Υγιεινή μηρυκαστικών και διατροφικά ή διαχειριστικά λάθη Οι παρουσιάσεις μαθημάτων αποτελούν βοήθημα παρακολούθησης των παραδόσεων και δεν υποκαθιστούν τη διδαχθείσα ύλη που είναι και η εξεταστέα Υπευθ. μαθήματος : Ιωάννης Οικονομόπουλος Συνδιδάσκων: Ιωάννης Μπόσης

Κέτωση των μηρυκαστικών

Τι είναι; Κέτωση/κετωναιμία: αύξηση της συγκέντρωσης κετονοσωμάτων στο αίμα. Μεταβολική νόσος που αφορά κυρίως γαλακτοπαραγωγά ζώα υψηλών αποδόσεων. Εμφανίζεται γενικότερα σε καταστάσεις καταπόνησης (stress) σε συνδυασμό με ανεπαρκή δίαιτα. Στα πρόβατα συχνά σε περίπτωση πολυδυμίας (twin lamb disease)

Αιτιολογία Εμφανίζεται συνήθως 10-60 ημέρες μετά τον τοκετό και είναι αποτέλεσμα της υπογλυκαιμίας (αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο) που οδηγεί στο σχηματισμό κετονοσωμάτων (κυρίως ακετόνης) στο αίμα λόγω καταβολισμού του λίπους.

`

Συνήθως η κέτωση είναι πρωτογενής Συνήθως η κέτωση είναι πρωτογενής. Στο 1/3 των περιστατικών όμως είναι δευτερογενής λόγω κατακράτησης πλακούντα μετατόπισης ηνύστρου νεφροπάθειας ηπάτωσης συχνά λόγω κατανάλωσης τοξικών φυτών ή τροφών με μυκοτοξίνες Ο πυρετός είναι σύμπτωμα κυρίως της δευτερογενούς αλλά όχι της πρωτογενούς κέτωσης

Συμπτώματα Γενικά: Κατάπτωση, αδυναμία, αδιαφορία (ζαλισμένα/μεθυσμένα), δυσκοιλιότητα με βλεννώδη κόπρανα, τα ζώα αν και έχουν ανορεξία εμφανίζουν διάθεση να φάνε ξηρά τροφή αλλά όχι συμπυκνωμένη. Παραγωγή: Απώλεια βάρους και μείωση της γαλακτοπαραγωγής

Νευρικά: Αταξία και πάρεση (εγκεφαλικής αιτιολογίας λόγω έλλειψης γλυκόζης). Μερικά ζώα εμφανίζουν υπερδιέγερση (τριγμό ?, ιδίως αγελάδες). Χαρακτηριστική οσμή ψαριού στο γάλα και στα χνώτα (πώς την καταλαβαίνουμε;)

Πρόγνωση (εξαρτάται από τη βλάβη) Τα νευρικά συμπτώματα παραμένουν, το ζώο πέφτει σε κώμα και πεθαίνει λίγες μέρες μετά την εκδήλωση Ή Η βλάβη του ήπατος οδηγεί σε ηπατική ανεπάρκεια. Το ζώο προοδευτικά φθίνει και πεθαίνει (συνήθως απομακρύνεται από την παραγωγή) Μετά από 1-2 μήνες η γαλακτοπαραγωγή μπορεί να αποκατασταθεί από μόνη της και το ζώο να επανέλθει

Διάγνωση Εξέταση αίματος δείχνει υψηλή συγκέντρωση κετονοσωμάτων και χαμηλή γλυκόζης. Επιβεβαίωση με ανίχνευση κετονοσωμάτων στο ούρο (strip assay?). Θεραπεία Χορήγηση IV διαλυμάτων γλυκόζης. Χορήγηση κορτιζόλης.

