy Department, Pasquale De Micco Διεθνή Δίκτυα Ενέργειας και Πρωτογενείς Συμβατικές Υποχρεώσεις Κρατών, Δ. Αζαρία, Ενέργεια – Δίκτυα & Υποδομές, επιμ. Ν. Φαραντούρης, σελ. 3 Για τη σχετική νομολογία, curia.eu