Οξέωση Ένα από τα σημαντικότερα μεταβολικά νοσήματα των εντατικά εκτρεφόμενων μηρυκαστικών

Αιτιολογία Υπό φυσιολογικές συνθήκες η ποσότητα γαλακτικού οξέως που παράγεται στη μεγάλη κοιλία είναι ίση με αυτή που χρησιμοποιείται από τη μικροβιακή χλωρίδα Αυτή η ισορροπία διαταράσσεται …

Λόγω Δίαιτας με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες Πολύ υψηλή αναλογία συμπυκνωμένης/χονδροειδούς τροφής Ταχεία μετάβαση σε δίαιτα πλούσια σε συμπυκνωμένες τροφές Πολύ ζυμωμένη και υγρή τροφή Πολύ μικρό μέγεθος τεμαχιδίων τροφής Μυκοτοξίνες

Αποτέλεσμα Υπερπαραγωγή οξέων λόγω της μαζικής απορρόφησης στη μεγάλη κοιλία μεγάλης ποσότητας υδατανθράκων.

Συμπτώματα

Οξεία μορφή Εκδηλώνεται με αιφνίδιο θάνατο του οποίου μπορεί να προηγηθούν νευρικά συμπτώματα που περνούν αμέσως με τη χορήγηση θειαμίνης (βιταμίνη Β12 της οποίας η παραγωγή μειώνεται δραματικά λόγω της διαταραχής της δραστηριότητας της μικροβιακής χλωρίδας).

Υποξεία οξέωση Πολύ δύσκολα γίνεται αντιληπτή αφού εκδηλώνεται κυρίως με μείωση της όρεξης (συνεχίζουν όμως να θέλουν όμως τουλάχιστον στην αρχή χονδροειδείς τροφές) και προοδευτικά της απόδοσης των ζώων Μπορεί να εμφανιστεί ανησυχία, διάρροια, αλλοτριοφαγία Χωλότητα επειδή πονάνε οι χηλές τους Χαμηλή λιποπεριεκτικότητα στο γάλα (<3%)

Διάγνωση Παρακέντηση της μεγάλης κοιλίας και μέτρηση του pH (<5.8 δηλώνει οξέωση) Επειδή η μέθοδος αυτή είναι επεμβατική συχνά στην πράξη η διάγνωση βασίζεται στο συνδυασμό χαμηλής λιπο-περιεκτικότητας στο γάλα* με κάποια γενικά συμπτώματα (χωλότητα, όρεξη μόνο για χονδροειδή τροφή) *όσο χαμηλότερη η λιπο-περιεκτηκότητα τόσο πιο έκδηλα τα συμπτώματα

Θεραπεία Υποξεία μορφή αντιμετωπίζεται συχνά χωρίς κάποια ειδική θεραπεία μόνο με τη διόρθωση του σιτηρεσίου. Σε αντίθετη περίπτωση χορηγούμε παρεντερικά διάλυμα διτανθρακικού νατρίου που οδηγεί σε άμεση ανακούφιση του ζώου.

Υπασβεστιαιμία των βοοειδών – επιλόχειος πάρεση (parturient paresis, milk fever) Οξεία μεταβολική νόσος που εκδηλώνεται ως αποτέλεσμα της ανεπαρκούς συγκέντρωσης ασβεστίου στο αίμα.

Αιτιολογία Κατά, λίγο πριν ή λίγο μετά τον τοκετό επέρχεται απότομη πτώση της συγκέντρωσης ασβεστίου στο αίμα (από 8,5-10 σε 2-7 mg/dL) λόγω της έναρξης της γαλάκτοπαραγωγής. Συχνά παρατηρείται παράλληλα και πτώση της συγκέντρωσης της γλυκόζης και του φωσφόρου στο αίμα.

Εκδήλωση Επιλόχειος πάρεση με δυσκολία στήριξης που προοδευτικά οδηγεί σε αδυναμία ανέγερσης Συνήθως σε ζώα μεγάλης απόδοσης (γαλακτοπαραγωγά) Σε μοσχίδες σπανιότερα, πιο σύνηθες σε ζώα κατά την 3-4 γαλακτική τους περίοδο Συχνότερα στη φυλή Jersey

Διακρίνουμε τυπικά 3 στάδια: Στάδιο 1: Τα ζώα φαίνονται ανήσυχα και ευερέθιστα, μυϊκός τρόμος στην κοιλιά και στους τρικέφαλους, κουνάνε έντονα τα αυτιά τους και ρίχνουν το κεφάλι τους. Αν δεν χορηγηθεί θεραπεία εισέρχονται στο 2ο στάδιο. Στάδιο 2: Στερνική κατάκλιση, προοδευτικά ατονία της μεγάλης κοιλίας Στάδιο 3: πλευρική κατάκλιση και κώμα

Θεραπεία Χορήγηση βορογλυκονικού ασβεστίου ενδοφλέβια επιφέρει θεαματική βελτίωση Προσοχή το ασβέστιο είναι το καρδιο-τοξικό Εναλλακτικά χορήγηση υποδόρια

Πρόληψη Παραδοσιακά βασίζονταν σε χορήγηση σιτηρεσίου φτωχού σε ασβέστιο κατά τη ξηρά περίοδο: Αυξάνει την παραγωγή βιτ D Αυξάνει την απελευθέρωση ασβεστίου από τα οστά Αυξάνει την απορρόφηση ασβεστίου από το έντερο Επειδή είναι δύσκολο σήμερα να βρούμε σιτηρέσιο αρκετά χαμηλό σε ασβέστιο (<20 gr απορροφήσιμο /ζώο/ημέρα), χορηγούνται για αυτό τον σκοπό ουσίες που το δεσμεύουν (ζεολίτης ή φυτικό λάδι) Τελευταία γίνεται αντιληπτό ότι ίσως αυτή η τακτική να μην είναι αρκετά αποτελεσματική

Πιο πρόσφατα η αντιμετώπιση της νόσου βασίζεται στην επίτευξη διαιτητικής διαφορά κατιόντων- ανιόντων (DCAD: dietary cation-anion difference) εκατέρωθεν του τοκετού Πού βασίζεται αυτή η μέθοδος;

Οι αγελάδες σήμερα βρίσκονται συχνά σε κατάσταση μεταβολικής αλκάλωσης λόγω υψηλής περιεκτικότητας της τροφής τους σε κάλιο. Αυτή προκαλεί μειωμένη ευαισθησία στην παραθορμόνη και ανεπαρκή χρήση του ασβεστίου των οστών. Η μείωση του καλίου στο σιτηρέσιο μειώνει το pH του αίματος πολύ πιο αποτελεσματικά απ’ ότι η χορήγηση ασβεστίου

Για τη μείωση του καλίου στο σιτηρέσιο Χρησιμοποιούμε ενσίρωμα αραβοσίτου που έχει τη μικρότερη συγκέντρωση σε κάλιο. Ομοίως και το άλφα-άλφα. Εναλλακτικά βάζουμε ανιονικά άλατα (χλωριούχο κάλιο, χλωριούχο μαγνήσιο, θειικό κάλιο, θειικό αμμώνιο και χλωριούχο αμμώνιο) για να εξισορροπήσουμε τη δράση των κατιονικών αλάτων (κάλιο και νάτριο).

Χορήγηση βιτ D Γίνεται παρεντερικά (sc ή iv) στη δόση 10 εκατομμύρια IU 8 μέρες πριν τον τοκετό. Αν τα ζώα δεν γεννήσουν την αναμενόμενη μέρα η δόση πρέπει να επαναλαμβάνεται γιατί αλλιώς η συγκέντρωση της βιταμίνης στο αίμα πέφτει απότομα λόγω της έλλειψης του ερεθίσματος (ένεσης) και αυξάνεται η πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου.

Τραυματική περικαρδίτιδα

Κατάσταση που χαρακτηρίζεται από τον τραυματισμό (του εξωτερικού περιβλήματος της καρδιάς), του περικαρδίου (ορογόνος υμένας). Εμφανίζεται πιο συχνά στα βοοειδή στα οποία αφορά συνήθως αιχμηρό αντικείμενο που προωθείται προς την καρδιά από τον εχίνο, μέσω του διαφράγματος.

Αιτιολογία Τα αιχμηρά αντικείμενα καταπίνονται με την τροφή αλλά συχνά δεν προωθούνται με τους βλωμούς και παγιδεύονται στις πτυχές του εχίνου. Οι συσπάσεις αυτού του οργάνου τα ωθούν μέσω του τοιχώματός του, και στη συνέχεια μέσω του περιτοναίου, και του διαφράγματος ώσπου να φτάσουν τελικά στην καρδιά. Η πλήρης διάτρηση της τελευταίας συχνά αποφεύγεται επειδή το εξωτερικό περίβλημα του περικαρδίου έχοντας μεγάλη περιεκτικότητα σε κολλαγόνο είναι ιδιαίτερα ισχυρό και ανελαστικό.

Συμπτώματα Πυογόνα βακτήρια που μεταφέρονται με το αιχμηρό αντικείμενο από τον εχίνο, προκαλούν λοίμωξη του περικαρδίου και φλεγμονή που χαρακτηρίζεται από τη σημαντική αύξηση του υγρού που βρίσκεται στον περικαρδιακό σάκο. Το γεγονός αυτό αυξάνει την πίεση στην καρδιά και μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας. Η τοξαιμία προκαλεί πυρετό, ταχυκαρδία και αδυναμία. Η κατάσταση μπορεί να απολήξει στο θάνατο του ζώου λόγω καταπληξίας εξαιτίας της κατάρρευσης της καρδίας ή της ρήξης στεφανιαίων αγγείων.

Β. Εναπόθεση ινικής: Ινική σχηματίζεται στο στάδιο της επούλωσης παρεμποδίζοντας τη φυσιολογική λειτουργία της καρδίας. Υπάρχουν χαρακτηριστικά ακροαστικά ευρήματα. Η αύξηση της ενδοπερικαρδιακής πίεσης αυξάνει τη φλεβική πίεση που εκδηλώνεται με διάταση των φλεβών (ιδίως της σφαγίτιδας), και οίδημα (συνήθως στη βάση του τραχήλου). Γ. Πόνος ιδίως με πίεση στην περιοχή της ξιφοειδούς απόφυσης του στέρνου και μείωση της γαλακτοπαραγωγής.

Θεραπεία Χορήγηση αντιβιοτικών και υποστηρικτική αγωγή με ηλεκτρολύτες Πρόληψη Καθαρισμός του χώρου, τοποθέτηση μαγνήτη που συγκρατεί τα μεταλλικά αντικείμενα στη μεγάλη κοιλία.

Μετατόπιση ηνύστρου

Τι είναι; Λόγω του όγκου της και της σχετικά χαλαρής ανάρτησής του από την οροφή της περιτοναϊκής κοιλότητας, είναι δυνατό να μετατοπιστεί από τη φυσιολογική του θέση (δεξιά στο βάθος της κοιλιακής κοιλότητας) προς τα δεξιά ή αριστερά. Παρατηρείται σχεδόν αποκλειστικά σε γαλακτοπαραγωγικές φυλές. Η συχνότητα εμφάνισης αυτής της κατάστασης έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία.

Αιτιολογία Η ατονία Η αυξημένη παραγωγή αερίων Άλλοι παράγοντες

Συμπτώματα Αρχικά διαπιστώνεται σχετική ανορεξία ιδίως για τις συμπυκνωμένες τροφές και όχι για τις χονδροειδείς, μείωση της γαλακτοπαραγωγής που συνήθως, τουλάχιστον στην αρχή δεν είναι σημαντική. Η θερμοκρασία, ο καρδιακός παλμός και η αναπνοή είναι βρίσκονται στα φυσιολογικά όρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται διόγκωση του υποχονδρίου, κυρίως στο κατώτερο τμήμα του. Σημαντικό διαγνωστικό εύρημα είναι η ακρόαση μεταλλικού ήχου κατά την επίκρουση του θώρακα στην περιοχή πίσω από τον αγκώνα και έως την τελευταία πλευρά.

Η διάγνωση υποβοηθείται και από την ψηλάφηση μέσω του απευθυσμένου που αναδεικνύει την παρουσία της διογκωμένης από αέρια μεγάλης κοιλίας, ή σε ορισμένες περιπτώσεις μίας μεγάλης κοιλίας που είναι εντελώς άδεια περιεχομένου. Συχνά απαιτείται η διενέργεια ερευνητικής λαπαροτομής. Στις περισσότερες περιπτώσεις παρατηρείται δευτερογενής κέτωση με παρουσία χαρακτηριστικής οσμής στο στόμα της του ζώου και στο γάλα. Η θεραπεία για την κέτωση οδηγεί συνήθως σε πρόσκαιρη βελτίωση της κατάστασης.

Θεραπεία Κατά κανόνα χειρουργική (γίνεται και εμπέδωση του ηνύστρου στο κοιλιακό τοίχωμα με κατάλληλη ραφή) αν και έχουν δοκιμαστεί και διάφορες άλλες μέθοδοι. Παράλληλα πρέπει να αντιμετωπίζεται κάθε συνυπάρχον νόσημα (μητρίτιδα, μαστίτιδα, κτλ). Χορηγείται βορογλυκονικό ασβέστιο υποδορίως. Συχνά χορηγούνται και ηλεκτρολύτες με στοματικό καθετήρα. Η πρόγνωση είναι συνήθως καλή

Πρόληψη Χρήση ορθολογικού σιτηρεσίου (όχι χορήγησης καρπών δημητριακών που δεν συνοδεύονται από χονδροειδείς τροφές), αποφυγή υπασβεστιαιμίας του τοκετού, αποφυγή λοιμώξεων.

Τυμπανισμός των μηρυκαστικών Η διάταση της μεγάλης κοιλίας από τα αέρια που παράγονται κατά τη ζύμωση των τροφών είτε με τη μορφή αφρώδους περιεχόμενου αναμεμιγμένου με υπολείμματα τροφών ή με τη μορφή ελεύθερων αερίων Κατάσταση που παρατηρείται κυρίως στα βοοειδή και σπανιότερα στα πρόβατα.

Αιτιολογία Η αιτιολογία του αφρώδους τυμπανισμού είναι η δέσμευση των αερίων που παράγονται υπό φυσιολογικές συνθήκες στο αφρώδες υλικό που δημιουργείται σε ορισμένες περιπτώσεις στη μεγάλη κοιλία (διατροφή πλούσια σε καρπούς δημητριακών). Ο κύριος παράγοντας που προκαλεί το σχηματισμό αφρού είναι οι φυτικές πρωτείνες.

Η αιτιολογία του σχηματισμού αφρού στα παχυνόμενα (τυμπανισμός παχυνόμενων) ζώα δεν είναι εξακριβωμένη αν και αποδίδεται στην παραγωγή βλεννωδών ουσιών από κάποια είδη βακτηρίων της μεγάλης κοιλίας όταν η τροφή είναι πλούσια σε υδρογονάνθρακες ή στη δέσμευση των αερίων που παράγονται από τη ζύμωση τροφών ιδίως όταν είναι με τη μορφή αλεύρων (μικροτεμαχισμένη τροφή αναμιγνύεται με υγρά και δημιουργεί αφρό).

Η δευτερογενής τυμπανιαία διόγκωση με τη συγκέντρωση αερίων στη μεγάλη κοιλία προκαλείται από την παρεμπόδιση των ερυγών λόγω απόφραξης του οισοφάγου από ξένο σώμα, ή στένωση. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να προκληθεί και από ατονία του πεπτικού σωλήνα λόγω αναφυλαξίας ή υπερκατανάλωσης καρπών δημητριακών.

Κλινικά ευρήματα Η τυμπανιαία διόγκωση παρατηρείται συνήθως τη δεύτερη ή τρίτη ημέρα μετά την κατανάλωση του ακατάλληλου σιτηρεσίου και συχνά οδηγεί σε θάνατο ιδίως σε ζώα που δεν βρίσκονται υπό άμεση παρακολούθηση.

Στη περίπτωση του πρωτογενούς τυμπανισμού Παρατηρείται έντονη διόγκωση στην περιοχή του αριστερού κενεώνα η οποία προοδευτικά επεκτείνεται σε όλη την κοιλιακή κοιλότητα. Το ζώα εκδηλώνει συμπτώματα έντονης δύσπνοιας (έκταση του τραχήλου, διαστολή των μυκτήρων, αναπνοή από το στόμα). Η κινητικότητα του στομάχου συχνά διατηρείται αρχικά Η ατονία της μ.κ. επιφέρει ακόμη και θάνατο λόγω καταπληξίας.

Στη δευτερογενή διόγκωση επιχειρείται απελευθέρωση αερίων με τη χρήση γαστρο-οισοφαγικού καθετήρα.

Θεραπεία Σε προχωρημένες καταστάσεις που απειλείται η ζωή του ζώου γίνεται διάνοιξη της μεγάλης κοιλίας και αφαίρεση του περιεχομένου. Συχνά χρησιμοποιείται τροκάρ και σωλήνας.

Σε πιο ήπιες περιπτώσεις τοποθετείται στομαχικός καθετήρας με τον οποίο προσπαθούμε να απομακρύνουμε τα αέρια από τη μεγάλη κοιλία. Για την αντιμετώπιση του αφρού χορηγούνται υλικά που περιορίζουν το σχηματισμό αφρού (φυτικά έλαια, παραφίνες).

Πρόληψη Δίαιτα να αποτελείται κατά το 1/3 από ξηρό χόρτο. Δίαιτα να αποτελείται κατά το 1/3 από ξηρό χόρτο. Η μέθοδος που φαίνεται να παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα και υψηλή αποτελεσματικότητα, είναι η προληπτική χορήγηση υλικών που εμποδίζουν τον αφρισμό. Αυτά τα υλικά μπορεί να ψεκαστούν στην τροφή που πιθανώς να προκαλέσει τυμπανισμό ή να προστεθούν στο νερό. Σε ορισμένες περιπτώσεις επαλείφονται στα πλευρά των ζώων ή τοποθετούνται με τη μορφή πλακών λείξεως.

Rumensin Anti Bloat Capsules Rumensin Anti Bloat Capsules are used for bloat reduction in pasture fed cattle; increased weight gain in beef cattle depending on nutritional status of the pasture; increased milk production in dairy cows. Improves the efficiency of ruminant digestion by shifting the ratio of volatile fatty acids produced in the rumen and also decreases rumen methane gas production. Composition: Monensin 32 g. Withholding Period: Nil. Presentation: Capsules, 10's. Capsule applicator also available. Dosage: Bloat: Give 1 capsule orally using the applicator prior to the start of the bloat season. Introduce cattle to bloat prone pasture 1 week after dosing. Increase weight gain/milk production: Give 1 capsule at any time of the year. Read product literature for full details. 204 $                                                                         

Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης Τι είναι η κέτωση, σε ποια ζώα εκδηλώνεται και για ποιο λόγο; Τι είναι η δευτερογενής κέτωση; Πώς εκδηλώνεται η κέτωση, ποια είναι η πρόγνωσή της; Διάγνωση θεραπεία κέτωσης. Τι είναι η οξέωση, σε ποια ζώα εκδηλώνεται και για ποιο λόγο; Πώς εκδηλώνεται η οξέωση, πώς αντιμετωπίζεται; Πτώση της λιπο-περιεκτηκότητας το γάλακτος με χωλότητα σε αγελάδες υψηλής γαλακτοπαραγωγής τι υποψία προκαλεί και γιατί; Τι είναι η επιλόχειος πάρεση, σε ποια ζώα (φυλή;) εκδηλώνεται και για ποιο λόγο; Πώς εκδηλώνεται η επιλόχειος πάρεση, ποια είναι η πρόγνωση και ποια η αντιμετώπισή της; Έχει αποτέλεσμα στην επιλόχειο πάρεση η χορήγηση ασβεστίου; Η επιλόχειος πάρεση προκαλείται από έλλειψη ασβεστίου, έχει νόημα για την αντιμετώπισή της να χορηγούμε σιτηρέσιο φτωχό σε ασβέστιο, γιατί; Τι είναι το DCAD, που και πώς χρησιμοποιείται; Αιτιολογία, εκδήλωση, πρόληψη τραυματικής περικαρδίτιδας. Αιτιολογία, εκδήλωση, πρόληψη μετατόπισης ηνύστρου/τυμπανισμού.